अथ लोकेश्वरोत्सृष्टा तत्र कालेन केनचित् । निद्रा समभवत्तीव्रा कुम्भकर्णस्य रूपिणी ।। ७.१३.१ ।।
atha lokeśvarotsṛṣṭā tatra kālena kenacit | nidrā samabhavattīvrā kumbhakarṇasya rūpiṇī || 7.13.1 ||
ततो भ्रातरमासीनं कुम्भकर्णो ऽब्रवीद्वचः । निद्रा मां बाधते राजन्कारयस्व ममालयम् ।। ७.१३.२ ।।
tato bhrātaramāsīnaṃ kumbhakarṇo 'bravīdvacaḥ | nidrā māṃ bādhate rājankārayasva mamālayam || 7.13.2 ||
विनियुक्तास्ततो राज्ञा शिल्पिनो विश्वकर्मवत् । विस्तीर्णं योजनं शुभ्रं ततो द्विगुणमायतम् ।। ७.१३.३ ।।
viniyuktāstato rājñā śilpino viśvakarmavat | vistīrṇaṃ yojanaṃ śubhraṃ tato dviguṇamāyatam || 7.13.3 ||
दर्शनीयं निराबाधं कुम्भकर्णस्य चक्रिरे । स्फाटिकैः काञ्चनैश्चित्रैः स्तम्भैः सर्वत्र शोभितम् ।। ७.१३.४ ।।
darśanīyaṃ nirābādhaṃ kumbhakarṇasya cakrire | sphāṭikaiḥ kāñcanaiścitraiḥ stambhaiḥ sarvatra śobhitam || 7.13.4 ||
वैडूर्यकृतसोपानं किङ्किणीजालकं तथा । दान्ततोरणविन्यस्तं वज्रस्फटिकवेदिकम् ।। ७.१३.५ ।।
vaiḍūryakṛtasopānaṃ kiṅkiṇījālakaṃ tathā | dāntatoraṇavinyastaṃ vajrasphaṭikavedikam || 7.13.5 ||
मनोहरं सर्वसुखं कारयामास राक्षसः । सर्वत्र सुखदं नित्यं मेरोः पुण्यां गुहामिव ।। ७.१३.६ ।।
manoharaṃ sarvasukhaṃ kārayāmāsa rākṣasaḥ | sarvatra sukhadaṃ nityaṃ meroḥ puṇyāṃ guhāmiva || 7.13.6 ||
तत्र निद्रां समाविष्टः कुम्भकर्णो महाबलः । बहून्यब्दसहस्राणि शयानो न प्रबुद्ध्यते ।। ७.१३.७ ।।
tatra nidrāṃ samāviṣṭaḥ kumbhakarṇo mahābalaḥ | bahūnyabdasahasrāṇi śayāno na prabuddhyate || 7.13.7 ||
निद्राभिभूते तु तदा कुम्भकर्णे दशाननः । देवर्षियक्षगन्धर्वान्सञ्जघ्ने हि निरङ्कुशः ।। ७.१३.८ ।।
nidrābhibhūte tu tadā kumbhakarṇe daśānanaḥ | devarṣiyakṣagandharvānsañjaghne hi niraṅkuśaḥ || 7.13.8 ||
उद्यानानि च चित्राणि नन्दनादीनि यानि च । तानि गत्वा सुसङक्रुद्धो भिनत्ति स्म दशाननः ।। ७.१३.९ ।।
udyānāni ca citrāṇi nandanādīni yāni ca | tāni gatvā susaṅakruddho bhinatti sma daśānanaḥ || 7.13.9 ||
नदीं गज इव क्रीडन्वृक्षान्वायुरिव क्षिपन् । नगान्व्रज्र इवोत्सृष्टो विध्वंसयति राक्षसः ।। ७.१३.१० ।।
nadīṃ gaja iva krīḍanvṛkṣānvāyuriva kṣipan | nagānvrajra ivotsṛṣṭo vidhvaṃsayati rākṣasaḥ || 7.13.10 ||
तथावृत्तं तु विज्ञाय दशग्रीवं धनेश्वरः । कुलानुरूपं धर्मज्ञो वृत्तं संस्मृत्य चात्मनः ।। ७.१३.११ ।।
