वीक्षमाणस्ततो लङ्कां कपिः कृतमनोरथः । वर्धमानसमुत्साहः कार्यशेषमचिन्तयत् ।। १।।
viksamanastato lankam kapih krtamanorathah । vardhamanasamutsahah karyasesamacintayat ।। 1।।
किं नु खल्वविशिष्टं मे कर्तव्यमिह साम्प्रतम् । यदेषां रक्षसां भूयः सन्तापजननं भवेत् ।। २।।
kim nu khalvavisistam me kartavyamiha sampratam । yadesam raksasam bhuyah santapajananam bhavet ।। 2।।
वनं तावत्प्रमथितं प्रकृष्टा राक्षसा हताः । बलैकदेशः क्षपितः शेषं दुर्गविनाशनम् ।। ३।।
vanam tavatpramathitam prakrsta raksasa hatah । balaikadesah ksapitah sesam durgavinasanam ।। 3।।
दुर्गे विनाशिते कर्म भवेत्सुखपरिश्रमम् । अल्पयत्नेन कार्येऽस्मिन्मम स्यात्सफलः श्रमः ।। ४।।
durge vinasite karma bhavetsukhaparisramam । alpayatnena karye- asminmama syatsaphalah sramah ।। 4।।
यो ह्ययं मम लाङ्गूले दीप्यते हव्यवाहनः । अस्य सन्तर्पणं न्याय्यं कर्तुमेभिर्गृहोत्तमैः ।। ५।।
yo hyayam mama langule dipyate havyavahanah । asya santarpanam nyayyam kartumebhirgrhottamaih ।। 5।।
ततः प्रदीप्तलाङ्गूलः सविद्युदिव तोयदः । भवनाग्रेषु लङ्काया विचचार महाकपिः ।। ६।।
tatah pradiptalangulah savidyudiva toyadah । bhavanagresu lankaya vicacara mahakapih ।। 6।।
गृहाद्गृहं राक्षसानामुद्यानानि च वानरः। वीक्षमाणो ह्यसन्त्रस्तः प्रासादांश्च चचार सः।।७।।
grhadgrham raksasanamudyanani ca vanarah | viksamano hyasantrastah prasadamsca cacara sah||7||
अवप्लुत्य महावेगः प्रहस्तस्य निवेशनम् । अग्निं तत्र स निक्षिप्य श्वसनेन समो बली।।८।।
avaplutya mahavegah prahastasya nivesanam | agnim tatra sa niksipya svasanena samo bali||8||
ततोऽन्यत्पुप्लुवे वेश्म महापार्श्वस्य वीर्यवान् । मुमोच हनुमानग्निं कालानलशिखोपमम्।।९।।
tato'nyatpupluve vesma mahaparsvasya viryavan | mumoca hanumanagnim kalanalasikhopamam||9||
वज्रदंष्ट्रस्य च तदा पुप्लुवे स महाकपिः । शुकस्य च महातेजास्सारणस्य च धीमतः।।१०।।
vajradamstrasya ca tada pupluve sa mahakapih | sukasya ca mahatejassaranasya ca dhimatah||10||
तथा चेन्द्रजितो वेश्म ददाह हरियूथपः । जम्बुमाले स्सुमालेश्च ददाह भवनं ततः।।११।।
tatha cendrajito vesma dadaha hariyuthapah | jambumale ssumalesca dadaha bhavanam tatah||11||
रश्मिकेतोश्च भवनं सूर्यशत्रोस्तथैव च । ह्रस्वकर्णस्य दंष्ट्रस्य रोमशस्य च रक्षसः।।१२।।
rasmiketosca bhavanam suryasatrostathaiva ca | hrasvakarnasya damstrasya romasasya ca raksasah||12||
युद्धोन्मत्तस्य मत्तस्य ध्वजग्रीवस्य रक्षसः । विद्युज्जिह्वस्य घोरस्य तथा हस्तिमुखस्य च।।१३।।
yuddhonmattasya mattasya dhvajagrivasya raksasah | vidyujjihvasya ghorasya tatha hastimukhasya ca||13||
करालस्य पिशाचस्य शोणिताक्षस्य चैव हि । कुम्भकर्णस्य भवनं मकराक्षस्य चैव हि।।१४।।
karalasya pisacasya sonitaksasya caiva hi | kumbhakarnasya bhavanam makaraksasya caiva hi||14||
