Gyaandweep | Shrimad Valmiki Ramayana - Yuddha Kanda- Sarga 59

Shloka 1

तस्मिन्हते राक्षससैन्यपाले प्लवङ्गमानामृषभेण युद्धे । भीमायुधं सागरतुल्यवेगं प्रदुद्रुवे राक्षसराजसैन्यम् ॥ 1 ॥

PADACHEDA

तस्मिन् हते राक्षस-सैन्य-पाले प्लवङ्गमानाम् ऋषभेण युद्धे । भीम-आयुधम् सागर-तुल्य-वेगम् प्रदुद्रुवे राक्षस-राज-सैन्यम् ॥ १ ॥

TRANSLITERATION

tasmin hate rākṣasa-sainya-pāle plavaṅgamānām ṛṣabheṇa yuddhe . bhīma-āyudham sāgara-tulya-vegam pradudruve rākṣasa-rāja-sainyam .. 1 ..

Shloka 2

गत्वा तु रक्षोऽधिपतेः शशंसुः सेनापतिं पावकसूनुशस्तम् । तच्चापि तेषां वचनं निशम्य रक्षोऽधिपः क्रोधवशं जगाम ॥ 2 ॥

PADACHEDA

गत्वा तु रक्षः-अधिपतेः शशंसुः सेनापतिम् पावक-सूनु-शस्तम् । तत् च अपि तेषाम् वचनम् निशम्य रक्षः-अधिपः क्रोध-वशम् जगाम ॥ २ ॥

TRANSLITERATION

gatvā tu rakṣaḥ-adhipateḥ śaśaṃsuḥ senāpatim pāvaka-sūnu-śastam . tat ca api teṣām vacanam niśamya rakṣaḥ-adhipaḥ krodha-vaśam jagāma .. 2 ..

Shloka 3

सङ्ख्ये प्रहस्तं निहतं निशम्य शोकार्दितः क्रोधपरीतचेताः । उवाच तान्नैरृतयोधमुख्यान् इन्द्रो यथा चामरयोधमुख्यान् ॥ 3 ॥

PADACHEDA

सङ्ख्ये प्रहस्तम् निहतम् निशम्य शोक-अर्दितः क्रोध-परीत-चेताः । उवाच तान् नैरृत-योध-मुख्यान् इन्द्रः यथा च अमर-योध-मुख्यान् ॥ ३ ॥

TRANSLITERATION

saṅkhye prahastam nihatam niśamya śoka-arditaḥ krodha-parīta-cetāḥ . uvāca tān nairṛta-yodha-mukhyān indraḥ yathā ca amara-yodha-mukhyān .. 3 ..

Shloka 4

नावज्ञा रिपवे कार्या यैरिन्द्रबलसूदनः । सूदितः सैन्यपालो मे सानुयात्रः सकुञ्जरः ॥ 4 ॥

PADACHEDA

न अवज्ञा रिपवे कार्या यैः इन्द्र-बल-सूदनः । सूदितः सैन्य-पालः मे स अनुयात्रः स कुञ्जरः ॥ ४ ॥

TRANSLITERATION

na avajñā ripave kāryā yaiḥ indra-bala-sūdanaḥ . sūditaḥ sainya-pālaḥ me sa anuyātraḥ sa kuñjaraḥ .. 4 ..

Shloka 5

सोऽहं रिपुविनाशाय विजयायाविचारयन् । स्वयमेव गमिष्यामि रणशीर्षं तदद्भुतम् ॥ 5 ॥

PADACHEDA

सः अहम् रिपु-विनाशाय विजयाय अ विचारयन् । स्वयम् एव गमिष्यामि रण-शीर्षम् तत् अद्भुतम् ॥ ५ ॥

TRANSLITERATION

saḥ aham ripu-vināśāya vijayāya a vicārayan . svayam eva gamiṣyāmi raṇa-śīrṣam tat adbhutam .. 5 ..

Shloka 6

अद्य तद्वानरानीकं रामं च सहलक्ष्मणम् । निर्दहिष्यामि बाणौघैर्वनं दीप्तैरिवाग्निभिः ॥ 6 ॥

PADACHEDA

अद्य तत् वानर-अनीकम् रामम् च सहलक्ष्मणम् । निर्दहिष्यामि बाण-ओघैः वनम् दीप्तैः इव अग्निभिः ॥ ६ ॥

TRANSLITERATION

adya tat vānara-anīkam rāmam ca sahalakṣmaṇam . nirdahiṣyāmi bāṇa-oghaiḥ vanam dīptaiḥ iva agnibhiḥ .. 6 ..

Shloka 7

स एवमुक्त्वा ज्वलनप्रकाशं रथं तुरङ्गोत्तमराजियुक्तम् । प्रकाशमानं वपुषा ज्वलन्तं समारुरोहामरराजशत्रुः ॥ 7 ॥

PADACHEDA

सः एवम् उक्त्वा ज्वलन-प्रकाशम् रथम् तुरङ्ग-उत्तम-राजि-युक्तम् । प्रकाशमानम् वपुषा ज्वलन्तम् समारुरोह अमरराजशत्रुः ॥ ७ ॥

TRANSLITERATION

saḥ evam uktvā jvalana-prakāśam ratham turaṅga-uttama-rāji-yuktam . prakāśamānam vapuṣā jvalantam samāruroha amararājaśatruḥ .. 7 ..

Shloka 8

स शङ्खभेरीपटह प्रणादैर् आस्फोटितक्ष्वेडितसिंहनादैः । पुण्यैः स्तवैश्चाप्यभिपूज्यमानस् तदा ययौ राक्षसराजमुख्यः ॥ 8 ॥

PADACHEDA

स शङ्ख-भेरी-पटह प्रणादैः आस्फोटित-क्ष्वेडित-सिंहनादैः । पुण्यैः स्तवैः च अपि अभिपूज्यमानः तदा ययौ राक्षस-राज-मुख्यः ॥ ८ ॥

TRANSLITERATION

sa śaṅkha-bherī-paṭaha praṇādaiḥ āsphoṭita-kṣveḍita-siṃhanādaiḥ . puṇyaiḥ stavaiḥ ca api abhipūjyamānaḥ tadā yayau rākṣasa-rāja-mukhyaḥ .. 8 ..

Shloka 9

स शैलजीमूतनिकाश रूपैर् मांसाशनैः पावकदीप्तनेत्रैः । बभौ वृतो राक्षसराजमुख्यैर् भूतैर्वृतो रुद्र इवामरेशः ॥ 9 ॥

PADACHEDA

स शैल-जीमूत-निकाश रूपैः मांस-अशनैः पावक-दीप्त-नेत्रैः । बभौ वृतः राक्षस-राज-मुख्यैः भूतैः वृतः रुद्रः इव अमर-ईशः ॥ ९ ॥

TRANSLITERATION

sa śaila-jīmūta-nikāśa rūpaiḥ māṃsa-aśanaiḥ pāvaka-dīpta-netraiḥ . babhau vṛtaḥ rākṣasa-rāja-mukhyaiḥ bhūtaiḥ vṛtaḥ rudraḥ iva amara-īśaḥ .. 9 ..

Shloka 10

ततो नगर्याः सहसा महौजा निष्क्रम्य तद्वानरसैन्यमुग्रम् । महार्णवाभ्रस्तनितं ददर्श समुद्यतं पादपशैलहस्तम् ॥ 10 ॥

PADACHEDA

ततस् नगर्याः सहसा महा-ओजाः निष्क्रम्य तत् वानर-सैन्यम् उग्रम् । महा-अर्णव-अभ्र-स्तनितम् ददर्श समुद्यतम् पादप-शैल-हस्तम् ॥ १० ॥

TRANSLITERATION

tatas nagaryāḥ sahasā mahā-ojāḥ niṣkramya tat vānara-sainyam ugram . mahā-arṇava-abhra-stanitam dadarśa samudyatam pādapa-śaila-hastam .. 10 ..

Shloka 11

तद्राक्षसानीकमतिप्रचण्डम् आलोक्य रामो भुजगेन्द्रबाहुः । विभीषणं शस्त्रभृतां वरिष्ठम् उवाच सेनानुगतः पृथुश्रीः ॥ 11 ॥

PADACHEDA

तत् राक्षस-अनीकम् अति प्रचण्डम् आलोक्य रामः भुजग-इन्द्र-बाहुः । विभीषणम् शस्त्रभृताम् वरिष्ठम् उवाच सेना-अनुगतः पृथु-श्रीः ॥ ११ ॥

TRANSLITERATION

tat rākṣasa-anīkam ati pracaṇḍam ālokya rāmaḥ bhujaga-indra-bāhuḥ . vibhīṣaṇam śastrabhṛtām variṣṭham uvāca senā-anugataḥ pṛthu-śrīḥ .. 11 ..

Shloka 12

नानापताकाध्वजशस्त्रजुष्टं प्रासासिशूलायुधचक्रजुष्टम् । सैन्यं नगेन्द्रोपमनागजुष्टं कस्येदमक्षोभ्यमभीरुजुष्टम् ॥ 12 ॥

PADACHEDA

नाना पताका-ध्वज-शस्त्र-जुष्टम् प्रास-असि-शूल-आयुध-चक्र-जुष्टम् । सैन्यम् नग-इन्द्र-उपम-नाग-जुष्टम् कस्य इदम् अक्षोभ्यम् अभीरु-जुष्टम् ॥ १२ ॥

TRANSLITERATION

nānā patākā-dhvaja-śastra-juṣṭam prāsa-asi-śūla-āyudha-cakra-juṣṭam . sainyam naga-indra-upama-nāga-juṣṭam kasya idam akṣobhyam abhīru-juṣṭam .. 12 ..

Shloka 13

ततस्तु रामस्य निशम्य वाक्यं विभीषणः शक्रसमानवीर्यः । शशंस रामस्य बलप्रवेकं महात्मनां राक्षसपुङ्गवानाम् ॥ 13 ॥

PADACHEDA

ततस् तु रामस्य निशम्य वाक्यम् विभीषणः शक्र-समान-वीर्यः । शशंस रामस्य बल-प्रवेकम् महात्मनाम् राक्षस-पुङ्गवानाम् ॥ १३ ॥

TRANSLITERATION

tatas tu rāmasya niśamya vākyam vibhīṣaṇaḥ śakra-samāna-vīryaḥ . śaśaṃsa rāmasya bala-pravekam mahātmanām rākṣasa-puṅgavānām .. 13 ..

Shloka 14

योऽसौ गजस्कन्धगतो महात्मा नवोदितार्कोपमताम्रवक्त्रः । प्रकम्पयन्नागशिरोऽभ्युपैति ह्य् अकम्पनं त्वेनमवेहि राजन् ॥ 14 ॥

PADACHEDA

यः असौ गज-स्कन्ध-गतः महात्मा नव-उदित-अर्क-उपम-ताम्र-वक्त्रः । प्रकम्पयन् नाग-शिरः अभ्युपैति हि अकम्पनम् तु एनम् अवेहि राजन् ॥ १४ ॥

TRANSLITERATION

yaḥ asau gaja-skandha-gataḥ mahātmā nava-udita-arka-upama-tāmra-vaktraḥ . prakampayan nāga-śiraḥ abhyupaiti hi akampanam tu enam avehi rājan .. 14 ..

Shloka 15

योऽसौ रथस्थो मृगराजकेतुर् धून्वन्धनुः शक्रधनुःप्रकाशम् । करीव भात्युग्रविवृत्तदंष्ट्रः स इन्द्रजिन्नाम वरप्रधानः ॥ 15 ॥

PADACHEDA

यः असौ रथ-स्थः मृगराज-केतुः धून्वन् धनुः शक्र-धनुः-प्रकाशम् । करी इव भाति उग्र-विवृत्त-दंष्ट्रः सः इन्द्रजित् नाम वर-प्रधानः ॥ १५ ॥

TRANSLITERATION

yaḥ asau ratha-sthaḥ mṛgarāja-ketuḥ dhūnvan dhanuḥ śakra-dhanuḥ-prakāśam . karī iva bhāti ugra-vivṛtta-daṃṣṭraḥ saḥ indrajit nāma vara-pradhānaḥ .. 15 ..

Shloka 16

यश्चैष विन्ध्यास्तमहेन्द्रकल्पो धन्वी रथस्थोऽतिरथोऽतिवीर । विस्फारयंश्चापमतुल्यमानं नाम्नातिकायोऽतिविवृद्धकायः ॥ 16 ॥

PADACHEDA

यः च एष विन्ध्य-अस्त-महेन्द्र-कल्पः धन्वी रथ-स्थः अतिरथः अतिवीर । विस्फारयन् चापम् अतुल्य-मानम् नाम्ना अतिकायः अति विवृद्ध-कायः ॥ १६ ॥

TRANSLITERATION

yaḥ ca eṣa vindhya-asta-mahendra-kalpaḥ dhanvī ratha-sthaḥ atirathaḥ ativīra . visphārayan cāpam atulya-mānam nāmnā atikāyaḥ ati vivṛddha-kāyaḥ .. 16 ..

Shloka 17

योऽसौ नवार्कोदितताम्रचक्षुर् आरुह्य घण्टानिनदप्रणादम् । गजं खरं गर्जति वै महात्मा महोदरो नाम स एष वीरः ॥ 17 ॥

PADACHEDA

यः असौ नव-अर्क-उदित-ताम्र-चक्षुः आरुह्य घण्टा-निनद-प्रणादम् । गजम् खरम् गर्जति वै महात्मा महोदरः नाम सः एष वीरः ॥ १७ ॥

TRANSLITERATION

yaḥ asau nava-arka-udita-tāmra-cakṣuḥ āruhya ghaṇṭā-ninada-praṇādam . gajam kharam garjati vai mahātmā mahodaraḥ nāma saḥ eṣa vīraḥ .. 17 ..

