This overlay will guide you through the buttons:

Shrimad Valmiki Ramayana

Yuddha Kanda- Sarga 73

Indrajit at Battle Field

ॐ श्री परमात्मने नमः

संस्कृत्म
A English
ततो हतान् राक्षसपुङ्गवांस्तान् देवान्तकादित्रिशिरोऽतिकायान् । रक्षोगणास्तत्र हतावशिष्टास् ते रावणाय त्वरितं शशंसुः ।। १।।
tato hatān rākṣasapuṅgavāṃstān devāntakāditriśiro'tikāyān | rakṣogaṇāstatra hatāvaśiṣṭās te rāvaṇāya tvaritaṃ śaśaṃsuḥ || 1||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   1

ततो हतांस्तान्सहसा निशम्य राजा मुमोहाश्रुपरिप्लुताक्षः । पुत्रक्षयं भ्रातृवधं च घोरं विचिन्त्य राजा विपुलं प्रदध्यौ ।। २।।
tato hatāṃstānsahasā niśamya rājā mumohāśrupariplutākṣaḥ | putrakṣayaṃ bhrātṛvadhaṃ ca ghoraṃ vicintya rājā vipulaṃ pradadhyau || 2||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   2

ततस्तु राजानमुदीक्ष्य दीनं शोकार्णवे सम्परिपुप्लुवानम् । रथर्षभो राक्षसराजसूनुस्तमिन्द्रजिद् वाक्यमिदं बभाषे ।। ३।।
tatastu rājānamudīkṣya dīnaṃ śokārṇave samparipupluvānam | ratharṣabho rākṣasarājasūnustamindrajid vākyamidaṃ babhāṣe || 3||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   3

न तात मोहं परिगन्तुमर्हसि यत्रेन्द्रजिज्जीवति नैर्ऋतेश । नेन्द्रारिबाणाभिहतो हि कश्चित् प्राणान् समर्थः समरेऽभिपातुम् ।। ४।।
na tāta mohaṃ parigantumarhasi yatrendrajijjīvati nairṛteśa | nendrāribāṇābhihato hi kaścit prāṇān samarthaḥ samare'bhipātum || 4||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   4

पश्याद्य रामं सह लक्ष्मणेन मद्बाणनिर्भिन्नविकीर्णदेहम् । गतायुषं भूमितले शयानं शितै शरैराचितसर्वगात्रम् ।। ५।।
paśyādya rāmaṃ saha lakṣmaṇena madbāṇanirbhinnavikīrṇadeham | gatāyuṣaṃ bhūmitale śayānaṃ śitai śarairācitasarvagātram || 5||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   5

इमां प्रतिज्ञां शृणु शक्रशत्रोः सुनिश्चितां पौरुषदैवयुक्ताम् । अद्यैव रामं सह लक्ष्मणेन सन्तर्पयिष्यामि शरैरमोघैः ।। ६।।
imāṃ pratijñāṃ śṛṇu śakraśatroḥ suniścitāṃ pauruṣadaivayuktām | adyaiva rāmaṃ saha lakṣmaṇena santarpayiṣyāmi śarairamoghaiḥ || 6||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   6

अद्येन्द्रवैवस्वतविष्णुरुद्रसाध्याश्च वैश्वानरचन्द्रसूर्याः । द्रक्ष्यन्ति मे विक्रममप्रमेयं विष्णोरिवोग्रं बलियज्ञवाटे ।। ७।।
adyendravaivasvataviṣṇurudrasādhyāśca vaiśvānaracandrasūryāḥ | drakṣyanti me vikramamaprameyaṃ viṣṇorivograṃ baliyajñavāṭe || 7||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   7

स एवमुक्त्वा त्रिदशेन्द्रशत्रुरापृच्छ्य राजानमदीनसत्त्वः । समारुरोहानिलतुल्यवेगं रथं खरश्रेष्ठसमाधियुक्तम् ।। ८।।
sa evamuktvā tridaśendraśatrurāpṛcchya rājānamadīnasattvaḥ | samārurohānilatulyavegaṃ rathaṃ kharaśreṣṭhasamādhiyuktam || 8||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   8

