श्रीमद्वाल्मीकीयरामायणे सुन्दरकाण्डे तृतीयः सर्गः ॥५-३॥
śrīmadvālmīkīyarāmāyaṇe sundarakāṇḍe tṛtīyaḥ sargaḥ ||5-3||
स लम्बशिखरे लम्बे लम्बतोयदसंनिभे। सत्त्वमास्थाय मेधावी हनुमान् मारुतात्मजः॥ १॥
sa lambaśikhare lambe lambatoyadasaṃnibhe| sattvamāsthāya medhāvī hanumān mārutātmajaḥ|| 1||
निशि लंकां महासत्त्वो विवेश कपिकुञ्जरः। रम्यकाननतोयाढ्यां पुरीं रावणपालिताम्॥ २॥
niśi laṃkāṃ mahāsattvo viveśa kapikuñjaraḥ| ramyakānanatoyāḍhyāṃ purīṃ rāvaṇapālitām|| 2||
शारदाम्बुधरप्रख्यैर्भवनैरुपशोभिताम्। सागरोपमनिर्घोषां सागरानिलसेविताम्॥ ३॥
śāradāmbudharaprakhyairbhavanairupaśobhitām| sāgaropamanirghoṣāṃ sāgarānilasevitām|| 3||
सुपुष्टबलसम्पुष्टां यथैव विटपावतीम्। चारुतोरणनिर्यूहां पाण्डुरद्वारतोरणाम्॥ ४॥
supuṣṭabalasampuṣṭāṃ yathaiva viṭapāvatīm| cārutoraṇaniryūhāṃ pāṇḍuradvāratoraṇām|| 4||
भुजगाचरितां गुप्तां शुभां भोगवतीमिव। तां सविद्युद्घनाकीर्णां ज्योतिर्गणनिषेविताम्॥ ५॥
bhujagācaritāṃ guptāṃ śubhāṃ bhogavatīmiva| tāṃ savidyuda्ghanākīrṇāṃ jyotirgaṇaniṣevitām|| 5||
चण्डमारुतनिर्ह्रादां यथा चाप्यमरावतीम्। शातकुम्भेन महता प्राकारेणाभिसंवृताम्॥ ६॥
caṇḍamārutanirhrādāṃ yathā cāpyamarāvatīm| śātakumbhena mahatā prākāreṇābhisaṃvṛtām|| 6||
किङ्किणीजालघोषाभिः पताकाभिरलंकृताम्। आसाद्य सहसा हृष्टः प्राकारमभिपेदिवान्॥ ७॥
kiṅkiṇījālaghoṣābhiḥ patākābhiralaṃkṛtām| āsādya sahasā hṛṣṭaḥ prākāramabhipedivān|| 7||
विस्मयाविष्टहृदयः पुरीमालोक्य सर्वतः। जाम्बूनदमयैर्द्वारैर्वैदूर्यकृतवेदिकैः॥ ८॥
vismayāviṣṭahṛdayaḥ purīmālokya sarvataḥ| jāmbūnadamayairdvārairvaidūryakṛtavedikaiḥ|| 8||
वज्रस्फटिकमुक्ताभिर्मणिकुट्टिमभूषितैः। तप्तहाटकनिर्यूहै राजतामलपाण्डुरैः॥ ९॥
vajrasphaṭikamuktābhirmaṇikuṭṭimabhūṣitaiḥ| taptahāṭakaniryūhai rājatāmalapāṇḍuraiḥ|| 9||
वैदूर्यकृतसोपानैः स्फाटिकान्तरपांसुभिः। चारुसंजवनोपेतैः खमिवोत्पतितैः शुभैः॥ १०॥
vaidūryakṛtasopānaiḥ sphāṭikāntarapāṃsubhiḥ| cārusaṃjavanopetaiḥ khamivotpatitaiḥ śubhaiḥ|| 10||
क्रौञ्चबर्हिणसंघुष्टै राजहंसनिषेवितैः। तूर्याभरणनिर्घोषैः सर्वतः परिनादिताम्॥ ११॥
krauñcabarhiṇasaṃghuṣṭai rājahaṃsaniṣevitaiḥ| tūryābharaṇanirghoṣaiḥ sarvataḥ parināditām|| 11||
वस्वोकसारप्रतिमां समीक्ष्य नगरीं ततः। खमिवोत्पतितां लंकां जहर्ष हनुमान् कपिः॥ १२॥
vasvokasārapratimāṃ samīkṣya nagarīṃ tataḥ| khamivotpatitāṃ laṃkāṃ jaharṣa hanumān kapiḥ|| 12||
तां समीक्ष्य पुरीं लंकां राक्षसाधिपतेः शुभाम्। अनुत्तमामृद्धिमतीं चिन्तयामास वीर्यवान्॥ १३॥
tāṃ samīkṣya purīṃ laṃkāṃ rākṣasādhipateḥ śubhām| anuttamāmṛddhimatīṃ cintayāmāsa vīryavān|| 13||
नेयमन्येन नगरी शक्या धर्षयितुं बलात्। रक्षिता रावणबलैरुद्यतायुधपाणिभिः॥ १४॥
