श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे किष्किन्धाकाण्डे अष्टमः सर्गः ॥४-८॥
śrīmadvālmīkiyarāmāyaṇe kiṣkindhākāṇḍe aṣṭamaḥ sargaḥ || 4-8 ||
परितुष्टस्तु सुग्रीवस्तेन वाक्येन हर्षितः । लक्ष्मणस्याग्रजं शूरमिदं वचनमब्रवीत्॥ १॥
parituṣṭastu sugrīvastena vākyena harṣitaḥ | lakṣmaṇasyāgrajaṃ śūramidaṃ vacanamabravīt || 1 ||
सर्वथाहमनुग्राह्यो देवतानां न संशयः । उपपन्नो गुणोपेतः सखा यस्य भवान् मम॥ २॥
sarvathāhamanugrāhyo devatānāṃ na saṃśayaḥ | upapanno guṇopetaḥ sakhā yasya bhavān mama || 2 ||
शक्यं खलु भवेद् राम सहायेन त्वयानघ । सुरराज्यमपि प्राप्तुं स्वराज्यं किमुत प्रभो॥ ३॥
śakyaṃ khalu bhaved rāma sahāyena tvayānagha | surarājyamapi prāptuṃ svarājyaṃ kimuta prabho || 3 ||
सोऽहं सभाज्यो बन्धूनां सुहृदां चैव राघव । यस्याग्निसाक्षिकं मित्रं लब्धं राघववंशजम्॥ ४॥
so'haṃ sabhājyo bandhūnāṃ suhṛdāṃ caiva rāghava | yasyāgnisākṣikaṃ mitraṃ labdhaṃ rāghavavaṃśajam || 4 ||
अहमप्यनुरूपस्ते वयस्यो ज्ञास्यसे शनैः । न तु वक्तुं समर्थोऽहं त्वयि आत्मगतान् गुणान्॥ ५॥
ahamapyanurūpaste vayasyo jñāsyase śanaiḥ | na tu vaktuṃ samartho'haṃ tvayi ātmagatān guṇān || 5 ||
महात्मनां तु भूयिष्ठं त्वद्विधानां कृतात्मनाम् । निश्चला भवति प्रीतिर्धैर्यमात्मवतां वर॥ ६॥
mahātmanāṃ tu bhūyiṣṭhaṃ tvadvidhānāṃ kṛtātmanām | niścalā bhavati prītirdhairyamātmavatāṃ vara || 6 ||
रजतं वा सुवर्णं वा शुभान्याभरणानि च । अविभक्तानि साधूनामवगच्छन्ति साधवः॥ ७॥
rajataṃ vā suvarṇaṃ vā śubhānyābharaṇāni ca | avibhaktāni sādhūnāmavagacchanti sādhavaḥ || 7 ||
आढ्योवापि दरिद्रो वा दुःखितः सुखितोऽपि वा । निर्दोषश्च सदोषश्च वयस्यः परमा गतिः॥ ८॥
āḍhyovāpi daridro vā duḥkhitaḥ sukhito'pi vā | nirdoṣaśca sadoṣaśca vayasyaḥ paramā gatiḥ || 8 ||
धनत्यागः सुखत्यागो देशत्यागोऽपि वानघ । वयस्यार्थे प्रवर्तन्ते स्नेहं दृष्ट्वा तथाविधम्॥ ९॥
dhanatyāgaḥ sukhatyāgo deśatyāgo'pi vānagha | vayasyārthe pravartante snehaṃ dṛṣṭvā tathāvidham || 9 ||
तत् तथेत्यब्रवीद् रामः सुग्रीवं प्रियवादिनम् । लक्ष्मणस्याग्रतो लक्ष्म्या वासवस्येव धीमतः॥ १०॥
tat tathetyabravīd rāmaḥ sugrīvaṃ priyavādinam | lakṣmaṇasyāgrato lakṣmyā vāsavasyeva dhīmataḥ || 10 ||
ततो रामं स्थितं दृष्ट्वा लक्ष्मणं च महाबलम् । सुग्रीवः सर्वतश्चक्षुर्वने लोलमपातयत्॥ ११॥
tato rāmaṃ sthitaṃ dṛṣṭvā lakṣmaṇaṃ ca mahābalam | sugrīvaḥ sarvataścakṣurvane lolamapātayat || 11 ||
