तस्यास्तद्वचनं श्रुत्वा हनूमान्हरियूथपः । दुःखाद्दुःखाभिभूतायाः सान्तमुत्तरमब्रवीत् ।। १।।
tasyastadvacanam srutva hanumanhariyuthapah | duhkhadduhkhabhibhutayah santamuttaramabravit || 1||
अहं रामस्य सन्देशाद्देवि दूतस्तवागतः । वैदेहि कुशली रामस्त्वां च कौशलमब्रवीत् ।। २।।
aham ramasya sandesaddevi dutastavagatah । vaidehi kusali ramastvam ca kausalamabravit ।। 2।।
यो ब्राह्ममस्त्रं वेदांश्च वेद वेदविदां वरः । स त्वां दाशरथी रामो देवि कौशलमब्रवीत् ।। ३।।
yo brahmamastram vedamsca veda vedavidam varah । sa tvam dasarathi ramo devi kausalamabravit ।। 3।।
लक्ष्मणश्च महातेजा भर्तुस्तेऽनुचरः प्रियः । कृतवाञ्शोकसन्तप्तः शिरसा तेऽभिवादनम् ।। ४।।
laksmanasca mahateja bhartuste- anucarah priyah । krtavansokasantaptah sirasa te- abhivadanam ।। 4।।
सा तयोः कुशलं देवी निशम्य नरसिंहयोः । प्रीतिसंहृष्टसर्वाङ्गी हनूमान्तमथाब्रवीत् ।। ५।।
sa tayoh kusalam devi nisamya narasimhayoh । pritisamhrstasarvangi hanumantamathabravit ।। 5।।
कल्याणी बत गथेयं लौकिकी प्रतिभाति मे । एहि जीवन्तमानदो नरं वर्षशतादपि ।। ६।।
kalyani bata gatheyam laukiki pratibhati me । ehi jivantamanado naram varsasatadapi ।। 6।।
तयोः समागमे तस्मिन्प्रीतिरुत्पादिताद्भुता । परस्परेण चालापं विश्वस्तौ तौ प्रचक्रतुः ।। ७।।
tayoh samagame tasminpritirutpaditadbhuta । parasparena calapam visvastau tau pracakratuh ।। 7।।
तस्यास्तव् वचनं श्रुत्वा हनूमान्हरियूथपः । सीतायाः शोकदीनायाः समीपमुपचक्रमे ।। ८।।
tasyastadvacanam srutva hanumanhariyuthapah । sitayah sokadinayah samipamupacakrame ।। 8।।
यथा यथा समीपं स हनूमानुपसर्पति । तथा तथा रावणं सा तं सीता परिशङ्कते ।। ९।।
yatha yatha samipam sa hanumanupasarpati । tatha tatha ravanam sa tam sita parisankate ।। 9।।
अहो धिग्धिक्कृतमिदं कथितं हि यदस्य मे । रूपान्तरमुपागम्य स एवायं हि रावणः ।। १०।।
aho dhigdhikkrtamidam kathitam hi yadasya me । rupantaramupagamya sa evayam hi ravanah ।। 10।।
तामशोकस्य शाखां सा विमुक्त्वा शोककर्शिता । तस्यामेवानवद्याङ्गी धरण्यां समुपाविशत् ।। ११।।
tamasokasya sakham sa vimuktva sokakarsita । tasyamevanavadyangi dharanyam samupavisat ।। 11।।
अवन्दत महाबाहुस्ततस्तां जनकात्मजाम् । सा चैनं भयवित्रस्ता भूयो नैवाभ्युदैक्षत ।। १२।।
avandata mahabahustatastam janakatmajam । sa cainam bhayavitrasta bhuyo naivabhyudaiksata ।। 12।।
तं दृष्ट्वा वन्दमानं तु सीता शशिनिभानना । अब्रवीद्दीर्घमुच्छ्वस्य वानरं मधुरस्वरा ।। १३।।
tam drstva vandamanam tu sita sasinibhanana । abraviddirghamucchvasya vanaram madhurasvara ।। 13।।
मायां प्रविष्टो मायावी यदि त्वं रावणः स्वयम् । उत्पादयसि मे भूयः सन्तापं तन्न शोभनम् ।। १४।।
