Gyaandweep | Shrimad Valmiki Ramayana - Yuddha Kanda- Sarga 60

Shloka 1

स प्रविश्य पुरीं लङ्कां रामबाणभयार्दितः । भग्नदर्पस्तदा राजा बभूव व्यथितेन्द्रियः ॥ 1 ॥

PADACHEDA

स प्रविश्य पुरीम् लङ्काम् राम-बाण-भय-अर्दितः । भग्न-दर्पः तदा राजा बभूव व्यथित-इन्द्रियः ॥ १ ॥

TRANSLITERATION

sa praviśya purīm laṅkām rāma-bāṇa-bhaya-arditaḥ . bhagna-darpaḥ tadā rājā babhūva vyathita-indriyaḥ .. 1 ..

Shloka 2

मातङ्ग इव सिंहेन गरुडेनेव पन्नगः । अभिभूतोऽभवद्राजा राघवेण महात्मना ॥ 2 ॥

PADACHEDA

मातङ्गः इव सिंहेन गरुडेन इव पन्नगः । अभिभूतः अभवत् राजा राघवेण महात्मना ॥ २ ॥

TRANSLITERATION

mātaṅgaḥ iva siṃhena garuḍena iva pannagaḥ . abhibhūtaḥ abhavat rājā rāghaveṇa mahātmanā .. 2 ..

Shloka 3

ब्रह्मदण्डप्रकाशानां विद्युत्सदृशवर्चसाम् । स्मरन्राघवबाणानां विव्यथे राक्षसेश्वरः ॥ 3 ॥

PADACHEDA

ब्रह्म-दण्ड-प्रकाशानाम् विद्युत्-सदृश-वर्चसाम् । स्मरन् राघव-बाणानाम् विव्यथे राक्षसेश्वरः ॥ ३ ॥

TRANSLITERATION

brahma-daṇḍa-prakāśānām vidyut-sadṛśa-varcasām . smaran rāghava-bāṇānām vivyathe rākṣaseśvaraḥ .. 3 ..

Shloka 4

स काञ्चनमयं दिव्यमाश्रित्य परमासनम् । विक्प्रेक्षमाणो रक्षांसि रावणो वाक्यमब्रवीत् ॥ 4 ॥

PADACHEDA

स काञ्चन-मयम् दिव्यम् आश्रित्य परम-आसनम् । विश्-प्रेक्षमाणः रक्षांसि रावणः वाक्यम् अब्रवीत् ॥ ४ ॥

TRANSLITERATION

sa kāñcana-mayam divyam āśritya parama-āsanam . viś-prekṣamāṇaḥ rakṣāṃsi rāvaṇaḥ vākyam abravīt .. 4 ..

Shloka 5

सर्वं तत्खलु मे मोघं यत्तप्तं परमं तपः । यत्समानो महेन्द्रेण मानुषेणास्मि निर्जितः ॥ 5 ॥

PADACHEDA

सर्वम् तत् खलु मे मोघम् यत् तप्तम् परमम् तपः । यद्-समानः महा-इन्द्रेण मानुषेण अस्मि निर्जितः ॥ ५ ॥

TRANSLITERATION

sarvam tat khalu me mogham yat taptam paramam tapaḥ . yad-samānaḥ mahā-indreṇa mānuṣeṇa asmi nirjitaḥ .. 5 ..

Shloka 6

इदं तद्ब्रह्मणो घोरं वाक्यं माम् अभ्युपस्थितम् । मानुषेभ्यो विजानीहि भयं त्वमिति तत्तथा ॥ 6 ॥

PADACHEDA

इदम् तत् ब्रह्मणः घोरम् वाक्यम् माम् अभ्युपस्थितम् । मानुषेभ्यः विजानीहि भयम् त्वम् इति तत् तथा ॥ ६ ॥

TRANSLITERATION

idam tat brahmaṇaḥ ghoram vākyam mām abhyupasthitam . mānuṣebhyaḥ vijānīhi bhayam tvam iti tat tathā .. 6 ..

Shloka 7

देवदानवगन्धर्वैर्यक्षराक्षसपन्नगैः । अवध्यत्वं मया प्राप्तं मानुषेभ्यो न याचितम् ॥ 7 ॥

PADACHEDA

देव-दानव-गन्धर्वैः यक्ष-राक्षस-पन्नगैः । अवध्य-त्वम् मया प्राप्तम् मानुषेभ्यः न याचितम् ॥ ७ ॥

TRANSLITERATION

deva-dānava-gandharvaiḥ yakṣa-rākṣasa-pannagaiḥ . avadhya-tvam mayā prāptam mānuṣebhyaḥ na yācitam .. 7 ..

Shloka 8

तमिमं मानुषं मन्ये रामं दशरथात्मजम् । इक्ष्वाकुकुलजातेन अनरण्येन यत् पुरा ॥ 8 ॥

PADACHEDA

तम् इमम् मानुषम् मन्ये रामम् दशरथ-आत्मजम् । इक्ष्वाकु-कुल-जातेन अनरण्येन यत् पुरा ॥ ८ ॥

TRANSLITERATION

tam imam mānuṣam manye rāmam daśaratha-ātmajam . ikṣvāku-kula-jātena anaraṇyena yat purā .. 8 ..

Shloka 9

उत्पत्स्यति हि मद्वंशेपुरुषो राक्षसाधम् । यस्त्वां सपुत्रं सामात्यं सबलं साश्वसारथिम् ॥ 9 ॥

PADACHEDA

उत्पत्स्यति हि मद्-वंशे पुरुषः राक्षसाधम् । यः त्वाम् स पुत्रम् स अमात्यम् स बलम् स अश्व-सारथिम् ॥ ९ ॥

TRANSLITERATION

utpatsyati hi mad-vaṃśe puruṣaḥ rākṣasādham . yaḥ tvām sa putram sa amātyam sa balam sa aśva-sārathim .. 9 ..

Shloka 10

निहनिष्यति सङ्ग्रामे त्वां कुलाधम दुर्मते । शप्तोऽहं वेदवत्या च यदा सा धर्षितापुरा ॥ 10 ॥

PADACHEDA

निहनिष्यति सङ्ग्रामे त्वाम् कुल-अधम दुर्मते । शप्तः अहम् वेदवत्या च यदा सा धर्षिता पुरा ॥ १० ॥

TRANSLITERATION

nihaniṣyati saṅgrāme tvām kula-adhama durmate . śaptaḥ aham vedavatyā ca yadā sā dharṣitā purā .. 10 ..

Shloka 11

सेयं सीता महाभागा जाता जनकनन्दिनी । उमा नन्दीश्वरश्चापि रम्भा वरुणकन्यका ॥ 11 ॥

PADACHEDA

सा इयम् सीता महाभागा जाता जनक-नन्दिनी । उमा नन्दीश्वरः च अपि रम्भा वरुण-कन्यका ॥ ११ ॥

TRANSLITERATION

sā iyam sītā mahābhāgā jātā janaka-nandinī . umā nandīśvaraḥ ca api rambhā varuṇa-kanyakā .. 11 ..

Shloka 12

यथोक्तास्तन्मया प्राप्तं न मिथ्या ऋषिभाषितम् । एतदेवा समागम्य यत्नं कर्तुमिहार्हथ ॥ 12 ॥

PADACHEDA

यथा उक्ताः तत् मया प्राप्तम् न मिथ्या ऋषि-भाषितम् । एतत् एव समागम्य यत्नम् कर्तुम् इह अर्हथ ॥ १२ ॥

TRANSLITERATION

yathā uktāḥ tat mayā prāptam na mithyā ṛṣi-bhāṣitam . etat eva samāgamya yatnam kartum iha arhatha .. 12 ..

Shloka 13

राक्षसाश्चापि तिष्ठन्तु चर्यागोपुरमूर्धसु । स चाप्रतिमगम्भीरो देवदानवदर्पहा ॥ 13 ॥

PADACHEDA

राक्षसाः च अपि तिष्ठन्तु चर्या-गोपुर-मूर्धसु । स च अप्रतिम-गम्भीरः देव-दानव-दर्प-हा ॥ १३ ॥

TRANSLITERATION

rākṣasāḥ ca api tiṣṭhantu caryā-gopura-mūrdhasu . sa ca apratima-gambhīraḥ deva-dānava-darpa-hā .. 13 ..