tathāvṛttaṃ tu vijñāya daśagrīvaṃ dhaneśvaraḥ | kulānurūpaṃ dharmajño vṛttaṃ saṃsmṛtya cātmanaḥ || 7.13.11 ||
सौभ्रात्रदर्शनार्थं तु दूतं वैश्रवणस्तदा । लङ्कां सम्प्रेषयामास दशग्रीवस्य वै हितम् ।। ७.१३.१२ ।।
saubhrātradarśanārthaṃ tu dūtaṃ vaiśravaṇastadā | laṅkāṃ sampreṣayāmāsa daśagrīvasya vai hitam || 7.13.12 ||
स गत्वा नगरीं लङ्कामाससाद विभीषणम् । मानितस्तेन धर्मेण पृष्टश्चागमनं प्रति ।। ७.१३.१३ ।।
sa gatvā nagarīṃ laṅkāmāsasāda vibhīṣaṇam | mānitastena dharmeṇa pṛṣṭaścāgamanaṃ prati || 7.13.13 ||
पृष्ट्वा च कुशलं राज्ञो ज्ञातीनां च बिभीषणः । सभायां दर्शयामास तमासीनं दशाननम् ।। ७.१३.१४ ।।
pṛṣṭvā ca kuśalaṃ rājño jñātīnāṃ ca bibhīṣaṇaḥ | sabhāyāṃ darśayāmāsa tamāsīnaṃ daśānanam || 7.13.14 ||
स दृष्ट्वा तत्र राजानं दीप्यमानं स्वतेजसा । जयेति वाचा सम्पूज्य तूष्णीं समभिवर्तत ।। ७.१३.१५ ।।
sa dṛṣṭvā tatra rājānaṃ dīpyamānaṃ svatejasā | jayeti vācā sampūjya tūṣṇīṃ samabhivartata || 7.13.15 ||
तं तत्रोत्तमपर्यङ्के वरास्तरणशोभिते । उपविष्टं दशग्रीवं दूतो वाक्यमथाब्रवीत् ।। ७.१३.१६ ।।
taṃ tatrottamaparyaṅke varāstaraṇaśobhite | upaviṣṭaṃ daśagrīvaṃ dūto vākyamathābravīt || 7.13.16 ||
राजन्वदामि ते सर्वं भ्राता तव यदब्रवीत् । उभयोः सदृशं वीर वृत्तस्य च कुलस्य च ।। ७.१३.१७ ।।
rājanvadāmi te sarvaṃ bhrātā tava yadabravīt | ubhayoḥ sadṛśaṃ vīra vṛttasya ca kulasya ca || 7.13.17 ||
साधु पर्याप्तमेतावत्कृतश्चारित्रसङ्ग्रहः । साधु धर्मे व्यवस्थानं क्रियतां यदि शक्यते ।। ७.१३.१८ ।।
sādhu paryāptametāvatkṛtaścāritrasaṅgrahaḥ | sādhu dharme vyavasthānaṃ kriyatāṃ yadi śakyate || 7.13.18 ||
दृष्टं मे नन्दनं भग्नमृषयो निहताः श्रुताः । देवतानां समुद्योगस्त्वत्तो राजन्मम श्रुतः ।। ७.१३.१९ ।।
dṛṣṭaṃ me nandanaṃ bhagnamṛṣayo nihatāḥ śrutāḥ | devatānāṃ samudyogastvatto rājanmama śrutaḥ || 7.13.19 ||
निराकृतश्च बहुशस्त्वया ऽहं राक्षसाधिप । अपराद्धा हि बाल्याच्च रमणीयाः स्वबान्धवाः ।। ७.१३.२० ।।
nirākṛtaśca bahuśastvayā 'haṃ rākṣasādhipa | aparāddhā hi bālyācca ramaṇīyāḥ svabāndhavāḥ || 7.13.20 ||
अहं तु हिमवत्पृष्ठं गतो धर्ममुपासितुम् । रौद्रं व्रत्तं समास्थाय नियतो नियतेन्द्रियः ।। ७.१३.२१ ।।
ahaṃ tu himavatpṛṣṭhaṃ gato dharmamupāsitum | raudraṃ vrattaṃ samāsthāya niyato niyatendriyaḥ || 7.13.21 ||
तत्र देवो मया दृष्टः सह देव्या मया प्रभुः । सव्यं चक्षुर्मया दैवात्तत्र देव्यां निपातितम् ।। ७.१३.२२ ।।
