This overlay will guide you through the buttons:

Shrimad Valmiki Ramayana

Sundara Kanda- Sarga 54

Hanuman kills the servant, takes up a gigantic form, and climbs from home to home, setting all of them on fire. He burns the entire city except the abode of Vibhishana.

ॐ श्री परमात्मने नमः

संस्कृत्म
A English
वीक्षमाणस्ततो लङ्कां कपिः कृतमनोरथः । वर्धमानसमुत्साहः कार्यशेषमचिन्तयत् ।। १।।
viksamanastato lankam kapih krtamanorathah । vardhamanasamutsahah karyasesamacintayat ।। 1।।

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   1

किं नु खल्वविशिष्टं मे कर्तव्यमिह साम्प्रतम् । यदेषां रक्षसां भूयः सन्तापजननं भवेत् ।। २।।
kim nu khalvavisistam me kartavyamiha sampratam । yadesam raksasam bhuyah santapajananam bhavet ।। 2।।

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   2

वनं तावत्प्रमथितं प्रकृष्टा राक्षसा हताः । बलैकदेशः क्षपितः शेषं दुर्गविनाशनम् ।। ३।।
vanam tavatpramathitam prakrsta raksasa hatah । balaikadesah ksapitah sesam durgavinasanam ।। 3।।

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   3

दुर्गे विनाशिते कर्म भवेत्सुखपरिश्रमम् । अल्पयत्नेन कार्येऽस्मिन्मम स्यात्सफलः श्रमः ।। ४।।
durge vinasite karma bhavetsukhaparisramam । alpayatnena karye- asminmama syatsaphalah sramah ।। 4।।

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   4

यो ह्ययं मम लाङ्गूले दीप्यते हव्यवाहनः । अस्य सन्तर्पणं न्याय्यं कर्तुमेभिर्गृहोत्तमैः ।। ५।।
yo hyayam mama langule dipyate havyavahanah । asya santarpanam nyayyam kartumebhirgrhottamaih ।। 5।।

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   5

ततः प्रदीप्तलाङ्गूलः सविद्युदिव तोयदः । भवनाग्रेषु लङ्काया विचचार महाकपिः ।। ६।।
tatah pradiptalangulah savidyudiva toyadah । bhavanagresu lankaya vicacara mahakapih ।। 6।।

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   6

गृहाद्गृहं राक्षसानामुद्यानानि च वानरः। वीक्षमाणो ह्यसन्त्रस्तः प्रासादांश्च चचार सः।।७।।
grhadgrham raksasanamudyanani ca vanarah | viksamano hyasantrastah prasadamsca cacara sah||7||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   7

अवप्लुत्य महावेगः प्रहस्तस्य निवेशनम् । अग्निं तत्र स निक्षिप्य श्वसनेन समो बली।।८।।
avaplutya mahavegah prahastasya nivesanam | agnim tatra sa niksipya svasanena samo bali||8||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   8

ततोऽन्यत्पुप्लुवे वेश्म महापार्श्वस्य वीर्यवान् । मुमोच हनुमानग्निं कालानलशिखोपमम्।।९।।
tato'nyatpupluve vesma mahaparsvasya viryavan | mumoca hanumanagnim kalanalasikhopamam||9||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   9

वज्रदंष्ट्रस्य च तदा पुप्लुवे स महाकपिः । शुकस्य च महातेजास्सारणस्य च धीमतः।।१०।।
vajradamstrasya ca tada pupluve sa mahakapih | sukasya ca mahatejassaranasya ca dhimatah||10||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   10

तथा चेन्द्रजितो वेश्म ददाह हरियूथपः । जम्बुमाले स्सुमालेश्च ददाह भवनं ततः।।११।।
tatha cendrajito vesma dadaha hariyuthapah | jambumale ssumalesca dadaha bhavanam tatah||11||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   11

रश्मिकेतोश्च भवनं सूर्यशत्रोस्तथैव च । ह्रस्वकर्णस्य दंष्ट्रस्य रोमशस्य च रक्षसः।।१२।।
rasmiketosca bhavanam suryasatrostathaiva ca | hrasvakarnasya damstrasya romasasya ca raksasah||12||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   12

युद्धोन्मत्तस्य मत्तस्य ध्वजग्रीवस्य रक्षसः । विद्युज्जिह्वस्य घोरस्य तथा हस्तिमुखस्य च।।१३।।
yuddhonmattasya mattasya dhvajagrivasya raksasah | vidyujjihvasya ghorasya tatha hastimukhasya ca||13||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   13

करालस्य पिशाचस्य शोणिताक्षस्य चैव हि । कुम्भकर्णस्य भवनं मकराक्षस्य चैव हि।।१४।।
karalasya pisacasya sonitaksasya caiva hi | kumbhakarnasya bhavanam makaraksasya caiva hi||14||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   14

