ततः स कपिशार्दूलस्तेन वाक्येन हर्षितः । सीतामुवाच तच्छ्रुत्वा वाक्यं वाक्यविशारदः ।। १।।
tatah sa kapisardulastena vakyena harsitah । sitamuvaca tacchrutva vakyam vakyavisaradah ।। 1।।
युक्तरूपं त्वया देवि भाषितं शुभदर्शने । सदृशं स्त्रीस्वभावस्य साध्वीनां विनयस्य च ।। २।।
yuktarupam tvaya devi bhasitam subhadarsane । sadrsam strisvabhavasya sadhvinam vinayasya ca ।। 2।।
स्त्रीत्वं न तु समर्थं हि सागरं व्यतिवर्तितुम् । मामधिष्ठाय विस्तीर्णं शतयोजनमायतम् ।। ३।।
stritvam na tu samartham hi sagaram vyativartitum । mamadhisthaya vistirnam satayojanamayatam ।। 3।।
द्वितीयं कारणं यच्च ब्रवीषि विनयान्विते । रामादन्यस्य नार्हामि संस्पर्शमिति जानकि ।। ४।।
dvitiyam karanam yacca bravisi vinayanvite । ramadanyasya narhami samsparsamiti janaki ।। 4।।
एतत्ते देवि सदृशं पत्न्यास्तस्य महात्मनः । का ह्यन्या त्वामृते देवि ब्रूयाद्वचनमीदृशम् ।। ५।।
etatte devi sadrsam patnyastasya mahatmanah । ka hyanya tvamrte devi bruyadvacanamidrsam ।। 5।।
श्रोष्यते चैव काकुत्स्थः सर्वं निरवशेषतः । चेष्टितं यत्त्वया देवि भाषितं मम चाग्रतः ।। ६।।
srosyate caiva kakutsthah sarvam niravasesatah । cestitam yattvaya devi bhasitam mama cagratah ।। 6।।
कारणैर्बहुभिर्देवि राम प्रियचिकीर्षया । स्नेहप्रस्कन्नमनसा मयैतत्समुदीरितम् ।। ७।।
karanairbahubhirdevi rama priyacikirsaya । snehapraskannamanasa mayaitatsamudiritam ।। 7।।
लङ्काया दुष्प्रवेशत्वाद्दुस्तरत्वान्महोदधेः । सामर्थ्यादात्मनश्चैव मयैतत्समुदाहृतम् ।। ८।।
lankaya duspravesatvaddustaratvanmahodadheh । samarthyadatmanascaiva mayaitatsamudahrtam ।। 8।।
इच्छामि त्वां समानेतुमद्यैव रघुबन्धुना । गुरुस्नेहेन भक्त्या च नान्यथा तदुदाहृतम् ।। ९।।
icchami tvam samanetumadyaiva raghubandhuna । gurusnehena bhaktya ca nanyatha tadudahrtam ।। 9।।
यदि नोत्सहसे यातुं मया सार्धमनिन्दिते । अभिज्ञानं प्रयच्छ त्वं जानीयाद्राघवो हि यत् ।। १०।।
yadi notsahase yatum maya sardhamanindite । abhijnanam prayaccha tvam janiyadraghavo hi yat ।। 10।।
एवमुक्ता हनुमता सीता सुरसुतोपमा । उवाच वचनं मन्दं बाष्पप्रग्रथिताक्षरम् ।। ११।।
evamukta hanumata sita surasutopama । uvaca vacanam mandam baspapragrathitaksaram ।। 11।।
इदं श्रेष्ठमभिज्ञानं ब्रूयास्त्वं तु मम प्रियम् । शैलस्य चित्रकूटस्य पादे पूर्वोत्तरे तदा ।। १२।।
idam sresthamabhijnanam bruyastvam tu mama priyam । sailasya citrakutasya pade purvottare tada ।। 12।।
तापसाश्रमवासिन्याः प्राज्यमूलफलोदके । तस्मिन्सिद्धाश्रमे देशे मन्दाकिन्या अदूरतः ।। १३।।
tapasasramavasinyah prajyamulaphalodake । tasminsiddhasrame dese mandakinya aduratah ।। 13।।
तस्योपवनषण्डेषु नानापुष्पसुगन्धिषु । विहृत्य सलिलक्लिन्ना तवाङ्के समुपाविशम् ।। १४।।
tasyopavanasandesu nanapuspasugandhisu । vihrtya salilaklinna tavanke samupavisam ।। 14।।
ततो मांससमायुक्तो वायसः पर्यतुण्डयत् । तमहं लोष्टमुद्यम्य वारयामि स्म वायसं ।।१५।।
