स लम्बशिखरे लम्बे लम्बतोयदसंनिभे । सत्त्वमास्थाय मेधावी हनुमान्मारुतात्मजः ।। १ ।।
sa lambasikhare lambe lambatoyadasamnibhe । sattvamasthaya medhavi hanumanmarutatmajah ।। 1 ।।
निशि लङ्कां महासत्त्वो विवेश कपिकुञ्जरः । रम्यकाननतोयाढ्यां पुरीं रावणपालिताम् ।। २ ।।
nisi lankam mahasattvo vivesa kapikunjarah । ramyakananatoyadhyam purim ravanapalitam ।। 2 ।।
शारदाम्बुधरप्रख्यैर्भवनैरुपशोभिताम् । सागरोपमनिर्घोषां सागरानिलसेविताम् ।। ३ ।।
saradambudharaprakhyair bhavanairupasobhitam । sagaropamanirghosam sagaranilasevitam ।। 3 ।।
सुपुष्टबलसङ्गुप्तां यथैव विटपावतीम् । चारुतोरणनिर्यूहां पाण्डुरद्वारतोरणाम् ।। ४ ।।
supustabalasanguptam yathaiva vitapavatim । carutorananiryuham panduradvaratoranam ।। 4 ।।
भुजगाचरितां गुप्तां शुभां भोगवतीम् इव । तां सविद्युद्घनाकीर्णां ज्योतिर्मार्गनिषेविताम् ।। ५ ।।
bhujagacaritam guptam subham bhogavatim iva । tam savidyudghanakirnam jyotirmarganisevitam ।। 5 ।।
चण्डमारुतनिर्ह्रादां यथेन्द्रस्यामरावतीम् । शातकुम्भेन महता प्राकारेणाभिसंवृताम् ।। ६ ।।
candamarutanirhradam yathendrasyamaravatim । satakumbhena mahata prakarenabhisamvrtam ।। 6 ।।
किङ्किणीजालघोषाभिः पताकाभिरलङ्कृताम् । आसाद्य सहसा हृष्टः प्राकारमभिपेदिवान् ।। ७ ।।
kinkinijalaghosabhih patakabhiralankrtam । asadya sahasa hrstah prakaramabhipedivan ।। 7 ।।
विस्मयाविष्टहृदयः पुरीमालोक्य सर्वतः । जाम्बूनदमयैर्द्वारैर्वैदूर्यकृतवेदिकैः ।। ८ ।।
vismayavistahrdayah purimalokya sarvatah । jambunadamayairdvarairvai duryakrtavedikaih ।। 8 ।।
मणिस्फटिक मुक्ताभिर्मणिकुट्टिमभूषितैः । तप्तहाटकनिर्यूहै राजतामलपाण्डुरैः ।। ९ ।।
manisphatika muktabhirmanikuttimabhusitaih । taptahatakaniryuhai rajatamalapanduraih ।। 9 ।।
वैदूर्यतलसोपानैः स्फाटिकान्तरपांसुभिः । चारुसञ्जवनोपेतैः खमिवोत्पतितैः शुभैः ।। १० ।।
vaiduryatalasopanaih sphatikantarapamsubhih । carusanjavanopetaih khamivotpatitaih subhaih ।। 10 ।।
क्रौञ्चबर्हिणसङ्घुष्टे राजहंसनिषेवितैः । तूर्याभरणनिर्घोषैः सर्वतः प्रतिनादिताम् ।। ११ ।।
krauncabarhinasanghuste rajahamsanisevitaih । turyabharananirghosaih sarvatah pratinaditam ।। 11 ।।
वस्वोकसाराप्रतिमां समीक्ष्य नगरीं ततः । खमिवोत्पतितां लङ्कां जहर्ष हनुमान्कपिः ।। १२ ।।
vasvokasarapratimam samiksya nagarim tatah । khamivotpatitam lankam jaharsa hanumankapih ।। 12 ।।
तां समीक्ष्य पुरीं लङ्कां राक्षसाधिपतेः शुभाम् । अनुत्तमामृद्धियुतां चिन्तयामास वीर्यवान् ।। १३ ।।
tam samiksya purim lankam raksasadhipateh subham । anuttamamrddhiyutam cintayamasa viryavan ।। 13 ।।
नेयमन्येन नगरी शक्या धर्षयितुं बलात् । रक्षिता रावणबलैरुद्यतायुधधारिभिः ।। १४ ।।
