सीतां तु मोहितां दृष्ट्वा सरमा नाम राक्षसी । आससादाशु वैदेहीं प्रियां प्रणयिनी सखी ।। 1 ।।
sītāṃ tu mohitāṃ dṛṣṭvā saramā nāma rākṣasī | āsasādāśu vaidehīṃ priyāṃ praṇayinī sakhī || 1 ||
मोहितां राक्षसेन्द्रेण सीतां परमदुःखिताम् । आश्वासयामास तदा सरमा मृदुभाषिणी ।। 2 ।।
mohitāṃ rākṣasendreṇa sītāṃ paramaduḥkhitām | āśvāsayāmāsa tadā saramā mṛdubhāṣiṇī || 2 ||
सा हि तत्र कृता मित्रं सीतया रक्ष्यमाणया । रक्षन्ती रावणादिष्टा सानुक्रोशा दृढव्रता ।। 3 ।।
sā hi tatra kṛtā mitraṃ sītayā rakṣyamāṇayā | rakṣantī rāvaṇādiṣṭā sānukrośā dṛḍhavratā || 3 ||
सा ददर्श सखीं सीतां सरमा नष्टचेतनाम् । उपावृत्योत्थितां ध्वस्तां वडवामिव पांसुषु ।। 4 ।।
sā dadarśa sakhīṃ sītāṃ saramā naṣṭacetanām | upāvṛtyotthitāṃ dhvastāṃ vaḍavāmiva pāṃsuṣu || 4 ||
तां समाश्वासयामास सखी स्नेहेन सुव्रता । समाश्वसिहि वैदेही मा भूत्ते मनसो व्यथा । उक्ता यद रावणेन त्वं प्रत्युक्तंश्च स्वयं त्वया ।। 5 ।।
tāṃ samāśvāsayāmāsa sakhī snehena suvratā | samāśvasihi vaidehī mā bhūtte manaso vyathā | uktā yada rāvaṇena tvaṃ pratyuktaṃśca svayaṃ tvayā || 5 ||
सखीस्नेहेन तद्भीरु मया सर्वं प्रतिश्रुतम् । लीनया गनहे शूह्ये भयमुत्सृज्य रावणात् । तव हेतोर्विशालाक्षि न हि मे जीवितं प्रियम् ।। 6 ।।
sakhīsnehena tadbhīru mayā sarvaṃ pratiśrutam | līnayā ganahe śūhye bhayamutsṛjya rāvaṇāt | tava hetorviśālākṣi na hi me jīvitaṃ priyam || 6 ||
स सम्भ्रान्तश्च निष्क्रान्तो यत्कृते राक्षसाधिपः । तच्च मे विदितं सर्वमभिनिष्क्रम्य मैथिलि ।। 7 ।।
sa sambhrāntaśca niṣkrānto yatkṛte rākṣasādhipaḥ | tacca me viditaṃ sarvamabhiniṣkramya maithili || 7 ||
न शक्यं सौप्तिकं कर्तुं रामस्य विदितात्मनः । वधश्च पुरुषव्याघ्रे तस्मिन्नेवोपपद्यते ।। 8 ।।
na śakyaṃ sauptikaṃ kartuṃ rāmasya viditātmanaḥ | vadhaśca puruṣavyāghre tasminnevopapadyate || 8 ||
न चैव वानरा हन्तुं शक्याः पादपयोधिनः । सुरा देवर्षभेणेव रामेण हि सुरक्षिताः ।। 9 ।।
na caiva vānarā hantuṃ śakyāḥ pādapayodhinaḥ | surā devarṣabheṇeva rāmeṇa hi surakṣitāḥ || 9 ||
दीर्घवृत्तभुजः श्रीमान्महोरस्कः प्रतापवान् । धन्वी संहननोपेतो धर्मात्मा भुवि विश्रुतः ।। 10 ।।
dīrghavṛttabhujaḥ śrīmānmahoraskaḥ pratāpavān | dhanvī saṃhananopeto dharmātmā bhuvi viśrutaḥ || 10 ||
विक्रान्तो रक्षिता नित्यमात्मनश्च परस्य च । लक्ष्मणेन सह भ्रात्रा कुशली नयशास्त्रवित् ।। 11 ।।
vikrānto rakṣitā nityamātmanaśca parasya ca | lakṣmaṇena saha bhrātrā kuśalī nayaśāstravit || 11 ||
हन्ता परबलौघानामचिन्त्यबलपौरुषः । न हतो राघवः श्रीमान्सीते शत्रुनिबर्हणः ।। 12 ।।
hantā parabalaughānāmacintyabalapauruṣaḥ | na hato rāghavaḥ śrīmānsīte śatrunibarhaṇaḥ || 12 ||