Shloka 14

ब्रह्मशापाभिभूतस्तु कुम्भकर्णो विबोध्यताम् । समरे जितमात्मानं प्रहस्तं च निषूदितम् ॥ 14 ॥

PADACHEDA

ब्रह्म-शाप-अभिभूतः तु कुम्भकर्णः विबोध्यताम् । समरे जितम् आत्मानम् प्रहस्तम् च निषूदितम् ॥ १४ ॥

TRANSLITERATION

brahma-śāpa-abhibhūtaḥ tu kumbhakarṇaḥ vibodhyatām . samare jitam ātmānam prahastam ca niṣūditam .. 14 ..

Shloka 15

ज्ञात्वा रक्षोबलं भीममादिदेश महाबलः । द्वारेषु यत्नः क्रियतां प्राकाराश्चाधिरुह्यताम् ॥ 15 ॥

PADACHEDA

ज्ञात्वा रक्षः-बलम् भीमम् आदिदेश महा-बलः । द्वारेषु यत्नः क्रियताम् प्राकाराः च अधिरुह्यताम् ॥ १५ ॥

TRANSLITERATION

jñātvā rakṣaḥ-balam bhīmam ādideśa mahā-balaḥ . dvāreṣu yatnaḥ kriyatām prākārāḥ ca adhiruhyatām .. 15 ..

Shloka 16

निद्रावशसमाविष्टः कुम्भकर्णो विबोध्यताम् । सुखं स्वपिति निश्चिन्तः कामोपहतचेतनः ॥ 16 ॥

PADACHEDA

निद्रा-वश-समाविष्टः कुम्भकर्णः विबोध्यताम् । सुखम् स्वपिति निश्चिन्तः काम-उपहत-चेतनः ॥ १६ ॥

TRANSLITERATION

nidrā-vaśa-samāviṣṭaḥ kumbhakarṇaḥ vibodhyatām . sukham svapiti niścintaḥ kāma-upahata-cetanaḥ .. 16 ..

Shloka 17

नव सप्त दशाचाष्टौ च मासान्स्वपिति राक्षसः । मन्त्र कृत्वा प्रसुप्तोऽयमितस्तु नवमेऽहनि ॥ 17 ॥

PADACHEDA

नव सप्त दश आच अष्टौ च मासान् स्वपिति राक्षसः । कृत्वा प्रसुप्तः अयम् इतस् तु नवमे अहनि ॥ १७ ॥

TRANSLITERATION

nava sapta daśa āca aṣṭau ca māsān svapiti rākṣasaḥ . kṛtvā prasuptaḥ ayam itas tu navame ahani .. 17 ..

Shloka 18

तं तु बोधयत क्षिप्रं कुम्भकर्णं महाबलम् । स हि सङ्ख्ये महाबाहुः ककुदं सर्वरक्षसाम् । वानरान्राजपुत्रौ च क्षिप्रमेव हनिष्यति ॥ 18 ॥

PADACHEDA

तम् तु बोधयत क्षिप्रम् कुम्भकर्णम् महा-बलम् । स हि सङ्ख्ये महा-बाहुः ककुदम् सर्व-रक्षसाम् । वानरान् राज-पुत्रौ च क्षिप्रम् एव हनिष्यति ॥ १८ ॥

TRANSLITERATION

tam tu bodhayata kṣipram kumbhakarṇam mahā-balam . sa hi saṅkhye mahā-bāhuḥ kakudam sarva-rakṣasām . vānarān rāja-putrau ca kṣipram eva haniṣyati .. 18 ..

Shloka 19

एषःकेतुःपरं सङ्ख्ये मुख्यो वै सर्वरक्षसाम् । कुम्भकर्णः सदा शेते मूढो ग्राम्यसुखे रतः ॥ 19 ॥

PADACHEDA

एषःकेतुः परम् सङ्ख्ये मुख्यः वै सर्व-रक्षसाम् । कुम्भकर्णः सदा शेते मूढः ग्राम्य-सुखे रतः ॥ १९ ॥

TRANSLITERATION

eṣaḥketuḥ param saṅkhye mukhyaḥ vai sarva-rakṣasām . kumbhakarṇaḥ sadā śete mūḍhaḥ grāmya-sukhe rataḥ .. 19 ..

Shloka 20

रामेणाभिनिरस्तस्य सङ्ग्रामोऽस्मिन्सुदारुणे । भविष्यति न मे शोकः कुम्भकर्णे विबोधिते ॥ 20 ॥

PADACHEDA

रामेण अभिनिरस्तस्य सङ्ग्रामः अस्मिन् सु दारुणे । भविष्यति न मे शोकः कुम्भकर्णे विबोधिते ॥ २० ॥

TRANSLITERATION

rāmeṇa abhinirastasya saṅgrāmaḥ asmin su dāruṇe . bhaviṣyati na me śokaḥ kumbhakarṇe vibodhite .. 20 ..

Shloka 21

किं करिष्याम्यहं तेन शक्रतुल्यबलेन हि । ईदृशे व्यसने घोरे यो न साह्याय कल्पते ॥ 21 ॥

PADACHEDA

किम् करिष्यामि अहम् तेन शक्र-तुल्य-बलेन हि । ईदृशे व्यसने घोरे यः न साह्याय कल्पते ॥ २१ ॥

TRANSLITERATION

kim kariṣyāmi aham tena śakra-tulya-balena hi . īdṛśe vyasane ghore yaḥ na sāhyāya kalpate .. 21 ..

Shloka 22

ते तु तद्वचनं श्रुत्वा राक्षसेन्द्रस्य राक्षसाः । जग्मुः परमसम्भ्रान्ताः कुम्भकर्णनिवेशनम् ॥ 22 ॥

PADACHEDA

ते तु तत् वचनम् श्रुत्वा राक्षस-इन्द्रस्य राक्षसाः । जग्मुः परम-सम्भ्रान्ताः कुम्भकर्ण-निवेशनम् ॥ २२ ॥

TRANSLITERATION

te tu tat vacanam śrutvā rākṣasa-indrasya rākṣasāḥ . jagmuḥ parama-sambhrāntāḥ kumbhakarṇa-niveśanam .. 22 ..

Shloka 23

ते रावणसमादिष्टा मांसशोणितभोजनाः । गन्धमाल्यां महद्भक्ष्यामादाय सहसा ययुः ॥ 23 ॥

PADACHEDA

ते रावण-समादिष्टाः मांस-शोणित-भोजनाः । गन्ध-माल्याम् महत्-भक्ष्याम् आदाय सहसा ययुः ॥ २३ ॥

TRANSLITERATION

te rāvaṇa-samādiṣṭāḥ māṃsa-śoṇita-bhojanāḥ . gandha-mālyām mahat-bhakṣyām ādāya sahasā yayuḥ .. 23 ..

Shloka 24

तां प्रविश्य महाद्वारां सर्वतो योजनायताम् । कुम्भकर्णगुहां रम्यां पुष्पगन्धप्रवाहिनीम् ॥ 24 ॥

PADACHEDA

ताम् प्रविश्य महा-द्वाराम् सर्वतस् योजन-आयताम् । कुम्भकर्ण-गुहाम् रम्याम् पुष्प-गन्ध-प्रवाहिनीम् ॥ २४ ॥

TRANSLITERATION

tām praviśya mahā-dvārām sarvatas yojana-āyatām . kumbhakarṇa-guhām ramyām puṣpa-gandha-pravāhinīm .. 24 ..

Shloka 25

कुम्भकर्णस्य निःश्वासादवधूता महाबलाः । प्रतिष्ठमानाः कृच्छ्रेण यत्नात्प्रविविशुर्गुहाम् ॥ 25 ॥

PADACHEDA

कुम्भकर्णस्य निःश्वासात् अवधूताः महा-बलाः । प्रतिष्ठमानाः कृच्छ्रेण यत्नात् प्रविविशुः गुहाम् ॥ २५ ॥

TRANSLITERATION

kumbhakarṇasya niḥśvāsāt avadhūtāḥ mahā-balāḥ . pratiṣṭhamānāḥ kṛcchreṇa yatnāt praviviśuḥ guhām .. 25 ..

