इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये श्रीमदुत्तरकाण्डे प्रथमः सर्गः ।। १ ।।
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye śrīmaduttarakāṇḍe prathamaḥ sargaḥ || 1 ||
तस्य तद्वचनं श्रुत्वा राघवस्य महात्मनः । कुम्भयोनिर्मिहातेजा राममेतदुवाच ह ।। ७.२.१ ।।
tasya tadvacanaṃ śrutvā rāghavasya mahātmanaḥ | kumbhayonirmihātejā rāmametaduvāca ha || 7.2.1 ||
शृणु राम कथावृत्तं तस्य तेजोबलं महत् । जघान शत्रून्येनासौ न च वध्यः स शत्रुभिः ।। ७.२.२ ।।
śṛṇu rāma kathāvṛttaṃ tasya tejobalaṃ mahat | jaghāna śatrūnyenāsau na ca vadhyaḥ sa śatrubhiḥ || 7.2.2 ||
तावत्ते रावणस्येदं कुलं जन्म च राघव । वरप्रदानं च तथा तस्मै दत्तं ब्रवीमि ते ।। ७.२.३ ।।
tāvatte rāvaṇasyedaṃ kulaṃ janma ca rāghava | varapradānaṃ ca tathā tasmai dattaṃ bravīmi te || 7.2.3 ||
पुरा कृतयुगे राम प्रजापतिसुतः प्रभुः । पुलस्त्यो नाम ब्रह्मर्षिः साक्षादिव पितामहः ।। ७.२.४ ।।
purā kṛtayuge rāma prajāpatisutaḥ prabhuḥ | pulastyo nāma brahmarṣiḥ sākṣādiva pitāmahaḥ || 7.2.4 ||
नानुकीर्त्या गुणास्तस्य धर्मतः शीलतस्तथा । प्रजापतेः पुत्र इति वक्तुं शक्यं हि नामतः ।। ७.२.५ ।।
nānukīrtyā guṇāstasya dharmataḥ śīlatastathā | prajāpateḥ putra iti vaktuṃ śakyaṃ hi nāmataḥ || 7.2.5 ||
प्रजापतिसुतत्वेन देवानां वल्लभो हि सः । हृष्टः सर्वस्य लोकस्य गुणैः शुभ्रैर्महामतिः ।। ७.२.६ ।।
prajāpatisutatvena devānāṃ vallabho hi saḥ | hṛṣṭaḥ sarvasya lokasya guṇaiḥ śubhrairmahāmatiḥ || 7.2.6 ||
स तु धर्मप्रसङ्गेन मेरोः पार्श्वे महागिरेः । तृणविन्द्वाश्रमं गत्वा न्यवसन्मुनिपुङ्गवः ।। ७.२.७ ।।
sa tu dharmaprasaṅgena meroḥ pārśve mahāgireḥ | tṛṇavindvāśramaṃ gatvā nyavasanmunipuṅgavaḥ || 7.2.7 ||
तपस्तेपे स धर्मात्मा स्वाध्यायनियतेन्द्रियः । गत्वाश्रमपदं तस्य विघ्नं कुर्वन्ति कन्यकाः ।। ७.२.८ ।।
tapastepe sa dharmātmā svādhyāyaniyatendriyaḥ | gatvāśramapadaṃ tasya vighnaṃ kurvanti kanyakāḥ || 7.2.8 ||
देवपन्नगकन्याश्च राजर्षितनयाश्च याः । क्रीडन्त्यो ऽप्सरसश्चैव तं देशमुपपेदिरे ।। ७.२.९ ।।
devapannagakanyāśca rājarṣitanayāśca yāḥ | krīḍantyo 'psarasaścaiva taṃ deśamupapedire || 7.2.9 ||
सर्वर्तुषृपभोग्यत्वाद्रम्यत्वात्काननस्य च । नित्यशस्तास्तु तं देशं गत्वा क्रीडन्ति कन्यकाः ।। ७.२.१० ।।
sarvartuṣṛpabhogyatvādramyatvātkānanasya ca | nityaśastāstu taṃ deśaṃ gatvā krīḍanti kanyakāḥ || 7.2.10 ||
देशस्य रमणीयत्वात्पुलस्त्यो यत्र स द्विजः । गायन्त्यो वादयन्त्यश्च लासयन्त्यस्तथैव च । मुनेस्तपस्विनस्तस्य विघ्नं चक्रुरनिन्दिताः ।। ७.२.११ ।।
deśasya ramaṇīyatvātpulastyo yatra sa dvijaḥ | gāyantyo vādayantyaśca lāsayantyastathaiva ca | munestapasvinastasya vighnaṃ cakruraninditāḥ || 7.2.11 ||