neyamanyena nagarī śakyā dharṣayituṃ balāt| rakṣitā rāvaṇabalairudyatāyudhapāṇibhiḥ|| 14||
कुमुदाङ्गदयोर्वापि सुषेणस्य महाकपेः। प्रसिद्धेयं भवेद् भूमिर्मैन्दद्विविदयोरपि॥ १५॥
kumudāṅgadayorvāpi suṣeṇasya mahākapeḥ| prasiddheyaṃ bhaved bhūmirmaindadvividayorapi|| 15||
विवस्वतस्तनूजस्य हरेश्च कुशपर्वणः। ऋक्षस्य कपिमुख्यस्य मम चैव गतिर्भवेत्॥ १६॥
vivasvatastanūjasya hareśca kuśaparvaṇaḥ| ṛkṣasya kapimukhyasya mama caiva gatirbhavet|| 16||
समीक्ष्य च महाबाहो राघवस्य पराक्रमम्। लक्ष्मणस्य च विक्रान्तमभवत् प्रीतिमान् कपिः॥ १७॥
samīkṣya ca mahābāho rāghavasya parākramam| lakṣmaṇasya ca vikrāntamabhavat prītimān kapiḥ|| 17||
तां रत्नवसनोपेतां गोष्ठागारावतंसिकाम्। यन्त्रागारस्तनीमृद्धां प्रमदामिव भूषिताम्॥ १८॥
tāṃ ratnavasanopetāṃ goṣṭhāgārāvataṃsikām| yantrāgārastanīmṛddhāṃ pramadāmiva bhūṣitām|| 18||
तां नष्टतिमिरां दीपैर्भास्वरैश्च महाग्रहैः। नगरीं राक्षसेन्द्रस्य स ददर्श महाकपिः॥ १९॥
tāṃ naṣṭatimirāṃ dīpairbhāsvaraiśca mahāgrahaiḥ| nagarīṃ rākṣasendrasya sa dadarśa mahākapiḥ|| 19||
अथ सा हरिशार्दूलं प्रविशन्तं महाकपिम्। नगरी स्वेन रूपेण ददर्श पवनात्मजम्॥ २०॥
atha sā hariśārdūlaṃ praviśantaṃ mahākapim| nagarī svena rūpeṇa dadarśa pavanātmajam|| 20||
सा तं हरिवरं दृष्ट्वा लंका रावणपालिता। स्वयमेवोत्थिता तत्र विकृताननदर्शना॥ २१॥
sā taṃ harivaraṃ dṛṣṭvā laṃkā rāvaṇapālitā| svayamevotthitā tatra vikṛtānanadarśanā|| 21||
पुरस्तात् तस्य वीरस्य वायुसूनोरतिष्ठत। मुञ्चमाना महानादमब्रवीत् पवनात्मजम्॥ २२॥
purastāt tasya vīrasya vāyusūnoratiṣṭhata| muñcamānā mahānādamabravīt pavanātmajam|| 22||
कस्त्वं केन च कार्येण इह प्राप्तो वनालय। कथयस्वेह यत् तत्त्वं यावत् प्राणा धरन्ति ते॥ २३॥
kastvaṃ kena ca kāryeṇa iha prāpto vanālaya| kathayasveha yat tattvaṃ yāvat prāṇā dharanti te|| 23||
न शक्यं खल्वियं लंका प्रवेष्टुं वानर त्वया। रक्षिता रावणबलैरभिगुप्ता समन्ततः॥ २४॥
na śakyaṃ khalviyaṃ laṃkā praveṣṭuṃ vānara tvayā| rakṣitā rāvaṇabalairabhiguptā samantataḥ|| 24||
अथ तामब्रवीद् वीरो हनुमानग्रतः स्थिताम्। कथयिष्यामि तत् तत्त्वं यन्मां त्वं परिपृच्छसे॥ २५॥
atha tāmabravīd vīro hanumānagrataḥ sthitām| kathayiṣyāmi tat tattvaṃ yanmāṃ tvaṃ paripṛcchase|| 25||
का त्वं विरूपनयना पुरद्वारेऽवतिष्ठसे। किमर्थं चापि मां क्रोधान्निर्भर्त्सयसि दारुणे॥ २६॥
kā tvaṃ virūpanayanā puradvāre'vatiṣṭhase| kimarthaṃ cāpi māṃ krodhānnirbhartsayasi dāruṇe|| 26||
हनुमद्वचनं श्रुत्वा लंका सा कामरूपिणी। उवाच वचनं क्रुद्धा परुषं पवनात्मजम्॥ २७॥
hanumadvacanaṃ śrutvā laṃkā sā kāmarūpiṇī| uvāca vacanaṃ kruddhā paruṣaṃ pavanātmajam|| 27||