Shloka 26

तां प्रविश्य गुहां रम्यां रत्नकाञ्चनकुट्टिमाम् । ददृशुर्नैरृतव्याघ्रं शयानं भीमविक्रमम् ॥ 26 ॥

PADACHEDA

ताम् प्रविश्य गुहाम् रम्याम् रत्न-काञ्चन-कुट्टिमाम् । ददृशुः नैरृत-व्याघ्रम् शयानम् भीम-विक्रमम् ॥ २६ ॥

TRANSLITERATION

tām praviśya guhām ramyām ratna-kāñcana-kuṭṭimām . dadṛśuḥ nairṛta-vyāghram śayānam bhīma-vikramam .. 26 ..

Shloka 27

ते तु तं विकृतं सुप्तं विकीर्णमिव पर्वतम् । कुम्भकर्णं महानिद्रं समेताः प्रत्यबोधयन् ॥ 27 ॥

PADACHEDA

ते तु तम् विकृतम् सुप्तम् विकीर्णम् इव पर्वतम् । कुम्भकर्णम् महा-निद्रम् समेताः प्रत्यबोधयन् ॥ २७ ॥

TRANSLITERATION

te tu tam vikṛtam suptam vikīrṇam iva parvatam . kumbhakarṇam mahā-nidram sametāḥ pratyabodhayan .. 27 ..

Shloka 28

ऊर्ध्वरोमाञ्चिततनुं श्वसन्तमिव पन्नगम् । भ्रामयन्तं विनिःश्वासैः शयानं भीमविक्रमम् ॥ 28 ॥

PADACHEDA

ऊर्ध्व-रोमाञ्चित-तनुम् श्वसन्तम् इव पन्नगम् । भ्रामयन्तम् विनिःश्वासैः शयानम् भीम-विक्रमम् ॥ २८ ॥

TRANSLITERATION

ūrdhva-romāñcita-tanum śvasantam iva pannagam . bhrāmayantam viniḥśvāsaiḥ śayānam bhīma-vikramam .. 28 ..

Shloka 29

भीमनासापुटं तं तु पातालविपुलाननम् । शयने न्यस्तसर्वाङ्गं मेदोरुधिरगन्धिनम् ॥ 29 ॥

PADACHEDA

भीम-नासा-पुटम् तम् तु पाताल-विपुल-आननम् । शयने न्यस्त-सर्व-अङ्गम् मेदः-रुधिर-गन्धिनम् ॥ २९ ॥

TRANSLITERATION

bhīma-nāsā-puṭam tam tu pātāla-vipula-ānanam . śayane nyasta-sarva-aṅgam medaḥ-rudhira-gandhinam .. 29 ..

Shloka 30

काञ्चनाङ्गदनद्धाङ्गं किरीटिनमरिन्दमम् । ददृशुर्नैरृतव्याघ्रं कुम्भकर्णं महाबलम् ॥ 30 ॥

PADACHEDA

काञ्चन-अङ्गद-नद्ध-अङ्गम् किरीटिनम् अरिन्दमम् । ददृशुः नैरृत-व्याघ्रम् कुम्भकर्णम् महा-बलम् ॥ ३० ॥

TRANSLITERATION

kāñcana-aṅgada-naddha-aṅgam kirīṭinam arindamam . dadṛśuḥ nairṛta-vyāghram kumbhakarṇam mahā-balam .. 30 ..

Shloka 31

ततश्चक्रुर्महात्मानः कुम्भकर्णास्य संचयान् । भुतानां मेरुसङ्काशं राशिं परमतर्पणम् ॥ 31 ॥

PADACHEDA

ततस् चक्रुः महात्मानः कुम्भकर्ण-अस्य संचयान् । भुतानाम् मेरु-सङ्काशम् राशिम् परम-तर्पणम् ॥ ३१ ॥

TRANSLITERATION

tatas cakruḥ mahātmānaḥ kumbhakarṇa-asya saṃcayān . bhutānām meru-saṅkāśam rāśim parama-tarpaṇam .. 31 ..

Shloka 32

मृगाणां महिषाणां च वराहाणां च सञ्चयान् । चक्रुर्नैरृतशार्दूला राशिमन्नस्य चाद्भुतम् ॥ 32 ॥

PADACHEDA

मृगाणाम् महिषाणाम् च वराहाणाम् च सञ्चयान् । चक्रुः नैरृत-शार्दूलाः राशिमन्नस्य च अद्भुतम् ॥ ३२ ॥

TRANSLITERATION

mṛgāṇām mahiṣāṇām ca varāhāṇām ca sañcayān . cakruḥ nairṛta-śārdūlāḥ rāśimannasya ca adbhutam .. 32 ..

Shloka 33

ततः शोणितकुम्भांश्च मासानि विविधानि च । पुरस्तात्कुम्भकर्णस्य चक्रुस्त्रिदशशत्रवः ॥ 33 ॥

PADACHEDA

ततस् शोणित-कुम्भान् च मासानि विविधानि च । पुरस्तात् कुम्भकर्णस्य चक्रुः त्रिदश-शत्रवः ॥ ३३ ॥

TRANSLITERATION

tatas śoṇita-kumbhān ca māsāni vividhāni ca . purastāt kumbhakarṇasya cakruḥ tridaśa-śatravaḥ .. 33 ..

Shloka 34

लिलिपुश्च परार्ध्येन चन्दनेन परन्तपम् । दिव्यैराश्वसयामासुर्माल्यैर्गन्धैश्च गन्धिभिः ॥ 34 ॥

PADACHEDA

लिलिपुः च परार्ध्येन चन्दनेन परन्तपम् । दिव्यैः आश्वसयामासुः माल्यैः गन्धैः च गन्धिभिः ॥ ३४ ॥

TRANSLITERATION

lilipuḥ ca parārdhyena candanena parantapam . divyaiḥ āśvasayāmāsuḥ mālyaiḥ gandhaiḥ ca gandhibhiḥ .. 34 ..

Shloka 35

धूपंगन्धंश्च ससृजुस्तुष्टुवुश्च परन्तपम् । जलदा इव चानेदुर्यातुधानास्ततस्ततः ॥ 35 ॥

PADACHEDA

धूपम् गन्धन् च ससृजुः तुष्टुवुः च परन्तपम् । जलदाः इव च आनेदुः यातुधानाः ततस् ततस् ॥ ३५ ॥

TRANSLITERATION

dhūpam gandhan ca sasṛjuḥ tuṣṭuvuḥ ca parantapam . jaladāḥ iva ca āneduḥ yātudhānāḥ tatas tatas .. 35 ..

Shloka 36

शङ्खानापूरयामासुः शशाङ्कसदृशप्रभान् । तुमुलं युगपच्चापि विनेदुश्चाप्यमर्षिताः ॥ 36 ॥

PADACHEDA

शङ्खान् आपूरयामासुः शशाङ्क-सदृश-प्रभान् । तुमुलम् युगपद् च अपि विनेदुः च अपि अमर्षिताः ॥ ३६ ॥

TRANSLITERATION

śaṅkhān āpūrayāmāsuḥ śaśāṅka-sadṛśa-prabhān . tumulam yugapad ca api vineduḥ ca api amarṣitāḥ .. 36 ..

Shloka 37

नेदुरास्फोटयामासुश्चिक्षिपुस्ते निशाचराः । कुम्भकर्णविबोधार्थं चक्रुस्ते विपुलं स्वनम् ॥ 37 ॥

PADACHEDA

नेदुः आस्फोटयामासुः चिक्षिपुः ते निशाचराः । कुम्भकर्ण-विबोध-अर्थम् चक्रुः ते विपुलम् स्वनम् ॥ ३७ ॥

TRANSLITERATION

neduḥ āsphoṭayāmāsuḥ cikṣipuḥ te niśācarāḥ . kumbhakarṇa-vibodha-artham cakruḥ te vipulam svanam .. 37 ..

Shloka 38

सशङ्खभेरीपणवप्रणादं सास्फोटितक्ष्वेडितसिंहनादम् । दिशो द्रवन्तस्त्रिदिवं किरन्तः श्रुत्वा विहङ्गाः सहसा निपेतुः ॥ 38 ॥

PADACHEDA

स शङ्ख-भेरी-पणव-प्रणादम् स आस्फोटित-क्ष्वेडित-सिंहनादम् । दिशः द्रवन्तः त्रिदिवम् किरन्तः श्रुत्वा विहङ्गाः सहसा निपेतुः ॥ ३८ ॥

TRANSLITERATION

sa śaṅkha-bherī-paṇava-praṇādam sa āsphoṭita-kṣveḍita-siṃhanādam . diśaḥ dravantaḥ tridivam kirantaḥ śrutvā vihaṅgāḥ sahasā nipetuḥ .. 38 ..