Shloka 18

योऽसौ हयं काञ्चनचित्रभाण्डमारुह्य सन्ध्याभ्रगिरिप्रकाशम् । प्रासं समुद्यम्य मरीचिनद्धं पिशाच एषोशनितुल्यवेगः ॥ 18 ॥

PADACHEDA

यः असौ हयम् काञ्चन-चित्र-भाण्डम् आरुह्य सन्ध्या-अभ्र-गिरि-प्रकाशम् । प्रासम् समुद्यम्य मरीचि-नद्धम् पिशाचः एष उशनि-तुल्य-वेगः ॥ १८ ॥

TRANSLITERATION

yaḥ asau hayam kāñcana-citra-bhāṇḍam āruhya sandhyā-abhra-giri-prakāśam . prāsam samudyamya marīci-naddham piśācaḥ eṣa uśani-tulya-vegaḥ .. 18 ..

Shloka 19

यश्चैष शूलं निशितं प्रगृह्य विद्युत्प्रभं किङ्करवज्रवेगम् । वृषेन्द्रमास्थाय गिरिप्रकाशमायाति योऽसौ त्रिशिरा यशस्वी ॥ 19 ॥

PADACHEDA

यः च एष शूलम् निशितम् प्रगृह्य विद्युत्-प्रभम् किङ्कर-वज्र-वेगम् । वृष-इन्द्रम् आस्थाय गिरि-प्रकाशम् आयाति यः असौ त्रिशिराः यशस्वी ॥ १९ ॥

TRANSLITERATION

yaḥ ca eṣa śūlam niśitam pragṛhya vidyut-prabham kiṅkara-vajra-vegam . vṛṣa-indram āsthāya giri-prakāśam āyāti yaḥ asau triśirāḥ yaśasvī .. 19 ..

Shloka 20

असौ च जीमूतनिकाशरूपः कुम्भः पृथुव्यूढसुजातवक्षाः । समाहितः पन्नगराजकेतुर्विस्फारयन् याति धनुर्विधून्वन् ॥ 20 ॥

PADACHEDA

असौ च जीमूत-निकाश-रूपः कुम्भः पृथु-व्यूढ-सुजात-वक्षाः । समाहितः पन्नग-राज-केतुः विस्फारयन् याति धनुः विधून्वन् ॥ २० ॥

TRANSLITERATION

asau ca jīmūta-nikāśa-rūpaḥ kumbhaḥ pṛthu-vyūḍha-sujāta-vakṣāḥ . samāhitaḥ pannaga-rāja-ketuḥ visphārayan yāti dhanuḥ vidhūnvan .. 20 ..

Shloka 21

यश्चैष जाम्बूनदवज्रजुष्टं दीप्तं सधूमं परिघं प्रगृह्य । आयाति रक्षोबलकेतुभूतो योऽसौ निकुम्भोऽद्भुतघोरकर्मा ॥ 21 ॥

PADACHEDA

यः च एष जाम्बूनद-वज्र-जुष्टम् दीप्तम् स धूमम् परिघम् प्रगृह्य । आयाति रक्षः-बल-केतु-भूतः यः असौ निकुम्भः अद्भुत-घोर-कर्मा ॥ २१ ॥

TRANSLITERATION

yaḥ ca eṣa jāmbūnada-vajra-juṣṭam dīptam sa dhūmam parigham pragṛhya . āyāti rakṣaḥ-bala-ketu-bhūtaḥ yaḥ asau nikumbhaḥ adbhuta-ghora-karmā .. 21 ..

Shloka 22

यश्चैष चापासिशरौघजुष्टं पताकिनं पावकदीप्तरूपम् । रथं समास्थाय विभात्युदग्रो नरान्तकोऽसौ नगशृङ्गयोधी ॥ 22 ॥

PADACHEDA

यः च एष चाप-असि-शर-ओघ-जुष्टम् पताकिनम् पावक-दीप्त-रूपम् । रथम् समास्थाय विभाति उदग्रः नरान्तकः असौ नग-शृङ्ग-योधी ॥ २२ ॥

TRANSLITERATION

yaḥ ca eṣa cāpa-asi-śara-ogha-juṣṭam patākinam pāvaka-dīpta-rūpam . ratham samāsthāya vibhāti udagraḥ narāntakaḥ asau naga-śṛṅga-yodhī .. 22 ..

Shloka 23

यश्चैष नानाविधघोररूपैर्व्याघ्रोष्ट्रनागेन्द्रमृगाश्ववक्त्रैः । भूतैर्वृतो भाति विवृत्तनेत्रैर्योऽसौ सुराणामपि दर्पहन्ता ॥ 23 ॥

PADACHEDA

यः च एष नानाविध-घोर-रूपैः व्याघ्र-उष्ट्र-नाग-इन्द्र-मृग-अश्व-वक्त्रैः । भूतैः वृतः भाति विवृत्त-नेत्रैः यः असौ सुराणाम् अपि दर्प-हन्ता ॥ २३ ॥

TRANSLITERATION

yaḥ ca eṣa nānāvidha-ghora-rūpaiḥ vyāghra-uṣṭra-nāga-indra-mṛga-aśva-vaktraiḥ . bhūtaiḥ vṛtaḥ bhāti vivṛtta-netraiḥ yaḥ asau surāṇām api darpa-hantā .. 23 ..

Shloka 24

यत्रैतदिन्दुप्रतिमं विभाति च्छत्त्रं सितं सूक्ष्मशलाकमग्र्यम् । अत्रैष रक्षोऽधिपतिर्महात्मा भूतैर्वृतो रुद्र इवावभाति ॥ 24 ॥

PADACHEDA

यत्र एतत् इन्दु-प्रतिमम् विभाति छत्त्रम् सितम् सूक्ष्म-शलाकम् अग्र्यम् । अत्र एष रक्षः-अधिपतिः महात्मा भूतैः वृतः रुद्रः इव अवभाति ॥ २४ ॥

TRANSLITERATION

yatra etat indu-pratimam vibhāti chattram sitam sūkṣma-śalākam agryam . atra eṣa rakṣaḥ-adhipatiḥ mahātmā bhūtaiḥ vṛtaḥ rudraḥ iva avabhāti .. 24 ..

Shloka 25

असौ किरीटी चलकुण्डलास्यो नागेन्द्रविन्ध्योपमभीमकायः । महेन्द्रवैवस्वतदर्पहन्ता रक्षोऽधिपः सूर्य इवावभाति ॥ 25 ॥

PADACHEDA

असौ किरीटी चल-कुण्डल-आस्यः नाग-इन्द्र-विन्ध्य-उपम-भीम-कायः । महा-इन्द्र-वैवस्वत-दर्प-हन्ता रक्षः-अधिपः सूर्यः इव अवभाति ॥ २५ ॥

TRANSLITERATION

asau kirīṭī cala-kuṇḍala-āsyaḥ nāga-indra-vindhya-upama-bhīma-kāyaḥ . mahā-indra-vaivasvata-darpa-hantā rakṣaḥ-adhipaḥ sūryaḥ iva avabhāti .. 25 ..

Shloka 26

प्रत्युवाच ततो राम विभीषणमरिन्दमः । अहो दीप्तमहातेजा रावणो राक्षसेश्वरः ॥ 26 ॥

PADACHEDA

प्रत्युवाच ततस् राम विभीषणम् अरिन्दमः । अहो दीप्त-महा-तेजाः रावणः राक्षसेश्वरः ॥ २६ ॥

TRANSLITERATION

pratyuvāca tatas rāma vibhīṣaṇam arindamaḥ . aho dīpta-mahā-tejāḥ rāvaṇaḥ rākṣaseśvaraḥ .. 26 ..

Shloka 27

आदित्य इव दुष्प्रेक्ष्यो रश्मिभिर्भाति रावणः । न व्यक्तं लक्षये ह्यस्य रूपं तेजस्समावृतम् ॥ 27 ॥

PADACHEDA

आदित्यः इव दुष्प्रेक्ष्यः रश्मिभिः भाति रावणः । न व्यक्तम् लक्षये हि अस्य रूपम् तेजः-समावृतम् ॥ २७ ॥

TRANSLITERATION

ādityaḥ iva duṣprekṣyaḥ raśmibhiḥ bhāti rāvaṇaḥ . na vyaktam lakṣaye hi asya rūpam tejaḥ-samāvṛtam .. 27 ..

Shloka 28

देवदानववीराणां वपुर्नैवंविधं भवेत् । यादृशं राक्षसेन्द्रस्य वपुरेतद् विराजते ॥ 28 ॥

PADACHEDA

देव-दानव-वीराणाम् वपुः ना एवंविधम् भवेत् । यादृशम् राक्षस-इन्द्रस्य वपुः एतत् विराजते ॥ २८ ॥

TRANSLITERATION

deva-dānava-vīrāṇām vapuḥ nā evaṃvidham bhavet . yādṛśam rākṣasa-indrasya vapuḥ etat virājate .. 28 ..

Shloka 29

सर्वे पर्वतसङ्काशाः सर्वे पर्वतयोधिनः । सर्वे दीप्तायुधधरा योधास्तस्य महात्मनः ॥ 29 ॥

PADACHEDA

सर्वे पर्वत-सङ्काशाः सर्वे पर्वत-योधिनः । सर्वे दीप्त-आयुध-धराः योधाः तस्य महात्मनः ॥ २९ ॥

TRANSLITERATION

sarve parvata-saṅkāśāḥ sarve parvata-yodhinaḥ . sarve dīpta-āyudha-dharāḥ yodhāḥ tasya mahātmanaḥ .. 29 ..

Shloka 30

विभाति राक्षोराजोऽसौ प्रदीप्तैर्भीमदर्शनैः । भूतैः परिवृतस्तीक्ष्णैर्देहवद्भिरिवान्तकः ॥ 30 ॥

PADACHEDA

विभाति राक्षः-राजः असौ प्रदीप्तैः भीम-दर्शनैः । भूतैः परिवृतः तीक्ष्णैः देहवद्भिः इव अन्तकः ॥ ३० ॥

TRANSLITERATION

vibhāti rākṣaḥ-rājaḥ asau pradīptaiḥ bhīma-darśanaiḥ . bhūtaiḥ parivṛtaḥ tīkṣṇaiḥ dehavadbhiḥ iva antakaḥ .. 30 ..

Shloka 31

दिष्ट्याऽयमद्य पापात्मा मम दृष्टिपथं गतः । अद्य क्रोधं विमोक्ष्यामि सीताहरणसम्भवम् ॥ 31 ॥

PADACHEDA

दिष्ट्या अयम् अद्य पाप-आत्मा मम दृष्टि-पथम् गतः । अद्य क्रोधम् विमोक्ष्यामि सीता-हरण-सम्भवम् ॥ ३१ ॥

TRANSLITERATION

diṣṭyā ayam adya pāpa-ātmā mama dṛṣṭi-patham gataḥ . adya krodham vimokṣyāmi sītā-haraṇa-sambhavam .. 31 ..

Shloka 32

एवमुक्त्वा ततो रामो धनुरादाय वीर्यवान् । लक्ष्मणानुचरस्तस्थौ समुद्धृत्य शरोत्तमम् ॥ 32 ॥

PADACHEDA

एवम् उक्त्वा ततस् रामः धनुः आदाय वीर्यवान् । लक्ष्मण-अनुचरः तस्थौ समुद्धृत्य शर-उत्तमम् ॥ ३२ ॥

TRANSLITERATION

evam uktvā tatas rāmaḥ dhanuḥ ādāya vīryavān . lakṣmaṇa-anucaraḥ tasthau samuddhṛtya śara-uttamam .. 32 ..

Shloka 33

ततः स रक्षोऽधिपतिर्महात्मा रक्षांसि तान्याह महाबलानि । द्वारेषु चर्यागृहगोपुरेषु सुनिर्वृतास्तिष्ठत निर्विशङ्काः ॥ 33 ॥

PADACHEDA

ततस् स रक्षः-अधिपतिः महात्मा रक्षांसि तानि आह महा-बलानि । द्वारेषु चर्या-गृह-गोपुरेषु सु निर्वृताः तिष्ठत निर्विशङ्काः ॥ ३३ ॥

TRANSLITERATION

tatas sa rakṣaḥ-adhipatiḥ mahātmā rakṣāṃsi tāni āha mahā-balāni . dvāreṣu caryā-gṛha-gopureṣu su nirvṛtāḥ tiṣṭhata nirviśaṅkāḥ .. 33 ..

Shloka 34

इहागतं मां सहितं भवद्भिर्वनौकसश्छिद्रमिदं विदित्वा । । शून्या पुरीं दुष्प्रसहां प्रमथ्य प्रधर्षयेयु सहसा समेताः ॥ 34 ॥

PADACHEDA

इह आगतम् माम् सहितम् भवद्भिः वनौकसः छिद्रम् इदम् विदित्वा । । शून्या पुरीम् दुष्प्रसहाम् प्रमथ्य प्रधर्षयेयुः सहसा समेताः ॥ ३४ ॥

TRANSLITERATION

iha āgatam mām sahitam bhavadbhiḥ vanaukasaḥ chidram idam viditvā . . śūnyā purīm duṣprasahām pramathya pradharṣayeyuḥ sahasā sametāḥ .. 34 ..