tatra devo mayā dṛṣṭaḥ saha devyā mayā prabhuḥ | savyaṃ cakṣurmayā daivāttatra devyāṃ nipātitam || 7.13.22 ||
का न्वियं स्यादिति शुभा न खल्वन्येन हेतुना । रूपं ह्यनुपमं कृत्वा रुद्राणी तत्र तिष्ठति ।। ७.१३.२३ ।।
kā nviyaṃ syāditi śubhā na khalvanyena hetunā | rūpaṃ hyanupamaṃ kṛtvā rudrāṇī tatra tiṣṭhati || 7.13.23 ||
देव्या दिव्यप्रभावेण दग्धं सव्यं ममेक्षणम् । रेणुध्वस्तमिव ज्योतिः पिङ्गुलत्वमुपागतम् ।। ७.१३.२४ ।।
devyā divyaprabhāveṇa dagdhaṃ savyaṃ mamekṣaṇam | reṇudhvastamiva jyotiḥ piṅgulatvamupāgatam || 7.13.24 ||
ततो ऽहमन्यद्विस्तीर्णं गत्वा तस्य गिरेस्तटम् । तूष्णीं वर्षशतान्यष्टौ समाधारं महाव्रतम् ।। ७.१३.२५ ।।
tato 'hamanyadvistīrṇaṃ gatvā tasya girestaṭam | tūṣṇīṃ varṣaśatānyaṣṭau samādhāraṃ mahāvratam || 7.13.25 ||
समाप्ते नियमे तस्मिंस्तत्र देवो महेश्वरः । प्रीतः प्रीतेन मनसा प्राह वाक्यमिदं प्रभुः ।। ७.१३.२६ ।।
samāpte niyame tasmiṃstatra devo maheśvaraḥ | prītaḥ prītena manasā prāha vākyamidaṃ prabhuḥ || 7.13.26 ||
पैङ्गल्यं यदवाप्तं हि देव्या रूपनिरीक्षणात् । प्रीतो ऽस्मि तव धर्मज्ञ तपसा नेन सुव्रत ।। ७.१३.२७ ।।
paiṅgalyaṃ yadavāptaṃ hi devyā rūpanirīkṣaṇāt | prīto 'smi tava dharmajña tapasā nena suvrata || 7.13.27 ||
मया चैतद्व्रतं चीर्णं त्वया चैव धनाधिप । तृतीयः पुरुषो नास्ति यश्चरेव्रतमीदृशम् ।। ७.१३.२८ ।।
mayā caitadvrataṃ cīrṇaṃ tvayā caiva dhanādhipa | tṛtīyaḥ puruṣo nāsti yaścarevratamīdṛśam || 7.13.28 ||
व्रतं सुनिश्चयं ह्येतन्मया ह्युत्पादितं पुरा । तत्सखित्वं मया सौम्य रोचयस्व धनेश्वर ।। ७.१३.२९ ।।
vrataṃ suniścayaṃ hyetanmayā hyutpāditaṃ purā | tatsakhitvaṃ mayā saumya rocayasva dhaneśvara || 7.13.29 ||
तपसा निर्जितश्चैव सखा भव ममानघ । देव्या दग्धं प्रभावेण यच्च सव्यं तवेक्षणम् ।। ७.१३.३० ।।
tapasā nirjitaścaiva sakhā bhava mamānagha | devyā dagdhaṃ prabhāveṇa yacca savyaṃ tavekṣaṇam || 7.13.30 ||
एकाक्षिपिङ्गलेत्येव नाम स्थास्यति शाश्वतम् । एवं तेन सखित्वं च प्राप्यानुज्ञां च शङ्करात् ।। ७.१३.३१ ।।
ekākṣipiṅgaletyeva nāma sthāsyati śāśvatam | evaṃ tena sakhitvaṃ ca prāpyānujñāṃ ca śaṅkarāt || 7.13.31 ||
आगत्य च श्रुतो ऽयं मे तव पापविनिश्चयः ।। ७.१३.३२ ।।
āgatya ca śruto 'yaṃ me tava pāpaviniścayaḥ || 7.13.32 ||