नरान्तकस्य कुम्भस्य निकुम्भस्य दुरात्मनः । यज्ञशत्रोश्च भवनं ब्रह्मशत्रोस्तथैव च।।१५।।
narantakasya kumbhasya nikumbhasya duratmanah | yajnasatrosca bhavanam brahmasatrostathaiva ca||15||
वर्जयित्वा महातेजा विभीषणगृहं प्रति । क्रममाणः क्रमेणैव ददाह हरिपुङ्गवः।।१६।।
varjayitva mahateja vibhisanagrham prati | kramamanah kramenaiva dadaha haripuṅgavah||16||
तेषु तेषु महार्हेषु भवनेषु महायशाः । गृहेष्वृद्धिमतामृद्धिं ददाह स महाकपिः।।१७।।
tesu tesu maharhesu bhavanesu mahayasah | grhesvrddhimatamrddhim dadaha sa mahakapih||17||
सर्वेषां समतिक्रम्य राक्षसेन्द्रस्य वीर्यवान् । आससादाथ लक्ष्मीवान् रावणस्य निवेशनम्।।१८।।
sarvesam samatikramya raksasendrasya viryavan | asasadatha laksmivan ravanasya nivesanam||18||
ततस्तस्मिन्गृहे मुख्ये नानारत्नविभूषिते । मेरुमन्दरसङ्काशे सर्वमङ्गळशोभिते।।१९।।
tatastasmingrhe mukhye nanaratnavibhusite | merumandarasaṅkase sarvamaṅgasobhite||19||
प्रदीप्तमग्निमुत्सृज्य लाङ्गूलाग्रे प्रतिष्ठितम् । ननाद हनुमान्वीरो युगान्तजलदो यथा।।२०।।
pradiptamagnimutsrjya laṅgulagre pratisthitam | nanada hanumanviro yugantajalado yatha||20||
श्वसनेन च संयोगादतिवेगो महाबलः। कालाग्निरिव जज्वाल प्रावर्धत हुताशनः।।२१।।
svasanena ca samyogadativego mahabalah | kalagniriva jajvala pravardhata hutasanah||21||
प्रदीप्तमग्निं पवनस्तेषु वेश्मस्वचारयत् । तानि काञ्चनजालानि मुक्तामणिमयानि च।।२२।।
pradiptamagnim pavanastesu vesmasvacarayat | tani kancanajalani muktamanimayani ca||22||
भवनान्यवशीर्यन्त रत्नवन्ति महान्ति च। तानि भग्विमानानि निपेतुर्वसुधातले।।२३।।
bhavananyavasiryanta ratnavanti mahanti ca | tani bhagvimanani nipeturvasudhatale||23||
भवनानीव सिध्दानाम्बरात् पुण्यसंक्षये । संजज्ञे तुमुलश्शब्दो राक्षसानां प्रधावताम्।।२४।।
bhavananiva sidhdanambarat punyasamksaye | samjajne tumulassabdo raksasanam pradhavatam||24||
स्वे स्वे गृहस्य परित्राणे भग्नोत्साहोर्जितश्रियाम्। नूनमेषोऽग्निरायातः कपिरूपेण हा इति।।२५।।
sve sve grhasya paritrane bhagnotsahorjitasriyam | nunameso'gnirayatah kapirupena ha iti||25||
क्रन्दन्त्यस्सहसा पेतुः स्तनन्धयधराः स्त्रियः।
काश्चिदग्निपरीतेभ्यो हर्मेभ्यो मुक्तमूर्धजाः।।२६।।
krandantyassahasa petuh stanandhayadharah striyah | kascidagniparitebhyo harmebhyo muktamurdhajah||26||
पतन्त्यो रेजिरेऽभ्रेभ्यस्सौदामन्य इवाम्बरात्।
वज्रविद्रुमवैदूर्यमुक्तारजतसंहितान्।।२७।।
patantyo rejire'bhrebhyassaudamanya ivambarat | vajravidrumavaiduryam uktarajatasamhitan ||27||
विचित्रान्भवनाद्धातून् स्यन्दमानान्ददर्श सः। नाग्निस्तृप्यति काष्ठानां तृणानां च यथा तथा।।२८।।
vicitranbhavanaddhatun syandamanandadarsa sah | nagnistrpyati kasthanam trnanam ca yatha tatha||28||
हनूमान् राक्षसेन्दाणां वधे किंचिन्न न तृप्यति। न हनूमव्दिशस्तानां राक्षसानां वसुन्धरा।।२९।।