Shloka 39

यदा भृशं तैर्निनदैर्महात्मा न कुम्भकर्णो बुबुधे प्रसुप्तः । ततो भुशुण्डीर्मुसलानि सर्वे रक्षोगणास्ते जगृहुर्गदाश्च ॥ 39 ॥

PADACHEDA

यदा भृशम् तैः निनदैः महात्मा न कुम्भकर्णः बुबुधे प्रसुप्तः । ततस् भुशुण्डीः मुसलानि सर्वे रक्षः-गणाः ते जगृहुः गदाः च ॥ ३९ ॥

TRANSLITERATION

yadā bhṛśam taiḥ ninadaiḥ mahātmā na kumbhakarṇaḥ bubudhe prasuptaḥ . tatas bhuśuṇḍīḥ musalāni sarve rakṣaḥ-gaṇāḥ te jagṛhuḥ gadāḥ ca .. 39 ..

Shloka 40

तं शैलशृङ्गैर्मुसलैर्गदाभिर्वृक्षः स्थले र्मुद्गरमुष्टिभिश्च । सुखप्रसुप्तं भुवि कुम्भकर्णं रक्षांस्युदग्राणि तदा निजघ्नुः ॥ 40 ॥

PADACHEDA

तम् शैल-शृङ्गैः मुसलैः गदाभिः वृक्षः स्थलेः मुद्गर-मुष्टिभिः च । सुख-प्रसुप्तम् भुवि कुम्भकर्णम् रक्षांसि उदग्राणि तदा निजघ्नुः ॥ ४० ॥

TRANSLITERATION

tam śaila-śṛṅgaiḥ musalaiḥ gadābhiḥ vṛkṣaḥ sthaleḥ mudgara-muṣṭibhiḥ ca . sukha-prasuptam bhuvi kumbhakarṇam rakṣāṃsi udagrāṇi tadā nijaghnuḥ .. 40 ..

Shloka 41

तस्य निश्वासवातेन कुम्भकर्णस्य रक्षसः । राक्षसा कुम्भकर्णस्य स्थातुं शेकुर्न चाग्रतः ॥ 41 ॥

PADACHEDA

तस्य निश्वास-वातेन कुम्भकर्णस्य रक्षसः । राक्षसा कुम्भकर्णस्य स्थातुम् शेकुः न च अग्रतस् ॥ ४१ ॥

TRANSLITERATION

tasya niśvāsa-vātena kumbhakarṇasya rakṣasaḥ . rākṣasā kumbhakarṇasya sthātum śekuḥ na ca agratas .. 41 ..

Shloka 42

ततः परिहिता गाढं राक्षसा भीमविक्रमाः । मृदङ्गपणवान्भेरीः शङ्खकुम्भगणांस्तथा ॥ 42 ॥

PADACHEDA

ततस् परिहिताः गाढम् राक्षसाः भीम-विक्रमाः । मृदङ्ग-पणवान् भेरीः शङ्ख-कुम्भ-गणान् तथा ॥ ४२ ॥

TRANSLITERATION

tatas parihitāḥ gāḍham rākṣasāḥ bhīma-vikramāḥ . mṛdaṅga-paṇavān bherīḥ śaṅkha-kumbha-gaṇān tathā .. 42 ..

Shloka 43

दशराक्षससाहस्रं युगपत्पर्यवादयन् । नीलाञ्जनचयाकारं ते तु तं प्रत्यबोधयन् ॥ 43 ॥

PADACHEDA

दश-राक्षस-साहस्रम् युगपद् पर्यवादयन् । नीलाञ्जन-चय-आकारम् ते तु तम् प्रत्यबोधयन् ॥ ४३ ॥

TRANSLITERATION

daśa-rākṣasa-sāhasram yugapad paryavādayan . nīlāñjana-caya-ākāram te tu tam pratyabodhayan .. 43 ..

Shloka 44

अभिघ्नन्तो नदन्तश्च नैव संविविदे तु सः । यदा चैनं न शेकुस्ते प्रतिबोधयितुं तदा ॥ 44 ॥

PADACHEDA

अभिघ्नन्तः नदन्तः च ना एव संविविदे तु सः । यदा च एनम् न शेकुः ते प्रतिबोधयितुम् तदा ॥ ४४ ॥

TRANSLITERATION

abhighnantaḥ nadantaḥ ca nā eva saṃvivide tu saḥ . yadā ca enam na śekuḥ te pratibodhayitum tadā .. 44 ..

Shloka 45

ततो गुरुतरं यत्नं दारुणं समुपाक्रमन् । अश्वानुष्ट्रान्खरान्नागाञ्जघ्नुर्दण्डकशाङ्कुशैः ॥ 45 ॥

PADACHEDA

ततस् गुरुतरम् यत्नम् दारुणम् समुपाक्रमन् । अश्वान् उष्ट्रान् खरान् नागान् जघ्नुः दण्ड-कशा-अङ्कुशैः ॥ ४५ ॥

TRANSLITERATION

tatas gurutaram yatnam dāruṇam samupākraman . aśvān uṣṭrān kharān nāgān jaghnuḥ daṇḍa-kaśā-aṅkuśaiḥ .. 45 ..

Shloka 46

भेरीशङ्खमृदङ्गांश्च सर्वप्राणैरवादयन् । निजघ्नुश्चास्य गात्राणि महाकाष्ठकटं करैः ॥ 46 ॥

PADACHEDA

भेरी-शङ्ख-मृदङ्गान् च सर्व-प्राणैः अवादयन् । निजघ्नुः च अस्य गात्राणि महा-काष्ठ-कटम् करैः ॥ ४६ ॥

TRANSLITERATION

bherī-śaṅkha-mṛdaṅgān ca sarva-prāṇaiḥ avādayan . nijaghnuḥ ca asya gātrāṇi mahā-kāṣṭha-kaṭam karaiḥ .. 46 ..

Shloka 47

मुद्गरैर्मुसलैश्चैव सर्वप्राणसमुद्यतैः । तेन नादेन महता लङ्का सर्वा प्रपूरिता । सपर्वतवना सर्वा सोऽपि नैव प्रबुध्यते ॥ 47 ॥

PADACHEDA

मुद्गरैः मुसलैः च एव सर्व-प्राण-समुद्यतैः । तेन नादेन महता लङ्का सर्वा प्रपूरिता । स पर्वत-वना सर्वा सः अपि ना एव प्रबुध्यते ॥ ४७ ॥

TRANSLITERATION

mudgaraiḥ musalaiḥ ca eva sarva-prāṇa-samudyataiḥ . tena nādena mahatā laṅkā sarvā prapūritā . sa parvata-vanā sarvā saḥ api nā eva prabudhyate .. 47 ..

Shloka 48

ततो भेरीसहस्त्र तु युगपत् समहन्यत । मृष्टकाञ्चनकोणानामसक्तानां समन्ततः ॥ 48 ॥

PADACHEDA

ततस् भेरी-सहस्त्र तु युगपद् समहन्यत । मृष्ट-काञ्चन-कोणानाम् असक्तानाम् समन्ततः ॥ ४८ ॥

TRANSLITERATION

tatas bherī-sahastra tu yugapad samahanyata . mṛṣṭa-kāñcana-koṇānām asaktānām samantataḥ .. 48 ..

Shloka 49

एवमप्यतिनिद्रस्तु यदा नैव प्रबुध्यत । शापस्य वशमापन्नस्ततः क्रुद्धा निशाचराः ॥ 49 ॥

PADACHEDA

एवम् अपि अति निद्रः तु यदा ना एव प्रबुध्यत । शापस्य वशम् आपन्नः ततस् क्रुद्धाः निशाचराः ॥ ४९ ॥

TRANSLITERATION

evam api ati nidraḥ tu yadā nā eva prabudhyata . śāpasya vaśam āpannaḥ tatas kruddhāḥ niśācarāḥ .. 49 ..