अथ क्रुद्धो महातेजा व्याजहार महामुनिः । या मे दर्शनमागच्छेत्सा गर्भं धारयिष्यति ।। ७.२.१२ ।।
atha kruddho mahātejā vyājahāra mahāmuniḥ | yā me darśanamāgacchetsā garbhaṃ dhārayiṣyati || 7.2.12 ||
तास्तु सर्वाः प्रतिश्रुत्य तस्य वाक्यं महात्मनः । ब्रह्मशापभयाद्भीतास्तं देशं नोपचक्रमुः ।। ७.२.१३ ।।
tāstu sarvāḥ pratiśrutya tasya vākyaṃ mahātmanaḥ | brahmaśāpabhayādbhītāstaṃ deśaṃ nopacakramuḥ || 7.2.13 ||
तृणबिन्दोस्तु राजर्षेस्तनया न शृणोति तत् ।। ७.२.१४ ।।
tṛṇabindostu rājarṣestanayā na śṛṇoti tat || 7.2.14 ||
गत्वाश्रमपदं तत्र विचचार सुनिर्भया । न सापश्यत्स्थिता तत्र काञ्चिदभ्यागतां सखीम् ।। ७.२.१५ ।।
gatvāśramapadaṃ tatra vicacāra sunirbhayā | na sāpaśyatsthitā tatra kāñcidabhyāgatāṃ sakhīm || 7.2.15 ||
तस्मिन्काले महातेजाः प्राजापत्यो महानृषिः । स्वाध्यायमकरोत्तत्र तपसा भावितः स्वयम् ।। ७.२.१६ ।।
tasminkāle mahātejāḥ prājāpatyo mahānṛṣiḥ | svādhyāyamakarottatra tapasā bhāvitaḥ svayam || 7.2.16 ||
सा तु वेदश्रुतिं श्रुत्वा दृष्ट्वा वै तपसो निधिम् । अभवत्पाण्डुदेहा सा सुव्यञ्जितशरीरजा ।। ७.२.१७ ।।
sā tu vedaśrutiṃ śrutvā dṛṣṭvā vai tapaso nidhim | abhavatpāṇḍudehā sā suvyañjitaśarīrajā || 7.2.17 ||
वभूव च समुद्विग्ना दृष्ट्वा तद्दोषमात्मनः । इदं मे किन्त्विति ज्ञात्वा पितुर्गत्वा ऽ ऽश्रमे स्थिता ।। ७.२.१८ ।।
vabhūva ca samudvignā dṛṣṭvā taddoṣamātmanaḥ | idaṃ me kintviti jñātvā piturgatvā ' 'śrame sthitā || 7.2.18 ||
तां तु दृष्ट्वा तथाभूतां तृणविन्दुरथाब्रवीत् । किं त्वमेतत्त्वसदृशं धारयस्यात्मनो वपुः ।। ७.२.१९ ।।
tāṃ tu dṛṣṭvā tathābhūtāṃ tṛṇavindurathābravīt | kiṃ tvametattvasadṛśaṃ dhārayasyātmano vapuḥ || 7.2.19 ||
सा तु कृत्वाञ्जलिं दीना कन्योवाच तपोधनम् । न जाने कारणं तात येन मे रूपमीदृशम् ।। ७.२.२० ।।
sā tu kṛtvāñjaliṃ dīnā kanyovāca tapodhanam | na jāne kāraṇaṃ tāta yena me rūpamīdṛśam || 7.2.20 ||
किं तु पूर्वं गतास्म्येका महर्षेर्भावितात्मनः । पुलस्त्यस्याश्रमं दिव्यमन्वेष्टुं स्वसखीजनम् ।। ७.२.२१ ।।
kiṃ tu pūrvaṃ gatāsmyekā maharṣerbhāvitātmanaḥ | pulastyasyāśramaṃ divyamanveṣṭuṃ svasakhījanam || 7.2.21 ||
न च पश्याम्यहं तत्र काञ्चिदभ्यागतां सखीम् । रूपस्य तु विपर्यासं दृष्ट्वा त्रासादिहागता ।। ७.२.२२ ।।
na ca paśyāmyahaṃ tatra kāñcidabhyāgatāṃ sakhīm | rūpasya tu viparyāsaṃ dṛṣṭvā trāsādihāgatā || 7.2.22 ||
तृणबिन्दुस्तु राजर्षिस्तपसा द्योतितप्रभः । ध्यानं विवेश तच्चापि ह्यपश्यदृषिकर्मजम् ।। ७.२.२३ ।।
tṛṇabindustu rājarṣistapasā dyotitaprabhaḥ | dhyānaṃ viveśa taccāpi hyapaśyadṛṣikarmajam || 7.2.23 ||