hanuman raksasendanam vadhe kimcinna na trpyati | na hanumavdisastanam raksasanam vasundhara||29||
हनूमता वेगवता वानरेण महात्मना। लङ्कापुरं प्रदग्धं तद्रुद्रेण त्रिपुरं यथा।।३०।।
hanumata vegavata vanarena mahatmana | aṅkapuram pradagdham tadrudrena tripuram yatha||30||
ततः स् लङ्कापुरपर्वताग्रे समुत्थितो भीमपराक्रमोऽग्निः।
प्रसार्य चूडावलयं प्रदीप्तो हनूमता वेगवता विसृष्टः।।३१।।
tatah s laṅkapuraparvatagre samutthito bhimaparakramo'gnih | prasarya cudavalayam pradipto hanumata vegavata visrstah ||31||
युगान्तकालानलतुल्यवेग स्समारुतोऽग्निर्ववृधे दिविस्पृक्।
विधूमरश्मिर्भवनेषु सक्तो रक्षश्शरीराज्यसमर्पतार्चिः।।३२।।
yugantakalanalatulyavega ssamaruto'gnirvavrdhe divisprk | vidhumarasmirbhavanesu sakto raksassarirajyasamarpatarcih ||32||
आदित्यकोटीसदृशस्सुतेजा लङ्कां समस्तां परिवार्य तिष्ठन्।
शब्दैरनेकैरशनिप्ररूढैर्भिन्दन्निवाण्डं प्रबभौ महाग्निः।।३३।।
adityakotisadrsassuteja laṅkam samastam parivarya tisthan | sabdairanekairasaniprarudhair bhindannivandam prababhau mahagnih||33||
तत्राम्बरादग्निरतिप्रवृद्धो रूक्षप्रभः किंशुकपुष्पचूडः।
निर्वाणधूमाकुलराजयश्च नीलोत्पलाभाः प्रचकाशिरेऽभ्राः।।३४।।
tatrambaradagniratipravrddho ruksaprabhah kimsukapuspacudah | nirvanadhumakularajayasca nilotpalabhah pracakasire'bhrah||34||
वज्री महेन्द्रस्त्रिदशेश्वरो वा साक्षाद्यमो वा वरुणोऽनिलो वा । रुद्रोऽग्निरर्को धनदश्च सोमो न वानरोऽयं स्वयमेव कालः।।३५।।
vajri mahendrastridasesvaro va saksadyamo va varuno'nilo va | rudro'gnirarko dhanadasca somo na vanaro'yam svayameva kalah||35||
किं ब्रह्मणस्सर्वपितामहस्य सर्वस्य धातुश्चतुराननस्य।
इहाऽऽगतो वानररूपधारी रक्षोपसंहारकरः प्रकोपः।।३६।।
kim brahmanassarvapitamahasya sarvasya dhatuscaturananasya | iha''gato vanararupadhari raksopasamharakarah prakopah||36||
किं वैष्णवं वा कपिरूपमेत्य रक्षोविनाशाय परं सुतेजः।
अनन्तमव्यक्तमचिन्त्यमेकं स्वमायया साम्प्रतमागतं वा।।३७।।
kim vaisnavam va kapirupametya raksovinasaya param sutejah | anantamavyaktamacintyamekam svamayaya sampratamagatam va||37||
इत्येवमूचुर्बहवो विशिष्टा रक्षोगणास्तत्र समेत्य सर्वे।
सप्राणिसङ्घां सगृहां सवृक्षां दग्धां पुरीं तां सहसा समीक्ष्य।।३८।।
ityevamucurbahavo visista raksoganastatra sametya sarve | sapranisaṅgham sagrham savrksam dagdham purim tam sahasa samiksya||38||
ततस्तु लङ्का सहसा प्रदग्धा सराक्षसा साश्वरथा सनागा।
सपक्षिसङ्घा समृगा सवृक्षा रुरोद दीना तुमुलं सशब्दम्।।३९।।
tatastu laṅka sahasa pradagdha saraksasa sasvaratha sanaga | sapaksisaṅgha samrga savrksa ruroda dina tumulam sasabdam||39||
हा तात हा पुत्रक कान्त मित्र हा जीवितं भोगयुतं सुपुण्यम्। रक्षोभिरेवं बहुधा ब्रुवद्भि श्शब्दः कृतो घोरतरस्सुभीमः।।४०।।