neyamanyena nagari sakya dharsayitum balat । raksita ravanabalairudyatayudhadharibhih ।। 14 ।।
कुमुदाङ्गदयोर्वापि सुषेणस्य महाकपेः । प्रसिद्धेयं भवेद्भूमिर्मैन्दद्विविदयोरपि ।। १५ ।।
kumudangadayorvapi susenasya mahakapeh । prasiddheyam bhavedbhumirmaindadvividayorapi ।। 15 ।।
विवस्वतस्तनूजस्य हरेश्च कुशपर्वणः । ऋक्षस्य केतुमालस्य मम चैव गतिर्भवेत् ।। १६ ।।
vivasvatastanujasya haresca kusaparvanah । rksasya ketumalasya mama caiva gatirbhavet ।। 16 ।।
समीक्ष्य तु महाबाहो राघवस्य पराक्रमम् । लक्ष्मणस्य च विक्रान्तमभवत्प्रीतिमान्कपिः ।। १७ ।।
samiksya tu mahabaho raghavasya parakramam । laksmanasya ca vikrantamabhavatpritimankapih ।। 17 ।।
तां रत्नवसनोपेतां कोष्ठागारावतंसकाम् । यन्त्रागारस्तनीमृद्धां प्रमदामिव भूषिताम् ।। १८ ।।
tam ratnavasanopetam kosthagaravatamsakam । yantragarastanimrddham pramadamiva bhusitam ।। 18 ।।
तां नष्टतिमिरां दीपैर्भास्वरैश्च महागृहैः । नगरीं राक्षसेन्द्रस्य ददर्श स महाकपिः ।। १९ ।।
tam nastatimiram dipairbhasvaraisca mahagrhaih । nagarim raksasendrasya dadarsa sa mahakapih ।। 19 ।।
थ सा हरिशार्दूलं प्रविशन्तं महाबलम् । नगरी स्वेन रूपेण ददर्श पवनात्मजम् ।। २० ।।
tha sa harisardulam pravisantam mahabalam | nagari svena rupena dadarsa pavanatmajam || 20 ||
सा तं हरिवरं दृष्ट्वा लङ्का रावणपालिता । स्वयमेवोत्थिता तत्र विकृताननदर्शना ।। २१ ।।
sa tam harivaram drstva laṅka ravanapalita | svayamevotthita tatra vikrtananadarsana || 21 ||
पुरस्तात्कपिवर्यस्य वायुसूनोरतिष्ठत । मुञ्चमाना महानादमब्रवीत्पवनात्मजम् ।। २२ ।।
purastatkapivaryasya vayusunoratisthata | muncamana mahanadamabravitpavanatmajam || 22 ||
कस्त्वं केन च कार्येण इह प्राप्तो वनालय । कथयस्वेह यत्तत्त्वं यावत्प्राणा धरन्ति ते ।। २३ ।।
kastvam kena ca karyena iha prapto vanalaya | kathayasveha yattattvam yavatprana dharanti te || 23 ||
न शक्यं खल्वियं लङ्का प्रवेष्टुं वानर त्वया । रक्षिता रावणबलैरभिगुप्ता समन्ततः ।। २४ ।।
na sakyam khalviyam laṅka pravestum vanara tvaya | raksita ravanabalairabhigupta samantatah || 24 ||
अथ तामब्रवीद्वीरो हनुमानग्रतः स्थिताम् । कथयिष्यामि ते तत्त्वं यन्मां त्वं परिपृच्छसि ।। २५ ।।
atha tamabravidviro hanumanagratah sthitam | kathayisyami te tattvam yanmam tvam pariprcchasi || 25 ||
का त्वं विरूपनयना पुरद्वारेऽवतिष्ठसि । किमर्थं चापि मां रुद्ध्वा निर्भर्त्सयसि दारुणा । २६ ।।
ka tvam virupanayana puradvare'vatisthasi | kimartham capi mam ruddhva nirbhartsayasi daruna | 26 ||
हनुमद्वचनं श्रुत्वा लङ्का सा कामरूपिणी । उवाच वचनं क्रुद्धा परुषं पवनात्मजम् ।। २७ ।।
