सुवर्ण-अध्यक्षः सुवर्ण-रजत-कर्म-अन्तानां असम्बन्ध-आवेशन-चतुः-शालां एक-द्वारां अक्ष-शालां कारयेत् ।। ०२.१३.०१ ।।
suvarṇa-adhyakṣaḥ suvarṇa-rajata-karma-antānāṃ asambandha-āveśana-catuḥ-śālāṃ eka-dvārāṃ akṣa-śālāṃ kārayet || 02.13.01 ||
विशिखा-मध्ये सौवर्णिकं शिल्पवन्तं अभिजातं प्रात्ययिकं च स्थापयेत् ।। ०२.१३.०२ ।।
viśikhā-madhye sauvarṇikaṃ śilpavantaṃ abhijātaṃ prātyayikaṃ ca sthāpayet || 02.13.02 ||
जाम्बूनदं शातकुम्भं हाटकं वैणवं शृङ्ग-शुक्तिजं जात-रूपं रस-विद्धं आकर-उद्गतं च सुवर्णं ।। ०२.१३.०३ ।।
jāmbūnadaṃ śātakumbhaṃ hāṭakaṃ vaiṇavaṃ śṛṅga-śuktijaṃ jāta-rūpaṃ rasa-viddhaṃ ākara-udgataṃ ca suvarṇaṃ || 02.13.03 ||
किञ्जल्क-वर्णं मृदु स्निग्धं अनादि भ्राजिष्णु च श्रेष्ठम् । रक्त-पीतकं मध्यमम् । रक्तं अवरं ।। ०२.१३.०४ ।।
kiñjalka-varṇaṃ mṛdu snigdhaṃ anādi bhrājiṣṇu ca śreṣṭham | rakta-pītakaṃ madhyamam | raktaṃ avaraṃ || 02.13.04 ||
श्रेष्ठानां पाण्डु श्वेतं चाप्राप्तकं ।। ०२.१३.०५ ।।
śreṣṭhānāṃ pāṇḍu śvetaṃ cāprāptakaṃ || 02.13.05 ||
तद्येनाप्राप्तकं तच्चतुर्-गुणेन सीसेन शोधयेत् ।। ०२.१३.०६ ।।
tadyenāprāptakaṃ taccatur-guṇena sīsena śodhayet || 02.13.06 ||
सीस-अन्वयेन भिद्यमानं शुष्क-पटलैर्ध्मापयेत् ।। ०२.१३.०७ ।।
sīsa-anvayena bhidyamānaṃ śuṣka-paṭalairdhmāpayet || 02.13.07 ||
रूक्षत्वाद्भिद्यमानं तैल-गोमये निषेचयेत् ।। ०२.१३.०८ ।।
rūkṣatvādbhidyamānaṃ taila-gomaye niṣecayet || 02.13.08 ||
आकर-उद्गतं सीस-अन्वयेन भिद्यमानं पाक-पत्त्राणि कृत्वा गण्डिकासु कुट्टयेत् । कदली-वज्र-कन्द-कल्के वा निषेचयेत् ।। ०२.१३.०९ ।।
ākara-udgataṃ sīsa-anvayena bhidyamānaṃ pāka-pattrāṇi kṛtvā gaṇḍikāsu kuṭṭayet | kadalī-vajra-kanda-kalke vā niṣecayet || 02.13.09 ||
तुत्थ-उद्गतं गौडिकं काम्बुकं चाक्रवालिकं च रूप्यं ।। ०२.१३.१० ।।
tuttha-udgataṃ gauḍikaṃ kāmbukaṃ cākravālikaṃ ca rūpyaṃ || 02.13.10 ||
श्वेतं स्निग्धं मृदु च श्रेष्ठं ।। ०२.१३.११ ।।
śvetaṃ snigdhaṃ mṛdu ca śreṣṭhaṃ || 02.13.11 ||
विपर्यये स्फोटनं च दुष्टं ।। ०२.१३.१२ ।।
viparyaye sphoṭanaṃ ca duṣṭaṃ || 02.13.12 ||
तत्-सीस-चतुर्-भागेन शोधयेत् ।। ०२.१३.१३ ।।