नरान्तकस्य कुम्भस्य निकुम्भस्य दुरात्मनः । यज्ञशत्रोश्च भवनं ब्रह्मशत्रोस्तथैव च।।१५।।
narantakasya kumbhasya nikumbhasya duratmanah | yajnasatrosca bhavanam brahmasatrostathaiva ca||15||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   15

वर्जयित्वा महातेजा विभीषणगृहं प्रति । क्रममाणः क्रमेणैव ददाह हरिपुङ्गवः।।१६।।
varjayitva mahateja vibhisanagrham prati | kramamanah kramenaiva dadaha haripuṅgavah||16||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   16

तेषु तेषु महार्हेषु भवनेषु महायशाः । गृहेष्वृद्धिमतामृद्धिं ददाह स महाकपिः।।१७।।
tesu tesu maharhesu bhavanesu mahayasah | grhesvrddhimatamrddhim dadaha sa mahakapih||17||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   17

सर्वेषां समतिक्रम्य राक्षसेन्द्रस्य वीर्यवान् । आससादाथ लक्ष्मीवान् रावणस्य निवेशनम्।।१८।।
sarvesam samatikramya raksasendrasya viryavan | asasadatha laksmivan ravanasya nivesanam||18||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   18

ततस्तस्मिन्गृहे मुख्ये नानारत्नविभूषिते । मेरुमन्दरसङ्काशे सर्वमङ्गळशोभिते।।१९।।
tatastasmingrhe mukhye nanaratnavibhusite | merumandarasaṅkase sarvamaṅgasobhite||19||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   19

प्रदीप्तमग्निमुत्सृज्य लाङ्गूलाग्रे प्रतिष्ठितम् । ननाद हनुमान्वीरो युगान्तजलदो यथा।।२०।।
pradiptamagnimutsrjya laṅgulagre pratisthitam | nanada hanumanviro yugantajalado yatha||20||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   20

श्वसनेन च संयोगादतिवेगो महाबलः। कालाग्निरिव जज्वाल प्रावर्धत हुताशनः।।२१।।
svasanena ca samyogadativego mahabalah | kalagniriva jajvala pravardhata hutasanah||21||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   21

प्रदीप्तमग्निं पवनस्तेषु वेश्मस्वचारयत् । तानि काञ्चनजालानि मुक्तामणिमयानि च।।२२।।
pradiptamagnim pavanastesu vesmasvacarayat | tani kancanajalani muktamanimayani ca||22||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   22

भवनान्यवशीर्यन्त रत्नवन्ति महान्ति च। तानि भग्विमानानि निपेतुर्वसुधातले।।२३।।
bhavananyavasiryanta ratnavanti mahanti ca | tani bhagvimanani nipeturvasudhatale||23||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   23

भवनानीव सिध्दानाम्बरात् पुण्यसंक्षये । संजज्ञे तुमुलश्शब्दो राक्षसानां प्रधावताम्।।२४।।
bhavananiva sidhdanambarat punyasamksaye | samjajne tumulassabdo raksasanam pradhavatam||24||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   24

स्वे स्वे गृहस्य परित्राणे भग्नोत्साहोर्जितश्रियाम्। नूनमेषोऽग्निरायातः कपिरूपेण हा इति।।२५।।
sve sve grhasya paritrane bhagnotsahorjitasriyam | nunameso'gnirayatah kapirupena ha iti||25||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   25

क्रन्दन्त्यस्सहसा पेतुः स्तनन्धयधराः स्त्रियः। काश्चिदग्निपरीतेभ्यो हर्मेभ्यो मुक्तमूर्धजाः।।२६।।
krandantyassahasa petuh stanandhayadharah striyah | kascidagniparitebhyo harmebhyo muktamurdhajah||26||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   26

पतन्त्यो रेजिरेऽभ्रेभ्यस्सौदामन्य इवाम्बरात्। वज्रविद्रुमवैदूर्यमुक्तारजतसंहितान्।।२७।।
patantyo rejire'bhrebhyassaudamanya ivambarat | vajravidrumavaiduryam uktarajatasamhitan ||27||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   27

विचित्रान्भवनाद्धातून् स्यन्दमानान्ददर्श सः। नाग्निस्तृप्यति काष्ठानां तृणानां च यथा तथा।।२८।।
vicitranbhavanaddhatun syandamanandadarsa sah | nagnistrpyati kasthanam trnanam ca yatha tatha||28||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   28