समास्थाय महातेजा रथं हरिरथोपमम् । जगाम सहसा तत्र यत्र युद्धमरिन्दम ।। ९।।
samāsthāya mahātejā rathaṃ harirathopamam | jagāma sahasā tatra yatra yuddhamarindama || 9||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   9

तं प्रस्थितं महात्मानमनुजग्मुर्महाबलाः । संहर्षमाणा बहवो धनुःप्रवरपाणयः ।। १०।।
taṃ prasthitaṃ mahātmānamanujagmurmahābalāḥ | saṃharṣamāṇā bahavo dhanuḥpravarapāṇayaḥ || 10||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   10

गजस्कन्धगताः केचित् केचित् परमवाजिभिः । व्याघ्रवृश्चिकमार्जारखरोरोष्ट्रैश्चभुजङ्गमैः ।। 11 ।।
gajaskandhagatāḥ kecit kecit paramavājibhiḥ | vyāghravṛścikamārjārakharoroṣṭraiścabhujaṅgamaiḥ || 11 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   11

वराहैः श्वापदैः सिंहैर्जम्बुकैः पर्वतोपमैः । काकहंसमयूरैश्च राक्षसा भीमविक्रमाः ।। 12 ।।
varāhaiḥ śvāpadaiḥ siṃhairjambukaiḥ parvatopamaiḥ | kākahaṃsamayūraiśca rākṣasā bhīmavikramāḥ || 12 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   12

प्रासपट्टिशनिस्त्रिंशपरश्वधगदाधराः । भुशुण्डिमुद्गरायष्टिशतघ्नीपरिघायुधा ।। 13 ।।
prāsapaṭṭiśanistriṃśaparaśvadhagadādharāḥ | bhuśuṇḍimudgarāyaṣṭiśataghnīparighāyudhā || 13 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   13

स शङ्खनिनदैर्भीमैर्भेरीणां च महास्वनैः । जगाम त्रिदशेन्द्रारिः स्तूयमानो निशाचरैः ।। 14 ।।
sa śaṅkhaninadairbhīmairbherīṇāṃ ca mahāsvanaiḥ | jagāma tridaśendrāriḥ stūyamāno niśācaraiḥ || 14 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   14

स शङ्खशशिवर्णेन छत्रेण रिपुसादनः । रराज परिपूर्णेन नभश्चन्द्रमसा यथा ।। 15 ।।
sa śaṅkhaśaśivarṇena chatreṇa ripusādanaḥ | rarāja paripūrṇena nabhaścandramasā yathā || 15 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   15

वीज्यतस्ततो वीरो हैमैर्हेमविभूषितैः । चारुचामरमुख्यैश्च मुख्यः सर्वधनुष्मताम् ।। 16 ।।
vījyatastato vīro haimairhemavibhūṣitaiḥ | cārucāmaramukhyaiśca mukhyaḥ sarvadhanuṣmatām || 16 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   16

स तु दृष्ट्वा विनिर्यान्तं बलेन महता वृतम् । राक्षसाधिपतिः श्रीमान्रावणः पुत्रमब्रवीत् ।। 17 ।।
sa tu dṛṣṭvā viniryāntaṃ balena mahatā vṛtam | rākṣasādhipatiḥ śrīmānrāvaṇaḥ putramabravīt || 17 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   17

त्वमप्रतिरथः पुत्र जितस्ते युधि वासवः । किं पुनर्मानुषं धृष्यं न वधिष्यसि राघवम् ।। 18 ।।
tvamapratirathaḥ putra jitaste yudhi vāsavaḥ | kiṃ punarmānuṣaṃ dhṛṣyaṃ na vadhiṣyasi rāghavam || 18 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   18

