सोऽवतीर्य द्रुमात् तस्माद् विद्रुमप्रतिमाननः। विनीतवेषः कृपणः प्रणिपत्योपसृत्य च।।।१।।
so'vatirya drumat tasmad vidrumapratimananah | vinitavesah krpanah pranipatyopasrtya ca|||1||
तामब्रवीन्महातेजा हनूमान्मारुतात्मजः । शिरस्यञ्जलिमाधाय सीतां मधुरया गिरा ।।२।।
tamabravinmahateja hanumanmarutatmajah | sirasyanjalimadhaya sitam madhuraya gira ||2||
का नु पद्मपलाशाक्षी क्लिष्टकौशेयवासिनी । द्रुमस्य शाखामालम्ब्य तिष्ठसि त्वमनिन्दिता ।।३।।
ka nu padmapalasaksi klistakauseyavasini | drumasya sakhamalambya tisthasi tvamanindita ||3||
किमर्थं तव नेत्राभ्यां वारि स्रवति शोकजम् । पुण्डरीकपलाशाभ्यां विप्रकीर्णमिवोदकम् ।।४।।
kimartham tava netrabhyam vari sravati sokajam | pundarikapalasabhyam viprakirnamivodakam ||4||
सुराणामसुराणां च नागगन्धर्वरक्षसाम् । यक्षाणां किंनराणां च का त्वं भवसि शोभने ।।५।।
suranamasuranam ca nagagandharvaraksasam | yaksanam kimnaranam ca ka tvam bhavasi sobhane ||5||
का त्वं भवसि रुद्राणां मरुतां वा वरानने । वसूनां वा वरारोहे देवता प्रतिभासि मे ।।६।।
ka tvam bhavasi rudranam marutam va varanane | vasunam va vararohe devata pratibhasi me ||6||
किं नु चन्द्रमसा हीना पतिता विबुधालयात् । रोहिणी ज्योतिषां श्रेष्ठा श्रेष्ठा सर्वगुणान्विता ।।७।।
kim nu candramasa hina patita vibudhalayat | rohini jyotisam srestha srestha sarvagunanvita ||7||
कोपाद्वा यदि वा मोहाद्भर्तारमसितेक्षणा । वसिष्ठं कोपयित्वा त्वं नासि कल्याण्यरुन्धती ।।८।।
kopadva yadi va mohadbhartaramasiteksana | vasistham kopayitva tvam nasi kalyanyarundhati ||8||
को नौ पुत्रः पिता भ्रात भर्ता वा ते सुमध्यमे । अस्माल्लोकादमुं लोकं गतं त्वमनुशोचसि ।।९।।
ko nau putrah pita bhrata bharta va te sumadhyame | asmallokadamum lokam gatam tvamanusocasi ||9||
रोदनादतिनिश्श्वासाद्भूमिसंस्पर्शनादपि । न त्वां देवीमहं मन्ये राज्ञ स्सर्वज्ञावधारणात्।।१०।।
rodanadatinissvasad bhumisamsparsanadapi | na tvam devimaham manye rajna ssarvajnavadharanat||10||
व्यञ्जनानि हि ते यानि लक्षणानि च लक्षये । महिषी भूमिपालस्य राजकन्यासि मे मता ।।११।।
vyanjanani hi te yani laksanani ca laksaye | mahisi bhumipalasya rajakanyasi me mata ||11||
रावणेन जनस्थानाद्बलादपहृता यदि । सीता त्वमसि भद्रं ते तन्ममाचक्ष्व पृच्छतः ।।१२।।
ravanena janasthanadbaladapahrta yadi | sita tvamasi bhadram te tanmamacaksva prcchatah ||12||
यथा हि तव वै दैन्यं रूपं चाप्यतिमानुषम् । तपसा चान्वितो वेषस्त्वं राममहिषी ध्रुवम्।।१३।।
yatha hi tava vai dainyam rupam capyatimanusam|tapasa canvito vesastvam ramamahisi dhruvam||13||
सा तस्य वचनं श्रुत्वा रामकीर्तनहर्षिता । उवाच वाक्यं वैदेही हनूमन्तं द्रुमाश्रितम् ।।१४।।
sa tasya vacanam srutva ramakirtanaharsita | uvaca vakyam vaidehi hanumantam drumasritam ||14||
पृथिव्यां राजसिंहानां मुख्यस्य विदितात्मनः । स्नुषा दशरथस्याहं शत्रुसैन्यप्रतापिनः।।।१५।।
prthivyam rajasimhanam mukhyasya viditatmanah । snusa dasarathasyaham satrusainyapratapinah|||15||
दुहिता जनकस्याहं वैदेहस्य महात्मनः । सीता च नाम नाम्नाहं भार्या रामस्य धीमतः ।।१६।।