tat-sīsa-catur-bhāgena śodhayet || 02.13.13 ||
उद्गत-चूलिकं अच्छं भ्राजिष्णु दधि-वर्णं च शुद्धं ।। ०२.१३.१४ ।।
udgata-cūlikaṃ acchaṃ bhrājiṣṇu dadhi-varṇaṃ ca śuddhaṃ || 02.13.14 ||
शुद्धस्यएको हारिद्रस्य सुवर्णो वर्णकः ।। ०२.१३.१५ ।।
śuddhasyaeko hāridrasya suvarṇo varṇakaḥ || 02.13.15 ||
ततः शुल्ब-काकण्य्-उत्तर-अपसारिता आ-चतुः-सीम-अन्तादिति षोडश वर्णकाः ।। ०२.१३.१६ ।।
tataḥ śulba-kākaṇy-uttara-apasāritā ā-catuḥ-sīma-antāditi ṣoḍaśa varṇakāḥ || 02.13.16 ||
सुवर्णं पूर्वं निकष्य पश्चाद्वर्णिकां निकषयेत् ।। ०२.१३.१७ ।।
suvarṇaṃ pūrvaṃ nikaṣya paścādvarṇikāṃ nikaṣayet || 02.13.17 ||
सम-राग-लेखं अनिम्न-उन्नते देशे निकषितम् । परिमृदितं परिलीढं नख-अन्तराद्वा गैरिकेण-अवचूर्णितं उपधिं विद्यात् ।। ०२.१३.१८ ।।
sama-rāga-lekhaṃ animna-unnate deśe nikaṣitam | parimṛditaṃ parilīḍhaṃ nakha-antarādvā gairikeṇa-avacūrṇitaṃ upadhiṃ vidyāt || 02.13.18 ||
जाति-हिङ्गुलुकेन पुष्पका-सीसेन वा गो-मूत्र-भावितेन दिग्धेनाग्र-हस्तेन संस्पृष्टं सुवर्णं श्वेती-भवति ।। ०२.१३.१९ ।।
jāti-hiṅgulukena puṣpakā-sīsena vā go-mūtra-bhāvitena digdhenāgra-hastena saṃspṛṣṭaṃ suvarṇaṃ śvetī-bhavati || 02.13.19 ||
सकेसरः स्निग्धो मृदुर्भाजिष्णुश्च निकष-रागः श्रेष्ठः ।। ०२.१३.२० ।।
sakesaraḥ snigdho mṛdurbhājiṣṇuśca nikaṣa-rāgaḥ śreṣṭhaḥ || 02.13.20 ||
कालिङ्गकस्तापी-पाषाणो वा मुद्ग-वर्णो निकषः श्रेष्ठः ।। ०२.१३.२१ ।।
kāliṅgakastāpī-pāṣāṇo vā mudga-varṇo nikaṣaḥ śreṣṭhaḥ || 02.13.21 ||
सम-रागी विक्रय-क्रय-हितः ।। ०२.१३.२२ ।।
sama-rāgī vikraya-kraya-hitaḥ || 02.13.22 ||
हस्तिच्-छविकः सहरितः प्रति-रागी विक्रय-हितः ।। ०२.१३.२३ ।।
hastic-chavikaḥ saharitaḥ prati-rāgī vikraya-hitaḥ || 02.13.23 ||
स्थिरः परुषो विषम-वर्णश्चाप्रतिरागी क्रय-हितः ।। ०२.१३.२४ ।।
sthiraḥ paruṣo viṣama-varṇaścāpratirāgī kraya-hitaḥ || 02.13.24 ||
छेदश्चिक्कणः सम-वर्णः श्लक्ष्णो मृदुर्भाजिष्णुश्च श्रेष्ठः ।। ०२.१३.२५ ।।
chedaścikkaṇaḥ sama-varṇaḥ ślakṣṇo mṛdurbhājiṣṇuśca śreṣṭhaḥ || 02.13.25 ||
तापो बहिर्-अन्तश्च समः किञ्जल्क-वर्णः कुरण्डक-पुष्प-वर्णो वा श्रेष्ठः ।। ०२.१३.२६ ।।
