श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे किष्किन्धाकाण्डे चतुर्थः सर्गः ॥४-४॥
śrīmadvālmīkiyarāmāyaṇe kiṣkindhākāṇḍe caturthaḥ sargaḥ || 4-4 ||
ततः प्रहृष्टो हनुमान् कृत्यवानिति तद्वचः । श्रुत्वा मधुरभावं च सुग्रीवं मनसा गतः॥ १॥
tataḥ prahṛṣṭo hanumān kṛtyavāniti tadvacaḥ | śrutvā madhurabhāvaṃ ca sugrīvaṃ manasā gataḥ || 1 ||
भाव्यो राज्यागमस्तस्य सुग्रीवस्य महात्मनः । यदयं कृत्यवान् प्राप्तः कृत्यं चैतदुपागतम्॥ २॥
bhāvyo rājyāgamastasya sugrīvasya mahātmanaḥ | yadayaṃ kṛtyavān prāptaḥ kṛtyaṃ caitadupāgatam || 2 ||
ततः परमसंहृष्टो हनूमान् प्लवगोत्तमः । प्रत्युवाच ततो वाक्यं रामं वाक्यविशारदः॥ ३॥
tataḥ paramasaṃhṛṣṭo hanūmān plavagottamaḥ | pratyuvāca tato vākyaṃ rāmaṃ vākyaviśāradaḥ || 3 ||
किमर्थं त्वं वनं घोरं पम्पाकाननमण्डितम् । आगतः सानुजो दुर्गं नानाव्यालमृगायुतम्॥ ४॥
kimarthaṃ tvaṃ vanaṃ ghoraṃ pampākānanamaṇḍitam | āgataḥ sānujo durgaṃ nānāvyālamṛgāyutam || 4 ||
तस्य तद् वचनं श्रुत्वा लक्ष्मणो रामचोदितः । आचचक्षे महात्मानं रामं दशरथात्मजम्॥ ५॥
tasya tad vacanaṃ śrutvā lakṣmaṇo rāmacoditaḥ | ācacakṣe mahātmānaṃ rāmaṃ daśarathātmajam || 5 ||
राजा दशरथो नाम द्युतिमान् धर्मवत्सलः । चातुर्वर्ण्यं स्वधर्मेण नित्यमेवाभिपालयन्॥ ६॥
rājā daśaratho nāma dyutimān dharmavatsalaḥ | cāturvarṇyaṃ svadharmeṇa nityamevābhipālayan || 6 ||
न द्वेष्टा विद्यते तस्य स तु द्वेष्टि न कंचन । स तु सर्वेषु भूतेषु पितामह इवापरः॥ ७॥
na dveṣṭā vidyate tasya sa tu dveṣṭi na kaṃcana | sa tu sarveṣu bhūteṣu pitāmaha ivāparaḥ || 7 ||
अग्निष्टोमादिभिर्यज्ञैरिष्टवानाप्तदक्षिणैः । तस्यायं पूर्वजः पुत्रो रामो नाम जनैः श्रुतः॥ ८॥
agniṣṭomādibhiryajñairiṣṭavānāptadakṣiṇaiḥ | tasyāyaṃ pūrvajaḥ putro rāmo nāma janaiḥ śrutaḥ || 8 ||
शरण्यः सर्वभूतानां पितुर्निर्देशपारगः । ज्येष्ठो दशरथस्यायं पुत्राणां गुणवत्तरः॥ ९॥
śaraṇyaḥ sarvabhūtānāṃ piturnirdeśapāragaḥ | jyeṣṭho daśarathasyāyaṃ putrāṇāṃ guṇavattaraḥ || 9 ||
राजलक्षणसंयुक्तः संयुक्तो राज्यसम्पदा । राज्याद् भ्रष्टो मया वस्तुं वने सार्धमिहागतः॥ १०॥
rājalakṣaṇasaṃyuktaḥ saṃyukto rājyasampadā | rājyād bhraṣṭo mayā vastuṃ vane sārdhamihāgataḥ || 10 ||
भार्यया च महाभाग सीतयानुगतो वशी । दिनक्षये महातेजाः प्रभयेव दिवाकरः॥ ११॥
bhāryayā ca mahābhāga sītayānugato vaśī | dinakṣaye mahātejāḥ prabhayeva divākaraḥ || 11 ||
अहमस्यावरो भ्राता गुणैर्दास्यमुपागतः । कृतज्ञस्य बहुज्ञस्य लक्ष्मणो नाम नामतः॥ १२॥
ahamasyāvaro bhrātā guṇairdāsyamupāgataḥ | kṛtajñasya bahujñasya lakṣmaṇo nāma nāmataḥ || 12 ||