तथोक्तो राक्षसेन्द्रेण प्रतिगृह्य महाशिषः । ततस्त्विन्द्रजिता लङ्का सूर्यप्रतिमतेजसा ।। 19 ।।
tathokto rākṣasendreṇa pratigṛhya mahāśiṣaḥ | tatastvindrajitā laṅkā sūryapratimatejasā || 19 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   19

रराजाप्रतिवीर्येण द्यौरिवार्केण भास्वता । स सम्प्राप्य महातेजा युद्धभूमिमरिन्दमः ।। 20 ।।
rarājāprativīryeṇa dyaurivārkeṇa bhāsvatā | sa samprāpya mahātejā yuddhabhūmimarindamaḥ || 20 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   20

स्थापयामास रक्षांसि रथं प्रति समन्ततः । ततस्तु हुतभोक्तारं हुतभुक्सदृशप्रभः ।। 21 ।।
sthāpayāmāsa rakṣāṃsi rathaṃ prati samantataḥ | tatastu hutabhoktāraṃ hutabhuksadṛśaprabhaḥ || 21 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   21

जुहुवे राक्षसश्रेष्ठो मन्त्रवद्विधिवत्तदा । स हविर्जालसंस्कारैर्माल्यगन्धपुरस्कृतैः ।। 22 ।।
juhuve rākṣasaśreṣṭho mantravadvidhivattadā | sa havirjālasaṃskārairmālyagandhapuraskṛtaiḥ || 22 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   22

जुहुवे पावकं तत्र राक्षसेन्द्रः प्रतापवान् । शस्त्राणि शरपत्राणि समिधोऽथ विभीतकः ।। 23 ।।
juhuve pāvakaṃ tatra rākṣasendraḥ pratāpavān | śastrāṇi śarapatrāṇi samidho'tha vibhītakaḥ || 23 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   23

लोहितानि च वासांसि स्रुवं कार्ष्णायसं तथा । स तत्राग्निं समास्तीर्य शरपत्रैः सतोमरैः ।। 24 ।।
lohitāni ca vāsāṃsi sruvaṃ kārṣṇāyasaṃ tathā | sa tatrāgniṃ samāstīrya śarapatraiḥ satomaraiḥ || 24 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   24

छागस्य सर्वकृष्णस्य गलं जग्राह जीवतः । सकृदेव समिद्धस्य विधूमस्य महार्चिषः ।। 25 ।।
chāgasya sarvakṛṣṇasya galaṃ jagrāha jīvataḥ | sakṛdeva samiddhasya vidhūmasya mahārciṣaḥ || 25 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   25

बभूवुस्तानि लिङ्गानि विजयं यान्यदर्शयन् । प्रदक्षिणावर्तशिखस्तप्तकाञ्चनसंनिभः ।। 26 ।।
babhūvustāni liṅgāni vijayaṃ yānyadarśayan | pradakṣiṇāvartaśikhastaptakāñcanasaṃnibhaḥ || 26 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   26

हविस्तत्प्रतिजग्राह पावकः स्वयमुत्थितः । सोऽस्त्रमाहारयामास ब्राह्ममस्त्रविदां वरः ।। 27 ।।
havistatpratijagrāha pāvakaḥ svayamutthitaḥ | so'stramāhārayāmāsa brāhmamastravidāṃ varaḥ || 27 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   27

धनुश्चात्मरथं चैव सर्वं तत्राभ्यमन्त्रयत् । तस्मिन्नाहूयमानेऽस्त्रे हूयमाने च पावके । सार्कग्रहेन्दु नक्षत्रं वितत्रास नभस्तलम् ।। 28 ।।
dhanuścātmarathaṃ caiva sarvaṃ tatrābhyamantrayat | tasminnāhūyamāne'stre hūyamāne ca pāvake | sārkagrahendu nakṣatraṃ vitatrāsa nabhastalam || 28 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   28