हनूमान् राक्षसेन्दाणां वधे किंचिन्न न तृप्यति। न हनूमव्दिशस्तानां राक्षसानां वसुन्धरा।।२९।।
hanuman raksasendanam vadhe kimcinna na trpyati | na hanumavdisastanam raksasanam vasundhara||29||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   29

हनूमता वेगवता वानरेण महात्मना। लङ्कापुरं प्रदग्धं तद्रुद्रेण त्रिपुरं यथा।।३०।।
hanumata vegavata vanarena mahatmana | aṅkapuram pradagdham tadrudrena tripuram yatha||30||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   30

ततः स् लङ्कापुरपर्वताग्रे समुत्थितो भीमपराक्रमोऽग्निः। प्रसार्य चूडावलयं प्रदीप्तो हनूमता वेगवता विसृष्टः।।३१।।
tatah s laṅkapuraparvatagre samutthito bhimaparakramo'gnih | prasarya cudavalayam pradipto hanumata vegavata visrstah ||31||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   31

युगान्तकालानलतुल्यवेग स्समारुतोऽग्निर्ववृधे दिविस्पृक्। विधूमरश्मिर्भवनेषु सक्तो रक्षश्शरीराज्यसमर्पतार्चिः।।३२।।
yugantakalanalatulyavega ssamaruto'gnirvavrdhe divisprk | vidhumarasmirbhavanesu sakto raksassarirajyasamarpatarcih ||32||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   32

आदित्यकोटीसदृशस्सुतेजा लङ्कां समस्तां परिवार्य तिष्ठन्। शब्दैरनेकैरशनिप्ररूढैर्भिन्दन्निवाण्डं प्रबभौ महाग्निः।।३३।।
adityakotisadrsassuteja laṅkam samastam parivarya tisthan | sabdairanekairasaniprarudhair bhindannivandam prababhau mahagnih||33||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   33

तत्राम्बरादग्निरतिप्रवृद्धो रूक्षप्रभः किंशुकपुष्पचूडः। निर्वाणधूमाकुलराजयश्च नीलोत्पलाभाः प्रचकाशिरेऽभ्राः।।३४।।
tatrambaradagniratipravrddho ruksaprabhah kimsukapuspacudah | nirvanadhumakularajayasca nilotpalabhah pracakasire'bhrah||34||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   34

वज्री महेन्द्रस्त्रिदशेश्वरो वा साक्षाद्यमो वा वरुणोऽनिलो वा । रुद्रोऽग्निरर्को धनदश्च सोमो न वानरोऽयं स्वयमेव कालः।।३५।।
vajri mahendrastridasesvaro va saksadyamo va varuno'nilo va | rudro'gnirarko dhanadasca somo na vanaro'yam svayameva kalah||35||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   35

किं ब्रह्मणस्सर्वपितामहस्य सर्वस्य धातुश्चतुराननस्य। इहाऽऽगतो वानररूपधारी रक्षोपसंहारकरः प्रकोपः।।३६।।
kim brahmanassarvapitamahasya sarvasya dhatuscaturananasya | iha''gato vanararupadhari raksopasamharakarah prakopah||36||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   36

किं वैष्णवं वा कपिरूपमेत्य रक्षोविनाशाय परं सुतेजः। अनन्तमव्यक्तमचिन्त्यमेकं स्वमायया साम्प्रतमागतं वा।।३७।।
kim vaisnavam va kapirupametya raksovinasaya param sutejah | anantamavyaktamacintyamekam svamayaya sampratamagatam va||37||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   37

इत्येवमूचुर्बहवो विशिष्टा रक्षोगणास्तत्र समेत्य सर्वे। सप्राणिसङ्घां सगृहां सवृक्षां दग्धां पुरीं तां सहसा समीक्ष्य।।३८।।
ityevamucurbahavo visista raksoganastatra sametya sarve | sapranisaṅgham sagrham savrksam dagdham purim tam sahasa samiksya||38||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   38

ततस्तु लङ्का सहसा प्रदग्धा सराक्षसा साश्वरथा सनागा। सपक्षिसङ्घा समृगा सवृक्षा रुरोद दीना तुमुलं सशब्दम्।।३९।।
tatastu laṅka sahasa pradagdha saraksasa sasvaratha sanaga | sapaksisaṅgha samrga savrksa ruroda dina tumulam sasabdam||39||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   39

हा तात हा पुत्रक कान्त मित्र हा जीवितं भोगयुतं सुपुण्यम्। रक्षोभिरेवं बहुधा ब्रुवद्भि श्शब्दः कृतो घोरतरस्सुभीमः।।४०।।
ha tata ha putraka kanta mitra ha jivitam bhogayutam supunyam | raksobhirevam bahudha bruvadbhi ssabdah krto ghoratarassubhimah ||40||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   40