mayam pravisto mayavi yadi tvam ravanah svayam । utpadayasi me bhuyah santapam tanna sobhanam ।। 14।।
स्वं परित्यज्य रूपं यः परिव्राजकरूपधृत् । जनस्थाने मया दृष्टस्त्वं स एवासि रावणः ।। १५।।
svam parityajya rupam yah parivrajakarupadhrt । janasthane maya drstastvam sa evasi ravanah ।। 15।।
उपवासकृशां दीनां कामरूप निशाचर । सन्तापयसि मां भूयः सन्तापं तन्न शोभनम् ।। १६।।
upavasakrsam dinam kamarupa nisacara | santapayasi mam bhuyah santapam tanna sobhanam || 16||
अथवा नैतदेवं हि यन्मया परिशङ्कितम्।मनसो हि मम प्रीतिरुत्पन्ना तव दर्शनात्।।।१७।।
athava naitadevam hi yanmaya parisaṅkitam|manaso hi mama pritirutpanna tava darsanat|||17||
यदि रामस्य दूतस्त्वमागतो भद्रमस्तु ते । पृच्छामि त्वां हरिश्रेष्ठ प्रिया राम कथा हि मे ।।१८।।
yadi ramasya dutastvamagato bhadramastu te | prcchami tvam harisrestha priya rama katha hi me ||18||
गुणान् रामस्य कथय प्रियस्य मम वानर । चित्तं हरसि मे सौम्य नदीकूलं यथा रयः ।।१९।।
gunan ramasya kathaya priyasya mama vanara | cittam harasi me saumya nadikulam yatha rayah ||19||
अहो स्वप्नस्य सुखता याहमेवं चिराहृता । प्रेषितं नाम पश्यामि राघवेण वनौकसं ।।२०।।
aho svapnasya sukhata yahamevam cirahrta | presitam nama pasyami raghavena vanaukasam ||20||
स्वप्नेऽपि यद्यहं वीरं राघवं सहलक्ष्मणम् । पश्येयं नावसीदेयं स्वप्नोऽपि मम मत्सरी ।।२१।।
svapne'pi yadyaham viram raghavam sahalaksmanam | pasyeyam navasideyam svapno'pi mama matsari ||21||
नाहं स्वप्नमिमं मन्ये स्वप्ने दृष्ट्वा हि वानरम् । न शक्योऽभ्युदयः प्राप्तुं प्राप्तश्चाभ्युदयो मम ।।२२।।
naham svapnamimam manye svapne drstva hi vanaram | na sakyo'bhyudayah praptum praptascabhyudayo mama ||22||
किं नु स्याच्चित्तमोहोऽयं भवेद्वातगतिस्त्वियम् । उन्मादजो विकारो वा स्यादियं मृगतृष्णिका ।।२३।।
kim nu syaccittamoho'yam bhavedvatagatistviyam | unmadajo vikaro va syadiyam mrgatrsnika ||23||
अथवा नायमुन्मादो मोहोऽप्युन्मादलक्ष्मणः । सम्बुध्ये चाहमात्मानमिमं चापि वनौकसं ।।२४।।
athava nayamunmado moho'pyunmadalaksmanah | sambudhye cahamatmanamimam capi vanaukasam ||24||
इत्येवं बहुधा सीता सम्प्रधार्य बलाबलम् । रक्षसां कामरूपत्वान्मेने तं राक्षसाधिपम् ।।२५।।
ityevam bahudha sita sampradharya balabalam | raksasam kamarupatvanmene tam raksasadhipam ||25||
एतां बुद्धिं तदा कृत्वा सीता सा तनुमध्यमा । न प्रतिव्याजहाराथ वानरं जनकात्मजा ।।२६।।
etam buddhim tada krtva sita sa tanumadhyama | na prativyajaharatha vanaram janakatmaja ||26||
सीताया निश्चितं बुद्ध्वा हनूमान्मारुतात्मजः । श्रोत्रानुकूलैर्वचनैस्तदा तां सम्प्रहर्षयत् ।।२७।।
sitaya niscitam buddhva hanumanmarutatmajah | srotranukulairvacanaistada tam sampraharsayat ||27||