स पावकं पावकदीप्ततेजा हुत्वा महेन्द्रप्रतिमप्रभावः । सचापबाणासिरथाश्वसूतः खेऽन्तर्दधेऽऽत्मानमचिन्त्यवीर्यः ।। 29 ।।
sa pāvakaṃ pāvakadīptatejā hutvā mahendrapratimaprabhāvaḥ | sacāpabāṇāsirathāśvasūtaḥ khe'ntardadhe''tmānamacintyavīryaḥ || 29 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   29

ततो हयरथाकीर्णं पताकाध्वजशोभितम् । निर्ययौ राक्षसबलं नर्दमानं ययुत्सया ।। 30 ।।
tato hayarathākīrṇaṃ patākādhvajaśobhitam | niryayau rākṣasabalaṃ nardamānaṃ yayutsayā || 30 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   30

ते शरैर्बहुभिश्चित्रैस्तीक्ष्णवेगैरलङ्कृतैः । तोमरैरङ्कुशैश्चापि वानराञ्जघ्नुराहवे ।। 31 ।।
te śarairbahubhiścitraistīkṣṇavegairalaṅkṛtaiḥ | tomarairaṅkuśaiścāpi vānarāñjaghnurāhave || 31 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   31

रावणिस्तु सुसंङ्कृद्धस्तान् निरीक्ष्य निशाचरान् । हृष्टा भवन्तो युध्यन्तु वानराणां जिघांसया ।। 32 ।।
rāvaṇistu susaṃṅkṛddhastān nirīkṣya niśācarān | hṛṣṭā bhavanto yudhyantu vānarāṇāṃ jighāṃsayā || 32 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   32

ततस्ते राक्षसा सर्वे गर्जन्तो जयकाङ्क्षिणः । अभ्यवर्षंस्ततो घोरां वानराञ्शरवृष्टिभिः ।। 33 ।।
tataste rākṣasā sarve garjanto jayakāṅkṣiṇaḥ | abhyavarṣaṃstato ghorāṃ vānarāñśaravṛṣṭibhiḥ || 33 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   33

स तु नालीकनाराचैर्गदाभिर्मुसलैरपि । रक्षोभिः सम्वृतः सङ्ख्ये वानरान् विचकर्ष ह ।। 34 ।।
sa tu nālīkanārācairgadābhirmusalairapi | rakṣobhiḥ samvṛtaḥ saṅkhye vānarān vicakarṣa ha || 34 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   34

ते वध्यमानाः समरे वानराः पादपायुधाः । अभ्यवर्षन्त सहसा रावणिं शैलपादपैः ।। 35 ।।
te vadhyamānāḥ samare vānarāḥ pādapāyudhāḥ | abhyavarṣanta sahasā rāvaṇiṃ śailapādapaiḥ || 35 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   35

इन्द्रजित् तु तदा क्रुद्धो महातेजा महाबलः । वानराणां शरीराणि व्यधमद् रावणात्मजः ।। 36 ।।
indrajit tu tadā kruddho mahātejā mahābalaḥ | vānarāṇāṃ śarīrāṇi vyadhamad rāvaṇātmajaḥ || 36 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   36

शरेणैकेन च हरीन् नव पञ्च च सप्त च । बिभेद समरे क्रुद्धो राक्षसान् संप्रहर्षयन् ।। 37 ।।
śareṇaikena ca harīn nava pañca ca sapta ca | bibheda samare kruddho rākṣasān saṃpraharṣayan || 37 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   37

स शरैः सूर्यसङ्काशैः शातकुम्भविभूषितैः । वानरान् समरे वीरः प्रममाथ सुदुर्जयः ।। 38 ।।
sa śaraiḥ sūryasaṅkāśaiḥ śātakumbhavibhūṣitaiḥ | vānarān samare vīraḥ pramamātha sudurjayaḥ || 38 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   38

ते भिन्नगात्राः समरे वानराः शरपीडिताः । पेतुर्मथितसङ्कल्पाः सुरैरिव महासुराः ।। 39 ।।
te bhinnagātrāḥ samare vānarāḥ śarapīḍitāḥ | peturmathitasaṅkalpāḥ surairiva mahāsurāḥ || 39 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   39