tato mamsasamayukto vayasah paryatundayat | tamaham lostamudyamya varayami sma vayasam ||15||
दारयन्स च मां काकस्तत्रैव परिलीयते । न चाप्युपरमन्मांसाद्भक्षार्थी बलिभोजनः ।।१६।।
darayansa ca mam kakastatraiva pariliyate | na capyuparamanmamsadbhaksarthi balibhojanah ||16||
उत्कर्षन्त्यां च रशनां क्रुद्धायां मयि पक्षिणे । स्रंसमाने च वसने ततो दृष्टा त्वया ह्यहम् ।।१७।।
utkarsantyam ca rasanam kruddhayam mayi paksine | sramsamane ca vasane tato drsta tvaya hyaham ||17||
त्वया विहसिता चाहं क्रुद्धा संलज्जिता तदा । भक्ष्य गृद्धेन कालेन दारिता त्वामुपागता ।।१८।।
tvaya vihasita caham kruddha samlajjita tada | bhaksya grddhena kalena darita tvamupagata ||18||
आसीनस्य च ते श्रान्ता पुनरुत्सङ्गमाविशम् । क्रुध्यन्ती च प्रहृष्टेन त्वयाहं परिसान्त्विता ।।१९।।
asinasya ca te sranta punarutsaṅgamavisam | krudhyanti ca prahrstena tvayaham parisantvita ||19||
बाष्पपूर्णमुखी मन्दं चक्षुषी परिमार्जती । लक्षिताहं त्वया नाथ वायसेन प्रकोपिता ।।२०।।
baspapurnamukhi mandam caksusi parimarjati | laksitaham tvaya natha vayasena prakopita ||20||
परिश्रमाच्च सुप्ता हे राघवाङ्केऽप्यहं चिरम्।पर्यायेण प्रसुप्तश्च ममाङ्के भरताग्रजः ।। १५।। ।।२१।।
parisramacca supta he raghavaṅke'pyaham ciram|paryayena prasuptasca mamaṅke bharatagrajah || 15|| ||21||
स तत्र पुनरेवाथ वायसस्समुपागमत् । ततस्सुप्तप्रबुद्धां मां रामस्याङ्कात्समुत्थिताम्।वायसस्सहसागम्य विददार स्तनान्तरे।।२२।।
sa tatra punarevatha vayasassamupagamat | tatassuptaprabuddham mam ramasyaṅkatsamutthitam|vayasassahasagamya vidadara stanantare||22||
पुनः पुनरथोत्पत्य विददार स मां भृशम् । ततस्समुक्षितो रामो मुक्तैश्शोणितबिन्दुभिः।।२३।।
punah punarathotpatya vidadara sa mam bhrsam | tatassamuksito ramo muktaissonitabindubhih||23||
स मां दृष्ट्वा महाबाहुर्वितुन्नां स्तनयोस्तदा । आशीविष इव क्रुद्धः श्वसान्वाक्यमभाषथाः ।।२४।।
sa mam drstva mahabahurvitunnam stanayostada | asivisa iva kruddhah svasanvakyamabhasathah ||24||
केन ते नागनासोरु विक्षतं वै स्तनान्तरम् । कः क्रीडति सरोषेण पञ्चवक्त्रेण भोगिना ।।२५।।
kena te naganasoru viksatam vai stanantaram | kah kridati sarosena pancavaktrena bhogina ||25||
वीक्षमाणस्ततस्तं वै वायसं समवैक्षथाः । नखैः सरुधिरैस्तीक्ष्णैर्मामेवाभिमुखं स्थितम् ।।२६।।
viksamanastatastam vai vayasam samavaiksathah | nakhaih sarudhiraistiksnairmamevabhimukham sthitam ||26||
पुत्रः किल स शक्रस्य वायसः पततां वरः । धरान्तरचरः शीघ्रं पवनस्य गतौ समः ।।२७।।
putrah kila sa sakrasya vayasah patatam varah | dharantaracarah sighram pavanasya gatau samah ||27||
ततस्तस्मिन्महाबाहुः कोपसंवर्तितेक्षणः । वायसे कृतवान्क्रूरां मतिं मतिमतां वर ।।२८।।
tatastasminmahabahuh kopasamvartiteksanah | vayase krtavankruram matim matimatam vara ||28||
स दर्भसंस्तराद्गृह्य ब्रह्मणोऽस्त्रेण योजयः । स दीप्त इव कालाग्निर्जज्वालाभिमुखो द्विजम् ।।२९।।