हुताशनज्वालसमावृता सा हतप्रवीरा परिवृत्तयोधा। हनूमतः क्रोधबलाभिभूता बभूव शापोपहतेव लङ्का।।४१।।
hutasanajvalasamavrta sa hatapravira parivrttayodha | hanumatah krodhabalabhibhuta babhuva sapopahateva laṅka ||41||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   41

ससम्भ्रमं त्रस्तविषण्णराक्षसां समुज्ज्वलज्ज्वालहुताशनाङ्किताम् । ददर्श लङ्कां हनुमान्महामनाः स्वयम्भूकोपोपहतामिवावनिम्।।४२।।
sasambhramam trastavisannaraksasam samujjvalajjvalahutasanaṅkitam | dadarsa laṅkam hanumanmahamanah svayambhukopopahatamivavanim ||42||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   42

भङ्क्त्वा वनं पादपरत्नसङ्कुलं हत्वा तु रक्षांसि महान्ति संयुगे। दग्ध्वा पुरीं तां गृहरत्नमालिनीं तस्थौ हनूमान्पवनात्मजः कपिः।।४३।।
bhaṅktva vanam padaparatnasaṅkulam hatva tu raksamsi mahanti samyuge | dagdhva purim tam grharatnamalinim tasthau hanumanpavanatmajah kapih ||43||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   43

स राक्षसांस्तान्सुबहूंश्च हत्वा वनं च भङ्क्त्वा बहुपादपं तत्। विसृज्य रक्षोभवनेषु चाग्निं जगाम रामं मनसा महात्मा ।।४४।।
sa raksasamstansubahumsca hatva vanam ca bhaṅktva bahupadapam tat | visrjya raksobhavanesu cagnim jagama ramam manasa mahatma ||44||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   44

ततस्तु तं वानरवीरमुख्यं महाबलं मारुततुल्यवेगम्। महामतिं वायुसुतं वरिष्ठं प्रतुष्टुवुर्देवगणाश्च सर्वे।।४५।।
tatastu tam vanaraviramukhyam mahabalam marutatulyavegam | mahamatim vayusutam varistham pratustuvurdevaganasca sarve ||45||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   45

देवाश्च सर्वे मुनिपुङ्गवाश्च गन्धर्वविद्याधरनागयक्षाः। भूतानि सर्वाणि महान्ति तत्र जग्मुः परां प्रीतिमतुल्यरूपाम्।।।४६।।
devasca sarve munipuṅgavasca gandharvavidyadharanagayaksah | bhutani sarvani mahanti tatra jagmuh param pritimatulyarupam ||46||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   46

भङ्क्त्वा वनं महातेजा हत्वा रक्षांसि संयुगे। दग्ध्वा लङ्कापुरीं रम्यां रराज स महाकपिः ।।४७।।
bhaṅktva vanam mahateja hatva raksamsi samyuge | dagdhva laṅkapurim ramyam raraja sa mahakapih ||47||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   47

गृहग्यशृङ्गाग्रतले विचित्रे प्रतिष्ठितो वानरराजसिहं । प्रदीप्तलाङ्गूलकृतार्चिमाली व्याराजतादित्य इवार्चिमाली।।४८।।
grhagyasrṅgagratale vicitre pratisthito vanararajasiham | pradiptalaṅgulakrtarcimali vyarajataditya ivarcimal ||48||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   48

लङका समस्तां सम्पीड्य लाङगूलाग्नि महाकपि । निर्वापयामास तदा समुद्रे हरिपुंगवः।।४९।।
lanka samastam sampidya langulagni mahikapihi । nirvapayamasa tada samudre haripumgavaha||49||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   49

ततो देवाः सगन्धर्वास्सिद्धाश्च परमर्षयः। दृष्ट्वा लङ्कां प्रदग्धां तां विस्मयं परमं गताः।।५०।।
tato devah sagandharvassiddhasca paramarsayah|drstva laṅkam pradagdham tam vismayam paramam gatah||50||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   50

तं दृष्ट्वा वानरश्रेष्ठं हनुमन्तं महाकपिम्। कालाग्निरिति सञ्चिन्त्य सर्वभूतानि तत्रसुः।।५१।।
tam drstva vanarasrestham hanumantam mahakapim | kalagniriti sancintya sarvabhutani tatrasuh||51||

Kanda : Sundara Kanda

Sarga :   54

Shloka :   51

Add to Playlist

Practice Later

No Playlist Found

Create a Verse Post


namo namaḥ!

भाषा चुने (Choose Language)

Gyaandweep Gyaandweep

namo namaḥ!

Sign Up to explore more than 35 Vedic Scriptures, one verse at a time.

Login to track your learning and teaching progress.


Sign In