ते तपन्तमिवादित्यं घोरैर्बाणगभस्तिभिः । अभ्यधावन्त सङ्कृद्धा संयुगे वानरर्षभाः ।। 40 ।।
te tapantamivādityaṃ ghorairbāṇagabhastibhiḥ | abhyadhāvanta saṅkṛddhā saṃyuge vānararṣabhāḥ || 40 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   40

ततस्तु वानराः सर्वे भिन्नदेहा विचेतसः । व्यथिता विद्रवन्ति स्म रुधिरेण समुक्षिताः ।। 41 ।।
tatastu vānarāḥ sarve bhinnadehā vicetasaḥ | vyathitā vidravanti sma rudhireṇa samukṣitāḥ || 41 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   41

रामस्यार्थे पराक्रम्य वानरास्त्यक्तजीविताः । नर्दन्तस्तेऽभिवृत्तास्तु समरे सशिलायुधाः ।। 42 ।।
rāmasyārthe parākramya vānarāstyaktajīvitāḥ | nardantaste'bhivṛttāstu samare saśilāyudhāḥ || 42 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   42

ते द्रुमैः पर्वताग्रैश्च शिलाभिश्च प्लवङ्गमाः । अभ्यवर्षन्त समरे रावणिं समवस्थिताः ।। 43 ।।
te drumaiḥ parvatāgraiśca śilābhiśca plavaṅgamāḥ | abhyavarṣanta samare rāvaṇiṃ samavasthitāḥ || 43 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   43

तं द्रुमाणां शिलानां च वर्षं प्राणहरं महत् । व्यपोहत महातेजा रावणिः समितिंजयः ।। 44 ।।
taṃ drumāṇāṃ śilānāṃ ca varṣaṃ prāṇaharaṃ mahat | vyapohata mahātejā rāvaṇiḥ samitiṃjayaḥ || 44 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   44

ततः पावक सङ्काशैः शरैराशीविषोपमैः । वानराणामनीकानि बिभेद समरे प्रभुः ।। 45 ।।
tataḥ pāvaka saṅkāśaiḥ śarairāśīviṣopamaiḥ | vānarāṇāmanīkāni bibheda samare prabhuḥ || 45 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   45

अष्टादशशरैस्तीक्ष्णैः स विदद्वा गन्धमादनम् । विव्याथ नवभिश्चैव नलं दूरादवस्थितम् ।। 46 ।।
aṣṭādaśaśaraistīkṣṇaiḥ sa vidadvā gandhamādanam | vivyātha navabhiścaiva nalaṃ dūrādavasthitam || 46 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   46

सप्तभिस्तु महावीर्यो मैन्दं मर्मविदारणैः । पञ्चभिर्विशिखैश्चैव गजं विव्याथ संयुगे ।। 47 ।।
saptabhistu mahāvīryo maindaṃ marmavidāraṇaiḥ | pañcabhirviśikhaiścaiva gajaṃ vivyātha saṃyuge || 47 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   47

जाम्बवन्तं तु दशभिर्नीलं त्रिंशद्भिरेव च । सुग्रीवमृषभं चैव सोऽङ्गदं द्विविदं तथा ।। 48 ।।
jāmbavantaṃ tu daśabhirnīlaṃ triṃśadbhireva ca | sugrīvamṛṣabhaṃ caiva so'ṅgadaṃ dvividaṃ tathā || 48 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   48

घोरैर्दत्तवरैस्तीक्ष्णैर्निष्प्राणानकरोत् तदा । । अन्यानपि तदा मुख्यान् वानरान् बहुभिः शरैः ।। 49 ।।
ghorairdattavaraistīkṣṇairniṣprāṇānakarot tadā | | anyānapi tadā mukhyān vānarān bahubhiḥ śaraiḥ || 49 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   49