sa darbhasamstaradgrhya brahmano'strena yojayah | sa dipta iva kalagnirjajvalabhimukho dvijam ||29||
स तं प्रदीप्तं चिक्षेप दर्भं तं वायसं प्रति । ततस्तं वायसं दर्भस्सोम्बरेऽनुजगाम ह।।३०।।
sa tam pradiptam ciksepa darbham tam vayasam prati | tatastam vayasam darbhassombare'nujagama ha||30||
अनुसृष्टस्तदा कालो जगाम विविधां गतिम् । त्राणकाम इमं लोकं सर्वं वै विचचार ह ।।३१।।
anusrstastada kalo jagama vividham gatim | tranakama imam lokam sarvam vai vicacara ha ||31||
स पित्रा च परित्यक्तः सुरैः सर्वैर्महर्षिभिः । त्रीँल्लोकान्सम्परिक्रम्य त्वामेव शरणं गतः ।।३२।।
sa pitra ca parityaktah suraih sarvairmaharsibhih | triँllokansamparikramya tvameva saranam gatah ||32||
स तं निपतितं भूमौ शरण्यः शरणागतम् । वधार्हमपि काकुत्स्थ कृपया पर्यपालयः ।।३३।।
sa tam nipatitam bhumau saranyah saranagatam | vadharhamapi kakutstha krpaya paryapalayah ||33||
परिद्यूनं विषण्णं च स त्वमायान्तमुक्तवान् । मोघं कर्तुं न शक्यं तु ब्राह्ममस्त्रं तदुच्यताम् ।।३४।।
paridyunam visannam ca sa tvamayantamuktavan | mogham kartum na sakyam tu brahmamastram taducyatam ||34||
ततस्तस्याक्षि काकस्य हिनस्ति स्म स दक्षिणम् । दत्त्वा स दक्षिणं नेत्रं प्राणेभ्यः परिरक्षितः।।३५।।
tatastasyaksi kakasya hinasti sma sa daksinam | dattva sa daksinam netram pranebhyah pariraksitah||35||
स रामाय नमस्कृत्वा राज्ञे दशरथाय च । त्वया वीर विसृष्टस्तु प्रतिपेदे स्वमालयम् ।।३६।।
sa ramaya namaskrtva rajne dasarathaya ca | tvaya vira visrstastu pratipede svamalayam ||36||
मत्कृते काकमात्रेऽपि ब्रह्मास्त्रं समुदीरितम् । कस्माद्यो मां हरत्त्वत्तः क्षमसे तं महीपते ।।३७।।
matkrte kakamatre'pi brahmastram samudiritam | kasmadyo mam harattvattah ksamase tam mahipate ||37||
स कुरुष्व महोत्साहं कृपां मयि नरर्षभ । आनृशंस्यं परो धर्मस्त्वत्त एव मया श्रुतः ।।३८।।
sa kurusva mahotsaham krpam mayi nararsabha | anrsamsyam paro dharmastvatta eva maya srutah ||38||
आनृशंस्यं परो धर्मस्तवत्त्त ऐव मया श्रुतम्।जानामि त्वां महावीर्यं महोत्साहं महाबलम् ।।३९।।
anrsamsyam paro dharmastavattta aiva maya srutam|janami tvam mahaviryam mahotsaham mahabalam ||39||
अपारपारमक्षोभ्यं गाम्भीर्यात्सागरोपमम् । भर्तारं ससमुद्राया धरण्या वासवोपमम् ।।४०।।
aparaparamaksobhyam gambhiryatsagaropamam | bhartaram sasamudraya dharanya vasavopamam ||40||
एवमस्त्रविदां श्रेष्ठः सत्त्ववान्बलवानपि । किमर्थमस्त्रं रक्षःसु न योजयसि राघव ।।४१।।
evamastravidam sresthah sattvavanbalavanapi | kimarthamastram raksahsu na yojayasi raghava ||41||
न नागा नापि गन्धर्वा नासुरा न मरुद्गणाः । रामस्य समरे वेगं शक्ताः प्रति समाधितुम् ।।४२।।
na naga napi gandharva nasura na marudganah | ramasya samare vegam saktah prati samadhitum ||42||
तस्या वीर्यवतः कश्चिद्यद्यस्ति मयि सम्भ्रमः । किमर्थं न शरैस्तीक्ष्णैः क्षयं नयति राक्षसान् ।।४३।।