Shloka 35

विसर्जयित्वा सचिवांस्ततस्तान् गतेषु रक्षस्सु यथानियोगम् । व्यदारयद्वानरसागरौघं महाझषः पूर्ममिवार्णवौघम् ॥ 35 ॥

PADACHEDA

विसर्जयित्वा सचिवान् ततस् तान् गतेषु रक्षस्सु यथा नियोगम् । व्यदारयत् वानर-सागर-ओघम् महा-झषः पूर्मम् इव अर्णव-ओघम् ॥ ३५ ॥

TRANSLITERATION

visarjayitvā sacivān tatas tān gateṣu rakṣassu yathā niyogam . vyadārayat vānara-sāgara-ogham mahā-jhaṣaḥ pūrmam iva arṇava-ogham .. 35 ..

Shloka 36

तमापतन्तं सहसा समीक्ष्य दीप्तेषुचापं युधि राक्षसेन्द्रम् । महत्समुत्पाट्य महीधराग्रं दुद्राव रक्षोऽधिपतिं हरीशः ॥ 36 ॥

PADACHEDA

तम् आपतन्तम् सहसा समीक्ष्य दीप्त-इषु-चापम् युधि राक्षस-इन्द्रम् । महत् समुत्पाट्य महीधर-अग्रम् दुद्राव रक्षः-अधिपतिम् हरि-ईशः ॥ ३६ ॥

TRANSLITERATION

tam āpatantam sahasā samīkṣya dīpta-iṣu-cāpam yudhi rākṣasa-indram . mahat samutpāṭya mahīdhara-agram dudrāva rakṣaḥ-adhipatim hari-īśaḥ .. 36 ..

Shloka 37

तच्छैलशृङ्गं बहुवृक्षसानुं प्रगृह्य चिक्षेप निशाचराय । तमापतन्तं सहसा समीक्ष्य चिच्छेद बाणैस्तपनीयपुङ्खैः ॥ 37 ॥

PADACHEDA

तत् शैल-शृङ्गम् बहु-वृक्ष-सानुम् प्रगृह्य चिक्षेप निशाचराय । तम् आपतन्तम् सहसा समीक्ष्य चिच्छेद बाणैः तपनीय-पुङ्खैः ॥ ३७ ॥

TRANSLITERATION

tat śaila-śṛṅgam bahu-vṛkṣa-sānum pragṛhya cikṣepa niśācarāya . tam āpatantam sahasā samīkṣya ciccheda bāṇaiḥ tapanīya-puṅkhaiḥ .. 37 ..

Shloka 38

तस्मिन्प्रवृद्धोत्तमसानुवृक्षे शृङ्गे विदीर्णे पतिते पृथिव्याम् । महाहिकल्पं शरमन्तकाभं समादधे राक्षसलोकनाथः ॥ 38 ॥

PADACHEDA

तस्मिन् प्रवृद्ध-उत्तम-सानु-वृक्षे शृङ्गे विदीर्णे पतिते पृथिव्याम् । महा-अहि-कल्पम् शरम् अन्तक-आभम् समादधे राक्षस-लोक-नाथः ॥ ३८ ॥

TRANSLITERATION

tasmin pravṛddha-uttama-sānu-vṛkṣe śṛṅge vidīrṇe patite pṛthivyām . mahā-ahi-kalpam śaram antaka-ābham samādadhe rākṣasa-loka-nāthaḥ .. 38 ..

Shloka 39

स तं गृहीत्वानिलतुल्यवेगं सविस्फुलिङ्गज्वलनप्रकाशम् । बाणं महेन्द्राशनितुल्यवेगं चिक्षेप सुग्रीववधाय रुष्टः ॥ 39 ॥

PADACHEDA

स तम् गृहीत्वा अनिल-तुल्य-वेगम् स विस्फुलिङ्ग-ज्वलन-प्रकाशम् । बाणम् महा-इन्द्र-अशनि-तुल्य-वेगम् चिक्षेप सुग्रीव-वधाय रुष्टः ॥ ३९ ॥

TRANSLITERATION

sa tam gṛhītvā anila-tulya-vegam sa visphuliṅga-jvalana-prakāśam . bāṇam mahā-indra-aśani-tulya-vegam cikṣepa sugrīva-vadhāya ruṣṭaḥ .. 39 ..

Shloka 40

स सायको रावणबाहुमुक्तः शक्राशनिप्रख्यवपुः प्रकाशम् । सुग्रीवमासाद्य बिभेद वेगाद् गुहेरिता क्रौचमिवोग्रशक्तिः ॥ 40 ॥

PADACHEDA

स सायकः रावण-बाहु-मुक्तः शक्र-अशनि-प्रख्य-वपुः प्रकाशम् । सुग्रीवम् आसाद्य बिभेद वेगात् गुहा-ईरिता क्रौचम् इव उग्र-शक्तिः ॥ ४० ॥

TRANSLITERATION

sa sāyakaḥ rāvaṇa-bāhu-muktaḥ śakra-aśani-prakhya-vapuḥ prakāśam . sugrīvam āsādya bibheda vegāt guhā-īritā kraucam iva ugra-śaktiḥ .. 40 ..

Shloka 41

स सायकार्तो विपरीतचेताः कूजन्पृथिव्यां निपपात वीरः । तं वीक्ष्य भूमौ पतितं विसंज्ञं नेदुः प्रहृष्टा युधि यातुधानाः ॥ 41 ॥

PADACHEDA

स सायक-आर्तः विपरीत-चेताः कूजन् पृथिव्याम् निपपात वीरः । तम् वीक्ष्य भूमौ पतितम् विसंज्ञम् नेदुः प्रहृष्टाः युधि यातुधानाः ॥ ४१ ॥

TRANSLITERATION

sa sāyaka-ārtaḥ viparīta-cetāḥ kūjan pṛthivyām nipapāta vīraḥ . tam vīkṣya bhūmau patitam visaṃjñam neduḥ prahṛṣṭāḥ yudhi yātudhānāḥ .. 41 ..

Shloka 42

ततो गवाक्षो गवयः सुषेणस्त्वथर्षभो ज्योतिमुखो नलश्च । शैलान्समुद्यम्य विवृद्धकायाः प्रदुद्रुवुस्तं प्रति राक्षसेन्द्रम् ॥ 42 ॥

PADACHEDA

ततस् गवाक्षः गवयः सुषेणः तु अथ ऋषभः ज्योतिर्मुखः नलः च । शैलान् समुद्यम्य विवृद्ध-कायाः प्रदुद्रुवुः तम् प्रति राक्षस-इन्द्रम् ॥ ४२ ॥

TRANSLITERATION

tatas gavākṣaḥ gavayaḥ suṣeṇaḥ tu atha ṛṣabhaḥ jyotirmukhaḥ nalaḥ ca . śailān samudyamya vivṛddha-kāyāḥ pradudruvuḥ tam prati rākṣasa-indram .. 42 ..

Shloka 43

तेषां प्रहारान्स चकार मेघान् रक्षोऽधिपो बाणशतैः शिताग्रैः । तान्वानरेन्द्रानपि बाणजालैर्बिभेद जाम्बूनदचित्रपुङ्खैः ॥ 43 ॥

PADACHEDA

तेषाम् प्रहारान् स चकार मेघान् रक्षः-अधिपः बाण-शतैः शित-अग्रैः । तान् वानर-इन्द्रान् अपि बाण-जालैः बिभेद जाम्बूनद-चित्र-पुङ्खैः ॥ ४३ ॥

TRANSLITERATION

teṣām prahārān sa cakāra meghān rakṣaḥ-adhipaḥ bāṇa-śataiḥ śita-agraiḥ . tān vānara-indrān api bāṇa-jālaiḥ bibheda jāmbūnada-citra-puṅkhaiḥ .. 43 ..

Shloka 44

ते वानरेन्द्रास्त्रिदशारिबाणैर्भिन्ना निपेतुर्भुवि भीमकाया । ततस्तु तद्वानरसैन्यमुग्रं प्रच्छादयामास स बाणजालैः ॥ 44 ॥

PADACHEDA

ते वानर-इन्द्राः त्रिदश-अरि-बाणैः भिन्नाः निपेतुः भुवि भीम-काया । ततस् तु तत् वानर-सैन्यम् उग्रम् प्रच्छादयामास स बाण-जालैः ॥ ४४ ॥

TRANSLITERATION

te vānara-indrāḥ tridaśa-ari-bāṇaiḥ bhinnāḥ nipetuḥ bhuvi bhīma-kāyā . tatas tu tat vānara-sainyam ugram pracchādayāmāsa sa bāṇa-jālaiḥ .. 44 ..

Shloka 45

ते वध्यमानाः पतिताश्च वीरा नानद्यमाना भयशल्यविद्धाः । शाखामृगा रावणसायकार्ता जग्मुः शरण्यं शरणं स्म रामम् ॥ 45 ॥

PADACHEDA

ते वध्यमानाः पतिताः च वीराः नानद्यमानाः भय-शल्य-विद्धाः । शाखामृगाः रावण-सायक-आर्ताः जग्मुः शरण्यम् शरणम् स्म रामम् ॥ ४५ ॥

TRANSLITERATION

te vadhyamānāḥ patitāḥ ca vīrāḥ nānadyamānāḥ bhaya-śalya-viddhāḥ . śākhāmṛgāḥ rāvaṇa-sāyaka-ārtāḥ jagmuḥ śaraṇyam śaraṇam sma rāmam .. 45 ..

Shloka 46

ततो महात्मा स धनुर्धनुष्मानादाय रामः सहरा जगाम । तं लक्ष्मणः प्राञ्जलिरभ्युपेत्य उवाच रामं परमार्थयुक्तम् ॥ 46 ॥

PADACHEDA

ततस् महात्मा स धनुः धनुष्मान् आदाय रामः सहराः जगाम । तम् लक्ष्मणः प्राञ्जलिः अभ्युपेत्य उवाच रामम् परम-अर्थ-युक्तम् ॥ ४६ ॥

TRANSLITERATION

tatas mahātmā sa dhanuḥ dhanuṣmān ādāya rāmaḥ saharāḥ jagāma . tam lakṣmaṇaḥ prāñjaliḥ abhyupetya uvāca rāmam parama-artha-yuktam .. 46 ..

Shloka 47

काममार्यः सुपर्याप्तो वधायास्य दुरात्मनः । विधमिष्याम्यहं चैतमनुजानीहि मां विभो ॥ 47 ॥

PADACHEDA

कामम् आर्यः सु पर्याप्तः वधाय अस्य दुरात्मनः । विधमिष्यामि अहम् च एतम् अनुजानीहि माम् विभो ॥ ४७ ॥

TRANSLITERATION

kāmam āryaḥ su paryāptaḥ vadhāya asya durātmanaḥ . vidhamiṣyāmi aham ca etam anujānīhi mām vibho .. 47 ..

Shloka 48

तमब्रवीन्महातेजा रामः सत्यपराक्रमः । गच्छ यत्नपरश्चापि भव लक्ष्मण संयुगे ॥ 48 ॥

PADACHEDA

तम् अब्रवीत् महा-तेजाः रामः सत्य-पराक्रमः । गच्छ यत्न-परः च अपि भव लक्ष्मण संयुगे ॥ ४८ ॥

TRANSLITERATION

tam abravīt mahā-tejāḥ rāmaḥ satya-parākramaḥ . gaccha yatna-paraḥ ca api bhava lakṣmaṇa saṃyuge .. 48 ..

Shloka 49

रावणो हि महावीर्यो रणेऽद्भुतपराक्रमः । त्रैलोक्येनापि सङ्क्रुद्धो दुष्प्रसह्यो न संशयः ॥ 49 ॥

PADACHEDA

रावणः हि महा-वीर्यः रणे अद्भुत-पराक्रमः । त्रैलोक्येन अपि सङ्क्रुद्धः दुष्प्रसह्यः न संशयः ॥ ४९ ॥

TRANSLITERATION

rāvaṇaḥ hi mahā-vīryaḥ raṇe adbhuta-parākramaḥ . trailokyena api saṅkruddhaḥ duṣprasahyaḥ na saṃśayaḥ .. 49 ..

Shloka 50

तस्य छिद्राणि मार्गस्व स्वच्छिद्राणि च लक्षय । चक्षुषा धनुषाऽऽत्मानं गोपायस्व समाहितः ॥ 50 ॥

PADACHEDA

तस्य छिद्राणि मार्गस्व स्व-छिद्राणि च लक्षय । चक्षुषा धनुषा आत्मानम् गोपायस्व समाहितः ॥ ५० ॥

TRANSLITERATION

tasya chidrāṇi mārgasva sva-chidrāṇi ca lakṣaya . cakṣuṣā dhanuṣā ātmānam gopāyasva samāhitaḥ .. 50 ..

Shloka 51

राघवस्य वचः श्रुत्वा सम्परिष्वज्य पूज्य च । अभिवाद्य च रामाय ययौ सौमित्रिराहवे ॥ 51 ॥

PADACHEDA

राघवस्य वचः श्रुत्वा सम्परिष्वज्य पूज्य च । अभिवाद्य च रामाय ययौ सौमित्रिः आहवे ॥ ५१ ॥

TRANSLITERATION

rāghavasya vacaḥ śrutvā sampariṣvajya pūjya ca . abhivādya ca rāmāya yayau saumitriḥ āhave .. 51 ..