अर्दयामास सङ्कृद्धः कालानगिरिव मूर्छितः । स शरैः सूर्यसङ्काशै सुमुक्तैः शीघ्रगामिभिः ।। 50 ।।
ardayāmāsa saṅkṛddhaḥ kālānagiriva mūrchitaḥ | sa śaraiḥ sūryasaṅkāśai sumuktaiḥ śīghragāmibhiḥ || 50 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   50

वानराणामनीकानि निर्ममन्थ महारणे । । आकुलां वानरीं सेनां शरजालेन मोहिताम् ।। 51 ।।
vānarāṇāmanīkāni nirmamantha mahāraṇe | | ākulāṃ vānarīṃ senāṃ śarajālena mohitām || 51 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   51

हृष्टः स परया प्रीत्या ददर्श क्षतजोक्षिताम् । । पुनरेव महातेजा राक्षसेन्द्रात्मजो बली ।। 52 ।।
hṛṣṭaḥ sa parayā prītyā dadarśa kṣatajokṣitām | | punareva mahātejā rākṣasendrātmajo balī || 52 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   52

संसृज्य बाणवर्षं च शस्त्रवर्षं च दारुणम् । ममर्द वानरानीकं परितस्त्विन्द्राजिद् बली ।। 53 ।।
saṃsṛjya bāṇavarṣaṃ ca śastravarṣaṃ ca dāruṇam | mamarda vānarānīkaṃ paritastvindrājid balī || 53 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   53

स्वसैन्यमुत्सृज्य समेत्य तूर्णं महाहवे वानरवाहिनीषु । अदृश्यमानः शरजालमुग्रं ववर्ष नीलाम्बुधरो यथाम्बु ।। 54 ।।
svasainyamutsṛjya sametya tūrṇaṃ mahāhave vānaravāhinīṣu | adṛśyamānaḥ śarajālamugraṃ vavarṣa nīlāmbudharo yathāmbu || 54 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   54

ते शक्रजिद्बाणविशीर्णदेहा मायाहता विस्वरमुन्नदन्तः । रणे निपेतुर्हरयोऽद्रिकल्पा यथेन्द्रवज्राभिहता नगेन्द्राः ।। 55 ।।
te śakrajidbāṇaviśīrṇadehā māyāhatā visvaramunnadantaḥ | raṇe nipeturharayo'drikalpā yathendravajrābhihatā nagendrāḥ || 55 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   55

ते केवलं सन्ददृशुः शिताग्रान् बाणान्रणे वानरवाहिनीषु । माया निगूढं च सुरेन्द्रशत्रुं न चात्र तं राक्षसमभ्यपश्यन् ।। 56 ।।
te kevalaṃ sandadṛśuḥ śitāgrān bāṇānraṇe vānaravāhinīṣu | māyā nigūḍhaṃ ca surendraśatruṃ na cātra taṃ rākṣasamabhyapaśyan || 56 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   56

ततः स रक्षोऽधिपतिर्महात्मा सर्वा दिशो बाणगणैः शिताग्रैः । प्रच्छादयामास रविप्रकाशैर्विदारयामास च वानरेन्द्रान् ।। 57 ।।
tataḥ sa rakṣo'dhipatirmahātmā sarvā diśo bāṇagaṇaiḥ śitāgraiḥ | pracchādayāmāsa raviprakāśairvidārayāmāsa ca vānarendrān || 57 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   57

स शूलनिस्त्रिंश परश्वधानि व्याविध्यदीप्तानलसप्रभाणि । सविस्फुलिङ्गोज्ज्वलपावकानि ववर्ष तीव्रं प्लवगेन्द्रसैन्ये ।। 58 ।।
sa śūlanistriṃśa paraśvadhāni vyāvidhyadīptānalasaprabhāṇi | savisphuliṅgojjvalapāvakāni vavarṣa tīvraṃ plavagendrasainye || 58 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   58