hanumadvacanam srutva laṅka sa kamarupini | uvaca vacanam kruddha parusam pavanatmajam || 27 ||
अहं राक्षसराजस्य रावणस्य महात्मनः । आज्ञाप्रतीक्षा दुर्धर्षा रक्षामि नगरीमिमाम् ।। २८ ।।
aham raksasarajasya ravanasya mahatmanah | ajnapratiksa durdharsa raksami nagarimimam || 28 ||
न शक्या मामवज्ञाय प्रवेष्टुं नगरी त्वया । अद्य प्राणैः परित्यक्तः स्वप्स्यसे निहतो मया ।। २९ ।।
na sakya mamavajnaya pravestum nagari tvaya | adya pranaih parityaktah svapsyase nihato maya || 29 ||
अहं हि नगरी लङ्का स्वयमेव प्लवङ्गम । सर्वतः परिरक्षामि ह्येतत्ते कथितं मया ।। ३० ।।
aham hi nagari laṅka svayameva plavaṅgama | sarvatah pariraksami hyetatte kathitam maya || 30 ||
लङ्काया वचनं श्रुत्वा हनुमान् मारुतात्मजः । यत्नवान्स हरिश्रेष्ठः स्थितश्शैल इवापरः ।। ३१ ।।
laṅkaya vacanam srutva hanuman marutatmajah | yatnavansa harisresthah sthitassaila ivaparah || 31 ||
स तां स्त्रीरूपविकृतां दृष्टवा वानरपुङ्गवः । आबभाषेऽथ मेधावी सत्त्ववान् प्लवगर्षभः ।। ३२ ।।
sa tam strirupavikrtam drstava vanarapuṅgavah | ababhase'tha medhavi sattvavan plavagarsabhah || 32 ||
द्रक्ष्यामि नगरीं लङ्कां साट्टप्राकारतोरणाम् । इत्यर्थमिह संप्राप्तः परं कौतूहलं हि मे ।। ३३ ।।
draksyami nagarim laṅkam sattaprakaratoranam | ityarthamiha sampraptah param kautuhalam hi me || 33 ||
वनान्युपवनानीह लङ्कायाः काननानि च । सर्वतो गृहमुख्यानि द्रष्टुमागमनं हि मे ।। ३४ ।।
vananyupavananiha laṅkayah kananani ca | sarvato grhamukhyani drastumagamanam hi me || 34 ||
तस्य तद्वचनं श्रुत्वा लङ्का सा कामरूपिणी । भूय एव पुनर्वाक्यं बभाषे परुषाक्षरम् ।। ३५ ।।
tasya tadvacanam srutva laṅka sa kamarupini | bhuya eva punarvakyam babhase parusaksaram || 35 ||
मामनिर्जित्य दुर्बुद्धे राक्षसेश्वरपालितां । न शक्यमद्य ते द्रष्टुं पुरीयं वानराधम ।। ३६ ।।
mamanirjitya durbuddhe raksasesvarapalitam | na sakyamadya te drastum puriyam vanaradhama || 36 ||
ततः स कपिशार्दूलस्तामुवाच निशाचरीम् । दृष्ट्वा पुरीमिमां भद्रे पुनर्यास्ये यथागतम् ।। ३७ ।।
tatah sa kapisardulastamuvaca nisacarim | drstva purimimam bhadre punaryasye yathagatam || 37 ||
ततः कृत्वा महानादं सा वै लङ्का भयावहम् । तलेन वानरश्रेष्ठं ताडयामास वेगिता ।। ३८ ।।
tatah krtva mahanadam sa vai laṅka bhayavaham | talena vanarasrestham tadayamasa vegita || 38 ||
ततः स कपिशार्दूलो लङ्कया ताडितो भृशम् । ननाद सुमहानादं वीर्यवान् पवनात्मजः ।। ३९ ।।
tatah sa kapisardulo laṅkaya tadito bhrsam | nanada sumahanadam viryavan pavanatmajah || 39 ||