सुखार्हस्य महार्हस्य सर्वभूतहितात्मनः । ऐश्वर्येण विहीनस्य वनवासे रतस्य च॥ १३॥
sukhārhasya mahārhasya sarvabhūtahitātmanaḥ | aiśvaryeṇa vihīnasya vanavāse ratasya ca || 13 ||
रक्षसापहृता भार्या रहिते कामरूपिणा । तच्च न ज्ञायते रक्षः पत्नी येनास्य वा हृता॥ १४॥
rakṣasāpahṛtā bhāryā rahite kāmarūpiṇā | tacca na jñāyate rakṣaḥ patnī yenāsya vā hṛtā || 14 ||
दनुर्नाम दितेः पुत्रः शापाद् राक्षसतां गतः । आख्यातस्तेन सुग्रीवः समर्थो वानराधिपः॥ १५॥
danurnāma diteḥ putraḥ śāpād rākṣasatāṃ gataḥ | ākhyātastena sugrīvaḥ samartho vānarādhipaḥ || 15 ||
स ज्ञास्यति महावीर्यस्तव भार्यापहारिणम् । एवमुक्त्वा दनुः स्वर्गं भ्राजमानो दिवं गतः॥ १६॥
sa jñāsyati mahāvīryastava bhāryāpahāriṇam | evamuktvā danuḥ svargaṃ bhrājamāno divaṃ gataḥ || 16 ||
एतत् ते सर्वमाख्यातं याथातथ्येन पृच्छतः । अहं चैव च रामश्च सुग्रीवं शरणं गतौ॥ १७॥
etat te sarvamākhyātaṃ yāthātathyena pṛcchataḥ | ahaṃ caiva ca rāmaśca sugrīvaṃ śaraṇaṃ gatau || 17 ||
एष दत्त्वा च वित्तानि प्राप्य चानुत्तमं यशः । लोकनाथः पुरा भूत्वा सुग्रीवं नाथमिच्छति॥ १८॥
eṣa dattvā ca vittāni prāpya cānuttamaṃ yaśaḥ | lokanāthaḥ purā bhūtvā sugrīvaṃ nāthamicchati || 18 ||
सीता यस्य स्नुषा चासीच्छरण्यो धर्मवत्सलः । तस्य पुत्रः शरण्यश्च सुग्रीवं शरणं गतः॥ १९॥
sītā yasya snuṣā cāsīccharaṇyo dharmavatsalaḥ | tasya putraḥ śaraṇyaśca sugrīvaṃ śaraṇaṃ gataḥ || 19 ||
सर्वलोकस्य धर्मात्मा शरण्यः शरणं पुरा । गुरुर्मे राघवः सोऽयं सुग्रीवं शरणं गतः॥ २०॥
sarvalokasya dharmātmā śaraṇyaḥ śaraṇaṃ purā | gururme rāghavaḥ so'yaṃ sugrīvaṃ śaraṇaṃ gataḥ || 20 ||
यस्य प्रसादे सततं प्रसीदेयुरिमाः प्रजाः । स रामो वानरेन्द्रस्य प्रसादमभिकांक्षते॥ २१॥
yasya prasāde satataṃ prasīdeyurimāḥ prajāḥ | sa rāmo vānarendrasya prasādamabhikāṃkṣate || 21 ||
येन सर्वगुणोपेताः पृथिव्यां सर्वपार्थिवाः । मानिताः सततं राज्ञा सदा दशरथेन वै॥ २२॥
yena sarvaguṇopetāḥ pṛthivyāṃ sarvapārthivāḥ | mānitāḥ satataṃ rājñā sadā daśarathena vai || 22 ||
तस्यायं पूर्वजः पुत्रस्त्रिषु लोकेषु विश्रुतः । सुग्रीवं वानरेन्द्रं तु रामः शरणमागतः॥ २३॥
tasyāyaṃ pūrvajaḥ putrastriṣu lokeṣu viśrutaḥ | sugrīvaṃ vānarendraṃ tu rāmaḥ śaraṇamāgataḥ || 23 ||
शोकाभिभूते रामे तु शोकार्ते शरणं गते । कर्तुमर्हति सुग्रीवः प्रसादं सह यूथपैः॥ २४॥
śokābhibhūte rāme tu śokārte śaraṇaṃ gate | kartumarhati sugrīvaḥ prasādaṃ saha yūthapaiḥ || 24 ||
एवं ब्रुवाणं सौमित्रिं करुणं साश्रुपातनम् । हनूमान् प्रत्युवाचेदं वाक्यं वाक्यविशारदः॥ २५॥