tasya viryavatah kascidyadyasti mayi sambhramah | kimartham na saraistiksnaih ksayam nayati raksasan ||43||
भ्रातुरादेशमादाय लक्ष्मणो वा परन्तपः । कस्य हेतोर्न मां वीरः परित्राति महाबलः ।।४४।।
bhraturadesamadaya laksmano va parantapah | kasya hetorna mam virah paritrati mahabalah ||44||
यदि तौ पुरुषव्याघ्रौ वाय्विन्द्रसमतेजसौ । सुराणामपि दुर्धर्षो किमर्थं मामुपेक्षतः ।।४५।।
yadi tau purusavyaghrau vayvindrasamatejasau | suranamapi durdharso kimartham mamupeksatah ||45||
ममैव दुष्कृतं किं चिन्महदस्ति न संशयः । समर्थावपि तौ यन्मां नावेक्षेते परन्तपौ ।।४६।।
mamaiva duskrtam kim cinmahadasti na samsayah | samarthavapi tau yanmam naveksete parantapau ||46||
वैदेह्या वचनं श्रुत्वा करुणं साश्रुभाषितम्।
अथाब्रवीन्महातेजा हनुमान्मारुतात्मजः।।४७।।
vaidehya vacanam srutva karunam sasrubhasitam | athabravinmahateja hanumanmarutatmajah||47||
त्वच्छोकविमुखो रामो देवि सत्येन ते शपे । रामे दुःखाभिपन्ने च लक्ष्मणः परितप्यते।।४८।।
tvacchokavimukho ramo devi satyena te sape | rame duhkhabhipanne ca laksmanah paritapyate||48||
कथञ्चिद्भवती दृष्टा न कालः परिदेवितुम् । इमं मुहूर्तं दुःखानां द्रक्ष्यस्यन्तमनिन्दिते।।४९।।
kathancidbhavati drsta na kalah paridevitum | imam muhurtam duhkhanam draksyasyantamanindite||49||
तावुभौ पुरुषव्याघ्रौ राजपुत्रौ महाबलौ । त्वद्दर्शनकृतोत्साहौ लङ्कां भस्मीकरिष्यतः।।५०।।
tavubhau purusavyaghrau rajaputrau mahabalau | tvaddarsanakrtotsahau laṅkam bhasmikarisyatah||50||
हत्त्वा च समरे क्रूरं रावणं सहबान्धवम् । राघवस्त्वां विशालाक्षि नेष्यति स्वां पुरीं प्रति।।५१।।
hattva ca samare kruram ravanam sahabandhavam | raghavastvam visalaksi nesyati svam purim prati||51||
ब्रूहि यद्राघवो वाच्यो लक्ष्मणश्च महाबलः । सुग्रीवो वापि तेजस्वी हरयोऽपि समागताः।।५२।।
bruhi yadraghavo vacyo laksmanasca mahabalah | sugrivo vapi tejasvi harayo'pi samagatah||52||
इत्युक्तवति तस्मिंस्तु सीता सुरसुतोपमा । कौसल्या लोकभर्तारं सुषुवे यं मनस्विनी ।।५३।।
ityuktavati tasmimstu sita surasutopama | kausalya lokabhartaram susuve yam manasvini ||53||
तं ममार्थे सुखं पृच्छ शिरसा चाभिवादय । स्रजश्च सर्वरत्नानि प्रिया याश्च वराङ्गनाः ।।५४।।
tam mamarthe sukham prccha sirasa cabhivadaya | srajasca sarvaratnani priya yasca varaṅganah ||54||
ऐश्वर्यं च विशालायां पृथिव्याम् अपि दुर्लभम् । पितरं मातरं चैव संमान्याभिप्रसाद्य च ।।५५।।
aisvaryam ca visalayam prthivyam api durlabham | pitaram mataram caiva sammanyabhiprasadya ca ||55||
अनुप्रव्रजितो रामं सुमित्रा येन सुप्रजाः । आनुकूल्येन धर्मात्मा त्यक्त्वा सुखमनुत्तमम्।।५६।।
anupravrajito ramam sumitra yena suprajah | anukulyena dharmatma tyaktva sukhamanuttamam||56||
अनुगच्छति काकुत्स्थं भ्रातरं पालयन्वने । सिंहस्कन्धो महाबाहुर्मनस्वी प्रियदर्शनः ।।५७।।
anugacchati kakutstham bhrataram palayanvane | simhaskandho mahabahurmanasvi priyadarsanah ||57||