स ददर्श ततः सालमविदूरे हरीश्वरः । सुपुष्पमीषत्पत्राढ्यं भ्रमरैरुपशोभितम्॥ १२॥
sa dadarśa tataḥ sālamavidūre harīśvaraḥ | supuṣpamīṣatpatrāḍhyaṃ bhramarairupaśobhitam || 12 ||
तस्यैकां पर्णबहुलां शाखां भङ्क्त्वा सुशोभिताम् । रामस्यास्तीर्य सुग्रीवो निषसाद सराघवः॥ १३॥
tasyaikāṃ parṇabahulāṃ śākhāṃ bhaṅktvā suśobhitām | rāmasyāstīrya sugrīvo niṣasāda sarāghavaḥ || 13 ||
तावासीनौ ततो दृष्ट्वा हनूमानपि लक्ष्मणम् । शालशाखां समुत्पाट्य विनीतमुपवेशयत्॥ १४॥
tāvāsīnau tato dṛṣṭvā hanūmānapi lakṣmaṇam | śālaśākhāṃ samutpāṭya vinītamupaveśayat || 14 ||
सुखोपविष्टं रामं तु प्रसन्नमुदधिं यथा । सालपुष्पावसंकीर्णे तस्मिन् गिरिवरोत्तमे॥ १५॥
sukhopaviṣṭaṃ rāmaṃ tu prasannamudadhiṃ yathā | sālapuṣpāvasaṃkīrṇe tasmin girivarottame || 15 ||
ततः प्रहृष्टः सुग्रीवः श्लक्ष्णया शुभया गिरा । उवाच प्रणयाद् रामं हर्षव्याकुलिताक्षरम्॥ १६॥
tataḥ prahṛṣṭaḥ sugrīvaḥ ślakṣṇayā śubhayā girā | uvāca praṇayād rāmaṃ harṣavyākulitākṣaram || 16 ||
अहं विनिकृतो भ्रात्रा चराम्येष भयार्दितः । ऋष्यमूकं गिरिवरं हृतभार्यः सुदुःखितः॥ १७॥
ahaṃ vinikṛto bhrātrā carāmyeṣa bhayārditaḥ | ṛṣyamūkaṃ girivaraṃ hṛtabhāryaḥ suduḥkhitaḥ || 17 ||
सोऽहं त्रस्तो भये मग्नो वने सम्भ्रान्तचेतनः । वालिना निकृतो भ्रात्रा कृतवैरश्च राघव॥ १८॥
so'haṃ trasto bhaye magno vane sambhrāntacetanaḥ | vālinā nikṛto bhrātrā kṛtavairaśca rāghava || 18 ||
वालिनो मे भयार्तस्य सर्वलोकाभयंकर । ममापि त्वमनाथस्य प्रसादं कर्तुमर्हसि॥ १९॥
vālino me bhayārtasya sarvalokābhayaṃkara | mamāpi tvamanāthasya prasādaṃ kartumarhasi || 19 ||
एवमुक्तस्तु तेजस्वी धर्मज्ञो धर्मवत्सलः । प्रत्युवाच स काकुत्स्थः सुग्रीवं प्रहसन्निव॥ २०॥
evamuktastu tejasvī dharmajño dharmavatsalaḥ | pratyuvāca sa kākutsthaḥ sugrīvaṃ prahasanniva || 20 ||
उपकारफलं मित्रमपकारोऽरिलक्षणम् । अद्यैव तं वधिष्यामि तव भार्यापहारिणम्॥ २१॥
upakāraphalaṃ mitramapakāro'rilakṣaṇam | adyaiva taṃ vadhiṣyāmi tava bhāryāpahāriṇam || 21 ||
इमे हि मे महाभाग पत्रिणस्तिग्मतेजसः । कार्तिकेयवनोद्भूताः शरा हेमविभूषिताः॥ २२॥
ime hi me mahābhāga patriṇastigmatejasaḥ | kārtikeyavanoda्bhūtāḥ śarā hemavibhūṣitāḥ || 22 ||
कङ्कपत्रपरिच्छन्ना महेन्द्राशनिसंनिभाः । सुपर्वाणः सुतीक्ष्णाग्राः सरोषा भुजगा इव॥ २३॥
kaṅkapatraparicchannā mahendrāśanisaṃnibhāḥ | suparvāṇaḥ sutīkṣṇāgrāḥ saroṣā bhujagā iva || 23 ||
वालिसंज्ञममित्रं ते भ्रातरं कृतकिल्बिषम् । शरैर्विनिहतं पश्य विकीर्णमिव पर्वतम्॥ २४॥
vālisaṃjñamamitraṃ te bhrātaraṃ kṛtakilbiṣam | śarairvinihataṃ paśya vikīrṇamiva parvatam || 24 ||
राघवस्य वचः श्रुत्वा सुग्रीवो वाहिनीपतिः । प्रहर्षमतुलं लेभे साधु साध्विति चाब्रवीत्॥ २५॥
rāghavasya vacaḥ śrutvā sugrīvo vāhinīpatiḥ | praharṣamatulaṃ lebhe sādhu sādhviti cābravīt || 25 ||
राम शोकाभिभूतोऽहं शोकार्तानां भवान् गतिः । वयस्य इति कृत्वा हि त्वय्यहं परिदेवये॥ २६॥
rāma śokābhibhūto'haṃ śokārtānāṃ bhavān gatiḥ | vayasya iti kṛtvā hi tvayyahaṃ paridevaye || 26 ||
त्वं हि पाणिप्रदानेन वयस्यो मेऽग्निसाक्षिकम् । कृतः प्राणैर्बहुमतः सत्येन च शपाम्यहम्॥ २७॥
tvaṃ hi pāṇipradānena vayasyo me'gnisākṣikam | kṛtaḥ prāṇairbahumataḥ satyena ca śapāmyaham || 27 ||
वयस्य इति कृत्वा च विस्रब्धः प्रवदाम्यहम् । दुःखमन्तर्गतं तन्मे मनो हरति नित्यशः॥ २८॥
vayasya iti kṛtvā ca visrabdhaḥ pravadāmyaham | duḥkhamantargataṃ tanme mano harati nityaśaḥ || 28 ||
एतावदुक्त्वा वचनं बाष्पदूषितलोचनः । बाष्पदूषितया वाचा नोच्चैः शक्नोति भाषितुम्॥ २९॥
etāvaduktvā vacanaṃ bāṣpadūṣitalocanaḥ | bāṣpadūṣitayā vācā noccaiḥ śaknoti bhāṣitum || 29 ||
बाष्पवेगं तु सहसा नदीवेगमिवागतम् । धारयामास धैर्येण सुग्रीवो रामसंनिधौ॥ ३०॥
bāṣpavegaṃ tu sahasā nadīvegamivāgatam | dhārayāmāsa dhairyeṇa sugrīvo rāmasaṃnidhau || 30 ||
स निगृह्य तु तं बाष्पं प्रमृज्य नयने शुभे । विनिःश्वस्य च तेजस्वी राघवं पुनरूचिवान्॥ ३१॥
sa nigṛhya tu taṃ bāṣpaṃ pramṛjya nayane śubhe | viniḥśvasya ca tejasvī rāghavaṃ punarūcivān || 31 ||
पुराहं वालिना राम राज्यात् स्वादवरोपितः । परुषाणि च संश्राव्य निर्धूतोऽस्मि बलीयसा॥ ३२॥
purāhaṃ vālinā rāma rājyāt svādavaropitaḥ | paruṣāṇi ca saṃśrāvya nirdhūto'smi balīyasā || 32 ||
हृता भार्या च मे तेन प्राणेभ्योऽपि गरीयसी । सुहृदश्च मदीया ये संयता बन्धनेषु ते॥ ३३॥
hṛtā bhāryā ca me tena prāṇebhyo'pi garīyasī | suhṛdaśca madīyā ye saṃyatā bandhaneṣu te || 33 ||
यत्नवांश्च स दुष्टात्मा मद्विनाशाय राघव । बहुशस्तप्रयुक्ताश्च वानरा निहता मया॥ ३४॥
yatnavāṃśca sa duṣṭātmā madvināśāya rāghava | bahuśastaprayuktāśca vānarā nihatā mayā || 34 ||
शङ्कया त्वेतयाहं च दृष्ट्वा त्वामपि राघव । नोपसर्पाम्यहं भीतो भये सर्वे हि बिभ्यति॥ ३५॥
śaṅkayā tvetayāhaṃ ca dṛṣṭvā tvāmapi rāghava | nopasarpāmyahaṃ bhīto bhaye sarve hi bibhyati || 35 ||
केवलं हि सहाया मे हनुमत्प्रमुखास्त्विमे । अतोऽहं धारयाम्यद्य प्राणान् कृच्छ्रगतोऽपि सन्॥ ३६॥