स तु विज्ञाय तं शापं महर्षेर्भावितात्मनः । गृहीत्वा तनयां गत्वा पुलस्त्यमिदमब्रवीत् ।। ७.२.२४ ।।
sa tu vijñāya taṃ śāpaṃ maharṣerbhāvitātmanaḥ | gṛhītvā tanayāṃ gatvā pulastyamidamabravīt || 7.2.24 ||
भगवंस्तनयां मे त्वं गुणैः स्वैरेव भूषिताम् । भिक्षां प्रतिगृहाणेमां महर्षे स्वयमुद्यताम् ।। ७.२.२५ ।।
bhagavaṃstanayāṃ me tvaṃ guṇaiḥ svaireva bhūṣitām | bhikṣāṃ pratigṛhāṇemāṃ maharṣe svayamudyatām || 7.2.25 ||
तपश्चरणयुक्तस्य श्रम्यमाणेन्द्रियस्य ते । शुश्रूषणपरा नित्यं भविष्यति न संशयः ।। ७.२.२६ ।।
tapaścaraṇayuktasya śramyamāṇendriyasya te | śuśrūṣaṇaparā nityaṃ bhaviṣyati na saṃśayaḥ || 7.2.26 ||
तं ब्रुवाणं तु तद्वाक्यं राजर्षिं धार्मिकं तदा । जिघृक्षुरब्रवीत्कन्यां बाढमित्येव स द्विजः ।। ७.२.२७ ।।
taṃ bruvāṇaṃ tu tadvākyaṃ rājarṣiṃ dhārmikaṃ tadā | jighṛkṣurabravītkanyāṃ bāḍhamityeva sa dvijaḥ || 7.2.27 ||
दत्त्वा स तु यथान्यायं स्वमाश्रमपदं गतः । सापि तत्रावसत्कन्या तोषयन्ती पतिं गुणैः ।। ७.२.२८ ।।
dattvā sa tu yathānyāyaṃ svamāśramapadaṃ gataḥ | sāpi tatrāvasatkanyā toṣayantī patiṃ guṇaiḥ || 7.2.28 ||
तस्यास्तु शीलवृत्ताभ्यां तुतोष मुनिपुङ्गवः । प्रीतः स तु महातेजा वाक्यमेतदुवाच ह ।। ७.२.२९ ।।
tasyāstu śīlavṛttābhyāṃ tutoṣa munipuṅgavaḥ | prītaḥ sa tu mahātejā vākyametaduvāca ha || 7.2.29 ||
परितुष्टो ऽस्मि सुश्रोणि गुणानां सम्पदा भृशम् । तस्माद्देवि ददाम्यद्य पुत्रमात्मसमं तव ।। ७.२.३० ।।
parituṣṭo 'smi suśroṇi guṇānāṃ sampadā bhṛśam | tasmāddevi dadāmyadya putramātmasamaṃ tava || 7.2.30 ||
उभयोर्वंशकर्तारं पौलस्त्य इति विश्रुतम् । यस्मात्तु विश्रुतो वेदस्त्वयैषो ऽध्ययतो मम ।। ७.२.३१ ।।
ubhayorvaṃśakartāraṃ paulastya iti viśrutam | yasmāttu viśruto vedastvayaiṣo 'dhyayato mama || 7.2.31 ||
तस्मात्स विश्रवा नाम भविष्यति न संशयः । एवमुक्ता तु सा देवी प्रहृष्टेनान्तरात्मना ।। ७.२.३२ ।।
tasmātsa viśravā nāma bhaviṣyati na saṃśayaḥ | evamuktā tu sā devī prahṛṣṭenāntarātmanā || 7.2.32 ||
अचिरेणैव कालेनासूत विश्रवसं सुतम् । त्रिषु लोकेषु विख्यातं यशोधर्मसमन्वितम् ।। ७.२.३३ ।।
acireṇaiva kālenāsūta viśravasaṃ sutam | triṣu lokeṣu vikhyātaṃ yaśodharmasamanvitam || 7.2.33 ||
श्रुतिमान्समदर्शी च व्रताचाररतस्तथा । पितेव तपसा युक्तो ह्यभवद्विश्रवा मुनिः ।। ७.२.३४ ।।
śrutimānsamadarśī ca vratācāraratastathā | piteva tapasā yukto hyabhavadviśravā muniḥ || 7.2.34 ||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये श्रीमदुत्तरकाण्डे द्वितीयः सर्गः ।। २ ।।
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye śrīmaduttarakāṇḍe dvitīyaḥ sargaḥ || 2 ||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