पितृवद्वर्तते रामे मातृवन्मां समाचरन् । ह्रियमाणां तदा वीरो न तु मां वेद लक्ष्मणः ।।५८।।
pitrvadvartate rame matrvanmam samacaran | hriyamanam tada viro na tu mam veda laksmanah ||58||
वृद्धोपसेवी लक्ष्मीवाञ्शक्तो न बहुभाषिता । राजपुत्रः प्रियश्रेष्ठः सदृशः श्वशुरस्य मे ।।५९।।
vrddhopasevi laksmivansakto na bahubhasita | rajaputrah priyasresthah sadrsah svasurasya me ||59||
मत्तः प्रियतरो नित्यं भ्राता रामस्य लक्ष्मणः । नियुक्तो धुरि यस्यां तु तामुद्वहति वीर्यवान् ।।६०।।
mattah priyataro nityam bhrata ramasya laksmanah | niyukto dhuri yasyam tu tamudvahati viryavan ||60||
यं दृष्ट्वा राघवो नैव वृद्धमार्यमनुस्मरत् । स ममार्थाय कुशलं वक्तव्यो वचनान्मम ।।६१।।
yam drstva raghavo naiva vrddhamaryamanusmarat | sa mamarthaya kusalam vaktavyo vacananmama ||61||
मृदुर्नित्यं शुचिर्दक्षः प्रियो रामस्य लक्ष्मणः । यथा हि वानरश्रेष्ठ दुःखक्षयकरो भवेत्।।६२।।
mrdurnityam sucirdaksah priyo ramasya laksmanah | yatha hi vanarasrestha duhkhaksayakaro bhavet||62||
त्वमस्मिन्कार्यनिर्योगे प्रमाणं हरिसत्तमः।
राघवस्त्वत्समारम्भान्मयि यत्नपरो भवेत्।।६३।।
tvamasminkaryaniryoge pramanam harisattamah | raghavastvatsamarambhanmayi yatnaparo bhavet||63||
इदं ब्रूयाश्च मे नाथं शूरं रामं पुनः पुनः । जीवितं धारयिष्यामि मासं दशरथात्मज ।।६४।।
idam bruyasca me natham suram ramam punah punah | jivitam dharayisyami masam dasarathatmaja ||64||
ऊर्ध्वं मासान्न जीवेयं सत्येनाहं ब्रवीमि ते । रावणेनोपरुद्धां मां निकृत्या पापकर्मणा । त्रातुमर्हसि वीर त्वं पातालादिव कौशिकीम् ।।६५।।
urdhvam masanna jiveyam satyenaham bravimi te | ravanenoparuddham mam nikrtya papakarmana | tratumarhasi vira tvam pataladiva kausikim ||65||
ततो वस्त्रगतं मुक्त्वा दिव्यं चूडामणिं शुभम् । प्रदेयो राघवायेति सीता हनुमते ददौ ।।६६।।
tato vastragatam muktva divyam cudamanim subham | pradeyo raghavayeti sita hanumate dadau ||66||
प्रतिगृह्य ततो वीरो मणिरत्नमनुत्तमम् । अङ्गुल्या योजयामास न ह्यस्या प्राभवद्भुजः ।।६७।।
pratigrhya tato viro maniratnamanuttamam | aṅgulya yojayamasa na hyasya prabhavadbhujah ||67||
मणिरत्नं कपिवरः प्रतिगृह्याभिवाद्य च । सीतां प्रदक्षिणं कृत्वा प्रणतः पार्श्वतः स्थितः ।।६८।।
maniratnam kapivarah pratigrhyabhivadya ca | sitam pradaksinam krtva pranatah parsvatah sthitah ||68||
हर्षेण महता युक्तः सीतादर्शनजेन सः । हृदयेन गतो रामं शरीरेण तु विष्ठितः ।।६९।।
harsena mahata yuktah sitadarsanajena sah | hrdayena gato ramam sarirena tu visthitah ||69||
मणिवरमुपगृह्य तं महार्हं जनकनृपात्मजया धृतं प्रभावात्।
गिरिरिव पवनावधूतमुक्तः सुखितमनाः प्रतिसङ्क्रमं प्रपेदे।।७०।।
manivaramupagrhya tam maharham janakanrpatmajaya dhrtam prabhavat | giririva pavanavadhutamuktah sukhitamanah pratisaṅkramam prapede||70||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Saved Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