Shloka 52

स रावणं वारणहस्तबाहु ददर्श भीमोद्यतदीप्तचापम् । प्रच्छादयन्तं शरवृष्टिजालैस्तान् वानरान्भिन्नविकीर्णदेहान् ॥ 52 ॥

PADACHEDA

स रावणम् वारणहस्त-बाहु ददर्श भीम-उद्यत-दीप्त-चापम् । प्रच्छादयन्तम् शर-वृष्टि-जालैः तान् वानरान् भिन्न-विकीर्ण-देहान् ॥ ५२ ॥

TRANSLITERATION

sa rāvaṇam vāraṇahasta-bāhu dadarśa bhīma-udyata-dīpta-cāpam . pracchādayantam śara-vṛṣṭi-jālaiḥ tān vānarān bhinna-vikīrṇa-dehān .. 52 ..

Shloka 53

तमालोक्य महातेजा हनूमान्मारुतात्मजा । निवार्य शरजालानि विदुद्राव स रावणम् ॥ 53 ॥

PADACHEDA

तम् आलोक्य महा-तेजाः हनूमान् मारुतात्मजा । निवार्य शर-जालानि विदुद्राव स रावणम् ॥ ५३ ॥

TRANSLITERATION

tam ālokya mahā-tejāḥ hanūmān mārutātmajā . nivārya śara-jālāni vidudrāva sa rāvaṇam .. 53 ..

Shloka 54

रथं तस्य समासाद्य बाहुमुद्यम्य दक्षिणम् । त्रासयन् रावणं धीमान्हनूमान्वाक्यमब्रवीत् ॥ 54 ॥

PADACHEDA

रथम् तस्य समासाद्य बाहुम् उद्यम्य दक्षिणम् । त्रासयन् रावणम् धीमान् हनूमान् वाक्यम् अब्रवीत् ॥ ५४ ॥

TRANSLITERATION

ratham tasya samāsādya bāhum udyamya dakṣiṇam . trāsayan rāvaṇam dhīmān hanūmān vākyam abravīt .. 54 ..

Shloka 55

देवदानवगन्धर्वैर्यक्षैश्च सह राक्षसैः । अवध्यत्वात्त्वया भग्ना प्राप्तं वानरेभ्यस्तु ते भयम् ॥ 55 ॥

PADACHEDA

देव-दानव-गन्धर्वैः यक्षैः च सह राक्षसैः । अवध्य-त्वात् त्वया भग्ना प्राप्तम् वानरेभ्यः तु ते भयम् ॥ ५५ ॥

TRANSLITERATION

deva-dānava-gandharvaiḥ yakṣaiḥ ca saha rākṣasaiḥ . avadhya-tvāt tvayā bhagnā prāptam vānarebhyaḥ tu te bhayam .. 55 ..

Shloka 56

एष मे दक्षिणो बाहुः पञ्चशाखः समुद्यतः । विधमिष्यति ते देहे भूतात्मानं चिरोषितम् ॥ 56 ॥

PADACHEDA

एष मे दक्षिणः बाहुः पञ्च-शाखः समुद्यतः । विधमिष्यति ते देहे भूतात्मानम् चिर-उषितम् ॥ ५६ ॥

TRANSLITERATION

eṣa me dakṣiṇaḥ bāhuḥ pañca-śākhaḥ samudyataḥ . vidhamiṣyati te dehe bhūtātmānam cira-uṣitam .. 56 ..

Shloka 57

श्रुत्वा हनूमतो वाक्यं रावणो भीमविक्रमः । संरक्तनयनः क्रोधादिदं वचनमब्रवीत् ॥ 57 ॥

PADACHEDA

श्रुत्वा हनूमतः वाक्यम् रावणः भीम-विक्रमः । संरक्त-नयनः क्रोधात् इदम् वचनम् अब्रवीत् ॥ ५७ ॥

TRANSLITERATION

śrutvā hanūmataḥ vākyam rāvaṇaḥ bhīma-vikramaḥ . saṃrakta-nayanaḥ krodhāt idam vacanam abravīt .. 57 ..

Shloka 58

क्षिप्रं प्रहर निश्शङ्कं स्थिरां कीर्तिमवाप्नुहि । ततस्त्वां ज्ञातिविक्रान्तं नाशयिष्यामि वानर ॥ 58 ॥

PADACHEDA

क्षिप्रम् प्रहर निश्शङ्कम् स्थिराम् कीर्तिम् अवाप्नुहि । ततस् त्वाम् ज्ञाति-विक्रान्तम् नाशयिष्यामि वानर ॥ ५८ ॥

TRANSLITERATION

kṣipram prahara niśśaṅkam sthirām kīrtim avāpnuhi . tatas tvām jñāti-vikrāntam nāśayiṣyāmi vānara .. 58 ..

Shloka 59

रावणस्य वचः श्रुत्वा वायुसूनुर्वचोऽब्रवीत् । प्रहृतं हि मया पूर्वमक्षं तव सुतं स्मर ॥ 59 ॥

PADACHEDA

रावणस्य वचः श्रुत्वा वायुसूनुः वचः अब्रवीत् । प्रहृतम् हि मया पूर्वम् अक्षम् तव सुतम् स्मर ॥ ५९ ॥

TRANSLITERATION

rāvaṇasya vacaḥ śrutvā vāyusūnuḥ vacaḥ abravīt . prahṛtam hi mayā pūrvam akṣam tava sutam smara .. 59 ..

Shloka 60

एवमुक्तो महातेजा रावणो राक्षसेश्वरः । आजघानानिलसुतं तलेनोरसि वीर्यवान् ॥ 60 ॥

PADACHEDA

एवम् उक्तः महा-तेजाः रावणः राक्षसेश्वरः । आजघान अनिलसुतम् तलेन उरसि वीर्यवान् ॥ ६० ॥

TRANSLITERATION

evam uktaḥ mahā-tejāḥ rāvaṇaḥ rākṣaseśvaraḥ . ājaghāna anilasutam talena urasi vīryavān .. 60 ..

Shloka 61

स तलाभिहतस्तेन चचाल च मुहुर्मुहुः । स्थितो मुहूर्तं तेजस्वी स्थैर्यं कृत्वा महामतिः ॥ 61 ॥

PADACHEDA

स तल-अभिहतः तेन चचाल च मुहुर् मुहुर् । स्थितः मुहूर्तम् तेजस्वी स्थैर्यम् कृत्वा महामतिः ॥ ६१ ॥

TRANSLITERATION

sa tala-abhihataḥ tena cacāla ca muhur muhur . sthitaḥ muhūrtam tejasvī sthairyam kṛtvā mahāmatiḥ .. 61 ..

Shloka 62

आजघान च सङ्क्रुद्धस्तलेनैवामरद्विषम् । ततः स तेनाभिहतो वानरेण महात्मना ॥ 62 ॥

PADACHEDA

आजघान च सङ्क्रुद्धः तलेन एव अमरद्विषम् । ततस् स तेन अभिहतः वानरेण महात्मना ॥ ६२ ॥

TRANSLITERATION

ājaghāna ca saṅkruddhaḥ talena eva amaradviṣam . tatas sa tena abhihataḥ vānareṇa mahātmanā .. 62 ..

Shloka 63

दशग्रीवः समाधूतो यथा भूमिचलेऽचलः । सङ्ग्रामे तं तथा दृष्ट्व रावणं तलताडितम् ॥ 63 ॥

PADACHEDA

दशग्रीवः समाधूतः यथा भूमिचले अचलः । सङ्ग्रामे तम् तथा दृष्ट्वा रावणम् तल-ताडितम् ॥ ६३ ॥

TRANSLITERATION

daśagrīvaḥ samādhūtaḥ yathā bhūmicale acalaḥ . saṅgrāme tam tathā dṛṣṭvā rāvaṇam tala-tāḍitam .. 63 ..

Shloka 64

ऋषयो वानराः सिद्धा नेदुर्देवाः सहासुराः । अथाश्वस्य महातेजा रावणो वाक्यमब्रवीत् ॥ 64 ॥

PADACHEDA

ऋषयः वानराः सिद्धाः नेदुः देवाः सह असुराः । अथ आश्वस्य महा-तेजाः रावणः वाक्यम् अब्रवीत् ॥ ६४ ॥

TRANSLITERATION

ṛṣayaḥ vānarāḥ siddhāḥ neduḥ devāḥ saha asurāḥ . atha āśvasya mahā-tejāḥ rāvaṇaḥ vākyam abravīt .. 64 ..

Shloka 65

साधु वानरवीर्येण श्लाघनीयोऽसि मे रिपुः । रावणेनैवमुक्तस्तु मारुतिर्वाक्यमब्रवीत् ॥ 65 ॥

PADACHEDA

साधु वानर-वीर्येण श्लाघनीयः असि मे रिपुः । रावणेन एवम् उक्तः तु मारुतिः वाक्यम् अब्रवीत् ॥ ६५ ॥

TRANSLITERATION

sādhu vānara-vīryeṇa ślāghanīyaḥ asi me ripuḥ . rāvaṇena evam uktaḥ tu mārutiḥ vākyam abravīt .. 65 ..

Shloka 66

धिगस्तु मम वीर्यं तु यत्त्वं जीवसि रावण । सकृत्तु प्रहरेदानीं दुर्बुद्धे किं विकत्थसे ॥ 66 ॥

PADACHEDA

धिक् अस्तु मम वीर्यम् तु यत् त्वम् जीवसि रावण । सकृत् तु प्रहर इदानीम् दुर्बुद्धे किम् विकत्थसे ॥ ६६ ॥

TRANSLITERATION

dhik astu mama vīryam tu yat tvam jīvasi rāvaṇa . sakṛt tu prahara idānīm durbuddhe kim vikatthase .. 66 ..

Shloka 67

ततस्त्वां मामको मुष्टिर्नयिष्यामि यथाक्षयम् । ततो मारुतिवाक्येन क्रोधस्तस्य तदाज्वलत् ॥ 67 ॥

PADACHEDA

ततस् त्वाम् मामकः मुष्टिः नयिष्यामि यथाक्षयम् । ततस् मारुति-वाक्येन क्रोधः तस्य तदा अज्वलत् ॥ ६७ ॥

TRANSLITERATION

tatas tvām māmakaḥ muṣṭiḥ nayiṣyāmi yathākṣayam . tatas māruti-vākyena krodhaḥ tasya tadā ajvalat .. 67 ..

Shloka 68

संरक्तनयनो यत्नान्मुष्टिमुद्यम्य दक्षिणम् । पातयामास वेगेन वानरोरसि वीर्यवान् ॥ 68 ॥

PADACHEDA

संरक्त-नयनः यत्नात् मुष्टिम् उद्यम्य दक्षिणम् । पातयामास वेगेन वानर-उरसि वीर्यवान् ॥ ६८ ॥

TRANSLITERATION

saṃrakta-nayanaḥ yatnāt muṣṭim udyamya dakṣiṇam . pātayāmāsa vegena vānara-urasi vīryavān .. 68 ..

Shloka 69

हनूमान्वक्षसि व्यूधे सञ्चचाल हतः पुनः । विह्वलं तं तदा दृष्ट्वा हनूमन्तं महाबलम् ॥ 69 ॥

PADACHEDA

हनूमान् वक्षसि व्यूधे सञ्चचाल हतः पुनर् । विह्वलम् तम् तदा दृष्ट्वा हनूमन्तम् महा-बलम् ॥ ६९ ॥

TRANSLITERATION

hanūmān vakṣasi vyūdhe sañcacāla hataḥ punar . vihvalam tam tadā dṛṣṭvā hanūmantam mahā-balam .. 69 ..

Shloka 70

रथेनातिरथः शीघ्रं नीलं प्रति समभ्यगात् । राक्षसानामधिपतिर्धशग्रीवः प्रतापवान् ॥ 70 ॥

PADACHEDA

रथेन अतिरथः शीघ्रम् नीलम् प्रति समभ्यगात् । राक्षसानाम् अधिपतिः धशग्रीवः प्रतापवान् ॥ ७० ॥

TRANSLITERATION

rathena atirathaḥ śīghram nīlam prati samabhyagāt . rākṣasānām adhipatiḥ dhaśagrīvaḥ pratāpavān .. 70 ..

Shloka 71

पन्नगप्रतिमैर्भीमैः परमर्मातिभेदिभिः । शरैरादीपयामास नीलं हरिचमूपतिम् ॥ 71 ॥

PADACHEDA

पन्नग-प्रतिमैः भीमैः पर-मर्म-अतिभेदिभिः । शरैः आदीपयामास नीलम् हरि-चमूपतिम् ॥ ७१ ॥

TRANSLITERATION

pannaga-pratimaiḥ bhīmaiḥ para-marma-atibhedibhiḥ . śaraiḥ ādīpayāmāsa nīlam hari-camūpatim .. 71 ..

Shloka 72

स शरौघसमायस्तो नीलः कपिचमूपतिः । करेणैकेन शैलाग्रं रक्षोऽधिपतयेऽसृजत् ॥ 72 ॥

PADACHEDA

स शर-ओघ-समायस्तः नीलः कपि-चमूपतिः । करेण एकेन शैल-अग्रम् रक्षः-अधिपतये असृजत् ॥ ७२ ॥

TRANSLITERATION

sa śara-ogha-samāyastaḥ nīlaḥ kapi-camūpatiḥ . kareṇa ekena śaila-agram rakṣaḥ-adhipataye asṛjat .. 72 ..