kevalaṃ hi sahāyā me hanumatpramukhāstvime | ato'haṃ dhārayāmyadya prāṇān kṛcchragato'pi san || 36 ||
एते हि कपयः स्निग्धा मां रक्षन्ति समन्ततः । सह गच्छन्ति गन्तव्ये नित्यं तिष्ठन्ति चास्थिते॥ ३७॥
ete hi kapayaḥ snigdhā māṃ rakṣanti samantataḥ | saha gacchanti gantavye nityaṃ tiṣṭhanti cāsthite || 37 ||
संक्षेपस्त्वेष मे राम किमुक्त्वा विस्तरं हि ते । स मे ज्येष्ठो रिपुर्भ्राता वाली विश्रुतपौरुषः॥ ३८॥
saṃkṣepastveṣa me rāma kimuktvā vistaraṃ hi te | sa me jyeṣṭho ripurbhrātā vālī viśrutapauruṣaḥ || 38 ||
तद्विनाशेऽपि मे दुःखं प्रमृष्टं स्यादनन्तरम् । सुखं मे जीवितं चैव तद्विनाशनिबन्धनम्॥ ३९॥
tadvināśe'pi me duḥkhaṃ pramṛṣṭaṃ syādanantaram | sukhaṃ me jīvitaṃ caiva tadvināśanibandhanam || 39 ||
एष मे राम शोकान्तः शोकार्तेन निवेदितः । दुःखितः सुखितो वापि सख्युर्नित्यं सखा गतिः॥ ४०॥
eṣa me rāma śokāntaḥ śokārtena niveditaḥ | duḥkhitaḥ sukhito vāpi sakhyurnityaṃ sakhā gatiḥ || 40 ||
श्रुत्वैतच्च वचो रामः सुग्रीवमिदमब्रवीत् । किं निमित्तमभूद् वैरं श्रोतुमिच्छामि तत्त्वतः॥ ४१॥
śrutvaitacca vaco rāmaḥ sugrīvamidamabravīt | kiṃ nimittamabhūd vairaṃ śrotumicchāmi tattvataḥ || 41 ||
सुखं हि कारणं श्रुत्वा वैरस्य तव वानर । आनन्तर्याद् विधास्यामि सम्प्रधार्य बलाबलम्॥ ४२॥
sukhaṃ hi kāraṇaṃ śrutvā vairasya tava vānara | ānantaryād vidhāsyāmi sampradhārya balābalam || 42 ||
बलवान् हि ममामर्षः श्रुत्वा त्वामवमानितम् । वर्धते हृदयोत्कम्पी प्रावृड्वेग इवाम्भसः॥ ४३॥
balavān hi mamāmarṣaḥ śrutvā tvāmavamānitam | vardhate hṛdayotkampī prāvṛḍvega ivāmbhasaḥ || 43 ||
हृष्टः कथय विस्रब्धो यावदारोप्यते धनुः । सृष्टश्च हि मया बाणो निरस्तश्च रिपुस्तव॥ ४४॥
hṛṣṭaḥ kathaya visrabdho yāvadāropyate dhanuḥ | sṛṣṭaśca hi mayā bāṇo nirastaśca ripustava || 44 ||
एवमुक्तस्तु सुग्रीवः काकुत्स्थेन महात्मना । प्रहर्षमतुलं लेभे चतुर्भिः सह वानरैः॥ ४५॥
evamuktastu sugrīvaḥ kākutsthena mahātmanā | praharṣamatulaṃ lebhe caturbhiḥ saha vānaraiḥ || 45 ||
ततः प्रहृष्टवदनः सुग्रीवो लक्ष्मणाग्रजे । वैरस्य कारणं तत्त्वमाख्यातुमुपचक्रमे॥ ४६॥
tataḥ prahṛṣṭavadanaḥ sugrīvo lakṣmaṇāgraje | vairasya kāraṇaṃ tattvamākhyātumupacakrame || 46 ||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये किष्किन्धाकाण्डे अष्टमः सर्गः ॥४-८॥
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye kiṣkindhākāṇḍe aṣṭamaḥ sargaḥ || 4-8 ||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