तदधर्मिष्ठसंयोगान्निवर्त कुलदूषणात् । चिन्त्यते हि वधोपायः सर्षिसङ्घैः सुरैस्तव ।। ७.१३.३३ ।।
tadadharmiṣṭhasaṃyogānnivarta kuladūṣaṇāt | cintyate hi vadhopāyaḥ sarṣisaṅghaiḥ suraistava || 7.13.33 ||
एवमुक्तो दशग्रीवः क्रुद्धसंरक्तलोचनः । हस्तौ दन्तांश्च सम्पीड्य वाक्यमेतदुवाच ह ।। ७.१३.३४ ।।
evamukto daśagrīvaḥ kruddhasaṃraktalocanaḥ | hastau dantāṃśca sampīḍya vākyametaduvāca ha || 7.13.34 ||
विज्ञातं ते मया दूत वाक्यं यस्य प्रभाषसे । नैतत्त्वमसि नैवासौ भ्रात्रा येनासि चोदितः ।। ७.१३.३५ ।।
vijñātaṃ te mayā dūta vākyaṃ yasya prabhāṣase | naitattvamasi naivāsau bhrātrā yenāsi coditaḥ || 7.13.35 ||
हितं नैष ममैतद्धि ब्रवीति धनरक्षकः । महेश्वरसखित्वं तु मूढ श्रावयते किल ।। ७.१३.३६ ।।
hitaṃ naiṣa mamaitaddhi bravīti dhanarakṣakaḥ | maheśvarasakhitvaṃ tu mūḍha śrāvayate kila || 7.13.36 ||
न चेदं क्षमणीयं मे यदेतद्भाषितं त्वया । यदेतावन्मया कालं दूत तस्य तु मर्षितम् ।। ७.१३.३७ ।।
na cedaṃ kṣamaṇīyaṃ me yadetadbhāṣitaṃ tvayā | yadetāvanmayā kālaṃ dūta tasya tu marṣitam || 7.13.37 ||
न हन्तव्यो गुरुर्ज्येष्ठो मया ऽयमिति मन्यते । तस्य त्विदानीं श्रुत्वा मे वाक्यमेषा कृता मतिः ।। ७.१३.३८ ।।
na hantavyo gururjyeṣṭho mayā 'yamiti manyate | tasya tvidānīṃ śrutvā me vākyameṣā kṛtā matiḥ || 7.13.38 ||
त्रीँल्लोकानपि जेष्यामि बाहुवीर्यमुपाश्रितः ।। ७.१३.३९ ।।
trīँllokānapi jeṣyāmi bāhuvīryamupāśritaḥ || 7.13.39 ||
एतन्मुहूर्तमेवाहं तस्यैकस्य तु वै कृते । चतुरो लोकपालांस्तान्नयिष्यामि यमक्षयम् ।। ७.१३.४० ।।
etanmuhūrtamevāhaṃ tasyaikasya tu vai kṛte | caturo lokapālāṃstānnayiṣyāmi yamakṣayam || 7.13.40 ||
एवमुक्त्वा तु लङ्केशो दूतं खड्गेन जघ्निवान् । ददौ भक्षयितुं ह्येनं राक्षसानां दुरात्मनाम् ।। ७.१३.४१ ।।
evamuktvā tu laṅkeśo dūtaṃ khaḍgena jaghnivān | dadau bhakṣayituṃ hyenaṃ rākṣasānāṃ durātmanām || 7.13.41 ||
एवं कृतस्वस्त्ययनो रथमारुह्य रावणः । त्रैलोक्यविजयाकाङ्क्षी ययौ यत्र धनेश्वरः ।। ७.१३.४२ ।।
evaṃ kṛtasvastyayano rathamāruhya rāvaṇaḥ | trailokyavijayākāṅkṣī yayau yatra dhaneśvaraḥ || 7.13.42 ||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये श्रीमदुत्तरकाण्डे त्रयोदशः सर्गः ।। १३ ।।
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye śrīmaduttarakāṇḍe trayodaśaḥ sargaḥ || 13 ||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