ततो ज्वलनसङ्काशैर्बाणैर्वानरयूथपाः । ताडिताः शक्रजिद्बाणैः प्रफुल्ला इव किंशुकाः ।। 59 ।।
tato jvalanasaṅkāśairbāṇairvānarayūthapāḥ | tāḍitāḥ śakrajidbāṇaiḥ praphullā iva kiṃśukāḥ || 59 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   59

तेऽन्योन्यमभिसर्पन्तो निनदन्तश्च विस्वरम् । राक्षसेन्द्रास्त्रनिर्भिन्ना निपेतुर्वानरर्षभाः ।। 60 ।।
te'nyonyamabhisarpanto ninadantaśca visvaram | rākṣasendrāstranirbhinnā nipeturvānararṣabhāḥ || 60 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   60

उदीक्षमाणा गगनं केचिन्नेत्रेषु ताडिताः । शरैर्विविशुरन्योन्यं पेतुश्च जगतीतले ।। 61 ।।
udīkṣamāṇā gaganaṃ kecinnetreṣu tāḍitāḥ | śarairviviśuranyonyaṃ petuśca jagatītale || 61 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   61

हनूमन्तं च सुग्रीवमङ्गदं गन्धमादनम् । जाम्बवन्तं सुषेणं च वेगदर्शिनमेव च ।। 62 ।।
hanūmantaṃ ca sugrīvamaṅgadaṃ gandhamādanam | jāmbavantaṃ suṣeṇaṃ ca vegadarśinameva ca || 62 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   62

मैन्दं च द्विविदं नीलं गवाक्षं गवयं तथा । केसरिं हरिलोमानं विद्युद्दंष्ट्रं च वानरम् ।। 63 ।।
maindaṃ ca dvividaṃ nīlaṃ gavākṣaṃ gavayaṃ tathā | kesariṃ harilomānaṃ vidyuddaṃṣṭraṃ ca vānaram || 63 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   63

सूर्याननं ज्योतिमुखं तथा दधिमुखं हरिम् । पावकाक्षं नलं चैव कुमुदं चैव वानरम् ।। 64 ।।
sūryānanaṃ jyotimukhaṃ tathā dadhimukhaṃ harim | pāvakākṣaṃ nalaṃ caiva kumudaṃ caiva vānaram || 64 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   64

प्रासैः शूलैः शितैर्बाणैरिन्द्रजिन्मन्त्रसंहितैः । विव्याध हरिशार्दूलान् सर्वांस्तान् राक्षसोत्तमः ।। 65 ।।
prāsaiḥ śūlaiḥ śitairbāṇairindrajinmantrasaṃhitaiḥ | vivyādha hariśārdūlān sarvāṃstān rākṣasottamaḥ || 65 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   65

स वै गदाभिर्हरियूथमुख्यान् निर्भिद्य बाणैस्तपनीयपुङ्खैः । ववर्ष रामं शरवृष्टिजालैः सलक्ष्मणं भास्कररश्मिकल्पैः ।। 66 ।।
sa vai gadābhirhariyūthamukhyān nirbhidya bāṇaistapanīyapuṅkhaiḥ | vavarṣa rāmaṃ śaravṛṣṭijālaiḥ salakṣmaṇaṃ bhāskararaśmikalpaiḥ || 66 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   66

स बाणवर्षैरभिवर्ष्यमाणो धारानिपातानिव तानचिन्त्य । समीक्षमाणः परमाद्भुतश्री रामस्तदा लक्ष्मणमित्युवाच ।। 67 ।।
sa bāṇavarṣairabhivarṣyamāṇo dhārānipātāniva tānacintya | samīkṣamāṇaḥ paramādbhutaśrī rāmastadā lakṣmaṇamityuvāca || 67 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   67