आदित्य इव तेजस्वी लोककान्तः शशी यथा । राजा सर्वस्य लोकस्य देवो वैश्रवणो यथा ।।२८।।
aditya iva tejasvi lokakantah sasi yatha | raja sarvasya lokasya devo vaisravano yatha ||28||
विक्रमेणोपपन्नश्च यथा विष्णुर्महायशाः । सत्यवादी मधुरवाग्देवो वाचस्पतिर्यथा ।।२९।।
vikramenopapannasca yatha visnurmahayasah | satyavadi madhuravagdevo vacaspatiryatha ||29||
रूपवान्सुभगः श्रीमान्कन्दर्प इव मूर्तिमान् । स्थानक्रोधप्रहर्ता च श्रेष्ठो लोके महारथः ।।३०।।
rupavansubhagah srimankandarpa iva murtiman | sthanakrodhapraharta ca srestho loke maharathah ||30||
बाहुच्छायामवष्टब्धो यस्य लोको महात्मनः । अपकृष्याश्रमपदान्मृगरूपेण राघवम् ।।३१।।
bahucchayamavastabdho yasya loko mahatmanah | apakrsyasramapadanmrgarupena raghavam ||31||
शून्ये येनापनीतासि तस्य द्रक्ष्यसि यत्फलम् । अचिराद् रावणं सङ्ख्ये यो वधिष्यति वीर्यवान् ।।३२।।
sunye yenapanitasi tasya draksyasi yatphalam | acirad ravanam saṅkhye yo vadhisyati viryavan ||32||
क्रोधप्रमुक्तैरिषुभिर्ज्वलद्भिरिव पावकैः । तेनाहं प्रेषितो दूतस्त्वत्सकाशमिहागतः ।।३३।।
krodhapramuktairisubhirjvaladbhiriva pavakaih | tenaham presito dutastvatsakasamihagatah ||33||
त्वद्वियोगेन दुःखार्तः स त्वां कौशलमब्रवीत् । लक्ष्मणश्च महातेजाः सुमित्रानन्दवर्धनः ।।३४।।
tvadviyogena duhkhartah sa tvam kausalamabravit | laksmanasca mahatejah sumitranandavardhanah ||34||
अभिवाद्य महाबाहुः सोऽपि कौशलमब्रवीत् । रामस्य च सखा देवि सुग्रीवो नाम वानरः ।।३५।।
abhivadya mahabahuh so'pi kausalamabravit | ramasya ca sakha devi sugrivo nama vanarah ||35||
राजा वानरमुख्यानां स त्वां कौशलमब्रवीत् । नित्यं स्मरति रामस्त्वां ससुग्रीवः सलक्ष्मणः ।।३६।।
raja vanaramukhyanam sa tvam kausalamabravit | nityam smarati ramastvam sasugrivah salaksmanah ||36||
दिष्ट्या जीवसि वैदेहि राक्षसी वशमागता ।
नचिराद्द्रक्ष्यसे रामं लक्ष्मणं च महारथम् ।।३७।।
distya jivasi vaidehi raksasi vasamagata | naciraddraksyase ramam laksmanam ca maharatham ||37||
मध्ये वानरकोटीनां सुग्रीवं चामितौजसं । अहं सुग्रीवसचिवो हनूमान्नाम वानरः ।।३८।।
madhye vanarakotinam sugrivam camitaujasam | aham sugrivasacivo hanumannama vanarah ||38||
प्रविष्टो नगरीं लङ्कां लङ्घयित्वा महोदधिम् । कृत्वा मूर्ध्नि पदन्यासं रावणस्य दुरात्मनः ।।३९।।
pravisto nagarim laṅkam laṅghayitva mahodadhim | krtva murdhni padanyasam ravanasya duratmanah ||39||
त्वां द्रष्टुमुपयातोऽहं समाश्रित्य पराक्रमम् । नाहमस्मि तथा देवि यथा माम् अवगच्छसि । विशङ्का त्यज्यतामेषा श्रद्धत्स्व वदतो मम ।।४०।।
tvam drastumupayato'ham samasritya parakramam | nahamasmi tatha devi yatha mam avagacchasi | visaṅka tyajyatamesa sraddhatsva vadato mama ||40||