ततः संवर्तयामास वामहस्तस्य सोऽङ्गुलीः । मुष्टिनाऽऽभिजघानैनां हनुमान् क्रोधमूर्छितः ।। ४० ।।
tatah samvartayamasa vamahastasya so'ṅgulih | mustina''bhijaghanainam hanuman krodhamurchitah || 40 ||
स्त्री चेति मन्यमानेन नातिक्रोधः स्वयं कृतः । सा तु तेन प्रहारेण विह्वलाङ्गी निशाचरी । पपात सहसा भूमौ विकृताननदर्शना ।। ४१ ।।
stri ceti manyamanena natikrodhah svayam krtah | sa tu tena praharena vihvalaṅgi nisacari | papata sahasa bhumau vikrtananadarsana || 41 ||
ततस्तु हनुमान् प्राज्ञस्तां दृष्ट्वा विनिपातिताम् । कृपां चकार तेजस्वी मन्यमानः स्त्रियं तु ताम् ।। ४२ ।।
tatastu hanuman prajnastam drstva vinipatitam | krpam cakara tejasvi manyamanah striyam tu tam || 42 ||
ततो वै भृशसंविग्ना लङ्का सा गद्गदाक्षरम् । उवाचागर्वितं वाक्यं हनूमन्तं प्लवङ्गमम् ।। ४३ ।।
tato vai bhrsasamvigna laṅka sa gadgadaksaram | uvacagarvitam vakyam hanumantam plavaṅgamam || 43 ||
प्रसीद सुमहाबाहो त्रायस्व हरिसत्तम । समये सौम्य तिष्ठन्ति सत्त्ववन्तो महाबलाः ।। ४४ ।।
prasida sumahabaho trayasva harisattama | samaye saumya tisthanti sattvavanto mahabalah || 44 ||
अहं तु नगरी लङ्का स्वयमेव प्लवङ्गम । निर्जिताहं त्वया वीर विक्रमेण महाबल ।। ४५ ।।
aham tu nagari laṅka svayameva plavaṅgama | nirjitaham tvaya vira vikramena mahabala || 45 ||
इदं तु तथ्यं शृणु वै ब्रुवन्त्या मे हरीश्वर । स्वयंभुवा पुरा दत्तं वरदानं यथा मम ।। ४६ ।।
idam tu tathyam srnu vai bruvantya me harisvara | svayambhuva pura dattam varadanam yatha mama || 46 ||
यदा त्वां वानरः कश्चिद्विक्रमाद्वशमानयेत् । तदा त्वया हि विज्ञेयं रक्षसां भयमागतम् ।। ४७ ।।
yada tvam vanarah kascidvikramadvasamanayet | tada tvaya hi vijneyam raksasam bhayamagatam || 47 ||
स हि मे समयः सौम्य प्राप्तोऽद्य तव दर्शनात् । स्वयंभू विहितः सत्यो न तस्यास्ति व्यतिक्रमः ।। ४८ ।।
sa hi me samayah saumya prapto'dya tava darsanat | svayambhu vihitah satyo na tasyasti vyatikramah || 48 ||
सीतानिमित्तं राज्ञस्तु रावणस्य दुरात्मनः । रक्षसां चैव सर्वेषां विनाशः समुपागतः ।। ४९ ।।
sitanimittam rajnastu ravanasya duratmanah | raksasam caiva sarvesam vinasah samupagatah || 49 ||
तत्प्रविश्य हरिश्रेष्ठ पुरीं रावणपालिताम् । विधत्स्व सर्वकार्याणि यानि यानीह वाञ्छसि ।। ५० ।।
tatpravisya harisrestha purim ravanapalitam | vidhatsva sarvakaryani yani yaniha vanchasi || 50 ||
प्रविश्य शापोपहतां हरीश्वर शुभां पुरीं राक्षसमुख्यपालिताम् । यदृच्छया त्वं जनकात्मजां सतीं विमार्ग सर्वत्र गतो यथासुखम् ।। ५१ ।।
pravisya sapopahatam harisvara subham purim raksasamukhyapalitam | yadrcchaya tvam janakatmajam satim vimarga sarvatra gato yathasukham || 51 ||