Shloka 50

ततः कोपसमाविष्टाः सर्वे भीमपराक्रमाः । तद्रक्षो बोधयिष्यन्तश्चक्रुरन्ये पराक्रमम् ॥ 50 ॥

PADACHEDA

ततस् कोप-समाविष्टाः सर्वे भीम-पराक्रमाः । तत् रक्षः बोधयिष्यन्तः चक्रुः अन्ये पराक्रमम् ॥ ५० ॥

TRANSLITERATION

tatas kopa-samāviṣṭāḥ sarve bhīma-parākramāḥ . tat rakṣaḥ bodhayiṣyantaḥ cakruḥ anye parākramam .. 50 ..

Shloka 51

अन्ये भेरीः समाजघ्नुरन्ये चक्रुर्महास्वनम् । केशानन्ये प्रलुलुपुः कर्णानन्ये दशन्ति च ॥ 51 ॥

PADACHEDA

अन्ये भेरीः समाजघ्नुः अन्ये चक्रुः महा-स्वनम् । केशान् अन्ये प्रलुलुपुः कर्णान् अन्ये दशन्ति च ॥ ५१ ॥

TRANSLITERATION

anye bherīḥ samājaghnuḥ anye cakruḥ mahā-svanam . keśān anye pralulupuḥ karṇān anye daśanti ca .. 51 ..

Shloka 52

उदकुम्बशतान्यन्ये समसिञ्चन्त कर्णयोः । न कुम्भकर्णः पस्पन्दे महानिद्रावशं गतः ॥ 52 ॥

PADACHEDA

उद-कुम्ब-शतानि अन्ये समसिञ्चन्त कर्णयोः । न कुम्भकर्णः पस्पन्दे महा-निद्रा-वशम् गतः ॥ ५२ ॥

TRANSLITERATION

uda-kumba-śatāni anye samasiñcanta karṇayoḥ . na kumbhakarṇaḥ paspande mahā-nidrā-vaśam gataḥ .. 52 ..

Shloka 53

अन्ये च बलिनस्तस्य कूटमुद्गरपाणयः । मूर्ध्नि वक्षसि गात्रेषु पातयन्कूटमुद्गरान् ॥ 53 ॥

PADACHEDA

अन्ये च बलिनः तस्य कूटमुद्गर-पाणयः । मूर्ध्नि वक्षसि गात्रेषु पातयन् कूटमुद्गरान् ॥ ५३ ॥

TRANSLITERATION

anye ca balinaḥ tasya kūṭamudgara-pāṇayaḥ . mūrdhni vakṣasi gātreṣu pātayan kūṭamudgarān .. 53 ..

Shloka 54

रज्जुबन्धनबद्धाभिः शतघ्नीभिश्च सर्वतः । वध्यमानो महाकायो न प्राबुध्यत राक्षसः ॥ 54 ॥

PADACHEDA

रज्जु-बन्धन-बद्धाभिः शतघ्नीभिः च सर्वतस् । वध्यमानः महा-कायः न प्राबुध्यत राक्षसः ॥ ५४ ॥

TRANSLITERATION

rajju-bandhana-baddhābhiḥ śataghnībhiḥ ca sarvatas . vadhyamānaḥ mahā-kāyaḥ na prābudhyata rākṣasaḥ .. 54 ..

Shloka 55

वारणानां सहस्रं तु शरीरेऽस्य प्रधावितम् । कुम्भकर्णस्ततो बुद्धः स्पर्शं परमबुध्यत ॥ 55 ॥

PADACHEDA

वारणानाम् सहस्रम् तु शरीरे अस्य प्रधावितम् । कुम्भकर्णः ततस् बुद्धः स्पर्शम् परम् अबुध्यत ॥ ५५ ॥

TRANSLITERATION

vāraṇānām sahasram tu śarīre asya pradhāvitam . kumbhakarṇaḥ tatas buddhaḥ sparśam param abudhyata .. 55 ..

Shloka 56

स पात्यमानैर्गिरिशृङ्गवृक्षैर् अचिन्तयंस्तान् विपुलान् प्रहारान् । निद्राक्षयात् क्षुद्भयपीडितश्च विजृम्भमाणः सहसोत्पपात ॥ 56 ॥

PADACHEDA

स पात्यमानैः गिरि-शृङ्ग-वृक्षैः अचिन्तयान् तान् विपुलान् प्रहारान् । निद्रा-क्षयात् क्षुध्-भय-पीडितः च विजृम्भमाणः सहसा उत्पपात ॥ ५६ ॥

TRANSLITERATION

sa pātyamānaiḥ giri-śṛṅga-vṛkṣaiḥ acintayān tān vipulān prahārān . nidrā-kṣayāt kṣudh-bhaya-pīḍitaḥ ca vijṛmbhamāṇaḥ sahasā utpapāta .. 56 ..

Shloka 57

स नागभोगाचलशृङ्गकल्पौ विक्षिप्य बाहू जितवज्रसारौ । विवृत्य वक्त्रं वडवामुखाभं निशाचरोऽसौ विकृतं जजृम्भे ॥ 57 ॥

PADACHEDA

स नाग-भोग-अचल-शृङ्ग-कल्पौ विक्षिप्य बाहू जित-वज्र-सारौ । विवृत्य वक्त्रम् वडवामुख-आभम् निशाचरः असौ विकृतम् जजृम्भे ॥ ५७ ॥

TRANSLITERATION

sa nāga-bhoga-acala-śṛṅga-kalpau vikṣipya bāhū jita-vajra-sārau . vivṛtya vaktram vaḍavāmukha-ābham niśācaraḥ asau vikṛtam jajṛmbhe .. 57 ..

Shloka 58

तस्य जाजृम्भमाणस्य वक्त्रं पातालसंनिभम् । ददृशे मेरुशृङ्गाग्रे दिवाकर इवोदितः ॥ 58 ॥

PADACHEDA

तस्य जाजृम्भमाणस्य वक्त्रम् पाताल-संनिभम् । ददृशे मेरु-शृङ्ग-अग्रे दिवाकरः इव उदितः ॥ ५८ ॥

TRANSLITERATION

tasya jājṛmbhamāṇasya vaktram pātāla-saṃnibham . dadṛśe meru-śṛṅga-agre divākaraḥ iva uditaḥ .. 58 ..

Shloka 59

विजृम्भमाणोऽतिबलः प्रतिबुद्धो निशाचरः । निश्वासश्चास्य संजज्ञे पर्वतादिव मारुतः ॥ 59 ॥

PADACHEDA

विजृम्भमाणः अतिबलः प्रतिबुद्धः निशाचरः । निश्वासः च अस्य संजज्ञे पर्वतात् इव मारुतः ॥ ५९ ॥

TRANSLITERATION

vijṛmbhamāṇaḥ atibalaḥ pratibuddhaḥ niśācaraḥ . niśvāsaḥ ca asya saṃjajñe parvatāt iva mārutaḥ .. 59 ..

Shloka 60

रूपमुत्तिष्ठतस्तस्य कुम्भकर्णस्य तद्बभौ । युगान्ते सर्वभूतानि कालस्येव दिधक्षतः ॥ 60 ॥

PADACHEDA

रूपम् उत्तिष्ठतः तस्य कुम्भकर्णस्य तत् बभौ । युग-अन्ते सर्व-भूतानि कालस्य इव दिधक्षतः ॥ ६० ॥

TRANSLITERATION

rūpam uttiṣṭhataḥ tasya kumbhakarṇasya tat babhau . yuga-ante sarva-bhūtāni kālasya iva didhakṣataḥ .. 60 ..

Shloka 61

तस्य दीप्ताग्निसदृशे विद्युत्सदृशवर्चसी । ददृशाते महानेत्रे दीप्ताविव महाग्रहौ ॥ 61 ॥

PADACHEDA

तस्य दीप्त-अग्नि-सदृशे विद्युत्-सदृश-वर्चसी । ददृशाते महा-नेत्रे दीप्तौ इव महा-ग्रहौ ॥ ६१ ॥

TRANSLITERATION

tasya dīpta-agni-sadṛśe vidyut-sadṛśa-varcasī . dadṛśāte mahā-netre dīptau iva mahā-grahau .. 61 ..

Shloka 62

ततस्त्वदर्शयन् सर्वान् भक्ष्यांश्च विविधान् बहून् । वराहान् महिषांश्चैव बभक्ष स महाबलः ॥ 62 ॥

PADACHEDA

ततस् तु अदर्शयन् सर्वान् भक्ष्यान् च विविधान् बहून् । वराहान् महिषान् च एव बभक्ष स महा-बलः ॥ ६२ ॥

TRANSLITERATION

tatas tu adarśayan sarvān bhakṣyān ca vividhān bahūn . varāhān mahiṣān ca eva babhakṣa sa mahā-balaḥ .. 62 ..