tāpo bahir-antaśca samaḥ kiñjalka-varṇaḥ kuraṇḍaka-puṣpa-varṇo vā śreṣṭhaḥ || 02.13.26 ||
श्यावो नीलश्चाप्राप्तकः ।। ०२.१३.२७ ।।
śyāvo nīlaścāprāptakaḥ || 02.13.27 ||
तुला-प्रतिमानं पौतव-अध्यक्षे वक्ष्यामः ।। ०२.१३.२८ ।।
tulā-pratimānaṃ pautava-adhyakṣe vakṣyāmaḥ || 02.13.28 ||
तेनौपदेशेन रूप्य-सुवर्णं दद्यादाददीत च ।। ०२.१३.२९ ।।
tenaupadeśena rūpya-suvarṇaṃ dadyādādadīta ca || 02.13.29 ||
अक्ष-शालां अनायुक्तो नौपगच्छेत् ।। ०२.१३.३० ।।
akṣa-śālāṃ anāyukto naupagacchet || 02.13.30 ||
अभिगच्छन्नुच्छेद्यः ।। ०२.१३.३१ ।।
abhigacchannucchedyaḥ || 02.13.31 ||
आयुक्तो वा सरूप्य-सुवर्णस्तेनएव जीयेत ।। ०२.१३.३२ ।।
āyukto vā sarūpya-suvarṇastenaeva jīyeta || 02.13.32 ||
विचित-वस्त्र-हस्त-गुह्याः काञ्चन-पृषत-त्वष्टृ-तपनीय-कारवो ध्मायक-चरक-पांसु-धावकाः प्रविशेयुर्निष्कसेयुश्च ।। ०२.१३.३३ ।।
vicita-vastra-hasta-guhyāḥ kāñcana-pṛṣata-tvaṣṭṛ-tapanīya-kāravo dhmāyaka-caraka-pāṃsu-dhāvakāḥ praviśeyurniṣkaseyuśca || 02.13.33 ||
सर्वं चएषां उपकरणं अनिष्ठिताश्च प्रयोगास्तत्रएवावतिष्ठेरन् ।। ०२.१३.३४ ।।
sarvaṃ caeṣāṃ upakaraṇaṃ aniṣṭhitāśca prayogāstatraevāvatiṣṭheran || 02.13.34 ||
गृहीतं सुवर्णं धृतं च प्रयोगं करण-मध्ये दद्यात् ।। ०२.१३.३५ ।।
gṛhītaṃ suvarṇaṃ dhṛtaṃ ca prayogaṃ karaṇa-madhye dadyāt || 02.13.35 ||
सायं प्रातश्च लक्षितं कर्तृ-कारयितृ-मुद्राभ्यां निदध्यात् ।। ०२.१३.३६ ।।
sāyaṃ prātaśca lakṣitaṃ kartṛ-kārayitṛ-mudrābhyāṃ nidadhyāt || 02.13.36 ||
क्षेपणो गुणः क्षुद्रकं इति कर्माणि ।। ०२.१३.३७ ।।
kṣepaṇo guṇaḥ kṣudrakaṃ iti karmāṇi || 02.13.37 ||
क्षेपणः काच-अर्पण-आदीनि ।। ०२.१३.३८ ।।
kṣepaṇaḥ kāca-arpaṇa-ādīni || 02.13.38 ||
गुणः सूत्र-वान-आदीनि ।। ०२.१३.३९ ।।
guṇaḥ sūtra-vāna-ādīni || 02.13.39 ||
घनं सुषिरं पृषत-आदि-युक्तं क्षुद्रकं इति ।। ०२.१३.४० ।।
ghanaṃ suṣiraṃ pṛṣata-ādi-yuktaṃ kṣudrakaṃ iti || 02.13.40 ||
अर्पयेत्काच-कर्मणः पञ्च-भागं काञ्चनं दश-भागं कटु-मानं ।। ०२.१३.४१ ।।
arpayetkāca-karmaṇaḥ pañca-bhāgaṃ kāñcanaṃ daśa-bhāgaṃ kaṭu-mānaṃ || 02.13.41 ||
ताम्र-पाद-युक्तं रूप्यं रूप्य-पाद-युक्तं वा सुवर्णं संस्कृतकम् । तस्माद्रक्षेत् ।। ०२.१३.४२ ।।
tāmra-pāda-yuktaṃ rūpyaṃ rūpya-pāda-yuktaṃ vā suvarṇaṃ saṃskṛtakam | tasmādrakṣet || 02.13.42 ||
पृषत-काच-कर्मणः त्रयो हि भागाः परिभाण्डं द्वौ वास्तुकम् । चत्वारो वा वास्तुकं त्रयः परिभाण्डं ।। ०२.१३.४३ ।।
pṛṣata-kāca-karmaṇaḥ trayo hi bhāgāḥ paribhāṇḍaṃ dvau vāstukam | catvāro vā vāstukaṃ trayaḥ paribhāṇḍaṃ || 02.13.43 ||
त्वष्टृ-कर्मणः शुल्ब-भाण्डं सम-सुवर्णेन सम्यूहयेत् ।। ०२.१३.४४ ।।
tvaṣṭṛ-karmaṇaḥ śulba-bhāṇḍaṃ sama-suvarṇena samyūhayet || 02.13.44 ||
रूप्य-भाण्डं घनं सुषिरं वा सुवर्ण-अर्धेनावलेपयेत् ।। ०२.१३.४५ ।।
rūpya-bhāṇḍaṃ ghanaṃ suṣiraṃ vā suvarṇa-ardhenāvalepayet || 02.13.45 ||
चतुर्-भाग-सुवर्णं वा वालुका-हिङ्गुलुकस्य रसेन चूर्णेन वा वासयेत् । ।। ०२.१३.४६ ।।
catur-bhāga-suvarṇaṃ vā vālukā-hiṅgulukasya rasena cūrṇena vā vāsayet | || 02.13.46 ||
तपनीयं ज्येष्ठं सुवर्णं सुरागं सम-सीस-अतिक्रान्तं पाक-पत्त्र-पक्वं सैन्धविकयाउज्ज्वालितं नील-पीत-श्वेत-हरित-शुक-पत्त्र-वर्णानां प्रकृतिर्भवति ।। ०२.१३.४७ ।।
tapanīyaṃ jyeṣṭhaṃ suvarṇaṃ surāgaṃ sama-sīsa-atikrāntaṃ pāka-pattra-pakvaṃ saindhavikayāujjvālitaṃ nīla-pīta-śveta-harita-śuka-pattra-varṇānāṃ prakṛtirbhavati || 02.13.47 ||
तीक्ष्णं चास्य मयूर-ग्रीव-आभं श्वेत-भङ्गं चिमिचिमायितं पीत-चूर्णितं काकणिकः सुवर्ण-रागः ।। ०२.१३.४८ ।।
tīkṣṇaṃ cāsya mayūra-grīva-ābhaṃ śveta-bhaṅgaṃ cimicimāyitaṃ pīta-cūrṇitaṃ kākaṇikaḥ suvarṇa-rāgaḥ || 02.13.48 ||
तारं उपशुद्धं वा अस्थि-तुत्थे चतुः सम-सीसे चतुः शुष्क-तुत्थे चतुः कपाले त्रिर्गोमये द्विरेवं सप्त-दश-तुत्थ-अतिक्रान्तं सैन्धविकयाउज्ज्वालितं ।। ०२.१३.४९ ।।
tāraṃ upaśuddhaṃ vā asthi-tutthe catuḥ sama-sīse catuḥ śuṣka-tutthe catuḥ kapāle trirgomaye dvirevaṃ sapta-daśa-tuttha-atikrāntaṃ saindhavikayāujjvālitaṃ || 02.13.49 ||
एतस्मात्काकण्य्-उत्तरमाद्विमाषादिति सुवर्णे देयम् । पश्चाद्राग-योगः । श्वेत-तारं भवति । ।। ०२.१३.५० ।।
etasmātkākaṇy-uttaramādvimāṣāditi suvarṇe deyam | paścādrāga-yogaḥ | śveta-tāraṃ bhavati | || 02.13.50 ||
त्रयोअंशास्तपनीयस्य द्वात्रिंशद्-भाग-श्वेत-तारं ऊर्च्छिताः तत्श्वेत-लोहितकं भवति ।। ०२.१३.५१ ।।
trayoaṃśāstapanīyasya dvātriṃśad-bhāga-śveta-tāraṃ ūrcchitāḥ tatśveta-lohitakaṃ bhavati || 02.13.51 ||
ताम्रं पीतकं करोति ।। ०२.१३.५२ ।।
tāmraṃ pītakaṃ karoti || 02.13.52 ||
तपनीयं उज्ज्वाल्य राग-त्रि-भागं दद्यात् । पीत-रागं भवति ।। ०२.१३.५३ ।।
tapanīyaṃ ujjvālya rāga-tri-bhāgaṃ dadyāt | pīta-rāgaṃ bhavati || 02.13.53 ||
श्वेत-तार-भागौ द्वावेकस्तपनीयस्य मुद्ग-वर्णं करोति ।। ०२.१३.५४ ।।
śveta-tāra-bhāgau dvāvekastapanīyasya mudga-varṇaṃ karoti || 02.13.54 ||
काल-अयसस्यार्ध-भाग-अभ्यक्तं कृष्णं भवति ।। ०२.१३.५५ ।।
kāla-ayasasyārdha-bhāga-abhyaktaṃ kṛṣṇaṃ bhavati || 02.13.55 ||
प्रतिलेपिना रसेन द्वि-गुण-अभ्यक्तं तपनीयं शुक-पत्त्र-वर्णं भवति ।। ०२.१३.५६ ।।
pratilepinā rasena dvi-guṇa-abhyaktaṃ tapanīyaṃ śuka-pattra-varṇaṃ bhavati || 02.13.56 ||
तस्य-आरम्भे राग-विशेषेषु प्रतिवर्णिकां गृह्णीयात् ।। ०२.१३.५७ ।।
tasya-ārambhe rāga-viśeṣeṣu prativarṇikāṃ gṛhṇīyāt || 02.13.57 ||
तीक्ष्ण-ताम्र-संस्कारं च बुध्येत ।। ०२.१३.५८ ।।
tīkṣṇa-tāmra-saṃskāraṃ ca budhyeta || 02.13.58 ||
तस्माद्वज्र-मणि-मुक्ता-प्रवाल-रूपाणां अपनेयि-मानं च रूप्य-सुवर्ण-भाण्ड-बन्ध-प्रमाणानि च ।। ०२.१३.५९ ।।
tasmādvajra-maṇi-muktā-pravāla-rūpāṇāṃ apaneyi-mānaṃ ca rūpya-suvarṇa-bhāṇḍa-bandha-pramāṇāni ca || 02.13.59 ||
सम-रागं सम-द्वन्द्वं असक्त-पृषतं स्थिरं । ।। ०२.१३.६०अ ब ।।
sama-rāgaṃ sama-dvandvaṃ asakta-pṛṣataṃ sthiraṃ | || 02.13.60a ba ||
सुप्रमृष्टं असम्पीतं विभक्तं धारणे सुखं ।। ०२.१३.६०च्द् ।।
supramṛṣṭaṃ asampītaṃ vibhaktaṃ dhāraṇe sukhaṃ || 02.13.60cd ||
अभिनीतं प्रभा-युक्तं संस्थानं अधुरं समं । ।। ०२.१३.६१अ ब ।।
abhinītaṃ prabhā-yuktaṃ saṃsthānaṃ adhuraṃ samaṃ | || 02.13.61a ba ||
मनो-नेत्र-अभिरामं च तपनीय-गुणाः स्मृताः ।। ०२.१३.६१च्द् ।।
mano-netra-abhirāmaṃ ca tapanīya-guṇāḥ smṛtāḥ || 02.13.61cd ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Saved Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