Shloka 73

हनूमानपि तेजस्वी समाश्वस्तो महामनाः । विप्रेक्षमाणो युद्धेप्सुः सरोषमिदमब्रवीत् ॥ 73 ॥

PADACHEDA

हनूमान् अपि तेजस्वी समाश्वस्तः महा-मनाः । विप्रेक्षमाणः युद्ध-ईप्सुः स रोषम् इदम् अब्रवीत् ॥ ७३ ॥

TRANSLITERATION

hanūmān api tejasvī samāśvastaḥ mahā-manāḥ . viprekṣamāṇaḥ yuddha-īpsuḥ sa roṣam idam abravīt .. 73 ..

Shloka 74

नीलेन सह संयुक्तं रावणं राक्षसेश्वरम् । अन्येन युध्यमानस्य न युक्तमभिधावनम् ॥ 74 ॥

PADACHEDA

नीलेन सह संयुक्तम् रावणम् राक्षसेश्वरम् । अन्येन युध्यमानस्य न युक्तम् अभिधावनम् ॥ ७४ ॥

TRANSLITERATION

nīlena saha saṃyuktam rāvaṇam rākṣaseśvaram . anyena yudhyamānasya na yuktam abhidhāvanam .. 74 ..

Shloka 75

रावणोऽपि महातेजास्तच्छृङ्गं सप्तभिः शरैः । आजघान सुतीक्ष्णाग्रैस्तद्विकीर्णं पपात ह ॥ 75 ॥

PADACHEDA

रावणः अपि महा-तेजाः तद्-शृङ्गम् सप्तभिः शरैः । आजघान सु तीक्ष्ण-अग्रैः तत् विकीर्णम् पपात ह ॥ ७५ ॥

TRANSLITERATION

rāvaṇaḥ api mahā-tejāḥ tad-śṛṅgam saptabhiḥ śaraiḥ . ājaghāna su tīkṣṇa-agraiḥ tat vikīrṇam papāta ha .. 75 ..

Shloka 76

तद्विकीर्णं गिरेः शृङ्गं दृष्ट्वा हरिचमूपतिः । कालाग्निरिव जज्वाल क्रोधेन परवीरहा ॥ 76 ॥

PADACHEDA

तद्-विकीर्णम् गिरेः शृङ्गम् दृष्ट्वा हरि-चमूपतिः । कालाग्निः इव जज्वाल क्रोधेन पर-वीर-हा ॥ ७६ ॥

TRANSLITERATION

tad-vikīrṇam gireḥ śṛṅgam dṛṣṭvā hari-camūpatiḥ . kālāgniḥ iva jajvāla krodhena para-vīra-hā .. 76 ..

Shloka 77

सोऽश्वकर्णान्धवान्सालांश्चूतांश्चापि सुपुष्पितान् । अन्यांश्च विविधान्वृक्षान्नीलश्चिक्षेप संयुगे ॥ 77 ॥

PADACHEDA

सः अश्वकर्ण-अन्धवान् सालान् चूतान् च अपि सु पुष्पितान् । अन्यान् च विविधान् वृक्षान् नीलः चिक्षेप संयुगे ॥ ७७ ॥

TRANSLITERATION

saḥ aśvakarṇa-andhavān sālān cūtān ca api su puṣpitān . anyān ca vividhān vṛkṣān nīlaḥ cikṣepa saṃyuge .. 77 ..

Shloka 78

स तान्वृक्षान्समासाद्य प्रतिचिच्छेद रावणः । अभ्यवर्षत्सुघोरेण शरवर्षेण पावकिम् ॥ 78 ॥

PADACHEDA

स तान् वृक्षान् समासाद्य प्रतिचिच्छेद रावणः । अभ्यवर्षत् सु घोरेण शर-वर्षेण पावकिम् ॥ ७८ ॥

TRANSLITERATION

sa tān vṛkṣān samāsādya praticiccheda rāvaṇaḥ . abhyavarṣat su ghoreṇa śara-varṣeṇa pāvakim .. 78 ..

Shloka 79

अभिवृष्टः शरौघेण मेघेनेव महाचलः । ह्रस्वं कृत्वा तदा रूपं ध्वजाग्रे निपपात ह ॥ 79 ॥

PADACHEDA

अभिवृष्टः शर-ओघेण मेघेन इव महा-अचलः । ह्रस्वम् कृत्वा तदा रूपम् ध्वज-अग्रे निपपात ह ॥ ७९ ॥

TRANSLITERATION

abhivṛṣṭaḥ śara-ogheṇa meghena iva mahā-acalaḥ . hrasvam kṛtvā tadā rūpam dhvaja-agre nipapāta ha .. 79 ..

Shloka 80

पावकात्मजमालोक्य ध्वजाग्रे समवस्थितम् । जज्वाल रावणः क्रोधात्ततो नीलो ननाद ह ॥ 80 ॥

PADACHEDA

पावकात्मजम् आलोक्य ध्वज-अग्रे समवस्थितम् । जज्वाल रावणः क्रोधात् ततस् नीलः ननाद ह ॥ ८० ॥

TRANSLITERATION

pāvakātmajam ālokya dhvaja-agre samavasthitam . jajvāla rāvaṇaḥ krodhāt tatas nīlaḥ nanāda ha .. 80 ..

Shloka 81

ध्वजाग्रे धनुषश्चाग्रे किरीटाग्रे च तं हरिम् । लक्ष्मणोऽथ हनूमांश्च दृष्ट्वा रामश्च विस्मिताः ॥ 81 ॥

PADACHEDA

ध्वज-अग्रे धनुषः च अग्रे किरीट-अग्रे च तम् हरिम् । लक्ष्मणः अथ हनूमान् च दृष्ट्वा रामः च विस्मिताः ॥ ८१ ॥

TRANSLITERATION

dhvaja-agre dhanuṣaḥ ca agre kirīṭa-agre ca tam harim . lakṣmaṇaḥ atha hanūmān ca dṛṣṭvā rāmaḥ ca vismitāḥ .. 81 ..

Shloka 82

रावणोऽपि महातेजाः कपिलाघवविस्मितः । अस्त्रमाहारयामास दीप्तमाग्नेयमद्भुतम् ॥ 82 ॥

PADACHEDA

रावणः अपि महा-तेजाः कपि-लाघव-विस्मितः । अस्त्रम् आहारयामास दीप्तम् आग्नेयम् अद्भुतम् ॥ ८२ ॥

TRANSLITERATION

rāvaṇaḥ api mahā-tejāḥ kapi-lāghava-vismitaḥ . astram āhārayāmāsa dīptam āgneyam adbhutam .. 82 ..

Shloka 83

ततस्ते चुक्रुशुर्हृष्टा लब्धलक्ष्याः प्लवङ्गमाः । नीललाघवसम्भ्रान्तं दृष्ट्वा रावणमाहवे ॥ 83 ॥

PADACHEDA

ततस् ते चुक्रुशुः हृष्टाः लब्ध-लक्ष्याः प्लवङ्गमाः । नील-लाघव-सम्भ्रान्तम् दृष्ट्वा रावणम् आहवे ॥ ८३ ॥

TRANSLITERATION

tatas te cukruśuḥ hṛṣṭāḥ labdha-lakṣyāḥ plavaṅgamāḥ . nīla-lāghava-sambhrāntam dṛṣṭvā rāvaṇam āhave .. 83 ..

Shloka 84

वानराणां च नादेन संरब्धो रावणस्तदा । सम्भ्रमाविष्टहृदयो न किं चित्प्रत्यपद्यत ॥ 84 ॥

PADACHEDA

वानराणाम् च नादेन संरब्धः रावणः तदा । सम्भ्रम-आविष्ट-हृदयः न किम् चित् प्रत्यपद्यत ॥ ८४ ॥

TRANSLITERATION

vānarāṇām ca nādena saṃrabdhaḥ rāvaṇaḥ tadā . sambhrama-āviṣṭa-hṛdayaḥ na kim cit pratyapadyata .. 84 ..

Shloka 85

आग्नेयेनाथ संयुक्तं गृहीत्वा रावणः शरम् । ध्वजशीर्षस्थितं नीलमुदैक्षत निशाचरः ॥ 85 ॥

PADACHEDA

आग्नेयेन अथ संयुक्तम् गृहीत्वा रावणः शरम् । ध्वज-शीर्ष-स्थितम् नीलम् उदैक्षत निशाचरः ॥ ८५ ॥

TRANSLITERATION

āgneyena atha saṃyuktam gṛhītvā rāvaṇaḥ śaram . dhvaja-śīrṣa-sthitam nīlam udaikṣata niśācaraḥ .. 85 ..

Shloka 86

ततोऽब्रवीन्महातेजा रावणो राक्षसेश्वरः । कपे लाघवयुक्तोऽसि मायया परयानया ॥ 86 ॥

PADACHEDA

ततस् अब्रवीत् महा-तेजाः रावणः राक्षसेश्वरः । कपे लाघव-युक्तः असि मायया परया अनया ॥ ८६ ॥

TRANSLITERATION

tatas abravīt mahā-tejāḥ rāvaṇaḥ rākṣaseśvaraḥ . kape lāghava-yuktaḥ asi māyayā parayā anayā .. 86 ..

Shloka 87

जीवितं खलु रक्षस्व यदि शक्नोषि वानर । तानि तान्यात्मरूपाणि सृजसे त्वमनेकशः ॥ 87 ॥

PADACHEDA

जीवितम् खलु रक्षस्व यदि शक्नोषि वानर । तानि तानि आत्म-रूपाणि सृजसे त्वम् अनेकशस् ॥ ८७ ॥

TRANSLITERATION

jīvitam khalu rakṣasva yadi śaknoṣi vānara . tāni tāni ātma-rūpāṇi sṛjase tvam anekaśas .. 87 ..

Shloka 88

तथापि त्वां मया मुक्तः सायकोऽस्त्रप्रयोजितः । जीवितं परिरक्षन्तं जीविताद्भ्रंशयिष्यति ॥ 88 ॥

PADACHEDA

तथा अपि त्वाम् मया मुक्तः सायकः अस्त्र-प्रयोजितः । जीवितम् परिरक्षन्तम् जीवितात् भ्रंशयिष्यति ॥ ८८ ॥

TRANSLITERATION

tathā api tvām mayā muktaḥ sāyakaḥ astra-prayojitaḥ . jīvitam parirakṣantam jīvitāt bhraṃśayiṣyati .. 88 ..

Shloka 89

एवमुक्त्वा महाबाहू रावणो राक्षसेश्वरः । सन्धाय बाणमस्त्रेण चमूपतिमताडयत् ॥ 89 ॥

PADACHEDA

एवम् उक्त्वा महा-बाहुः रावणः राक्षसेश्वरः । सन्धाय बाणम् अस्त्रेण चमूपतिम् अताडयत् ॥ ८९ ॥

TRANSLITERATION

evam uktvā mahā-bāhuḥ rāvaṇaḥ rākṣaseśvaraḥ . sandhāya bāṇam astreṇa camūpatim atāḍayat .. 89 ..

Shloka 90

सोऽस्त्रयुक्तेन बाणेन नीलो वक्षसि ताडितः । निर्दह्यमानः सहसा निपपात महीतले ॥ 90 ॥

PADACHEDA

सः अस्त्र-युक्तेन बाणेन नीलः वक्षसि ताडितः । निर्दह्यमानः सहसा निपपात मही-तले ॥ ९० ॥

TRANSLITERATION

saḥ astra-yuktena bāṇena nīlaḥ vakṣasi tāḍitaḥ . nirdahyamānaḥ sahasā nipapāta mahī-tale .. 90 ..

Shloka 91

पितृमाहात्म्यसंयोगादात्मनश्चापि तेजसा । जानुभ्यामपतद्भूमौ न च प्राणैर्व्ययुज्यत ॥ 91 ॥

PADACHEDA

पितृ-माहात्म्य-संयोगात् आत्मनः च अपि तेजसा । जानुभ्याम् अपतत् भूमौ न च प्राणैः व्ययुज्यत ॥ ९१ ॥

TRANSLITERATION

pitṛ-māhātmya-saṃyogāt ātmanaḥ ca api tejasā . jānubhyām apatat bhūmau na ca prāṇaiḥ vyayujyata .. 91 ..

Shloka 92

विसंज्ञं वानरं दृष्ट्वा दशग्रीवो रणोत्सुकः । रथेनाम्बुदनादेन सौमित्रिमभिदुद्रुवे ॥ 92 ॥

PADACHEDA

विसंज्ञम् वानरम् दृष्ट्वा दशग्रीवः रण-उत्सुकः । रथेन अम्बुद-नादेन सौमित्रिम् अभिदुद्रुवे ॥ ९२ ॥

TRANSLITERATION

visaṃjñam vānaram dṛṣṭvā daśagrīvaḥ raṇa-utsukaḥ . rathena ambuda-nādena saumitrim abhidudruve .. 92 ..

Shloka 93

आसाद्य रणमध्ये तं वारयित्वा स्थितो ज्वलन् । धनुर्विष्फारयामास राक्षसेन्द्रः प्रतापवान् ॥ 93 ॥

PADACHEDA

आसाद्य रण-मध्ये तम् वारयित्वा स्थितः ज्वलन् । धनुः विष्फारयामास राक्षस-इन्द्रः प्रतापवान् ॥ ९३ ॥

TRANSLITERATION

āsādya raṇa-madhye tam vārayitvā sthitaḥ jvalan . dhanuḥ viṣphārayāmāsa rākṣasa-indraḥ pratāpavān .. 93 ..