Shloka 63

आदद्बुभुक्षितो मांसं शोणितं तृषितोऽपिबत् । मेदः कुम्भं च मद्यं च पपौ शक्ररिपुस्तदा ॥ 63 ॥

PADACHEDA

आदत् बुभुक्षितः मांसम् शोणितम् तृषितः अपिबत् । मेदः कुम्भम् च मद्यम् च पपौ शक्र-रिपुः तदा ॥ ६३ ॥

TRANSLITERATION

ādat bubhukṣitaḥ māṃsam śoṇitam tṛṣitaḥ apibat . medaḥ kumbham ca madyam ca papau śakra-ripuḥ tadā .. 63 ..

Shloka 64

ततस्तृप्त इति ज्ञात्वा समुत्पेतुर्निशाचराः । शिरोभिश्च प्रणम्यैनं सर्वतः पर्यवारयन् ॥ 64 ॥

PADACHEDA

ततस् तृप्तः इति ज्ञात्वा समुत्पेतुः निशाचराः । शिरोभिः च प्रणम्य एनम् सर्वतस् पर्यवारयन् ॥ ६४ ॥

TRANSLITERATION

tatas tṛptaḥ iti jñātvā samutpetuḥ niśācarāḥ . śirobhiḥ ca praṇamya enam sarvatas paryavārayan .. 64 ..

Shloka 65

निद्राविशदनेत्रस्तु कलुषीकृतलोचनः । चारयन् सर्वतो दृष्टिं तान् ददर्श निशाचरान् ॥ 65 ॥

PADACHEDA

निद्रा-विशद-नेत्रः तु कलुषीकृत-लोचनः । चारयन् सर्वतस् दृष्टिम् तान् ददर्श निशाचरान् ॥ ६५ ॥

TRANSLITERATION

nidrā-viśada-netraḥ tu kaluṣīkṛta-locanaḥ . cārayan sarvatas dṛṣṭim tān dadarśa niśācarān .. 65 ..

Shloka 66

स सर्वान्सान्त्वयामास नैरृतान्नैरृतर्षभः । बोधनाद्विस्मितश्चापि राक्षसानिदमब्रवीत् ॥ 66 ॥

PADACHEDA

स सर्वान् सान्त्वयामास नैरृतान् नैरृत-ऋषभः । बोधनात् विस्मितः च अपि राक्षसान् इदम् अब्रवीत् ॥ ६६ ॥

TRANSLITERATION

sa sarvān sāntvayāmāsa nairṛtān nairṛta-ṛṣabhaḥ . bodhanāt vismitaḥ ca api rākṣasān idam abravīt .. 66 ..

Shloka 67

किमर्थमहमाहत्य भवद्भिः प्रतिबोधितः । कच्चित्सुकुशलं राज्ञो भयं वा नेह किं चन ॥ 67 ॥

PADACHEDA

किमर्थम् अहम् आहत्य भवद्भिः प्रतिबोधितः । कच्चित् सु कुशलम् राज्ञः भयम् वा ना इह किम् चन ॥ ६७ ॥

TRANSLITERATION

kimartham aham āhatya bhavadbhiḥ pratibodhitaḥ . kaccit su kuśalam rājñaḥ bhayam vā nā iha kim cana .. 67 ..

Shloka 68

अथवा ध्रुवमन्येभ्यो भयं परमुपस्थितम् । यदर्थमेव त्वरितैर्भवद्भिः प्रतिबोधितः ॥ 68 ॥

PADACHEDA

अथवा ध्रुवम् अन्येभ्यः भयम् परम् उपस्थितम् । यद्-अर्थम् एव त्वरितैः भवद्भिः प्रतिबोधितः ॥ ६८ ॥

TRANSLITERATION

athavā dhruvam anyebhyaḥ bhayam param upasthitam . yad-artham eva tvaritaiḥ bhavadbhiḥ pratibodhitaḥ .. 68 ..

Shloka 69

अद्य राक्षसराजस्य भयमुत्पाटयाम्यहम् । दारयिष्ये महेन्द्रं वा शातयिष्ये तथानलम् ॥ 69 ॥

PADACHEDA

अद्य राक्षस-राजस्य भयम् उत्पाटयामि अहम् । दारयिष्ये महा-इन्द्रम् वा शातयिष्ये तथा अनलम् ॥ ६९ ॥

TRANSLITERATION

adya rākṣasa-rājasya bhayam utpāṭayāmi aham . dārayiṣye mahā-indram vā śātayiṣye tathā analam .. 69 ..

Shloka 70

न ह्यल्पकारणे सुप्तं बोधयिष्यति मादृशम् । तदाख्यातार्थतत्त्वेन मत्प्रबोधनकारणम् ॥ 70 ॥

PADACHEDA

न हि अल्प-कारणे सुप्तम् बोधयिष्यति मादृशम् । तदा आख्यात-अर्थ-तत्त्वेन मद्-प्रबोधन-कारणम् ॥ ७० ॥

TRANSLITERATION

na hi alpa-kāraṇe suptam bodhayiṣyati mādṛśam . tadā ākhyāta-artha-tattvena mad-prabodhana-kāraṇam .. 70 ..

Shloka 71

एवं ब्रुवाणं संरब्धं कुम्भकर्णमरिन्दमम् । यूपाक्षः सचिवो राज्ञः कृताञ्जलिरभाषत ॥ 71 ॥

PADACHEDA

एवम् ब्रुवाणम् संरब्धम् कुम्भकर्णम् अरिन्दमम् । यूपाक्षः सचिवः राज्ञः कृताञ्जलिः अभाषत ॥ ७१ ॥

TRANSLITERATION

evam bruvāṇam saṃrabdham kumbhakarṇam arindamam . yūpākṣaḥ sacivaḥ rājñaḥ kṛtāñjaliḥ abhāṣata .. 71 ..

Shloka 72

न नो देवकृतं किंचिद् भयमस्ति कदा चन । मानुषान्नो भयं राजंस्तुमुलं सम्प्रबाधते ॥ 72 ॥

PADACHEDA

न नः देव-कृतम् किंचिद् भयम् अस्ति कदा चन । मानुषान् नः भयम् राजन् तुमुलम् सम्प्रबाधते ॥ ७२ ॥

TRANSLITERATION

na naḥ deva-kṛtam kiṃcid bhayam asti kadā cana . mānuṣān naḥ bhayam rājan tumulam samprabādhate .. 72 ..

Shloka 73

न दैत्यदानवेभ्यो वा भयमस्ति हि तादृशम् । यादृशं मानुषं राजन्भयमस्मानुपस्थितम् ॥ 73 ॥

PADACHEDA

न दैत्य-दानवेभ्यः वा भयम् अस्ति हि तादृशम् । यादृशम् मानुषम् राजन् भयम् अस्म अनुपस्थितम् ॥ ७३ ॥

TRANSLITERATION

na daitya-dānavebhyaḥ vā bhayam asti hi tādṛśam . yādṛśam mānuṣam rājan bhayam asma anupasthitam .. 73 ..

Shloka 74

वानरैः पर्वताकारैर्लङ्केयं परिवारिता । सीताहरणसन्तप्तादा रामान्नस्तुमुलं भयम् ॥ 74 ॥

PADACHEDA

वानरैः पर्वत-आकारैः लङ्का इयम् परिवारिता । सीता-हरण-सन्तप्त-अदाः रामात् नः तुमुलम् भयम् ॥ ७४ ॥

TRANSLITERATION

vānaraiḥ parvata-ākāraiḥ laṅkā iyam parivāritā . sītā-haraṇa-santapta-adāḥ rāmāt naḥ tumulam bhayam .. 74 ..

Shloka 75

एकेन वानरेणेयं पूर्वं दग्धा महापुरी । कुमारो निहतश्चाक्षः सानुयात्रः सकुञ्जरः ॥ 75 ॥

PADACHEDA

एकेन वानरेण इयम् पूर्वम् दग्धा महा-पुरी । कुमारः निहतः च अक्षः स अनुयात्रः स कुञ्जरः ॥ ७५ ॥

TRANSLITERATION

ekena vānareṇa iyam pūrvam dagdhā mahā-purī . kumāraḥ nihataḥ ca akṣaḥ sa anuyātraḥ sa kuñjaraḥ .. 75 ..