evaṃ bruvāṇaṃ saumitriṃ karuṇaṃ sāśrupātanam | hanūmān pratyuvācedaṃ vākyaṃ vākyaviśāradaḥ || 25 ||
ईदृशा बुद्धिसम्पन्ना जितक्रोधा जितेन्द्रियाः । द्रष्टव्या वानरेन्द्रेण दिष्ट्या दर्शनमागताः॥ २६॥
īdṛśā buddhisampannā jitakrodhā jitendriyāḥ | draṣṭavyā vānarendreṇa diṣṭyā darśanamāgatāḥ || 26 ||
स हि राज्याश्च विभ्रष्टः कृतवैरश्च वालिना । हृतदारो वने त्रस्तो भ्रात्रा विनिकृतो भृशम्॥ २७॥
sa hi rājyāśca vibhraṣṭaḥ kṛtavairaśca vālinā | hṛtadāro vane trasto bhrātrā vinikṛto bhṛśam || 27 ||
करिष्यति स साहाय्यं युवयोर्भास्करात्मजः । सुग्रीवः सह चास्माभिः सीतायाः परिमार्गणे॥ २८॥
kariṣyati sa sāhāyyaṃ yuvayorbhāskarātmajaḥ | sugrīvaḥ saha cāsmābhiḥ sītāyāḥ parimārgaṇe || 28 ||
इत्येवमुक्त्वा हनुमान् श्लक्ष्णं मधुरया गिरा । बभाषे साधु गच्छामः सुग्रीवमिति राघवम्॥ २९॥
ityevamuktvā hanumān ślakṣṇaṃ madhurayā girā | babhāṣe sādhu gacchāmaḥ sugrīvamiti rāghavam || 29 ||
एवं ब्रुवन्तं धर्मात्मा हनूमन्तं स लक्ष्मणः । प्रतिपूज्य यथान्यायमिदं प्रोवाच राघवम्॥ ३०॥
evaṃ bruvantaṃ dharmātmā hanūmantaṃ sa lakṣmaṇaḥ | pratipūjya yathānyāyamidaṃ provāca rāghavam || 30 ||
कपिः कथयते हृष्टो यथायं मारुतात्मजः । कृत्यवान् सोऽपि सम्प्राप्तः कृतकृत्योऽसि राघव॥ ३१॥
kapiḥ kathayate hṛṣṭo yathāyaṃ mārutātmajaḥ | kṛtyavān so'pi samprāptaḥ kṛtakṛtyo'si rāghava || 31 ||
प्रसन्नमुखवर्णश्च व्यक्तं हृष्टश्च भाषते । नानृतं वक्ष्यते वीरो हनूमान् मारुतात्मजः॥ ३२॥
prasannamukhavarṇaśca vyaktaṃ hṛṣṭaśca bhāṣate | nānṛtaṃ vakṣyate vīro hanūmān mārutātmajaḥ || 32 ||
ततः स सुमहाप्राज्ञो हनूमान् मारुतात्मजः । जगामादाय तौ वीरौ हरिराजाय राघवौ॥ ३३॥
tataḥ sa sumahāprājño hanūmān mārutātmajaḥ | jagāmādāya tau vīrau harirājāya rāghavau || 33 ||
भिक्षुरूपं परित्यज्य वानरं रूपमास्थितः । पृष्ठमारोप्य तौ वीरौ जगाम कपिकुञ्जरः॥ ३४॥
bhikṣurūpaṃ parityajya vānaraṃ rūpamāsthitaḥ | pṛṣṭhamāropya tau vīrau jagāma kapikuñjaraḥ || 34 ||
स तु विपुलयशाः कपिप्रवीरः पवनसुतः कृतकृत्यवत् प्रहृष्टः । गिरिवरमुरुविक्रमः प्रयातः स शुभमतिः सह रामलक्ष्मणाभ्याम्॥ ३५॥
sa tu vipulayaśāḥ kapipravīraḥ pavanasutaḥ kṛtakṛtyavat prahṛṣṭaḥ | girivaramuruvikramaḥ prayātaḥ sa śubhamatiḥ saha rāmalakṣmaṇābhyām || 35 ||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये किष्किन्धाकाण्डे चतुर्थः सर्गः ॥४-४॥
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye kiṣkindhākāṇḍe caturthaḥ sargaḥ || 4-4 ||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