असौ पुनर्लक्ष्मण राक्षसेन्द्रो ब्रह्मास्त्रमाश्रित्य सुरेन्द्रशत्रुः । निपातयित्वा हरिसैन्यमुग्रम् अस्माञ्शरैरर्दयति प्रसक्तम् ।। 68 ।।
asau punarlakṣmaṇa rākṣasendro brahmāstramāśritya surendraśatruḥ | nipātayitvā harisainyamugram asmāñśarairardayati prasaktam || 68 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   68

स्वयम्भुवा दत्तवरो महात्मा खमाहितोऽन्तर्हितभीमकायः । कथं नु शक्यो युधि नष्टदेहो निहन्तुमद्येन्द्रजिदुद्यतास्त्रः ।। 69 ।।
svayambhuvā dattavaro mahātmā khamāhito'ntarhitabhīmakāyaḥ | kathaṃ nu śakyo yudhi naṣṭadeho nihantumadyendrajidudyatāstraḥ || 69 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   69

मन्ये स्वयम्भूर्भगवानचिन्त्यस्तस्यैतदस्त्रं प्रभवश् च योऽस्य । बाणावपातां त्वमिहाद्य धीमन् मया सहाव्यग्रमनाः सहस्व ।। 70 ।।
manye svayambhūrbhagavānacintyastasyaitadastraṃ prabhavaś ca yo'sya | bāṇāvapātāṃ tvamihādya dhīman mayā sahāvyagramanāḥ sahasva || 70 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   70

प्रच्छादयत्येष हि राक्षसेन्द्रः सर्वा दिशः सायकवृष्टिजालैः । एतच्च सर्वं पतिताग्र्यशूरं न भ्राजते वानरराजसैन्यम् ।। 71 ।।
pracchādayatyeṣa hi rākṣasendraḥ sarvā diśaḥ sāyakavṛṣṭijālaiḥ | etacca sarvaṃ patitāgryaśūraṃ na bhrājate vānararājasainyam || 71 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   71

आवां तु दृष्ट्वा पतितौ विसंज्ञौ निवृत्तयुद्धौ हतहर्षरोषौ । ध्रुवं प्रवेक्ष्यत्यमरारिवासंमसौ समासाद्य रणाग्रलक्ष्मीम् ।। 72 ।।
āvāṃ tu dṛṣṭvā patitau visaṃjñau nivṛttayuddhau hataharṣaroṣau | dhruvaṃ pravekṣyatyamarārivāsaṃmasau samāsādya raṇāgralakṣmīm || 72 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   72

ततस्तु ताविन्द्रजिदस्त्रजालैर्बभूवतुस्तत्र तदा विशस्तौ । स चापि तौ तत्र विषादयित्वा ननाद हर्षाद्युधि राक्षसेन्द्रः ।। 73 ।।
tatastu tāvindrajidastrajālairbabhūvatustatra tadā viśastau | sa cāpi tau tatra viṣādayitvā nanāda harṣādyudhi rākṣasendraḥ || 73 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   73

तत स्तदा वानरसैन्यंमेवं रामं च सङ्ख्ये सह लक्ष्मणेन । विषादयित्वा सहसा विवेश पुरीं दशग्रीवभुजाभिगुप्ताम् । संस्तूयमानः स तु यातुधानैः पत्रे च सर्वं हृषितोऽभ्युवाच ।। 74 ।।
tata stadā vānarasainyaṃmevaṃ rāmaṃ ca saṅkhye saha lakṣmaṇena | viṣādayitvā sahasā viveśa purīṃ daśagrīvabhujābhiguptām | saṃstūyamānaḥ sa tu yātudhānaiḥ patre ca sarvaṃ hṛṣito'bhyuvāca || 74 ||

Kanda : Yuddha Kanda

Sarga :   73

Shloka :   74

Add to Playlist

Practice Later

No Playlist Found

Create a Verse Post


namo namaḥ!

भाषा चुने (Choose Language)

Gyaandweep Gyaandweep

namo namaḥ!

Sign Up to explore more than 35 Vedic Scriptures, one verse at a time.

Login to track your learning and teaching progress.


Sign In