अयुक्तबुद्धिकृत्येन सर्वभूतविरोधिना । इयं प्रयुक्ता रौद्रेण माया मायाविदा त्वयि ।। 13 ।।
ayuktabuddhikṛtyena sarvabhūtavirodhinā | iyaṃ prayuktā raudreṇa māyā māyāvidā tvayi || 13 ||
शोकस्ते विगतः सर्वः कल्याणं त्वाम् उपस्थितम् । ध्रुवं त्वां भजते लक्ष्मीः प्रियं प्रीतिकरं शृणु ।। 14 ।।
śokaste vigataḥ sarvaḥ kalyāṇaṃ tvām upasthitam | dhruvaṃ tvāṃ bhajate lakṣmīḥ priyaṃ prītikaraṃ śṛṇu || 14 ||
उत्तीर्य सागरं रामः सह वानरसेनया । संनिविष्टः समुद्रस्य तीरमासाद्य दक्षिणम् ।। 15 ।।
uttīrya sāgaraṃ rāmaḥ saha vānarasenayā | saṃniviṣṭaḥ samudrasya tīramāsādya dakṣiṇam || 15 ||
दृष्टो मे परिपूर्णार्थः काकुत्स्थः सहलक्ष्मणः । सहितैः सागरान्तस्थैर्बलैस्तिष्ठति रक्षितः ।। 16 ।।
dṛṣṭo me paripūrṇārthaḥ kākutsthaḥ sahalakṣmaṇaḥ | sahitaiḥ sāgarāntasthairbalaistiṣṭhati rakṣitaḥ || 16 ||
अनेन प्रेषिता ये च राक्षसा लघुविक्रमः । राघवस्तीर्ण इत्येवं प्रवृत्तिस्तैरिहाहृता ।। 17 ।।
anena preṣitā ye ca rākṣasā laghuvikramaḥ | rāghavastīrṇa ityevaṃ pravṛttistairihāhṛtā || 17 ||
स तां श्रुत्वा विशालाक्षि प्रवृत्तिं राक्षसाधिपः । एष मन्त्रयते सर्वैः सचिवैः सह रावणः ।। 18 ।।
sa tāṃ śrutvā viśālākṣi pravṛttiṃ rākṣasādhipaḥ | eṣa mantrayate sarvaiḥ sacivaiḥ saha rāvaṇaḥ || 18 ||
इति ब्रुवाणा सरमा राक्षसी सीतया सह । सर्वोद्योगेन सैन्यानां शब्दं शुश्राव भैरवम् ।। 19 ।।
iti bruvāṇā saramā rākṣasī sītayā saha | sarvodyogena sainyānāṃ śabdaṃ śuśrāva bhairavam || 19 ||
दण्डनिर्घातवादिन्याः श्रुत्वा भेर्या महास्वनम् । उवाच सरमा सीतामिदं मधुरभाषिणी ।। 20 ।।
daṇḍanirghātavādinyāḥ śrutvā bheryā mahāsvanam | uvāca saramā sītāmidaṃ madhurabhāṣiṇī || 20 ||
संनाहजननी ह्येषा भैरवा भीरु भेरिका । भेरीनादं च गम्भीरं शृणु तोयदनिस्वनम् ।। 21 ।।
saṃnāhajananī hyeṣā bhairavā bhīru bherikā | bherīnādaṃ ca gambhīraṃ śṛṇu toyadanisvanam || 21 ||
कल्प्यन्ते मत्तमातङ्गा युज्यन्ते रथवाजिनः । दृश्यन्ते तुरगारूढाः प्रासहस्त सहस्रशः ।। 22 ।।
kalpyante mattamātaṅgā yujyante rathavājinaḥ | dṛśyante turagārūḍhāḥ prāsahasta sahasraśaḥ || 22 ||
तत्र तत्र च संनद्धाः सम्पतन्ति पदातयः । आपूर्यन्ते राजमार्गाः सैन्यैरद्भुतदर्शनैः ।। 23 ।।
tatra tatra ca saṃnaddhāḥ sampatanti padātayaḥ | āpūryante rājamārgāḥ sainyairadbhutadarśanaiḥ || 23 ||
वेगवद्भिर्नदद्भिश्च तोयौघैरिव सागरः । शास्त्राणां च प्रसन्नानां चर्मणां वर्मणां तथा ।। 24 ।।
vegavadbhirnadadbhiśca toyaughairiva sāgaraḥ | śāstrāṇāṃ ca prasannānāṃ carmaṇāṃ varmaṇāṃ tathā || 24 ||
रथवाजिगजानां च भूषितानां च रक्षसाम् । संभ्रमो राक्षसामेष हृषितानां तरस्विनाम् ।। 25 ।।
rathavājigajānāṃ ca bhūṣitānāṃ ca rakṣasām | saṃbhramo rākṣasāmeṣa hṛṣitānāṃ tarasvinām || 25 ||
प्रभां विसृजतां पश्य नानावर्णां समुत्थिताम् । वनं निर्दहतो धर्मे यथारूपं विभावसोः ।। 26 ।।
prabhāṃ visṛjatāṃ paśya nānāvarṇāṃ samutthitām | vanaṃ nirdahato dharme yathārūpaṃ vibhāvasoḥ || 26 ||
घण्टानां शृणु निर्घोषं रथानां शृणु निस्वनम् । हयानां हेषमाणानां शृणु तूर्यध्वनिं यथा ।। 27 ।।
ghaṇṭānāṃ śṛṇu nirghoṣaṃ rathānāṃ śṛṇu nisvanam | hayānāṃ heṣamāṇānāṃ śṛṇu tūryadhvaniṃ yathā || 27 ||
उद्यतायुधहस्तानां राक्षसेन्द्रानुयायिनाम् । सम्भ्रमो रक्षसामेष तुमुलो लोमहर्षणः ।। 28 ।।
udyatāyudhahastānāṃ rākṣasendrānuyāyinām | sambhramo rakṣasāmeṣa tumulo lomaharṣaṇaḥ || 28 ||
श्रीस्त्वां भजति शोकघ्नी रक्षसां भयमागतम् । रामात्कमलपत्राक्षि दैत्यानामिव वासवात् ।। 29 ।।
śrīstvāṃ bhajati śokaghnī rakṣasāṃ bhayamāgatam | rāmātkamalapatrākṣi daityānāmiva vāsavāt || 29 ||
अवजित्य जितक्रोधस्तमचिन्त्यपराक्रमः । रावणं समरे हत्वा भर्ता त्वाधिगमिष्यति ।। 30 ।।
avajitya jitakrodhastamacintyaparākramaḥ | rāvaṇaṃ samare hatvā bhartā tvādhigamiṣyati || 30 ||
विक्रमिष्यति रक्षःसु भर्ता ते सहलक्ष्मणः । यथा शत्रुषु शत्रुघ्नो विष्णुना सह वासवः ।। 31 ।।
vikramiṣyati rakṣaḥsu bhartā te sahalakṣmaṇaḥ | yathā śatruṣu śatrughno viṣṇunā saha vāsavaḥ || 31 ||
आगतस्य हि रामस्य क्षिप्रमङ्कगतां सतीम् । अहं द्रक्ष्यामि सिद्धार्थां त्वां शत्रौ विनिपातिते ।। 32 ।।
āgatasya hi rāmasya kṣipramaṅkagatāṃ satīm | ahaṃ drakṣyāmi siddhārthāṃ tvāṃ śatrau vinipātite || 32 ||
अस्त्राण्यानन्दजानि त्वं वर्तयिष्यसि शोभने । समागम्य परिष्वक्ता तस्योरसि महोरसः ।। 33 ।।
astrāṇyānandajāni tvaṃ vartayiṣyasi śobhane | samāgamya pariṣvaktā tasyorasi mahorasaḥ || 33 ||
अचिरान्मोक्ष्यते सीते देवि ते जघनं गताम् । धृतामेतां बहून्मासान्वेणीं रामो महाबलः ।। 34 ।।
acirānmokṣyate sīte devi te jaghanaṃ gatām | dhṛtāmetāṃ bahūnmāsānveṇīṃ rāmo mahābalaḥ || 34 ||
तस्य दृष्ट्वा मुखं देवि पूर्णचन्द्रमिवोदितम् । मोक्ष्यसे शोकजं वारि निर्मोकमिव पन्नगी ।। 35 ।।
tasya dṛṣṭvā mukhaṃ devi pūrṇacandramivoditam | mokṣyase śokajaṃ vāri nirmokamiva pannagī || 35 ||
रावणं समरे हत्वा नचिरादेव मैथिलि । त्वया समग्रं प्रियया सुखार्हो लप्स्यते सुखम् ।। 36 ।।
rāvaṇaṃ samare hatvā nacirādeva maithili | tvayā samagraṃ priyayā sukhārho lapsyate sukham || 36 ||
सभाजिता त्वं रामेण मोदिष्यसि महात्मना । सुवर्षेण समायुक्ता यथा सस्येन मेदिनी ।। 37 ।।
sabhājitā tvaṃ rāmeṇa modiṣyasi mahātmanā | suvarṣeṇa samāyuktā yathā sasyena medinī || 37 ||
गिरिवरमभितोऽनुवर्तमानो हय इव मण्डलमाशु यः करोति । तमिह शरणमभ्युपेहि देवि दिवसकरं प्रभवो ह्ययं प्रजानाम् ।। 38 ।।
girivaramabhito'nuvartamāno haya iva maṇḍalamāśu yaḥ karoti | tamiha śaraṇamabhyupehi devi divasakaraṃ prabhavo hyayaṃ prajānām || 38 ||