Shloka 94

तमाह सौमित्रिरदीनसत्त्वो विस्फारयन्तं धनुरप्रमेयम् । अवेहि मामद्य निशाचरेन्द्र न वानरांस्त्वं प्रति योद्धुमर्हसि ॥ 94 ॥

PADACHEDA

तम् आह सौमित्रिः अदीन-सत्त्वः विस्फारयन्तम् धनुः अप्रमेयम् । अवेहि माम् अद्य निशाचर-इन्द्र न वानरान् त्वम् प्रति योद्धुम् अर्हसि ॥ ९४ ॥

TRANSLITERATION

tam āha saumitriḥ adīna-sattvaḥ visphārayantam dhanuḥ aprameyam . avehi mām adya niśācara-indra na vānarān tvam prati yoddhum arhasi .. 94 ..

Shloka 95

स तस्य वाक्यं प्रतिपूर्णघोषं ज्याशब्दमुग्रं च निशम्य राजा । आसाद्य सौमित्रिमवस्थितं तं रोषान्वितं वाचमुवाच रक्षः ॥ 95 ॥

PADACHEDA

स तस्य वाक्यम् प्रतिपूर्ण-घोषम् ज्या-शब्दम् उग्रम् च निशम्य राजा । आसाद्य सौमित्रिम् अवस्थितम् तम् रोष-अन्वितम् वाचम् उवाच रक्षः ॥ ९५ ॥

TRANSLITERATION

sa tasya vākyam pratipūrṇa-ghoṣam jyā-śabdam ugram ca niśamya rājā . āsādya saumitrim avasthitam tam roṣa-anvitam vācam uvāca rakṣaḥ .. 95 ..

Shloka 96

दिष्ट्यासि मे राघव दृष्टिमार्गं प्राप्तोऽन्तगामी विपरीतबुद्धिः । अस्मिन्क्षणे यास्यसि मृत्युलोकं संसाद्यमानो मम बाणजालैः ॥ 96 ॥

PADACHEDA

दिष्ट्या असि मे राघव दृष्टि-मार्गम् प्राप्तः अन्त-गामी विपरीत-बुद्धिः । अस्मिन् क्षणे यास्यसि मृत्यु-लोकम् संसाद्यमानः मम बाण-जालैः ॥ ९६ ॥

TRANSLITERATION

diṣṭyā asi me rāghava dṛṣṭi-mārgam prāptaḥ anta-gāmī viparīta-buddhiḥ . asmin kṣaṇe yāsyasi mṛtyu-lokam saṃsādyamānaḥ mama bāṇa-jālaiḥ .. 96 ..

Shloka 97

तमाह सौमित्रिरविस्मयानो गर्जन्तमुद्वृत्तसिताग्रदंष्ट्रम् । राजन्न गर्जन्ति महाप्रभावा विकत्थसे पापकृतां वरिष्ठ ॥ 97 ॥

PADACHEDA

तम् आह सौमित्रिः अविस्मयानः गर्जन्तम् उद्वृत्त-सित-अग्र-दंष्ट्रम् । राजन् न गर्जन्ति महा-प्रभावाः विकत्थसे पाप-कृताम् वरिष्ठ ॥ ९७ ॥

TRANSLITERATION

tam āha saumitriḥ avismayānaḥ garjantam udvṛtta-sita-agra-daṃṣṭram . rājan na garjanti mahā-prabhāvāḥ vikatthase pāpa-kṛtām variṣṭha .. 97 ..

Shloka 98

जानामि वीर्यं तव राक्षसेन्द्र बलं प्रतापं च पराक्रमं च । अवस्थितोऽहं शरचापपाणिरागच्छ किं मोघविकत्थनेन ॥ 98 ॥

PADACHEDA

जानामि वीर्यम् तव राक्षस-इन्द्र बलम् प्रतापम् च पराक्रमम् च । अवस्थितः अहम् शर-चाप-पाणिः आगच्छ किम् मोघ-विकत्थनेन ॥ ९८ ॥

TRANSLITERATION

jānāmi vīryam tava rākṣasa-indra balam pratāpam ca parākramam ca . avasthitaḥ aham śara-cāpa-pāṇiḥ āgaccha kim mogha-vikatthanena .. 98 ..

Shloka 99

स एवमुक्तः कुपितः ससर्ज रक्षोऽधिपः सप्त शरान् सुपुङ्खान् । ताँल्लक्ष्मणः काञ्चनचित्रपुङ्खैश् चिच्छेद बाणैर्निशिताग्रधारैः ॥ 99 ॥

PADACHEDA

सः एवम् उक्तः कुपितः ससर्ज रक्षः-अधिपः सप्त शरान् सु पुङ्खान् । तान् लक्ष्मणः काञ्चन-चित्र-पुङ्खैः चिच्छेद बाणैः निशित-अग्र-धारैः ॥ ९९ ॥

TRANSLITERATION

saḥ evam uktaḥ kupitaḥ sasarja rakṣaḥ-adhipaḥ sapta śarān su puṅkhān . tān lakṣmaṇaḥ kāñcana-citra-puṅkhaiḥ ciccheda bāṇaiḥ niśita-agra-dhāraiḥ .. 99 ..

Shloka 100

तान्प्रेक्षमाणः सहसा निकृत्तान् निकृत्तभोगानिव पन्नगेन्द्रान् । लङ्केश्वरः क्रोधवशं जगाम ससर्ज चान्यान्निशितान्पृषत्कान् ॥ 100 ॥

PADACHEDA

तान् प्रेक्षमाणः सहसा निकृत्तात् निकृत्त-भोगान् इव पन्नग-इन्द्रान् । लङ्का-ईश्वरः क्रोध-वशम् जगाम ससर्ज च अन्यान् निशितान् पृषत्कान् ॥ १०० ॥

TRANSLITERATION

tān prekṣamāṇaḥ sahasā nikṛttāt nikṛtta-bhogān iva pannaga-indrān . laṅkā-īśvaraḥ krodha-vaśam jagāma sasarja ca anyān niśitān pṛṣatkān .. 100 ..

Shloka 101

स बाणवर्षं तु ववर्ष तीव्रं रामानुजः कार्मुकसम्प्रयुक्तम् । क्षुरार्धचन्द्रोत्तमकर्णिभल्लैः शरांश्च चिच्छेद न चुक्षुभे च ॥ 101 ॥

PADACHEDA

स बाण-वर्षम् तु ववर्ष तीव्रम् रामानुजः कार्मुक-सम्प्रयुक्तम् । क्षुर-अर्धचन्द्र-उत्तम-कर्णि-भल्लैः शरान् च चिच्छेद न चुक्षुभे च ॥ १०१ ॥

TRANSLITERATION

sa bāṇa-varṣam tu vavarṣa tīvram rāmānujaḥ kārmuka-samprayuktam . kṣura-ardhacandra-uttama-karṇi-bhallaiḥ śarān ca ciccheda na cukṣubhe ca .. 101 ..

Shloka 102

स बाणजालान्यपि तानि तानि मोघानि पश्यंस्त्रिदशारिराजः । । विसिस्मिये लक्ष्मणलाघवेन पुनश्च बाणान् निशितान् मुमोच ॥ 102 ॥

PADACHEDA

स बाण-जालानि अपि तानि तानि मोघानि पश्यन् त्रिदश-अरि-राजः । । विसिस्मिये लक्ष्मण-लाघवेन पुनर् च बाणान् निशितान् मुमोच ॥ १०२ ॥

TRANSLITERATION

sa bāṇa-jālāni api tāni tāni moghāni paśyan tridaśa-ari-rājaḥ . . visismiye lakṣmaṇa-lāghavena punar ca bāṇān niśitān mumoca .. 102 ..

Shloka 103

स लक्ष्मणश्चाशु शिताञ्शिताग्रान् महेन्द्रतुल्योशनिभीमवेगान् । सन्धाय चापे ज्वलनप्रकाशान् ससर्ज रक्षोऽधिपतेर्वधाय ॥ 103 ॥

PADACHEDA

स लक्ष्मणः च आशु शितान् शित-अग्रान् महा-इन्द्र-तुल्य-उशनि-भीम-वेगान् । सन्धाय चापे ज्वलन-प्रकाशान् ससर्ज रक्षः-अधिपतेः वधाय ॥ १०३ ॥

TRANSLITERATION

sa lakṣmaṇaḥ ca āśu śitān śita-agrān mahā-indra-tulya-uśani-bhīma-vegān . sandhāya cāpe jvalana-prakāśān sasarja rakṣaḥ-adhipateḥ vadhāya .. 103 ..

Shloka 104

स तान्प्रचिच्छेद हि राक्षसेन्द्रश् शिताञ्शरांल्लक्ष्मणमाजघान । शरेण कालाग्निसमप्रभेण स्वयम्भुदत्तेन ललाटदेशे ॥ 104 ॥

PADACHEDA

स तान् प्रचिच्छेद हि राक्षस-इन्द्रः शितान् शरान् लक्ष्मणम् आजघान । शरेण कालाग्नि-सम-प्रभेण स्वयम्भु-दत्तेन ललाट-देशे ॥ १०४ ॥

TRANSLITERATION

sa tān praciccheda hi rākṣasa-indraḥ śitān śarān lakṣmaṇam ājaghāna . śareṇa kālāgni-sama-prabheṇa svayambhu-dattena lalāṭa-deśe .. 104 ..

Shloka 105

स लक्ष्मणो रावणसायकार्तश्चचाल चापं शिथिलं प्रगृह्य । पुनश्च संज्ञां प्रतिलभ्य कृच्छ्राच्चिच्छेद चापं त्रिदशेन्द्रशत्रोः ॥ 105 ॥

PADACHEDA

स लक्ष्मणः रावण-सायक-आर्तः चचाल चापम् शिथिलम् प्रगृह्य । पुनर् च संज्ञाम् प्रतिलभ्य कृच्छ्रात् चिच्छेद चापम् त्रिदश-इन्द्र-शत्रोः ॥ १०५ ॥

TRANSLITERATION

sa lakṣmaṇaḥ rāvaṇa-sāyaka-ārtaḥ cacāla cāpam śithilam pragṛhya . punar ca saṃjñām pratilabhya kṛcchrāt ciccheda cāpam tridaśa-indra-śatroḥ .. 105 ..

Shloka 106

निकृत्तचापं त्रिभिराजघान बाणैस्तदा दाशरथिः शिताग्रैः । स सायकार्तो विचचाल राजा कृच्छ्राच्च संज्ञां पुनराससाद ॥ 106 ॥

PADACHEDA

निकृत्त-चापम् त्रिभिः आजघान बाणैः तदा दाशरथिः शित-अग्रैः । स सायक-आर्तः विचचाल राजा कृच्छ्रात् च संज्ञाम् पुनर् आससाद ॥ १०६ ॥

TRANSLITERATION

nikṛtta-cāpam tribhiḥ ājaghāna bāṇaiḥ tadā dāśarathiḥ śita-agraiḥ . sa sāyaka-ārtaḥ vicacāla rājā kṛcchrāt ca saṃjñām punar āsasāda .. 106 ..

Shloka 107

स कृत्तचापः शरताडितश्च मेदार्द्रगात्रो रुधिरावसिक्तः । जग्राह शक्तिं समुदग्रशक्तिः स्वयम्भुदत्तां युधि देवशत्रुः ॥ 107 ॥

PADACHEDA

स कृत्त-चापः शर-ताडितः च मेदा-आर्द्र-गात्रः रुधिर-अवसिक्तः । जग्राह शक्तिम् समुदग्र-शक्तिः स्वयम्भु-दत्ताम् युधि देवशत्रुः ॥ १०७ ॥

TRANSLITERATION

sa kṛtta-cāpaḥ śara-tāḍitaḥ ca medā-ārdra-gātraḥ rudhira-avasiktaḥ . jagrāha śaktim samudagra-śaktiḥ svayambhu-dattām yudhi devaśatruḥ .. 107 ..

Shloka 108

स तां सधूमानलसंनिकाशां वित्रासनां संयति वानराणाम् । चिक्षेप शक्तिं तरसा ज्वलन्तीं सौमित्रये राक्षसराष्ट्रनाथः ॥ 108 ॥

PADACHEDA

स ताम् स धूम-अनल-संनिकाशाम् वित्रासनाम् संयति वानराणाम् । चिक्षेप शक्तिम् तरसा ज्वलन्तीम् सौमित्रये राक्षस-राष्ट्र-नाथः ॥ १०८ ॥

TRANSLITERATION

sa tām sa dhūma-anala-saṃnikāśām vitrāsanām saṃyati vānarāṇām . cikṣepa śaktim tarasā jvalantīm saumitraye rākṣasa-rāṣṭra-nāthaḥ .. 108 ..

Shloka 109

तामापतन्तीं भरतानुजोऽस्त्रैर्जघान बाणैश्च हुताग्निकल्पैः । तथापि सा तस्य विवेश शक्तिर्भुजान्तरं दाशरथेर्विशालम् ॥ 109 ॥

PADACHEDA

ताम् आपतन्तीम् भरत-अनुजः अस्त्रैः जघान बाणैः च हुत-अग्नि-कल्पैः । तथा अपि सा तस्य विवेश शक्तिः भुजान्तरम् दाशरथेः विशालम् ॥ १०९ ॥

TRANSLITERATION

tām āpatantīm bharata-anujaḥ astraiḥ jaghāna bāṇaiḥ ca huta-agni-kalpaiḥ . tathā api sā tasya viveśa śaktiḥ bhujāntaram dāśaratheḥ viśālam .. 109 ..