Shloka 76

स्वयं रक्षोऽधिपश्चापि पौलस्त्यो देवकण्टकः । व्रजेति संयुगे मुक्तो रामेणादित्यवर्चसा ॥ 76 ॥

PADACHEDA

स्वयम् रक्षः-अधिपः च अपि पौलस्त्यः देव-कण्टकः । व्रज इति संयुगे मुक्तः रामेण आदित्य-वर्चसा ॥ ७६ ॥

TRANSLITERATION

svayam rakṣaḥ-adhipaḥ ca api paulastyaḥ deva-kaṇṭakaḥ . vraja iti saṃyuge muktaḥ rāmeṇa āditya-varcasā .. 76 ..

Shloka 77

यन्न देवैः कृतो राजा नापि दैत्यैर्न दानवैः । कृतः स इह रामेण विमुक्तः प्राणसंशयात् ॥ 77 ॥

PADACHEDA

यत् न देवैः कृतः राजा न अपि दैत्यैः न दानवैः । कृतः सः इह रामेण विमुक्तः प्राण-संशयात् ॥ ७७ ॥

TRANSLITERATION

yat na devaiḥ kṛtaḥ rājā na api daityaiḥ na dānavaiḥ . kṛtaḥ saḥ iha rāmeṇa vimuktaḥ prāṇa-saṃśayāt .. 77 ..

Shloka 78

स यूपाक्षवचः श्रुत्वा भ्रातुर्युधि पराजयम् । कुम्भकर्णो विवृत्ताक्षो यूपाक्षमिदमब्रवीत् ॥ 78 ॥

PADACHEDA

स यूपाक्ष-वचः श्रुत्वा भ्रातुः युधि पराजयम् । कुम्भकर्णः विवृत्त-अक्षः यूपाक्षम् इदम् अब्रवीत् ॥ ७८ ॥

TRANSLITERATION

sa yūpākṣa-vacaḥ śrutvā bhrātuḥ yudhi parājayam . kumbhakarṇaḥ vivṛtta-akṣaḥ yūpākṣam idam abravīt .. 78 ..

Shloka 79

सर्वमद्यैव यूपाक्ष हरिसैन्यं सलक्ष्मणम् । राघवं च रणे जित्वा ततो द्रक्ष्यामि रावणम् ॥ 79 ॥

PADACHEDA

सर्वम् अद्य एव यूपाक्ष हरि-सैन्यम् स लक्ष्मणम् । राघवम् च रणे जित्वा ततस् द्रक्ष्यामि रावणम् ॥ ७९ ॥

TRANSLITERATION

sarvam adya eva yūpākṣa hari-sainyam sa lakṣmaṇam . rāghavam ca raṇe jitvā tatas drakṣyāmi rāvaṇam .. 79 ..

Shloka 80

राक्षसांस्तर्पयिष्यामि हरीणां मांसशोणितैः । रामलक्ष्मणयोश्चापि स्वयं पास्यामि शोणितम् ॥ 80 ॥

PADACHEDA

राक्षसान् तर्पयिष्यामि हरीणाम् मांस-शोणितैः । राम-लक्ष्मणयोः च अपि स्वयम् पास्यामि शोणितम् ॥ ८० ॥

TRANSLITERATION

rākṣasān tarpayiṣyāmi harīṇām māṃsa-śoṇitaiḥ . rāma-lakṣmaṇayoḥ ca api svayam pāsyāmi śoṇitam .. 80 ..

Shloka 81

तत्तस्य वाक्यं ब्रुवतो निशम्य सगर्वितं रोषविवृद्धदोषम् । महोदरो नैरृतयोधमुख्यः कृताञ्जलिर्वाक्यमिदं बभाषे ॥ 81 ॥

PADACHEDA

तत् तस्य वाक्यम् ब्रुवतः निशम्य स गर्वितम् रोष-विवृद्ध-दोषम् । महोदरः नैरृत-योध-मुख्यः कृताञ्जलिः वाक्यम् इदम् बभाषे ॥ ८१ ॥

TRANSLITERATION

tat tasya vākyam bruvataḥ niśamya sa garvitam roṣa-vivṛddha-doṣam . mahodaraḥ nairṛta-yodha-mukhyaḥ kṛtāñjaliḥ vākyam idam babhāṣe .. 81 ..

Shloka 82

रावणस्य वचः श्रुत्वा गुणदोषौ विमृश्य च । पश्चादपि महाबाहो शत्रून्युधि विजेष्यसि ॥ 82 ॥

PADACHEDA

रावणस्य वचः श्रुत्वा गुण-दोषौ विमृश्य च । पश्चात् अपि महा-बाहो शत्रून् युधि विजेष्यसि ॥ ८२ ॥

TRANSLITERATION

rāvaṇasya vacaḥ śrutvā guṇa-doṣau vimṛśya ca . paścāt api mahā-bāho śatrūn yudhi vijeṣyasi .. 82 ..

Shloka 83

महोदरवचः श्रुत्वा राक्षसैः परिवारितः । कुम्भकर्णो महातेजाः सम्प्रतस्थे महाबलः ॥ 83 ॥

PADACHEDA

महोदर-वचः श्रुत्वा राक्षसैः परिवारितः । कुम्भकर्णः महा-तेजाः सम्प्रतस्थे महा-बलः ॥ ८३ ॥

TRANSLITERATION

mahodara-vacaḥ śrutvā rākṣasaiḥ parivāritaḥ . kumbhakarṇaḥ mahā-tejāḥ sampratasthe mahā-balaḥ .. 83 ..

Shloka 84

सुप्तमुत्थाप्य भीमाक्षं भीमरूपपराक्रमम् । राक्षसास्त्वरिता जग्मुर्दशग्रीवनिवेशनम् ॥ 84 ॥

PADACHEDA

सुप्तम् उत्थाप्य भीम-अक्षम् भीम-रूप-पराक्रमम् । राक्षसाः त्वरिताः जग्मुः दशग्रीव-निवेशनम् ॥ ८४ ॥

TRANSLITERATION

suptam utthāpya bhīma-akṣam bhīma-rūpa-parākramam . rākṣasāḥ tvaritāḥ jagmuḥ daśagrīva-niveśanam .. 84 ..

Shloka 85

तेऽभिगम्या दशग्रीवमासीनं परमासने । ऊचुर्बद्धाञ्जलिपुटाः सर्व एव निशाचराः ॥ 85 ॥

PADACHEDA

ते अभिगम्याः दशग्रीवम् आसीनम् परम-आसने । ऊचुः बद्धाञ्जलि-पुटाः सर्वे एव निशाचराः ॥ ८५ ॥

TRANSLITERATION

te abhigamyāḥ daśagrīvam āsīnam parama-āsane . ūcuḥ baddhāñjali-puṭāḥ sarve eva niśācarāḥ .. 85 ..

Shloka 86

कुम्भकर्णः प्रबुद्धोऽसौ भ्राता ते राक्षसेश्वर । कथं तत्रैव निर्यातु द्रक्ष्यसे तमिहागतम् ॥ 86 ॥

PADACHEDA

कुम्भकर्णः प्रबुद्धः असौ भ्राता ते राक्षस-ईश्वर । कथम् तत्र एव निर्यातु द्रक्ष्यसे तम् इह आगतम् ॥ ८६ ॥

TRANSLITERATION

kumbhakarṇaḥ prabuddhaḥ asau bhrātā te rākṣasa-īśvara . katham tatra eva niryātu drakṣyase tam iha āgatam .. 86 ..

Shloka 87

रावणस्त्वब्रवीद्धृष्टो राक्षसांस्तानुपस्थितान् । द्रष्टुमेनमिहेच्छामि यथान्यायं च पूज्यताम ॥ 87 ॥

PADACHEDA

रावणः तु अब्रवीत् हृष्टः राक्षसान् तान् उपस्थितान् । द्रष्टुम् एनम् इह इच्छामि यथान्यायम् च पूज्यताम ॥ ८७ ॥

TRANSLITERATION

rāvaṇaḥ tu abravīt hṛṣṭaḥ rākṣasān tān upasthitān . draṣṭum enam iha icchāmi yathānyāyam ca pūjyatāma .. 87 ..