अहं राक्षसराजस्य रावणस्य महात्मनः। आज्ञाप्रतीक्षा दुर्धर्षा रक्षामि नगरीमिमाम्॥ २८॥
ahaṃ rākṣasarājasya rāvaṇasya mahātmanaḥ| ājñāpratīkṣā durdharṣā rakṣāmi nagarīmimām|| 28||
न शक्यं मामवज्ञाय प्रवेष्टुं नगरीमिमाम्। अद्य प्राणैः परित्यक्तः स्वप्स्यसे निहतो मया॥ २९॥
na śakyaṃ māmavajñāya praveṣṭuṃ nagarīmimām| adya prāṇaiḥ parityaktaḥ svapsyase nihato mayā|| 29||
अहं हि नगरी लंका स्वयमेव प्लवङ्गम। सर्वतः परिरक्षामि अतस्ते कथितं मया॥ ३०॥
ahaṃ hi nagarī laṃkā svayameva plavaṅgama| sarvataḥ parirakṣāmi ataste kathitaṃ mayā|| 30||
लंकाया वचनं श्रुत्वा हनुमान् मारुतात्मजः। यत्नवान् स हरिश्रेष्ठः स्थितः शैल इवापरः॥ ३१॥
laṃkāyā vacanaṃ śrutvā hanumān mārutātmajaḥ| yatnavān sa hariśreṣṭhaḥ sthitaḥ śaila ivāparaḥ|| 31||
स तां स्त्रीरूपविकृतां दृष्ट्वा वानरपुङ्गवः। आबभाषेऽथ मेधावी सत्त्ववान् प्लवगर्षभः॥ ३२॥
sa tāṃ strīrūpavikṛtāṃ dṛṣṭvā vānarapuṅgavaḥ| ābabhāṣe'tha medhāvī sattvavān plavagarṣabhaḥ|| 32||
द्रक्ष्यामि नगरीं लंकां साट्टप्राकारतोरणाम्। इत्यर्थमिह सम्प्राप्तः परं कौतूहलं हि मे॥ ३३॥
drakṣyāmi nagarīṃ laṃkāṃ sāṭṭaprākāratoraṇām| ityarthamiha samprāptaḥ paraṃ kautūhalaṃ hi me|| 33||
वनान्युपवनानीह लंकायाः काननानि च। सर्वतो गृहमुख्यानि द्रष्टुमागमनं हि मे॥ ३४॥
vanānyupavanānīha laṃkāyāḥ kānanāni ca| sarvato gṛhamukhyāni draṣṭumāgamanaṃ hi me|| 34||
तस्य तद् वचनं श्रुत्वा लंका सा कामरूपिणी। भूय एव पुनर्वाक्यं बभाषे परुषाक्षरम्॥ ३५॥
tasya tad vacanaṃ śrutvā laṃkā sā kāmarūpiṇī| bhūya eva punarvākyaṃ babhāṣe paruṣākṣaram|| 35||
मामनिर्जित्य दुर्बुद्धे राक्षसेश्वरपालिताम्। न शक्यं ह्यद्य ते द्रष्टुं पुरीयं वानराधम॥ ३६॥
māmanirjitya durbuddhe rākṣaseśvarapālitām| na śakyaṃ hyadya te draṣṭuṃ purīyaṃ vānarādhama|| 36||
ततः स हरिशार्दूलस्तामुवाच निशाचरीम्। दृष्ट्वा पुरीमिमां भद्रे पुनर्यास्ये यथागतम्॥ ३७॥
tataḥ sa hariśārdūlastāmuvāca niśācarīm| dṛṣṭvā purīmimāṃ bhadre punaryāsye yathāgatam|| 37||
ततः कृत्वा महानादं सा वै लंका भयंकरम्। तलेन वानरश्रेष्ठं ताडयामास वेगिता॥ ३८॥
tataḥ kṛtvā mahānādaṃ sā vai laṃkā bhayaṃkaram| talena vānaraśreṣṭhaṃ tāḍayāmāsa vegitā|| 38||
ततः स हरिशार्दूलो लंकया ताडितो भृशम्। ननाद सुमहानादं वीर्यवान् मारुतात्मजः॥ ३९॥
tataḥ sa hariśārdūlo laṃkayā tāḍito bhṛśam| nanāda sumahānādaṃ vīryavān mārutātmajaḥ|| 39||
ततः संवर्तयामास वामहस्तस्य सोऽङ्गुलीः। मुष्टिनाभिजघानैनां हनुमान् क्रोधर्मूच्छितः॥ ४०॥
tataḥ saṃvartayāmāsa vāmahastasya so'ṅgulīḥ| muṣṭinābhijaghānaināṃ hanumān krodharmūcchitaḥ|| 40||
स्त्री चेति मन्यमानेन नातिक्रोधः स्वयं कृतः। सा तु तेन प्रहारेण विह्वलाङ्गी निशाचरी। पपात सहसा भूमौ विकृताननदर्शना॥ ४१॥