duhita janakasyaham vaidehasya mahatmanah | sita ca nama namnaham bharya ramasya dhimatah ||16||
समा द्वादश तत्राहं राघवस्य निवेशने । भुञ्जाना मानुषान् भोगान् सर्वकामसमृद्धिनी ।।१७।।
sama dvadasa tatraham raghavasya nivesane | bhunjana manusan bhogan sarvakamasamrddhini ||17||
ततस्त्रयोदशे वर्षे राज्येनेक्ष्वाकुनन्दनम् । अभिषेचयितुं राजा सोपाध्यायः प्रचक्रमे ।।१८।।
tatastrayodase varse rajyeneksvakunandanam | abhisecayitum raja sopadhyayah pracakrame ||18||
तस्मिन्सम्भ्रियमाणे तु राघवस्याभिषेचने । कैकेयी नाम भर्तारं देवी वचनमब्रवीत् ।।१९।।
tasminsambhriyamane tu raghavasyabhisecane | kaikeyi nama bhartaram devi vacanamabravit ||19||
न पिबेयं न खादेयं प्रत्यहं मम भोजनम् । एष मे जीवितस्यान्तो रामो यद्यभिषिच्यते ।।२०।।
na pibeyam na khadeyam pratyaham mama bhojanam | esa me jivitasyanto ramo yadyabhisicyate ||20||
यत्तदुक्तं त्वया वाक्यं प्रीत्या नृपतिसत्तम । तच्चेन्न वितथं कार्यं वनं गच्छतु राघवः ।।२१।।
yattaduktam tvaya vakyam pritya nrpatisattama | taccenna vitatham karyam vanam gacchatu raghavah ||21||
स राजा सत्यवाग्देव्या वरदानमनुस्मरन् । मुमोह वचनं श्रुत्वा कैकेय्याः क्रूरमप्रियम् ।।२२।।
sa raja satyavagdevya varadanamanusmaran | mumoha vacanam srutva kaikeyyah kruramapriyam ||22||
ततस्तु स्थविरो राजा सत्यधर्मे व्यवस्थितः । ज्येष्ठं यशस्विनं पुत्रं रुदन्राज्यमयाचत ।।२३।।
tatastu sthaviro raja satyadharme vyavasthitah | jyestham yasasvinam putram rudanrajyamayacata ||23||
स पितुर्वचनं श्रीमानभिषेकात्परं प्रियम् । मनसा पूर्वमासाद्य वाचा प्रतिगृहीतवान् ।।२४।।
sa piturvacanam srimanabhisekatparam priyam | manasa purvamasadya vaca pratigrhitavan ||24||
दद्यान्न प्रतिगृह्णीयान्न ब्रूयत्किं चिदप्रियम् । अपि जीवितहेतोर्हि रामः सत्यपराक्रमः ।।२५।।
dadyanna pratigrhniyanna bruyatkim cidapriyam | api jivitahetorhi ramah satyaparakramah ||25||
स विहायोत्तरीयाणि महार्हाणि महायशाः । विसृज्य मनसा राज्यं जनन्यै मां समादिशत् ।।२६।।
sa vihayottariyani maharhani mahayasah | visrjya manasa rajyam jananyai mam samadisat ||26||
साहं तस्याग्रतस्तूर्णं प्रस्थिता वनचारिणी । न हि मे तेन हीनाया वासः स्वर्गेऽपि रोचते ।।२७।।
saham tasyagratasturnam prasthita vanacarini | na hi me tena hinaya vasah svarge'pi rocate ||27||
प्रागेव तु महाभागः सौमित्रिर्मित्रनन्दनः । पूर्वजस्यानुयात्रार्थे द्रुमचीरैरलङ्कृतः ।।२८।।
prageva tu mahabhagah saumitrirmitranandanah | purvajasyanuyatrarthe drumacirairalaṅkrtah ||28||
ते वयं भर्तुरादेशं बहु मान्यदृढव्रताः । प्रविष्टाः स्म पुराद्दृष्टं वनं गम्भीरदर्शनम् ।।२९।।
te vayam bharturadesam bahu manyadrdhavratah | pravistah sma puraddrstam vanam gambhiradarsanam ||29||
वसतो दण्डकारण्ये तस्याहममितौजसः । रक्षसापहृता भार्या रावणेन दुरात्मना ।।३०।।
vasato dandakaranye tasyahamamitaujasah | raksasapahrta bharya ravanena duratmana ||30||
द्वौ मासौ तेन मे कालो जीवितानुग्रहः कृतः । ऊर्ध्वं द्वाभ्यां तु मासाभ्यां ततस्त्यक्ष्यामि जीवितम् ।।३१।।
dvau masau tena me kalo jivitanugrahah krtah | urdhvam dvabhyam tu masabhyam tatastyaksyami jivitam ||31||