ha tata ha putraka kanta mitra ha jivitam bhogayutam supunyam | raksobhirevam bahudha bruvadbhi ssabdah krto ghoratarassubhimah ||40||
हुताशनज्वालसमावृता सा हतप्रवीरा परिवृत्तयोधा।
हनूमतः क्रोधबलाभिभूता बभूव शापोपहतेव लङ्का।।४१।।
hutasanajvalasamavrta sa hatapravira parivrttayodha | hanumatah krodhabalabhibhuta babhuva sapopahateva laṅka ||41||
ससम्भ्रमं त्रस्तविषण्णराक्षसां समुज्ज्वलज्ज्वालहुताशनाङ्किताम् । ददर्श लङ्कां हनुमान्महामनाः स्वयम्भूकोपोपहतामिवावनिम्।।४२।।
sasambhramam trastavisannaraksasam samujjvalajjvalahutasanaṅkitam | dadarsa laṅkam hanumanmahamanah svayambhukopopahatamivavanim ||42||
भङ्क्त्वा वनं पादपरत्नसङ्कुलं हत्वा तु रक्षांसि महान्ति संयुगे। दग्ध्वा पुरीं तां गृहरत्नमालिनीं तस्थौ हनूमान्पवनात्मजः कपिः।।४३।।
bhaṅktva vanam padaparatnasaṅkulam hatva tu raksamsi mahanti samyuge | dagdhva purim tam grharatnamalinim tasthau hanumanpavanatmajah kapih ||43||
स राक्षसांस्तान्सुबहूंश्च हत्वा वनं च भङ्क्त्वा बहुपादपं तत्। विसृज्य रक्षोभवनेषु चाग्निं जगाम रामं मनसा महात्मा ।।४४।।
sa raksasamstansubahumsca hatva vanam ca bhaṅktva bahupadapam tat | visrjya raksobhavanesu cagnim jagama ramam manasa mahatma ||44||
ततस्तु तं वानरवीरमुख्यं महाबलं मारुततुल्यवेगम्।
महामतिं वायुसुतं वरिष्ठं प्रतुष्टुवुर्देवगणाश्च सर्वे।।४५।।
tatastu tam vanaraviramukhyam mahabalam marutatulyavegam | mahamatim vayusutam varistham pratustuvurdevaganasca sarve ||45||
देवाश्च सर्वे मुनिपुङ्गवाश्च गन्धर्वविद्याधरनागयक्षाः। भूतानि सर्वाणि महान्ति तत्र जग्मुः परां प्रीतिमतुल्यरूपाम्।।।४६।।
devasca sarve munipuṅgavasca gandharvavidyadharanagayaksah | bhutani sarvani mahanti tatra jagmuh param pritimatulyarupam ||46||
भङ्क्त्वा वनं महातेजा हत्वा रक्षांसि संयुगे। दग्ध्वा लङ्कापुरीं रम्यां रराज स महाकपिः ।।४७।।
bhaṅktva vanam mahateja hatva raksamsi samyuge | dagdhva laṅkapurim ramyam raraja sa mahakapih ||47||
गृहग्यशृङ्गाग्रतले विचित्रे प्रतिष्ठितो वानरराजसिहं ।
प्रदीप्तलाङ्गूलकृतार्चिमाली व्याराजतादित्य इवार्चिमाली।।४८।।
grhagyasrṅgagratale vicitre pratisthito vanararajasiham | pradiptalaṅgulakrtarcimali vyarajataditya ivarcimal ||48||
लङका समस्तां सम्पीड्य लाङगूलाग्नि महाकपि । निर्वापयामास तदा समुद्रे हरिपुंगवः।।४९।।
lanka samastam sampidya langulagni mahikapihi । nirvapayamasa tada samudre haripumgavaha||49||
ततो देवाः सगन्धर्वास्सिद्धाश्च परमर्षयः। दृष्ट्वा लङ्कां प्रदग्धां तां विस्मयं परमं गताः।।५०।।
tato devah sagandharvassiddhasca paramarsayah|drstva laṅkam pradagdham tam vismayam paramam gatah||50||
तं दृष्ट्वा वानरश्रेष्ठं हनुमन्तं महाकपिम्। कालाग्निरिति सञ्चिन्त्य सर्वभूतानि तत्रसुः।।५१।।
tam drstva vanarasrestham hanumantam mahakapim | kalagniriti sancintya sarvabhutani tatrasuh||51||