Shloka 110

स शक्तिमाञ्शक्तिसमाहतः सन् जज्वाल भूमौ स रघुप्रवीरः । तं विह्वलन्तं सहसाभ्युपेत्य जग्राह राजा तरसा भुजाभ्याम् ॥ 110 ॥

PADACHEDA

स शक्तिमान् शक्ति-समाहतः सन् जज्वाल भूमौ स रघु-प्रवीरः । तम् विह्वलन्तम् सहसा अभ्युपेत्य जग्राह राजा तरसा भुजाभ्याम् ॥ ११० ॥

TRANSLITERATION

sa śaktimān śakti-samāhataḥ san jajvāla bhūmau sa raghu-pravīraḥ . tam vihvalantam sahasā abhyupetya jagrāha rājā tarasā bhujābhyām .. 110 ..

Shloka 111

हिमवान् मन्दरो मेरुस्तैलोक्यं वा सहामरैः । शक्यं भुजाभ्यामुद्धर्तुं न शक्यो भरतानुजः ॥ 111 ॥

PADACHEDA

हिमवान् मन्दरः मेरुः तैलोक्यम् वा सह अमरैः । शक्यम् भुजाभ्याम् उद्धर्तुम् न शक्यः भरत-अनुजः ॥ १११ ॥

TRANSLITERATION

himavān mandaraḥ meruḥ tailokyam vā saha amaraiḥ . śakyam bhujābhyām uddhartum na śakyaḥ bharata-anujaḥ .. 111 ..

Shloka 112

शक्त्या ब्राम्या तु सौमित्रिस्ताडितस्तु स्तनान्तरे । विष्णोरमीमांस्यभागमात्मानं प्रत्यनुस्मरत् ॥ 112 ॥

PADACHEDA

शक्त्या ब्राम्या तु सौमित्रिः ताडितः तु स्तनान्तरे । विष्णोः अमीमांस्य-भागम् आत्मानम् प्रत्यनुस्मरत् ॥ ११२ ॥

TRANSLITERATION

śaktyā brāmyā tu saumitriḥ tāḍitaḥ tu stanāntare . viṣṇoḥ amīmāṃsya-bhāgam ātmānam pratyanusmarat .. 112 ..

Shloka 113

ततो दानवदर्पघ्नं सौमित्रिं देवकण्टकः । तं पीडयित्वा बाहुभ्याम न प्रभुर्लङ्घनेऽभवत् ॥ 113 ॥

PADACHEDA

ततस् दानव-दर्प-घ्नम् सौमित्रिम् देव-कण्टकः । तम् पीडयित्वा न प्रभुः लङ्घने अभवत् ॥ ११३ ॥

TRANSLITERATION

tatas dānava-darpa-ghnam saumitrim deva-kaṇṭakaḥ . tam pīḍayitvā na prabhuḥ laṅghane abhavat .. 113 ..

Shloka 114

तत् क्रुध्दो वायुसुतो क्रुद्धो रावणं समभिद्रवत् । आजघानोरसि क्रुद्धो वज्रकल्पेन मुष्टिना ॥ 114 ॥

PADACHEDA

तत् क्रुध्दः वायुसुतः क्रुद्धः रावणम् समभिद्रवत् । आजघान उरसि क्रुद्धः वज्र-कल्पेन मुष्टिना ॥ ११४ ॥

TRANSLITERATION

tat krudhdaḥ vāyusutaḥ kruddhaḥ rāvaṇam samabhidravat . ājaghāna urasi kruddhaḥ vajra-kalpena muṣṭinā .. 114 ..

Shloka 115

तेन मुष्टिप्रहारेण रावणो राक्षसेश्वरः । जानुभ्यामपतद्भूमौ चचाल च पपात च ॥ 115 ॥

PADACHEDA

तेन मुष्टि-प्रहारेण रावणः राक्षसेश्वरः । जानुभ्याम् अपतत् भूमौ चचाल च पपात च ॥ ११५ ॥

TRANSLITERATION

tena muṣṭi-prahāreṇa rāvaṇaḥ rākṣaseśvaraḥ . jānubhyām apatat bhūmau cacāla ca papāta ca .. 115 ..

Shloka 116

अस्यैश्च नेत्रै श्रवणैः पपात रुधिरं बहु । विघूर्णमानो निश्चेष्टो रथोपस्थ उपाविशत् ॥ 116 ॥

PADACHEDA

अस्यैः च नेत्रैः श्रवणैः पपात रुधिरम् बहु । विघूर्णमानः निश्चेष्टः रथोपस्थे उपाविशत् ॥ ११६ ॥

TRANSLITERATION

asyaiḥ ca netraiḥ śravaṇaiḥ papāta rudhiram bahu . vighūrṇamānaḥ niśceṣṭaḥ rathopasthe upāviśat .. 116 ..

Shloka 117

विसंज्ञं लक्ष्मणं दृष्ट्वा रावणो विस्मितोऽभवत् । विसंज्ञं रावणं दृष्ट्वा समरे भीमविक्रमम् ॥ 117 ॥

PADACHEDA

विसंज्ञम् लक्ष्मणम् दृष्ट्वा रावणः विस्मितः अभवत् । विसंज्ञम् रावणम् दृष्ट्वा समरे भीम-विक्रमम् ॥ ११७ ॥

TRANSLITERATION

visaṃjñam lakṣmaṇam dṛṣṭvā rāvaṇaḥ vismitaḥ abhavat . visaṃjñam rāvaṇam dṛṣṭvā samare bhīma-vikramam .. 117 ..

Shloka 118

ऋषयो वानराश्चैव नेदुर्देवाः सवासवाः । हनूमानपि तेजस्वी लक्ष्मणं रावणार्दितम् ॥ 118 ॥

PADACHEDA

ऋषयः वानराः च एव नेदुः देवाः स वासवाः । हनूमान् अपि तेजस्वी लक्ष्मणम् रावण-अर्दितम् ॥ ११८ ॥

TRANSLITERATION

ṛṣayaḥ vānarāḥ ca eva neduḥ devāḥ sa vāsavāḥ . hanūmān api tejasvī lakṣmaṇam rāvaṇa-arditam .. 118 ..

Shloka 119

अनयद्राघवाभ्याशं बाहुभ्यां परिगृह्य तम् । वायुसूनोः सुहृत्त्वेन भक्त्या परमया च सः । शत्रूणामप्रकम्प्योऽपि लघुत्वमगमत्कपेः ॥ 119 ॥

PADACHEDA

अनयत् राघव-अभ्याशम् बाहुभ्याम् परिगृह्य तम् । वायुसूनोः सुहृद्-त्वेन भक्त्या परमया च सः । शत्रूणाम् अप्रकम्प्यः अपि लघु-त्वम् अगमत् कपेः ॥ ११९ ॥

TRANSLITERATION

anayat rāghava-abhyāśam bāhubhyām parigṛhya tam . vāyusūnoḥ suhṛd-tvena bhaktyā paramayā ca saḥ . śatrūṇām aprakampyaḥ api laghu-tvam agamat kapeḥ .. 119 ..

Shloka 120

तं समुत्सृज्य सा शक्तिः सौमित्रिं युधि दुर्जयम् । रावणस्य रथे तस्मिन्स्थानं पुनरुपागमत् ॥ 120 ॥

PADACHEDA

तम् समुत्सृज्य सा शक्तिः सौमित्रिम् युधि दुर्जयम् । रावणस्य रथे तस्मिन् स्थानम् पुनर् उपागमत् ॥ १२० ॥

TRANSLITERATION

tam samutsṛjya sā śaktiḥ saumitrim yudhi durjayam . rāvaṇasya rathe tasmin sthānam punar upāgamat .. 120 ..

Shloka 121

रावणोऽपि महातेजाः प्राप्य संज्ञां महाहवे । आददे निशितान्बाणाञ्जग्राह च महद्धनुः ॥ 121 ॥

PADACHEDA

रावणः अपि महा-तेजाः प्राप्य संज्ञाम् महा-आहवे । आददे निशितान् बाणान् जग्राह च महत् धनुः ॥ १२१ ॥

TRANSLITERATION

rāvaṇaḥ api mahā-tejāḥ prāpya saṃjñām mahā-āhave . ādade niśitān bāṇān jagrāha ca mahat dhanuḥ .. 121 ..

Shloka 122

आश्वस्तश्च विशल्यश्च लक्ष्मणः शत्रुसूदनः । विष्णोर्भागममीमांस्यमात्मानं प्रत्यनुस्मरन् ॥ 122 ॥

PADACHEDA

आश्वस्तः च विशल्यः च लक्ष्मणः शत्रु-सूदनः । विष्णोः भागम् अमीमांस्यम् आत्मानम् प्रत्यनुस्मरन् ॥ १२२ ॥

TRANSLITERATION

āśvastaḥ ca viśalyaḥ ca lakṣmaṇaḥ śatru-sūdanaḥ . viṣṇoḥ bhāgam amīmāṃsyam ātmānam pratyanusmaran .. 122 ..

Shloka 123

निपातितमहावीरां वानराणां महाचमूम् । राघवस्तु रणे दृष्ट्वा रावणं समभिद्रवत् ॥ 123 ॥

PADACHEDA

निपातित-महा-वीराम् वानराणाम् महा-चमूम् । राघवः तु रणे दृष्ट्वा रावणम् समभिद्रवत् ॥ १२३ ॥

TRANSLITERATION

nipātita-mahā-vīrām vānarāṇām mahā-camūm . rāghavaḥ tu raṇe dṛṣṭvā rāvaṇam samabhidravat .. 123 ..

Shloka 124

अथैनमुपसङ्गम्य हनूमान्वाक्यमब्रवीत् । मम पृष्ठं समारुह्य रक्षसं शास्तुमर्हसि ॥ 124 ॥

PADACHEDA

अथा एनम् उपसङ्गम्य हनूमान् वाक्यम् अब्रवीत् । मम पृष्ठम् समारुह्य रक्षसम् शास्तुम् अर्हसि ॥ १२४ ॥

TRANSLITERATION

athā enam upasaṅgamya hanūmān vākyam abravīt . mama pṛṣṭham samāruhya rakṣasam śāstum arhasi .. 124 ..

Shloka 125

विष्णुर्यथा गरुत्मन्तंबलवन्तंसमाहितः । तच्छ्रुत्वा राघवो वाक्यं वायुपुत्रेण भाषितम् ॥ 125 ॥

PADACHEDA

विष्णुः यथा गरुत्मन्तम् बलवन्तम् समाहितः । तत् श्रुत्वा राघवः वाक्यम् वायुपुत्रेण भाषितम् ॥ १२५ ॥

TRANSLITERATION

viṣṇuḥ yathā garutmantam balavantam samāhitaḥ . tat śrutvā rāghavaḥ vākyam vāyuputreṇa bhāṣitam .. 125 ..

Shloka 126

अथारूरोह सहसा हनूमन्तं महाकपिम् । रथस्थं रावणं सङ्ख्ये ददर्श मनुजाधिपः ॥ 126 ॥

PADACHEDA

अथा आरूरोह सहसा हनूमन्तम् महा-कपिम् । रथ-स्थम् रावणम् सङ्ख्ये ददर्श मनुज-अधिपः ॥ १२६ ॥

TRANSLITERATION

athā ārūroha sahasā hanūmantam mahā-kapim . ratha-stham rāvaṇam saṅkhye dadarśa manuja-adhipaḥ .. 126 ..

Shloka 127

तमालोक्य महातेजाः प्रदुद्राव स राघवः । वैरोचनमिव क्रुद्धो विष्णुरभ्युद्यतायुधः ॥ 127 ॥

PADACHEDA

तम् आलोक्य महा-तेजाः प्रदुद्राव स राघवः । वैरोचनम् इव क्रुद्धः विष्णुः अभ्युद्यत-आयुधः ॥ १२७ ॥

TRANSLITERATION

tam ālokya mahā-tejāḥ pradudrāva sa rāghavaḥ . vairocanam iva kruddhaḥ viṣṇuḥ abhyudyata-āyudhaḥ .. 127 ..

Shloka 128

ज्याशब्दमकरोत्तीव्रं वज्रनिष्पेषनिस्वनम् । गिरा गम्भीरया रामो राक्षसेन्द्रमुवाच ह ॥ 128 ॥

PADACHEDA

ज्या-शब्दम् अकरोत् तीव्रम् वज्र-निष्पेष-निस्वनम् । गिरा गम्भीरया रामः राक्षस-इन्द्रम् उवाच ह ॥ १२८ ॥

TRANSLITERATION

jyā-śabdam akarot tīvram vajra-niṣpeṣa-nisvanam . girā gambhīrayā rāmaḥ rākṣasa-indram uvāca ha .. 128 ..

Shloka 129

तिष्ठ तिष्ठ मम त्वं हि कृत्वा विप्रियमीदृशम् । क्व नु राक्षसशार्दूल गतो मोक्षमवाप्स्यसि ॥ 129 ॥

PADACHEDA

तिष्ठ तिष्ठ मम त्वम् हि कृत्वा विप्रियम् ईदृशम् । क्व नु राक्षस-शार्दूल गतः मोक्षम् अवाप्स्यसि ॥ १२९ ॥

TRANSLITERATION

tiṣṭha tiṣṭha mama tvam hi kṛtvā vipriyam īdṛśam . kva nu rākṣasa-śārdūla gataḥ mokṣam avāpsyasi .. 129 ..

