Gyaandweep | Kautilya Arthashastra Navamo Adhikarana, Adhyaya 1

Shloka 1

विजिगीषुरात्मनः परस्य च बल-अबलं शक्ति-देश-काल-यात्रा-काल-बल-समुद्दान-काल-पश्चात्-कोप-क्षय-व्यय-लाभ-आपदां ज्ञात्वा विशिष्ट-बलो यायात् । अन्यथाआसीत ॥ ०९.१.०१ ॥

PADACHEDA

विजिगीषुः आत्मनः परस्य च बल-अबलम् शक्ति-देश-काल-यात्रा-काल-बल-समुद्दान-काल-पश्चात् कोप-क्षय-व्यय-लाभ-आपदाम् ज्ञात्वा विशिष्ट-बलः यायात् । अन्यथा आसीत ॥ ०९।१।०१ ॥

TRANSLITERATION

vijigīṣuḥ ātmanaḥ parasya ca bala-abalam śakti-deśa-kāla-yātrā-kāla-bala-samuddāna-kāla-paścāt kopa-kṣaya-vyaya-lābha-āpadām jñātvā viśiṣṭa-balaḥ yāyāt . anyathā āsīta .. 09.1.01 ..

Shloka 2

उत्साह-प्रभावयोरुत्साहः श्रेयान् ॥ ०९.१.०२ ॥

PADACHEDA

उत्साह-प्रभावयोः उत्साहः श्रेयान् ॥ ०९।१।०२ ॥

TRANSLITERATION

utsāha-prabhāvayoḥ utsāhaḥ śreyān .. 09.1.02 ..

Shloka 3

स्वयं हि राजा शूरो बलवानरोगः कृत-अस्त्रो दण्ड-द्वितीयोअपि शक्तः प्रभाववन्तं राजानं जेतुं ॥ ०९.१.०३ ॥

PADACHEDA

स्वयम् हि राजा शूरः बलवान् अरोगः कृत-अस्त्रः दण्ड-द्वितीयः अपि शक्तः प्रभाववन्तम् राजानम् जेतुम् ॥ ०९।१।०३ ॥

TRANSLITERATION

svayam hi rājā śūraḥ balavān arogaḥ kṛta-astraḥ daṇḍa-dvitīyaḥ api śaktaḥ prabhāvavantam rājānam jetum .. 09.1.03 ..

Shloka 4

अल्पोअपि चास्य दण्डस्तेजसा कृत्य-करो भवति ॥ ०९.१.०४ ॥

PADACHEDA

अल्पः अपि च अस्य दण्डः तेजसा कृत्य-करः भवति ॥ ०९।१।०४ ॥

TRANSLITERATION

alpaḥ api ca asya daṇḍaḥ tejasā kṛtya-karaḥ bhavati .. 09.1.04 ..

Shloka 5

निरुत्साहस्तु प्रभाववान्राजा विक्रम-अभिपन्नो नश्यति इत्याचार्याः ॥ ०९.१.०५ ॥

PADACHEDA

निरुत्साहः तु प्रभाववान् राजा विक्रम-अभिपन्नः नश्यति इति आचार्याः ॥ ०९।१।०५ ॥

TRANSLITERATION

nirutsāhaḥ tu prabhāvavān rājā vikrama-abhipannaḥ naśyati iti ācāryāḥ .. 09.1.05 ..

Shloka 6

नैति कौटिल्यः ॥ ०९.१.०६ ॥

PADACHEDA

न एति कौटिल्यः ॥ ०९।१।०६ ॥

TRANSLITERATION

na eti kauṭilyaḥ .. 09.1.06 ..

Shloka 7

प्रभाववानुत्साहवन्तं राजानं प्रभावेनातिसंधत्ते तद्-विशिष्टं अन्यं राजानं आवाह्य भृत्वा क्रीत्वा प्रवीर-पुरुषान् ॥ ०९.१.०७ ॥

PADACHEDA

प्रभाववान् उत्साहवन्तम् राजानम् प्रभावेन अतिसंधत्ते तद्-विशिष्टम् अन्यम् राजानम् आवाह्य भृत्वा क्रीत्वा प्रवीर-पुरुषान् ॥ ०९।१।०७ ॥

TRANSLITERATION

prabhāvavān utsāhavantam rājānam prabhāvena atisaṃdhatte tad-viśiṣṭam anyam rājānam āvāhya bhṛtvā krītvā pravīra-puruṣān .. 09.1.07 ..

Shloka 8

प्रभूत-प्रभाव-हय-हस्ति-रथ-उपकरण-सम्पन्नश्चास्य दण्डः सर्वत्राप्रतिहतश्चरति ॥ ०९.१.०८ ॥

PADACHEDA

प्रभूत-प्रभाव-हय-हस्ति-रथ-उपकरण-सम्पन्नः च अस्य दण्डः सर्वत्र अप्रतिहतः चरति ॥ ०९।१।०८ ॥

TRANSLITERATION

prabhūta-prabhāva-haya-hasti-ratha-upakaraṇa-sampannaḥ ca asya daṇḍaḥ sarvatra apratihataḥ carati .. 09.1.08 ..

Shloka 9

उत्साहवतश्च प्रभाववन्तो जित्वा क्रीत्वा च स्त्रियो बालाः पङ्गवोअन्धाश्च पृथिवीं जिग्युरिति ॥ ०९.१.०९ ॥

PADACHEDA

उत्साहवतः च प्रभाववन्तः जित्वा क्रीत्वा च स्त्रियः बालाः पङ्गवः अन्धाः च पृथिवीम् जिग्युः इति ॥ ०९।१।०९ ॥

TRANSLITERATION

utsāhavataḥ ca prabhāvavantaḥ jitvā krītvā ca striyaḥ bālāḥ paṅgavaḥ andhāḥ ca pṛthivīm jigyuḥ iti .. 09.1.09 ..

Shloka 10

प्रभाव-मन्त्रयोः प्रभावः श्रेयान् ॥ ०९.१.१० ॥

PADACHEDA

प्रभाव-मन्त्रयोः प्रभावः श्रेयान् ॥ ०९।१।१० ॥

TRANSLITERATION

prabhāva-mantrayoḥ prabhāvaḥ śreyān .. 09.1.10 ..

Shloka 11

मन्त्र-शक्ति-सम्पन्नो हि वन्ध्य-बुद्धिरप्रभावो भवति ॥ ०९.१.११ ॥

PADACHEDA

मन्त्र-शक्ति-सम्पन्नः हि वन्ध्य-बुद्धिः अप्रभावः भवति ॥ ०९।१।११ ॥

TRANSLITERATION

mantra-śakti-sampannaḥ hi vandhya-buddhiḥ aprabhāvaḥ bhavati .. 09.1.11 ..

Shloka 12

मन्त्र-कर्म चास्य निश्चितं अप्रभावो गर्भ-धान्यं अवृष्टिरिवौपहन्ति इत्याचार्याः ॥ ०९.१.१२ ॥

PADACHEDA

मन्त्र-कर्म च अस्य निश्चितम् अ प्रभावः गर्भ-धान्यम् अवृष्टिः इव औपहन्ति इति आचार्याः ॥ ०९।१।१२ ॥

TRANSLITERATION

mantra-karma ca asya niścitam a prabhāvaḥ garbha-dhānyam avṛṣṭiḥ iva aupahanti iti ācāryāḥ .. 09.1.12 ..

Shloka 13

नैति कौटिल्यः ॥ ०९.१.१३ ॥

PADACHEDA

न एति कौटिल्यः ॥ ०९।१।१३ ॥

TRANSLITERATION

na eti kauṭilyaḥ .. 09.1.13 ..

Shloka 14

मन्त्र-शक्तिः श्रेयसी ॥ ०९.१.१४ ॥

PADACHEDA

मन्त्र-शक्तिः श्रेयसी ॥ ०९।१।१४ ॥

TRANSLITERATION

mantra-śaktiḥ śreyasī .. 09.1.14 ..

Shloka 15

प्रज्ञा-शास्त्र-चक्षुर्हि राजाअल्पेनापि प्रयत्नेन मन्त्रं आधातुं शक्तः परानुत्साह-प्रभाववतश्च साम-आदिभिर्योग-उपनिषद्भ्यां चातिसंधातुं ॥ ०९.१.१५ ॥

PADACHEDA

प्रज्ञा-शास्त्र-चक्षुः हि राजा अ अल्पेन अपि प्रयत्नेन मन्त्रम् आधातुम् शक्तः परान् उत्साह-प्रभाववतः च साम-आदिभिः योग-उपनिषद्भ्याम् च अतिसंधातुम् ॥ ०९।१।१५ ॥

TRANSLITERATION

prajñā-śāstra-cakṣuḥ hi rājā a alpena api prayatnena mantram ādhātum śaktaḥ parān utsāha-prabhāvavataḥ ca sāma-ādibhiḥ yoga-upaniṣadbhyām ca atisaṃdhātum .. 09.1.15 ..

Shloka 16

एवं उत्साह-प्रभाव-मन्त्र-शक्तीनां उत्तर-उत्तर-अधिकोअतिसंधत्ते ॥ ०९.१.१६ ॥

PADACHEDA

एवम् उत्साह-प्रभाव-मन्त्र-शक्तीनाम् उत्तर-उत्तर-अधिकः अतिसंधत्ते ॥ ०९।१।१६ ॥

TRANSLITERATION

evam utsāha-prabhāva-mantra-śaktīnām uttara-uttara-adhikaḥ atisaṃdhatte .. 09.1.16 ..

Shloka 17

देशः पृथिवी ॥ ०९.१.१७ ॥

PADACHEDA

देशः पृथिवी ॥ ०९।१।१७ ॥

TRANSLITERATION

deśaḥ pṛthivī .. 09.1.17 ..

Shloka 18

तस्यां हिमवत्-समुद्र-अन्तरं उदीचीनं योजन-सहस्र-परिमाणं तिर्यक्चक्र-वर्ति-क्षेत्रं ॥ ०९.१.१८ ॥

PADACHEDA

तस्याम् हिमवत्-समुद्र-अन्तरम् उदीचीनम् योजन-सहस्र-परिमाणम् तिर्यक्चक्र-वर्ति-क्षेत्रम् ॥ ०९।१।१८ ॥

TRANSLITERATION

tasyām himavat-samudra-antaram udīcīnam yojana-sahasra-parimāṇam tiryakcakra-varti-kṣetram .. 09.1.18 ..

Shloka 19

तत्रारण्यो ग्राम्यः पर्वत औदको भौमः समो विषम इति विशेषाः ॥ ०९.१.१९ ॥

PADACHEDA

तत्र आरण्यः ग्राम्यः पर्वतः औदकः भौमः समः विषमः इति विशेषाः ॥ ०९।१।१९ ॥

TRANSLITERATION

tatra āraṇyaḥ grāmyaḥ parvataḥ audakaḥ bhaumaḥ samaḥ viṣamaḥ iti viśeṣāḥ .. 09.1.19 ..

Shloka 20

तेषु यथा-स्व-बल-वृद्धि-करं कर्म प्रयुञ्जीत ॥ ०९.१.२० ॥

PADACHEDA

तेषु यथा स्व-बल-वृद्धि-करम् कर्म प्रयुञ्जीत ॥ ०९।१।२० ॥

TRANSLITERATION

teṣu yathā sva-bala-vṛddhi-karam karma prayuñjīta .. 09.1.20 ..

Shloka 21

यत्र-आत्मनः सैन्य-व्यायामानां भूमिः । अभूमिः परस्य । स उत्तमो देशः । विपरीतोअधमः । साधारणो मध्यमः ॥ ०९.१.२१ ॥

PADACHEDA

यत्र आत्मनः सैन्य-व्यायामानाम् भूमिः । अभूमिः परस्य । सः उत्तमः देशः । विपरीतः अधमः । साधारणः मध्यमः ॥ ०९।१।२१ ॥

TRANSLITERATION

yatra ātmanaḥ sainya-vyāyāmānām bhūmiḥ . abhūmiḥ parasya . saḥ uttamaḥ deśaḥ . viparītaḥ adhamaḥ . sādhāraṇaḥ madhyamaḥ .. 09.1.21 ..

Shloka 22

कालः शीत-उष्ण-वर्ष-आत्मा ॥ ०९.१.२२ ॥

PADACHEDA

कालः शीत-उष्ण-वर्ष-आत्मा ॥ ०९।१।२२ ॥

TRANSLITERATION

kālaḥ śīta-uṣṇa-varṣa-ātmā .. 09.1.22 ..

Shloka 23

तस्य रात्रिरहः पक्षो मास ऋतुरयनं संवत्सरो युगं इति विशेषाः ॥ ०९.१.२३ ॥

PADACHEDA

तस्य रात्रिः अहर् पक्षः मासः ऋतुः अयनम् संवत्सरः युगम् इति विशेषाः ॥ ०९।१।२३ ॥

TRANSLITERATION

tasya rātriḥ ahar pakṣaḥ māsaḥ ṛtuḥ ayanam saṃvatsaraḥ yugam iti viśeṣāḥ .. 09.1.23 ..

Shloka 24

तेषु यथा-स्व-बल-वृद्धि-करं कर्म-प्रयुञ्जीत ॥ ०९.१.२४ ॥

PADACHEDA

तेषु यथा स्व-बल-वृद्धि-करम् कर्म प्रयुञ्जीत ॥ ०९।१।२४ ॥

TRANSLITERATION

teṣu yathā sva-bala-vṛddhi-karam karma prayuñjīta .. 09.1.24 ..

Shloka 25

यत्र-आत्मनः सैन्य-व्यायामानां ऋतुः अनृतुः परस्य । स उत्तमः कालः । विपरीतोअधमः । साधारणो मध्यमः ॥ ०९.१.२५ ॥

PADACHEDA

यत्र आत्मनः सैन्य-व्यायामानाम् ऋतुः अनृतुः परस्य । सः उत्तमः कालः । विपरीतः अधमः । साधारणः मध्यमः ॥ ०९।१।२५ ॥

TRANSLITERATION

yatra ātmanaḥ sainya-vyāyāmānām ṛtuḥ anṛtuḥ parasya . saḥ uttamaḥ kālaḥ . viparītaḥ adhamaḥ . sādhāraṇaḥ madhyamaḥ .. 09.1.25 ..

Shloka 26

शक्ति-देश-कालानां तु शक्तिः श्रेयसी इत्याचार्याः ॥ ०९.१.२६ ॥

PADACHEDA

शक्ति-देश-कालानाम् तु शक्तिः श्रेयसी इति आचार्याः ॥ ०९।१।२६ ॥

TRANSLITERATION

śakti-deśa-kālānām tu śaktiḥ śreyasī iti ācāryāḥ .. 09.1.26 ..

Shloka 27

शक्तिमान्हि निम्न-स्थलवतो देशस्य शीत-उष्ण-वर्षवतश्च कालस्य शक्तः प्रतीकारे भवति ॥ ०९.१.२७ ॥

PADACHEDA

शक्तिमान् हि निम्न-स्थलवतः देशस्य शीत-उष्ण-वर्षवतः च कालस्य शक्तः प्रतीकारे भवति ॥ ०९।१।२७ ॥

TRANSLITERATION

śaktimān hi nimna-sthalavataḥ deśasya śīta-uṣṇa-varṣavataḥ ca kālasya śaktaḥ pratīkāre bhavati .. 09.1.27 ..

Shloka 28

देशः श्रेयान् इत्येके ॥ ०९.१.२८ ॥

PADACHEDA

देशः श्रेयान् इति एके ॥ ०९।१।२८ ॥

TRANSLITERATION

deśaḥ śreyān iti eke .. 09.1.28 ..

Shloka 29

स्थल-गतो हि श्वा नक्रं विकर्षति । निम्न-गतो नक्रः श्वानम् इति ॥ ०९.१.२९ ॥

PADACHEDA

स्थल-गतः हि श्वा नक्रम् विकर्षति । निम्न-गतः नक्रः श्वानम् इति ॥ ०९।१।२९ ॥

TRANSLITERATION

sthala-gataḥ hi śvā nakram vikarṣati . nimna-gataḥ nakraḥ śvānam iti .. 09.1.29 ..

Shloka 30

कालः श्रेयान् इत्येके ॥ ०९.१.३० ॥

PADACHEDA

कालः श्रेयान् इति एके ॥ ०९।१।३० ॥

TRANSLITERATION

kālaḥ śreyān iti eke .. 09.1.30 ..

Shloka 31

दिवा काकः कौशिकं हन्ति । रात्रौ कौशिकः काकम् इति ॥ ०९.१.३१ ॥

PADACHEDA

दिवा काकः कौशिकम् हन्ति । रात्रौ कौशिकः काकम् इति ॥ ०९।१।३१ ॥

TRANSLITERATION

divā kākaḥ kauśikam hanti . rātrau kauśikaḥ kākam iti .. 09.1.31 ..

Shloka 32

नैति कौटिल्यः ॥ ०९.१.३२ ॥

PADACHEDA

न एति कौटिल्यः ॥ ०९।१।३२ ॥

TRANSLITERATION

na eti kauṭilyaḥ .. 09.1.32 ..

Shloka 33

परस्पर-साधका हि शक्ति-देश-कालाः ॥ ०९.१.३३ ॥

PADACHEDA

परस्पर-साधकाः हि शक्ति-देश-कालाः ॥ ०९।१।३३ ॥

TRANSLITERATION

paraspara-sādhakāḥ hi śakti-deśa-kālāḥ .. 09.1.33 ..

Shloka 34

तैरभ्युच्चितस्तृतीयं चतुर्थं वा दण्डस्यांशं मूले पार्ष्ण्यां प्रत्यन्त-अटवीषु च रक्षा विधाय कार्य-साधन-सहं कोश-दण्डं चऽदाय क्षीण-पुराण-भक्तं अगृहीत-नव-भक्तं असंस्कृत-दुर्गम-मित्रं वार्षिकं चास्य सस्यं हैमनं च मुष्टिं उपहन्तुं मार्गशीर्षीं यात्रां यायात् ॥ ०९.१.३४ ॥

PADACHEDA

तैः अभ्युच्चितः तृतीयम् चतुर्थम् वा दण्डस्य अंशम् मूले पार्ष्ण्याम् प्रत्यन्त-अटवीषु च रक्षाः विधाय कार्य-साधन-सहम् कोश-दण्डम् च अदाय क्षीण-पुराण-भक्तम् अ गृहीत-नव-भक्तम् अ संस्कृत-दुर्गम-मित्रम् वार्षिकम् च अस्य सस्यम् हैमनम् च मुष्टिम् उपहन्तुम् मार्गशीर्षीम् यात्राम् यायात् ॥ ०९।१।३४ ॥

TRANSLITERATION

taiḥ abhyuccitaḥ tṛtīyam caturtham vā daṇḍasya aṃśam mūle pārṣṇyām pratyanta-aṭavīṣu ca rakṣāḥ vidhāya kārya-sādhana-saham kośa-daṇḍam ca adāya kṣīṇa-purāṇa-bhaktam a gṛhīta-nava-bhaktam a saṃskṛta-durgama-mitram vārṣikam ca asya sasyam haimanam ca muṣṭim upahantum mārgaśīrṣīm yātrām yāyāt .. 09.1.34 ..

Shloka 35

हैमानं चास्य सस्यं वासन्तिकं च मुष्टिं उपहन्तुं चैत्रीं यात्रां यायात् ॥ ०९.१.३५ ॥

PADACHEDA

हैमानम् च अस्य सस्यम् वासन्तिकम् च मुष्टिम् उपहन्तुम् चैत्रीम् यात्राम् यायात् ॥ ०९।१।३५ ॥

TRANSLITERATION

haimānam ca asya sasyam vāsantikam ca muṣṭim upahantum caitrīm yātrām yāyāt .. 09.1.35 ..

Shloka 36

क्षीण-कृण-काष्ठ-उदकं असंस्कृत-दुर्गम-मित्रं वासन्तिकं चास्य सस्यं वार्षिकीं च मुष्टिं उपहन्तुं ज्येष्ठामूलीयां यात्रां यायात् ॥ ०९.१.३६ ॥

PADACHEDA

क्षीण-कृण-काष्ठ-उदकम् अ संस्कृत-दुर्गम-मित्रम् वासन्तिकम् च अस्य सस्यम् वार्षिकीम् च मुष्टिम् उपहन्तुम् ज्येष्ठामूलीयाम् यात्राम् यायात् ॥ ०९।१।३६ ॥

TRANSLITERATION

kṣīṇa-kṛṇa-kāṣṭha-udakam a saṃskṛta-durgama-mitram vāsantikam ca asya sasyam vārṣikīm ca muṣṭim upahantum jyeṣṭhāmūlīyām yātrām yāyāt .. 09.1.36 ..

Shloka 37

अत्युष्णं अल्प-यवस-इन्धन-उदकं वा देशं हेमन्ते यायात् ॥ ०९.१.३७ ॥

PADACHEDA

अति उष्णम् अल्प-यवस-इन्धन-उदकम् वा देशम् हेमन्ते यायात् ॥ ०९।१।३७ ॥

TRANSLITERATION

ati uṣṇam alpa-yavasa-indhana-udakam vā deśam hemante yāyāt .. 09.1.37 ..

Shloka 38

तुषार-दुर्दिनं अगाध-निम्न-प्रायं गहन-तृण-वृक्षं वा देशं ग्रीष्मे यायात् ॥ ०९.१.३८ ॥

PADACHEDA

तुषार-दुर्दिनम् अगाध-निम्न-प्रायम् गहन-तृण-वृक्षम् वा देशम् ग्रीष्मे यायात् ॥ ०९।१।३८ ॥

TRANSLITERATION

tuṣāra-durdinam agādha-nimna-prāyam gahana-tṛṇa-vṛkṣam vā deśam grīṣme yāyāt .. 09.1.38 ..

Shloka 39

स्व-सैन्य-व्यायाम-योग्यं परस्यायोग्यं वर्षति यायात् ॥ ०९.१.३९ ॥

PADACHEDA

स्व-सैन्य-व्यायाम-योग्यम् परस्य अयोग्यम् वर्षति यायात् ॥ ०९।१।३९ ॥

TRANSLITERATION

sva-sainya-vyāyāma-yogyam parasya ayogyam varṣati yāyāt .. 09.1.39 ..

Shloka 40

मार्गशीर्षीं तैषीं चान्तरेण दीर्घ-कालां यात्रां यायात् । चैत्रीं वैशाखीं चान्तरेण मध्यम-कालाम् । ज्येष्ठामूलीयां आषाढीं चान्तरेण ह्रस्व-कालाम् । उपोषिष्यन्व्यसने चतुर्थीं ॥ ०९.१.४० ॥

PADACHEDA

मार्गशीर्षीम् तैषीम् च अन्तरेण दीर्घ-कालाम् यात्राम् यायात् । चैत्रीम् वैशाखीम् च अन्तरेण मध्यम-कालाम् । ज्येष्ठामूलीयाम् आषाढीम् च अन्तरेण ह्रस्व-कालाम् । उपोषिष्यन् व्यसने चतुर्थीम् ॥ ०९।१।४० ॥

TRANSLITERATION

mārgaśīrṣīm taiṣīm ca antareṇa dīrgha-kālām yātrām yāyāt . caitrīm vaiśākhīm ca antareṇa madhyama-kālām . jyeṣṭhāmūlīyām āṣāḍhīm ca antareṇa hrasva-kālām . upoṣiṣyan vyasane caturthīm .. 09.1.40 ..

Shloka 41

व्यसन-अभियानं विगृह्य-याने व्याख्यातं ॥ ०९.१.४१ ॥

PADACHEDA

व्यसन-अभियानम् विगृह्य याने व्याख्यातम् ॥ ०९।१।४१ ॥

TRANSLITERATION

vyasana-abhiyānam vigṛhya yāne vyākhyātam .. 09.1.41 ..

Shloka 42

प्रायशश्चऽचार्याः "पर-व्यसने यातव्यम्" इत्युपदिशन्ति ॥ ०९.१.४२ ॥

PADACHEDA

प्रायशस् च आचार्याः "पर-व्यसने यातव्यम्" इति उपदिशन्ति ॥ ०९।१।४२ ॥

TRANSLITERATION

prāyaśas ca ācāryāḥ "para-vyasane yātavyam" iti upadiśanti .. 09.1.42 ..

Shloka 43

शक्त्य्-उदये यातव्यं अनैकान्न्तिकत्वाद्व्यसनानां इति कौटिल्यः ॥ ०९.१.४३ ॥

PADACHEDA

शक्ति-उदये यातव्यम् अनैकान्न्तिक-त्वात् व्यसनानाम् इति कौटिल्यः ॥ ०९।१।४३ ॥

TRANSLITERATION

śakti-udaye yātavyam anaikānntika-tvāt vyasanānām iti kauṭilyaḥ .. 09.1.43 ..

Shloka 44

यदा वा प्रयातः कर्शयितुं उच्छेतुं वा शक्नुयादमित्रं तदा यायात् ॥ ०९.१.४४ ॥

PADACHEDA

यदा वा प्रयातः कर्शयितुम् उच्छेतुम् वा शक्नुयात् अमित्रम् तदा यायात् ॥ ०९।१।४४ ॥

TRANSLITERATION

yadā vā prayātaḥ karśayitum ucchetum vā śaknuyāt amitram tadā yāyāt .. 09.1.44 ..

Shloka 45

अत्युष्ण-उपक्षीणे काले हस्ति-बल-प्रायो यायात् ॥ ०९.१.४५ ॥

PADACHEDA

अति उष्ण-उपक्षीणे काले हस्ति-बल-प्रायः यायात् ॥ ०९।१।४५ ॥

TRANSLITERATION

ati uṣṇa-upakṣīṇe kāle hasti-bala-prāyaḥ yāyāt .. 09.1.45 ..

Shloka 46

हस्तिनो ह्यन्तः-स्वेदाः कुष्ठिनो भवन्ति ॥ ०९.१.४६ ॥

PADACHEDA

हस्तिनः हि अन्तर् स्वेदाः कुष्ठिनः भवन्ति ॥ ०९।१।४६ ॥

TRANSLITERATION

hastinaḥ hi antar svedāḥ kuṣṭhinaḥ bhavanti .. 09.1.46 ..

Shloka 47

अनवगाहमानास्तोयं अपिबन्तश्चान्तर्-अवक्षाराच्चान्धी-भवन्ति ॥ ०९.१.४७ ॥

PADACHEDA

अन् अवगाहमानाः तोयम् अ पिबन्तः च अन्तर् अवक्षारात् च अन्धी भवन्ति ॥ ०९।१।४७ ॥

TRANSLITERATION

an avagāhamānāḥ toyam a pibantaḥ ca antar avakṣārāt ca andhī bhavanti .. 09.1.47 ..

Shloka 48

तस्मात्प्रभूत-उदके देशे वर्षति च हस्ति-बल-प्रायो यायात् ॥ ०९.१.४८ ॥

PADACHEDA

तस्मात् प्रभूत-उदके देशे वर्षति च हस्ति-बल-प्रायः यायात् ॥ ०९।१।४८ ॥

TRANSLITERATION

tasmāt prabhūta-udake deśe varṣati ca hasti-bala-prāyaḥ yāyāt .. 09.1.48 ..

Shloka 49

विपर्यये खर-उष्ट्र-अश्व-बल-प्रायो देशं अल्प-वर्ष-पङ्कं ॥ ०९.१.४९ ॥

PADACHEDA

विपर्यये खर-उष्ट्र-अश्व-बल-प्रायः देशम् अल्प-वर्ष-पङ्कम् ॥ ०९।१।४९ ॥

TRANSLITERATION

viparyaye khara-uṣṭra-aśva-bala-prāyaḥ deśam alpa-varṣa-paṅkam .. 09.1.49 ..

Shloka 50

वर्षति मरु-प्रायं चतुर्-अङ्ग-बलो यायात् ॥ ०९.१.५० ॥

PADACHEDA

वर्षति मरु-प्रायम् चतुर्-अङ्ग-बलः यायात् ॥ ०९।१।५० ॥

TRANSLITERATION

varṣati maru-prāyam catur-aṅga-balaḥ yāyāt .. 09.1.50 ..

Shloka 51

सम-विषम-निम्न-स्थल-ह्रस्व-दीर्घ-वशेन वाअध्वनो यात्रां विभजेत् ॥ ०९.१.५१ ॥

PADACHEDA

सम-विषम-निम्न-स्थल-ह्रस्व-दीर्घ-वशेन वा अअध्वनः यात्राम् विभजेत् ॥ ०९।१।५१ ॥

TRANSLITERATION

sama-viṣama-nimna-sthala-hrasva-dīrgha-vaśena vā aadhvanaḥ yātrām vibhajet .. 09.1.51 ..

Shloka 52

सर्वा वा ह्रस्व-कालाः स्युर्यातव्याः कार्य-लाघवात् । ॥ ०९.१.५२अ ब ॥

PADACHEDA

सर्वाः वा ह्रस्व-कालाः स्युः यातव्याः कार्य-लाघवात् । ॥ ०९।१।५२अ ब ॥

TRANSLITERATION

sarvāḥ vā hrasva-kālāḥ syuḥ yātavyāḥ kārya-lāghavāt . .. 09.1.52a ba ..

Shloka 53

दीर्घाः कार्य-गुरुत्वाद्वा वर्षा-वासः परत्र च ॥ ०९.१.५२च्द् ॥

PADACHEDA

दीर्घाः कार्य-गुरु-त्वात् वा वर्षा-वासः परत्र च ॥ ०९।१।५२च् ॥

TRANSLITERATION

dīrghāḥ kārya-guru-tvāt vā varṣā-vāsaḥ paratra ca .. 09.1.52c ..

Languages

Saved

Languages

Saved

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION

PADACHEDA

TRANSLITERATION