strī ceti manyamānena nātikrodhaḥ svayaṃ kṛtaḥ| sā tu tena prahāreṇa vihvalāṅgī niśācarī| papāta sahasā bhūmau vikṛtānanadarśanā|| 41||
ततस्तु हनुमान् वीरस्तां दृष्ट्वा विनिपातिताम्। कृपां चकार तेजस्वी मन्यमानः स्त्रियं च ताम्॥ ४२॥
tatastu hanumān vīrastāṃ dṛṣṭvā vinipātitām| kṛpāṃ cakāra tejasvī manyamānaḥ striyaṃ ca tām|| 42||
ततो वै भृशमुद्विग्ना लंका सा गद्गदाक्षरम्। उवाचागर्वितं वाक्यं हनुमन्तं प्लवङ्गमम्॥ ४३॥
tato vai bhṛśamudvignā laṃkā sā gada्gadākṣaram| uvācāgarvitaṃ vākyaṃ hanumantaṃ plavaṅgamam|| 43||
प्रसीद सुमहाबाहो त्रायस्व हरिसत्तम। समये सौम्य तिष्ठन्ति सत्त्ववन्तो महाबलाः॥ ४४॥
prasīda sumahābāho trāyasva harisattama| samaye saumya tiṣṭhanti sattvavanto mahābalāḥ|| 44||
अहं तु नगरी लंका स्वयमेव प्लवङ्गम। निर्जिताहं त्वया वीर विक्रमेण महाबल॥ ४५॥
ahaṃ tu nagarī laṃkā svayameva plavaṅgama| nirjitāhaṃ tvayā vīra vikrameṇa mahābala|| 45||
इदं च तथ्यं शृणु मे ब्रुवन्त्या वै हरीश्वर। स्वयं स्वयम्भुवा दत्तं वरदानं यथा मम॥ ४६॥
idaṃ ca tathyaṃ śṛṇu me bruvantyā vai harīśvara| svayaṃ svayambhuvā dattaṃ varadānaṃ yathā mama|| 46||
यदा त्वां वानरः कश्चिद् विक्रमाद् वशमानयेत्। तदा त्वया हि विज्ञेयं रक्षसां भयमागतम्॥ ४७॥
yadā tvāṃ vānaraḥ kaścid vikramād vaśamānayet| tadā tvayā hi vijñeyaṃ rakṣasāṃ bhayamāgatam|| 47||
स हि मे समयः सौम्य प्राप्तोऽद्य तव दर्शनात्। स्वयम्भूविहितः सत्यो न तस्यास्ति व्यतिक्रमः॥ ४८॥
sa hi me samayaḥ saumya prāpto'dya tava darśanāt| svayambhūvihitaḥ satyo na tasyāsti vyatikramaḥ|| 48||
सीतानिमित्तं राज्ञस्तु रावणस्य दुरात्मनः। रक्षसां चैव सर्वेषां विनाशः समुपागतः॥ ४९॥
sītānimittaṃ rājñastu rāvaṇasya durātmanaḥ| rakṣasāṃ caiva sarveṣāṃ vināśaḥ samupāgataḥ|| 49||
तत् प्रविश्य हरिश्रेष्ठ पुरीं रावणपालिताम्। विधत्स्व सर्वकार्याणि यानि यानीह वाञ्छसि॥ ५०॥
tat praviśya hariśreṣṭha purīṃ rāvaṇapālitām| vidhatsva sarvakāryāṇi yāni yānīha vāñchasi|| 50||
प्रविश्य शापोपहतां हरीश्वर पुरीं शुभां राक्षसमुख्यपालिताम्। यदृच्छया त्वं जनकात्मजां सतीं विमार्ग सर्वत्र गतो यथासुखम्॥ ५१॥
praviśya śāpopahatāṃ harīśvara purīṃ śubhāṃ rākṣasamukhyapālitām| yadṛcchayā tvaṃ janakātmajāṃ satīṃ vimārga sarvatra gato yathāsukham|| 51||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये सुन्दरकाण्डे तृतीयः सर्गः ॥५-३॥
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye sundarakāṇḍe tṛtīyaḥ sargaḥ ||5-3||
AnonymousUser
300 Mudras
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Anushtanam
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
5 Days
Save Shloka
Post Shloka
Copy Shloka
Shloka Link