Shloka 130

यदीन्द्रवैवस्वत भास्करान्वा स्वयम्भुवैश्वानरशङ्करान्वा । गमिष्यसि त्वं दश वा दिशो वा तथापि मे नाद्य गतो विमोक्ष्यसे ॥ 130 ॥

PADACHEDA

यदि इन्द्र-वैवस्वत भास्करान् वा स्वयम्भु-वैश्वानर-शङ्करान् वा । गमिष्यसि त्वम् दश वा दिशः वा तथा अपि मे न अद्य गतः विमोक्ष्यसे ॥ १३० ॥

TRANSLITERATION

yadi indra-vaivasvata bhāskarān vā svayambhu-vaiśvānara-śaṅkarān vā . gamiṣyasi tvam daśa vā diśaḥ vā tathā api me na adya gataḥ vimokṣyase .. 130 ..

Shloka 131

यश्चैष शक्त्याभिहतस्त्वयाद्य इच्छन्विषादं सहसाभ्युपेतः । स एष रक्षोगणराज मृत्युः सपुत्रदारस्य तवाद्य युद्धे ॥ 131 ॥

PADACHEDA

यः च एष शक्त्या अभिहतः त्वया अद्य इच्छन् विषादम् सहसा अभ्युपेतः । सः एष रक्षः-गण-राज मृत्युः स पुत्र-दारस्य तव अद्य युद्धे ॥ १३१ ॥

TRANSLITERATION

yaḥ ca eṣa śaktyā abhihataḥ tvayā adya icchan viṣādam sahasā abhyupetaḥ . saḥ eṣa rakṣaḥ-gaṇa-rāja mṛtyuḥ sa putra-dārasya tava adya yuddhe .. 131 ..

Shloka 132

एतेन चात्यद्भुतदर्शनानि शरैर्जवस्थानकृतालयानि । चतुर्धशान्यात्तवरायुधानि रक्षस्सहस्राणि निषूदितानि ॥ 132 ॥

PADACHEDA

एतेन च अति अद्भुत-दर्शनानि शरैः जव-स्थान-कृत-आलयानि । चतुर्धशानि आत्त-वर-आयुधानि रक्षः-सहस्राणि निषूदितानि ॥ १३२ ॥

TRANSLITERATION

etena ca ati adbhuta-darśanāni śaraiḥ java-sthāna-kṛta-ālayāni . caturdhaśāni ātta-vara-āyudhāni rakṣaḥ-sahasrāṇi niṣūditāni .. 132 ..

Shloka 133

राघवस्य वचः श्रुत्वा राक्षसेन्द्रो महाकपिम् । आजघान शरैस्तीक्ष्णैः कालानलशिखोपमैः ॥ 133 ॥

PADACHEDA

राघवस्य वचः श्रुत्वा राक्षस-इन्द्रः महा-कपिम् । आजघान शरैः तीक्ष्णैः काल-अनल-शिखा-उपमैः ॥ १३३ ॥

TRANSLITERATION

rāghavasya vacaḥ śrutvā rākṣasa-indraḥ mahā-kapim . ājaghāna śaraiḥ tīkṣṇaiḥ kāla-anala-śikhā-upamaiḥ .. 133 ..

Shloka 134

रोषेण महताविष्टः पूर्ववैरमनुस्मरन् । आजघान शरैर्दीप्स्सैः कालानलशिखोपमैः ॥ 134 ॥

PADACHEDA

रोषेण महता आविष्टः पूर्व-वैरम् अनुस्मरन् । आजघान शरैः दीप्स्सैः काल-अनल-शिखा-उपमैः ॥ १३४ ॥

TRANSLITERATION

roṣeṇa mahatā āviṣṭaḥ pūrva-vairam anusmaran . ājaghāna śaraiḥ dīpssaiḥ kāla-anala-śikhā-upamaiḥ .. 134 ..

Shloka 135

राक्षसेनाहवे तस्य ताडितस्यापि सायकैः । स्वभावतेजोयुक्तस्य भूयस्तेजो व्यवर्धत ॥ 135 ॥

PADACHEDA

राक्षसेन आहवे तस्य ताडितस्य अपि सायकैः । स्वभाव-तेजः-युक्तस्य भूयः तेजः व्यवर्धत ॥ १३५ ॥

TRANSLITERATION

rākṣasena āhave tasya tāḍitasya api sāyakaiḥ . svabhāva-tejaḥ-yuktasya bhūyaḥ tejaḥ vyavardhata .. 135 ..

Shloka 136

ततो रामो महातेजा रावणेन कृतव्रणम् । दृष्ट्वा प्लवगशार्दूलं क्रोधस्य वशमेयिवान् ॥ 136 ॥

PADACHEDA

ततस् रामः महा-तेजाः रावणेन कृत-व्रणम् । दृष्ट्वा प्लवग-शार्दूलम् क्रोधस्य वशम् एयिवान् ॥ १३६ ॥

TRANSLITERATION

tatas rāmaḥ mahā-tejāḥ rāvaṇena kṛta-vraṇam . dṛṣṭvā plavaga-śārdūlam krodhasya vaśam eyivān .. 136 ..

Shloka 137

तस्याभिसङ्क्रम्य रथं सचक्रं साश्वध्वजच्छत्रमहापताकम् । ससारथिं साशनिशूलखड्गं रामः प्रचिच्छेद शरैः सुपुङ्खैः ॥ 137 ॥

PADACHEDA

तस्य अभिसङ्क्रम्य रथम् स चक्रम् स अश्व-ध्वज-छत्र-महा-पताकम् । स सारथिम् स अशनि-शूल-खड्गम् रामः प्रचिच्छेद शरैः सु पुङ्खैः ॥ १३७ ॥

TRANSLITERATION

tasya abhisaṅkramya ratham sa cakram sa aśva-dhvaja-chatra-mahā-patākam . sa sārathim sa aśani-śūla-khaḍgam rāmaḥ praciccheda śaraiḥ su puṅkhaiḥ .. 137 ..

Shloka 138

अथेन्द्रशत्रुं तरसा जघान बाणेन वज्राशनिसंनिभेन । भुजान्तरे व्यूढसुजातरूपे वज्रेण मेरुं भगवानिवेन्द्रः ॥ 138 ॥

PADACHEDA

अथा इन्द्र-शत्रुम् तरसा जघान बाणेन वज्र-अशनि-संनिभेन । भुजान्तरे व्यूढ-सुजात-रूपे वज्रेण मेरुम् भगवान् इव इन्द्रः ॥ १३८ ॥

TRANSLITERATION

athā indra-śatrum tarasā jaghāna bāṇena vajra-aśani-saṃnibhena . bhujāntare vyūḍha-sujāta-rūpe vajreṇa merum bhagavān iva indraḥ .. 138 ..

Shloka 139

यो वज्रपाताशनिसंनिपातान् न चुक्षुभे नापि चचाल राजा । स रामबाणाभिहतो भृशार्तश् चचाल चापं च मुमोच वीरः ॥ 139 ॥

PADACHEDA

यः वज्र-पात-अशनि-संनिपातात् न चुक्षुभे ना अपि चचाल राजा । स राम-बाण-अभिहतः भृश-आर्तः चचाल चापम् च मुमोच वीरः ॥ १३९ ॥

TRANSLITERATION

yaḥ vajra-pāta-aśani-saṃnipātāt na cukṣubhe nā api cacāla rājā . sa rāma-bāṇa-abhihataḥ bhṛśa-ārtaḥ cacāla cāpam ca mumoca vīraḥ .. 139 ..

Shloka 140

तं विह्वलन्तं प्रसमीक्ष्य रामः समाददे दीप्तमथार्धचन्द्रम् । तेनार्कवर्णं सहसा किरीटं चिच्छेद रक्षोऽधिपतेर्महात्माः ॥ 140 ॥

PADACHEDA

तम् विह्वलन्तम् प्रसमीक्ष्य रामः समाददे दीप्तम् अथ अर्धचन्द्रम् । तेन अर्क-वर्णम् सहसा किरीटम् चिच्छेद रक्षः-अधिपतेः महात्माः ॥ १४० ॥

TRANSLITERATION

tam vihvalantam prasamīkṣya rāmaḥ samādade dīptam atha ardhacandram . tena arka-varṇam sahasā kirīṭam ciccheda rakṣaḥ-adhipateḥ mahātmāḥ .. 140 ..

Shloka 141

तं निर्विषाशीविषसंनिकाशं शान्तार्चिषं सूर्यमिवाप्रकाशम् । गतश्रियं कृत्तकिरीटकूटम् उवाच रामो युधि राक्षसेन्द्रम् ॥ 141 ॥

PADACHEDA

तम् निर्विष-आशीविष-संनिकाशम् शान्त-अर्चिषम् सूर्यम् इव अप्रकाशम् । गत-श्रियम् कृत्त-किरीट-कूटम् उवाच रामः युधि राक्षस-इन्द्रम् ॥ १४१ ॥

TRANSLITERATION

tam nirviṣa-āśīviṣa-saṃnikāśam śānta-arciṣam sūryam iva aprakāśam . gata-śriyam kṛtta-kirīṭa-kūṭam uvāca rāmaḥ yudhi rākṣasa-indram .. 141 ..

Shloka 142

कृतं त्वया कर्म महत्सुभीमं हतप्रवीरश्च कृतस्त्वयाहम् । तस्मात्परिश्रान्त इति व्यवस्य न त्वं शरैर्मृत्युवशं नयामि ॥ 142 ॥

PADACHEDA

कृतम् त्वया कर्म महत् सु भीमम् हत-प्रवीरः च कृतः त्वया अहम् । तस्मात् परिश्रान्तः इति व्यवस्य न त्वम् शरैः मृत्यु-वशम् नयामि ॥ १४२ ॥

TRANSLITERATION

kṛtam tvayā karma mahat su bhīmam hata-pravīraḥ ca kṛtaḥ tvayā aham . tasmāt pariśrāntaḥ iti vyavasya na tvam śaraiḥ mṛtyu-vaśam nayāmi .. 142 ..

Shloka 143

प्रयाहि जानामि रणार्धितस्त्वं प्रविश्य रात्रिंचरराज लङ्काम् । आश्वस्य निर्याहि रथी च धन्वी तदा बलं प्रेक्ष्यसि मे रथस्थः ॥ 143 ॥

PADACHEDA

प्रयाहि जानामि रण-अर्धितः त्वम् प्रविश्य रात्रिंचर-राज लङ्काम् । आश्वस्य निर्याहि रथी च धन्वी तदा बलम् प्रेक्ष्यसि मे रथ-स्थः ॥ १४३ ॥

TRANSLITERATION

prayāhi jānāmi raṇa-ardhitaḥ tvam praviśya rātriṃcara-rāja laṅkām . āśvasya niryāhi rathī ca dhanvī tadā balam prekṣyasi me ratha-sthaḥ .. 143 ..

Shloka 144

स एवमुक्तो हतदर्पहर्षो निकृत्तचापः स हताश्वसूतः । शरार्दितः कृत्तमहाकिरीटो विवेश लङ्कां सहसा स्म राजा ॥ 144 ॥

PADACHEDA

सः एवम् उक्तः हत-दर्प-हर्षः निकृत्त-चापः स हत-अश्व-सूतः । शर-अर्दितः कृत्त-महा-किरीटः विवेश लङ्काम् सहसा स्म राजा ॥ १४४ ॥

TRANSLITERATION

saḥ evam uktaḥ hata-darpa-harṣaḥ nikṛtta-cāpaḥ sa hata-aśva-sūtaḥ . śara-arditaḥ kṛtta-mahā-kirīṭaḥ viveśa laṅkām sahasā sma rājā .. 144 ..

Shloka 145

तस्मिन्प्रविष्टे रजनीचरेन्द्रे महाबले दानवदेवशत्रौ । हरीन्विशल्यान्सहलक्ष्मणेन चकार रामः परमाहवाग्रे ॥ 145 ॥

PADACHEDA

तस्मिन् प्रविष्टे रजनीचर-इन्द्रे महा-बले दानव-देव-शत्रौ । हरीन् विशल्यान् सह लक्ष्मणेन चकार रामः परम-आहव-अग्रे ॥ १४५ ॥

TRANSLITERATION

tasmin praviṣṭe rajanīcara-indre mahā-bale dānava-deva-śatrau . harīn viśalyān saha lakṣmaṇena cakāra rāmaḥ parama-āhava-agre .. 145 ..

Shloka 146

तस्मिन्प्रभग्ने त्रिदशेन्द्रशत्रौ सुरासुरा भूतगणा दिशश् च । ससागराः सर्षिमहोरगाश् च तथैव भूम्यम्बुचराश्च हृष्टाः ॥ 146 ॥

PADACHEDA

तस्मिन् प्रभग्ने त्रिदश-इन्द्र-शत्रौ सुर-असुराः भूत-गणाः दिशः च । स सागराः स ऋषि-महा-उरगाः च तथा एव भूमि-अम्बु-चराः च हृष्टाः ॥ १४६ ॥

TRANSLITERATION

tasmin prabhagne tridaśa-indra-śatrau sura-asurāḥ bhūta-gaṇāḥ diśaḥ ca . sa sāgarāḥ sa ṛṣi-mahā-uragāḥ ca tathā eva bhūmi-ambu-carāḥ ca hṛṣṭāḥ .. 146 ..

Languages

Saved

Languages

Saved

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION