कस्यचित्त्वथ कालस्य सुमाली नाम राक्षसः । रसातलान्मर्त्यलोकं सर्वं वै विचचार ह ।। ७.९.१ ।।
kasyacittvatha kālasya sumālī nāma rākṣasaḥ | rasātalānmartyalokaṃ sarvaṃ vai vicacāra ha || 7.9.1 ||
नीलजीमूतसङ्काशस्तप्तकाञ्चनकुण्डलः । कन्यां दुहितरं गृह्य विना पद्ममिव श्रियम् ।। ७.९.२ ।।
nīlajīmūtasaṅkāśastaptakāñcanakuṇḍalaḥ | kanyāṃ duhitaraṃ gṛhya vinā padmamiva śriyam || 7.9.2 ||
राक्षसेन्द्रः स तु तदा विचरन्वै महीतलम् । तदापश्यत्स गच्छन्तं पुष्पकेण धनेश्वरम् ।। ७.९.३ ।।
rākṣasendraḥ sa tu tadā vicaranvai mahītalam | tadāpaśyatsa gacchantaṃ puṣpakeṇa dhaneśvaram || 7.9.3 ||
गच्छन्तं पितरं द्रष्टुं पुलस्त्यतनयं विभुम् । तं दृष्ट्वा ऽमरसङ्काशं स्वच्छन्दं तपनोपमम् ।। ७.९.४ ।।
gacchantaṃ pitaraṃ draṣṭuṃ pulastyatanayaṃ vibhum | taṃ dṛṣṭvā 'marasaṅkāśaṃ svacchandaṃ tapanopamam || 7.9.4 ||
रसातलं प्रविष्टः सन्मर्त्यलोकात्सविस्मयः । इत्येवं चिन्तयामास राक्षसानां महामतिः ।। ७.९.५ ।।
rasātalaṃ praviṣṭaḥ sanmartyalokātsavismayaḥ | ityevaṃ cintayāmāsa rākṣasānāṃ mahāmatiḥ || 7.9.5 ||
किं कृतं श्रेय इत्येवं वर्धेमहि कथं वयम् । अथाब्रवीत्सुतां रक्षः कैकसीं नाम नामतः ।। ७.९.६ ।।
kiṃ kṛtaṃ śreya ityevaṃ vardhemahi kathaṃ vayam | athābravītsutāṃ rakṣaḥ kaikasīṃ nāma nāmataḥ || 7.9.6 ||
पुत्रि प्रदानकालो ऽयं यौवनं व्यतिवर्तते । प्रत्याख्यानाच्च भीतैस्त्वं न वरैः प्रतिगृह्यसे ।। ७.९.७ ।।
putri pradānakālo 'yaṃ yauvanaṃ vyativartate | pratyākhyānācca bhītaistvaṃ na varaiḥ pratigṛhyase || 7.9.7 ||
त्वत्कृते च वयं सर्वे यन्त्रिता धर्मबुद्धयः । त्वं हि सर्वगुणोपेता श्रीः साक्षादिव पुत्रिके । कन्यापितृत्वं दुःखं हि सर्वेषां मानकाङ्क्षिणाम् ।। ७.९.८ ।।
tvatkṛte ca vayaṃ sarve yantritā dharmabuddhayaḥ | tvaṃ hi sarvaguṇopetā śrīḥ sākṣādiva putrike | kanyāpitṛtvaṃ duḥkhaṃ hi sarveṣāṃ mānakāṅkṣiṇām || 7.9.8 ||
न ज्ञायते च कः कन्यां वरयेदिति कन्यके ।। ७.९.९ ।।
na jñāyate ca kaḥ kanyāṃ varayediti kanyake || 7.9.9 ||
त्वं हि सर्वगुणोपेता श्रीः साक्षादिव पुत्रिके । मातुः कुलं पितृकुलं यत्र चैव प्रदीयते । कुलत्रयं सदा कन्या संशये स्थाप्य तिष्ठति ।। ७.९.१० ।।
tvaṃ hi sarvaguṇopetā śrīḥ sākṣādiva putrike | mātuḥ kulaṃ pitṛkulaṃ yatra caiva pradīyate | kulatrayaṃ sadā kanyā saṃśaye sthāpya tiṣṭhati || 7.9.10 ||
सा त्वं मुनिवरं श्रेष्ठं प्रजापतिकुलोद्भवम् । भज विश्रवसं पुत्रि पौलस्त्यं वरय स्वयम् ।। ७.९.११ ।।
sā tvaṃ munivaraṃ śreṣṭhaṃ prajāpatikulodbhavam | bhaja viśravasaṃ putri paulastyaṃ varaya svayam || 7.9.11 ||
ईदृशास्ते भविष्यन्ति पुत्राः पुत्रि न संशयः । तेजसा भास्करसमो यादृशो ऽयं धनेश्वरः ।। ७.९.१२ ।।
īdṛśāste bhaviṣyanti putrāḥ putri na saṃśayaḥ | tejasā bhāskarasamo yādṛśo 'yaṃ dhaneśvaraḥ || 7.9.12 ||
सा तु तद्वचनं श्रुत्वा कन्यका पितृगौरवात् । तत्रोपागम्य सा तस्थौ विश्रवा यत्र तप्यते ।। ७.९.१३ ।।
sā tu tadvacanaṃ śrutvā kanyakā pitṛgauravāt | tatropāgamya sā tasthau viśravā yatra tapyate || 7.9.13 ||
एतस्मिन्नन्तरे राम पुलस्त्यतनयो द्विजः । अग्निहोत्रमुपातिष्ठच्चतुर्थ इव पावकः ।। ७.९.१४ ।।
etasminnantare rāma pulastyatanayo dvijaḥ | agnihotramupātiṣṭhaccaturtha iva pāvakaḥ || 7.9.14 ||
अविचिन्त्य तु तां वेलां दारुणां पितृगौरवात् । उपसृत्याग्रतस्तस्य चरणाधोमुखी स्थिता । विलिखन्ती मुहुर्भूमिमङ्गुष्ठाग्रेण भामिनी ।। ७.९.१५ ।।
avicintya tu tāṃ velāṃ dāruṇāṃ pitṛgauravāt | upasṛtyāgratastasya caraṇādhomukhī sthitā | vilikhantī muhurbhūmimaṅguṣṭhāgreṇa bhāminī || 7.9.15 ||
स तु तां वीक्ष्य सुश्रोणीं पूर्णचन्द्रनिभाननाम् । अब्रवीत्परमोदारो दीप्यमानां स्वतेजसा ।। ७.९.१६ ।।
sa tu tāṃ vīkṣya suśroṇīṃ pūrṇacandranibhānanām | abravītparamodāro dīpyamānāṃ svatejasā || 7.9.16 ||
भद्रे कस्यासि दुहिता कुतो वा त्वमिहागता । किं कार्यं कस्य वा हेतोस्तत्त्वतो ब्रूहि शोभने ।। ७.९.१७ ।।
bhadre kasyāsi duhitā kuto vā tvamihāgatā | kiṃ kāryaṃ kasya vā hetostattvato brūhi śobhane || 7.9.17 ||
एवमुक्ता तु सा कन्या कृताञ्जलिरथाब्रवीत् । आत्मप्रभावेण मुने ज्ञातुमर्हसि मे मतम् ।। ७.९.१८ ।।
evamuktā tu sā kanyā kṛtāñjalirathābravīt | ātmaprabhāveṇa mune jñātumarhasi me matam || 7.9.18 ||
किं तु मां विद्धि ब्रह्मर्षे शासनात्पितुरागताम् । कैकसी नाम नाम्नाहं शेषं त्वं ज्ञातुमर्हसि ।। ७.९.१९ ।।
kiṃ tu māṃ viddhi brahmarṣe śāsanātpiturāgatām | kaikasī nāma nāmnāhaṃ śeṣaṃ tvaṃ jñātumarhasi || 7.9.19 ||
स तु गत्वा मुनिर्ध्यानं वाक्यमेतदुवाच ह । विज्ञातं ते मया भद्रे कारणं यन्मनोगतम् ।। ७.९.२० ।।
sa tu gatvā munirdhyānaṃ vākyametaduvāca ha | vijñātaṃ te mayā bhadre kāraṇaṃ yanmanogatam || 7.9.20 ||
सुताभिलाषो मत्तस्ते मत्तमातङ्गगामिनि । दारुणायां तु वेलायां यस्मात्त्वं मामुपस्थिता ।। ७.९.२१ ।।
sutābhilāṣo mattaste mattamātaṅgagāmini | dāruṇāyāṃ tu velāyāṃ yasmāttvaṃ māmupasthitā || 7.9.21 ||
शृणु तस्मात्सुतान्भद्रे यादृशाञ्जनयिष्यसि । दारुणान्दारुणाकारान्दारुणाभिजनप्रियान् ।। ७.९.२२ ।।
śṛṇu tasmātsutānbhadre yādṛśāñjanayiṣyasi | dāruṇāndāruṇākārāndāruṇābhijanapriyān || 7.9.22 ||
प्रसविष्यसि सुश्रोणि राक्षसान्क्रूरकर्मणः । सा तु तद्वचनं श्रुत्वा प्रणिपत्याब्रवीद्वचः ।। ७.९.२३ ।।
prasaviṣyasi suśroṇi rākṣasānkrūrakarmaṇaḥ | sā tu tadvacanaṃ śrutvā praṇipatyābravīdvacaḥ || 7.9.23 ||
भगवन्नीदृशान्पुत्रांस्त्वत्तो ऽहं ब्रह्मवादिनः । नेच्छामि सुदुराचारान्प्रसादं कर्तुमर्हसि ।। ७.९.२४ ।।
bhagavannīdṛśānputrāṃstvatto 'haṃ brahmavādinaḥ | necchāmi sudurācārānprasādaṃ kartumarhasi || 7.9.24 ||
कन्यया त्वेवमुक्तस्तु विश्रवा मुनिपुङ्गवः । उवाच कैकसीं भूयः पूर्णेन्दुरिव रोहिणीम् ।। ७.९.२५ ।।
kanyayā tvevamuktastu viśravā munipuṅgavaḥ | uvāca kaikasīṃ bhūyaḥ pūrṇenduriva rohiṇīm || 7.9.25 ||
पश्चिमो यस्तव सुतो भविष्यति शुभानने । मम वंशानुरूपः स धर्मात्मा च भविष्यति ।। ७.९.२६ ।।
paścimo yastava suto bhaviṣyati śubhānane | mama vaṃśānurūpaḥ sa dharmātmā ca bhaviṣyati || 7.9.26 ||
एवमुक्ता तु सा कन्या राम कालेन केनचित् । जनयामास बीभत्सं रक्षोरूपं सुदारुणम् ।। ७.९.२७ ।।
evamuktā tu sā kanyā rāma kālena kenacit | janayāmāsa bībhatsaṃ rakṣorūpaṃ sudāruṇam || 7.9.27 ||
दशग्रीवं महादंष्ट्रं नीलाञ्जनचयोपमम् । ताम्रोष्ठं विंशतिभुजं महास्यं दीप्तमूर्धजम् ।। ७.९.२८ ।।
daśagrīvaṃ mahādaṃṣṭraṃ nīlāñjanacayopamam | tāmroṣṭhaṃ viṃśatibhujaṃ mahāsyaṃ dīptamūrdhajam || 7.9.28 ||
तस्मिञ्जाते तु तत्काले सज्वालकवलाः शिवाः । क्रव्यादाश्चापसव्यानि मण्डलानि प्रचक्रमुः ।। ७.९.२९ ।।
tasmiñjāte tu tatkāle sajvālakavalāḥ śivāḥ | kravyādāścāpasavyāni maṇḍalāni pracakramuḥ || 7.9.29 ||
ववर्ष रुधिरं देवो मेघाश्च खरनिःस्वनाः । प्रबभौ न च सूर्यो वै महोल्काश्चापतन्भुवि ।। ७.९.३० ।।
vavarṣa rudhiraṃ devo meghāśca kharaniḥsvanāḥ | prababhau na ca sūryo vai maholkāścāpatanbhuvi || 7.9.30 ||
चकम्पे जगती चैव ववुर्वाताः सुदारुणाः । अक्षोभ्यः क्षुभितश्चैव समुद्रः सरितां पतिः ।। ७.९.३१ ।।
cakampe jagatī caiva vavurvātāḥ sudāruṇāḥ | akṣobhyaḥ kṣubhitaścaiva samudraḥ saritāṃ patiḥ || 7.9.31 ||
अथ नामाकरोत्तस्य पितामहसमः पिता । दशग्रीवः प्रसूतो ऽयं दशग्रीवो भविष्यति ।। ७.९.३२ ।।
atha nāmākarottasya pitāmahasamaḥ pitā | daśagrīvaḥ prasūto 'yaṃ daśagrīvo bhaviṣyati || 7.9.32 ||
तस्य त्वनन्तरं जातः कुम्भकर्णो महाबलः । प्रमाणाद्यस्य विपुलं प्रमाणं नेह विद्यते ।। ७.९.३३ ।।
tasya tvanantaraṃ jātaḥ kumbhakarṇo mahābalaḥ | pramāṇādyasya vipulaṃ pramāṇaṃ neha vidyate || 7.9.33 ||
ततः शूर्पणखा नाम सञ्जज्ञे विकृतानना । विभीषणश्च धर्मात्मा कैकस्याः पश्चिमः सुतः ।। ७.९.३४ ।।
tataḥ śūrpaṇakhā nāma sañjajñe vikṛtānanā | vibhīṣaṇaśca dharmātmā kaikasyāḥ paścimaḥ sutaḥ || 7.9.34 ||
तस्मिञ्जाते महासत्त्वे पुष्पवर्षं पपात ह ।। ७.९.३५ ।।
tasmiñjāte mahāsattve puṣpavarṣaṃ papāta ha || 7.9.35 ||
नभःस्थाने दुन्दुभयो देवानां प्राणदंस्तदा । वाक्यं चैवान्तरिक्षे च साधु साध्विति तत्तदा ।। ७.९.३६ ।।
nabhaḥsthāne dundubhayo devānāṃ prāṇadaṃstadā | vākyaṃ caivāntarikṣe ca sādhu sādhviti tattadā || 7.9.36 ||
तौ तु तत्र महारण्ये ववृधाते महौजसौ । कुम्भकर्णदशग्रीवौ लोकोद्वेगकरौ तदा ।। ७.९.३७ ।।
tau tu tatra mahāraṇye vavṛdhāte mahaujasau | kumbhakarṇadaśagrīvau lokodvegakarau tadā || 7.9.37 ||
कुम्भकर्णः प्रमत्तस्तु महर्षीन्धर्मवत्सलान् । त्रैलोक्यं भक्षयन्नित्यासन्तुष्टो विचचार ह ।। ७.९.३८ ।।
kumbhakarṇaḥ pramattastu maharṣīndharmavatsalān | trailokyaṃ bhakṣayannityāsantuṣṭo vicacāra ha || 7.9.38 ||
विभीषणस्तु धर्मात्मा नित्यं धर्मे व्यवस्थितः । स्वाध्यायनियताहार उवास विजितेन्द्रियः ।। ७.९.३९ ।।
vibhīṣaṇastu dharmātmā nityaṃ dharme vyavasthitaḥ | svādhyāyaniyatāhāra uvāsa vijitendriyaḥ || 7.9.39 ||
अथ वैश्रवणो देवस्तत्र कालेन केनचित् । आगतः पितरं द्रष्टुं पुष्पकेण धनेश्वरः ।। ७.९.४० ।।
atha vaiśravaṇo devastatra kālena kenacit | āgataḥ pitaraṃ draṣṭuṃ puṣpakeṇa dhaneśvaraḥ || 7.9.40 ||
तं दृष्ट्वा कैकसी तत्र ज्वलन्तमिव तेजसा । आगम्य राक्षसी तत्र दशग्रीवमुवाच ह ।। ७.९.४१ ।।
taṃ dṛṣṭvā kaikasī tatra jvalantamiva tejasā | āgamya rākṣasī tatra daśagrīvamuvāca ha || 7.9.41 ||
पुत्र वैश्रवणं पश्य भ्रातरं तेजसा वृतम् । भ्रातृभावे समे चापि पश्यात्मानं त्वमीदृशम् ।। ७.९.४२ ।।
putra vaiśravaṇaṃ paśya bhrātaraṃ tejasā vṛtam | bhrātṛbhāve same cāpi paśyātmānaṃ tvamīdṛśam || 7.9.42 ||
दशग्रीव तथा यत्नं कुरुष्वामितविक्रम । यथा त्वमसि मे पुत्र भव र्वैश्रवणोपमः ।। ७.९.४३ ।।
daśagrīva tathā yatnaṃ kuruṣvāmitavikrama | yathā tvamasi me putra bhava rvaiśravaṇopamaḥ || 7.9.43 ||
मातुस्तद्वचनं श्रुत्वा दशग्रीवः प्रतापवान् । अमर्षमतुलं लेभे प्रतिज्ञां चाकरोत्तदा ।। ७.९.४४ ।।
mātustadvacanaṃ śrutvā daśagrīvaḥ pratāpavān | amarṣamatulaṃ lebhe pratijñāṃ cākarottadā || 7.9.44 ||
सत्यं ते प्रतिजानामि भ्रातृतुल्यो ऽधिको ऽपि वा । भविष्याम्योजसा चैव सन्तापं त्यज हृद्गतम् ।। ७.९.४५ ।।
satyaṃ te pratijānāmi bhrātṛtulyo 'dhiko 'pi vā | bhaviṣyāmyojasā caiva santāpaṃ tyaja hṛdgatam || 7.9.45 ||
ततस्तेनैव कोपेन दशग्रीवः सहानुजः । चिकीर्षुर्दुष्करं कर्म तपसे धृतमानसः ।। ७.९.४६ ।।
tatastenaiva kopena daśagrīvaḥ sahānujaḥ | cikīrṣurduṣkaraṃ karma tapase dhṛtamānasaḥ || 7.9.46 ||
प्राप्स्यामि तपसा काममिति कृत्वा ऽध्यवस्य च । आगच्छदात्मसिद्ध्यर्थं गोकर्णस्याश्रमं शुभम् ।। ७.९.४७ ।।
prāpsyāmi tapasā kāmamiti kṛtvā 'dhyavasya ca | āgacchadātmasiddhyarthaṃ gokarṇasyāśramaṃ śubham || 7.9.47 ||
स राक्षसस्तत्र सहानुजस्तदा तपश्चकारातुलमुग्रविक्रमः । अतोषयच्चापि पितामहं विभुं ददौ स तुष्टश्च वराञ्जयावहान् ।। ७.९.४८ ।।
sa rākṣasastatra sahānujastadā tapaścakārātulamugravikramaḥ | atoṣayaccāpi pitāmahaṃ vibhuṃ dadau sa tuṣṭaśca varāñjayāvahān || 7.9.48 ||
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये श्रीमदुत्तरकाण्डे नवमः सर्गः ।। ९ ।।
ityārṣe śrīmadrāmāyaṇe vālmīkīye ādikāvye śrīmaduttarakāṇḍe navamaḥ sargaḥ || 9 ||
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Saved Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