Shloka 88

तथेत्युक्त्वा तु ते सर्वे पुनरागम्य राक्षसाः । कुम्भकर्णमिदं वाक्यमूचू रावणचोदिताः ॥ 88 ॥

PADACHEDA

तथा इति उक्त्वा तु ते सर्वे पुनर् आगम्य राक्षसाः । कुम्भकर्णम् इदम् वाक्यम् ऊचुः रावण-चोदिताः ॥ ८८ ॥

TRANSLITERATION

tathā iti uktvā tu te sarve punar āgamya rākṣasāḥ . kumbhakarṇam idam vākyam ūcuḥ rāvaṇa-coditāḥ .. 88 ..

Shloka 89

द्रष्टुं त्वां काङ्क्षते राजा सर्वराक्षसपुङ्गवः । गमने क्रियतां बुद्धिर्भ्रातरं सम्प्रहर्षय ॥ 89 ॥

PADACHEDA

द्रष्टुम् त्वाम् काङ्क्षते राजा सर्व-राक्षस-पुङ्गवः । गमने क्रियताम् बुद्धिः भ्रातरम् सम्प्रहर्षय ॥ ८९ ॥

TRANSLITERATION

draṣṭum tvām kāṅkṣate rājā sarva-rākṣasa-puṅgavaḥ . gamane kriyatām buddhiḥ bhrātaram sampraharṣaya .. 89 ..

Shloka 90

कुम्भकर्णस्तु दुर्धर्षो भ्रातुराज्ञाय शासनम् । तथेत्युक्त्वा महावीर्यः शयनादुत्पपात ह ॥ 90 ॥

PADACHEDA

कुम्भकर्णः तु दुर्धर्षः भ्रातुः आज्ञाय शासनम् । तथा इति उक्त्वा महा-वीर्यः शयनात् उत्पपात ह ॥ ९० ॥

TRANSLITERATION

kumbhakarṇaḥ tu durdharṣaḥ bhrātuḥ ājñāya śāsanam . tathā iti uktvā mahā-vīryaḥ śayanāt utpapāta ha .. 90 ..

Shloka 91

प्रक्षाल्य वदनं हृष्टः स्नातः परमहर्षितः । पिपासुस्त्वरयामास पानं बलसमीरणम् ॥ 91 ॥

PADACHEDA

प्रक्षाल्य वदनम् हृष्टः स्नातः परम-हर्षितः । पिपासुः त्वरयामास पानम् बल-समीरणम् ॥ ९१ ॥

TRANSLITERATION

prakṣālya vadanam hṛṣṭaḥ snātaḥ parama-harṣitaḥ . pipāsuḥ tvarayāmāsa pānam bala-samīraṇam .. 91 ..

Shloka 92

ततस्ते त्वरितास्तस्य राज्षसा रावणाज्ञया । मद्यं भक्ष्यांश्च विविधान्क्षिप्रमेवोपहारयन् ॥ 92 ॥

PADACHEDA

ततस् ते त्वरिताः तस्य राज्षसाः रावण-आज्ञया । मद्यम् भक्ष्यान् च विविधान् क्षिप्रम् एव उपहारयन् ॥ ९२ ॥

TRANSLITERATION

tatas te tvaritāḥ tasya rājṣasāḥ rāvaṇa-ājñayā . madyam bhakṣyān ca vividhān kṣipram eva upahārayan .. 92 ..

Shloka 93

पीत्वा घटसहस्रं स गमनायोपचक्रमे । ईषत्समुत्कटो मत्तस्तेजोबलसमन्वितः । कुम्भकर्णो बभौ हृष्टः कालान्तकयमोपमः ॥ 93 ॥

PADACHEDA

पीत्वा घट-सहस्रम् स गमनाय उपचक्रमे । ईषत् समुत्कटः मत्तः तेजः-बल-समन्वितः । कुम्भकर्णः बभौ हृष्टः काल-अन्तक-यम-उपमः ॥ ९३ ॥

TRANSLITERATION

pītvā ghaṭa-sahasram sa gamanāya upacakrame . īṣat samutkaṭaḥ mattaḥ tejaḥ-bala-samanvitaḥ . kumbhakarṇaḥ babhau hṛṣṭaḥ kāla-antaka-yama-upamaḥ .. 93 ..

Shloka 94

भ्रातुः स भवनं गच्छन्रक्षोबलसमन्वितः । कुम्भकर्णः पदन्यासैरकम्पयत मेदिनीम् ॥ 94 ॥

PADACHEDA

भ्रातुः स भवनम् गच्छन् रक्षः-बल-समन्वितः । कुम्भकर्णः पद-न्यासैः अकम्पयत मेदिनीम् ॥ ९४ ॥

TRANSLITERATION

bhrātuḥ sa bhavanam gacchan rakṣaḥ-bala-samanvitaḥ . kumbhakarṇaḥ pada-nyāsaiḥ akampayata medinīm .. 94 ..

Shloka 95

स राजमार्गं वपुषा प्रकाशयन् सहस्ररश्मिर्धरणीमिवांशुभिः । जगाम तत्राञ्जलिमालया वृतः शतक्रतुर्गेहमिव स्वयम्भुवः ॥ 95 ॥

PADACHEDA

स राजमार्गम् वपुषा प्रकाशयन् सहस्ररश्मिः धरणीम् इव अंशुभिः । जगाम तत्र अञ्जलि-मालया वृतः शतक्रतुः गेहम् इव स्वयम्भुवः ॥ ९५ ॥

TRANSLITERATION

sa rājamārgam vapuṣā prakāśayan sahasraraśmiḥ dharaṇīm iva aṃśubhiḥ . jagāma tatra añjali-mālayā vṛtaḥ śatakratuḥ geham iva svayambhuvaḥ .. 95 ..

Shloka 96

तं राजमार्गस्थममित्रघातिनं वनौकसस्ते सहसा बहिस्स्थिताः । दृष्टवाऽप्रमेयं गिरिशृङ्गकल्पं वितत्रसुस्ते सह यूथपालैः ॥ 96 ॥

PADACHEDA

तम् राजमार्ग-स्थम् अमित्र-घातिनम् वनौकसः ते सहसा बहिस् स्थिताः । दृष्टवा अप्रमेयम् गिरि-शृङ्ग-कल्पम् वितत्रसुः ते सह यूथ-पालैः ॥ ९६ ॥

TRANSLITERATION

tam rājamārga-stham amitra-ghātinam vanaukasaḥ te sahasā bahis sthitāḥ . dṛṣṭavā aprameyam giri-śṛṅga-kalpam vitatrasuḥ te saha yūtha-pālaiḥ .. 96 ..

Shloka 97

के चिच्छरण्यं शरणं स्म रामं व्रजन्ति के चिद्व्यथिताः पतन्ति । केचिद् दिशश्च व्यथिताः पतन्ति केचिद् भयार्ता भुवि शेरते स्म ॥ 97 ॥

PADACHEDA

के चित् शरण्यम् शरणम् स्म रामम् व्रजन्ति के चित् व्यथिताः पतन्ति । केचिद् दिशः च व्यथिताः पतन्ति केचिद् भय-आर्ताः भुवि शेरते स्म ॥ ९७ ॥

TRANSLITERATION

ke cit śaraṇyam śaraṇam sma rāmam vrajanti ke cit vyathitāḥ patanti . kecid diśaḥ ca vyathitāḥ patanti kecid bhaya-ārtāḥ bhuvi śerate sma .. 97 ..

Shloka 98

तमद्रिशृङ्गप्रतिमं किरीटिनं स्पृशन्तमादित्यमिवात्मतेजसा । वनौकसः प्रेक्ष्य विवृद्धमद्भुतं भयार्दिता दुद्रुविरे यतस्ततः ॥ 98 ॥

PADACHEDA

तम् अद्रि-शृङ्ग-प्रतिमम् किरीटिनम् स्पृशन्तम् आदित्यम् इव आत्म-तेजसा । वनौकसः प्रेक्ष्य विवृद्धम् अद्भुतम् भय-अर्दिताः दुद्रुविरे यतस् ततस् ॥ ९८ ॥

TRANSLITERATION

tam adri-śṛṅga-pratimam kirīṭinam spṛśantam ādityam iva ātma-tejasā . vanaukasaḥ prekṣya vivṛddham adbhutam bhaya-arditāḥ dudruvire yatas tatas .. 98 ..

Languages

Saved

Languages

Saved

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION