दुर्ग-राष्ट्रयोः कण्टक-शोधनं उक्तं ।। ०५.१.०१ ।।
durga-rāṣṭrayoḥ kaṇṭaka-śodhanaṃ uktaṃ || 05.1.01 ||
राज-राज्ययोर्वक्ष्यामः ।। ०५.१.०२ ।।
rāja-rājyayorvakṣyāmaḥ || 05.1.02 ||
राजानं अवगृह्यौपजीविनः शत्रु-साधारणा वा ये मुख्यास्तेषु गूढ-पुरुष-प्रणिधिः कृत्य-पक्ष-उपग्रहो वा सिद्धिः यथा-उक्तं पुरस्ताद् । उपजापोअपसर्पो वा यथा पारग्रामिके वक्ष्यामः ।। ०५.१.०३ ।।
rājānaṃ avagṛhyaupajīvinaḥ śatru-sādhāraṇā vā ye mukhyāsteṣu gūḍha-puruṣa-praṇidhiḥ kṛtya-pakṣa-upagraho vā siddhiḥ yathā-uktaṃ purastād | upajāpoapasarpo vā yathā pāragrāmike vakṣyāmaḥ || 05.1.03 ||
राज्य-उपघातिनस्तु वल्लभाः संहता वा ये मुख्याः प्रकाशं अशक्याः प्रतिषेद्धुं दूष्याः तेषु धर्म-रुचिरुपांशु-दण्डं प्रयुञ्जीत ।। ०५.१.०४ ।।
rājya-upaghātinastu vallabhāḥ saṃhatā vā ye mukhyāḥ prakāśaṃ aśakyāḥ pratiṣeddhuṃ dūṣyāḥ teṣu dharma-rucirupāṃśu-daṇḍaṃ prayuñjīta || 05.1.04 ||
दूष्य-महा-मात्र-भ्रातरं असत्-कृतं सत्त्री प्रोत्साह्य राजानं दर्शयेत् ।। ०५.१.०५ ।।
dūṣya-mahā-mātra-bhrātaraṃ asat-kṛtaṃ sattrī protsāhya rājānaṃ darśayet || 05.1.05 ||
तं राजा दूष्य-द्रव्य-उपभोग-अतिसर्गेण दूष्ये विक्रमयेत् ।। ०५.१.०६ ।।
taṃ rājā dūṣya-dravya-upabhoga-atisargeṇa dūṣye vikramayet || 05.1.06 ||
शस्त्रेण रसेन वा विक्रान्तं तत्रएव घातयेद्"भ्रातृ-घातकोअयम्" इति ।। ०५.१.०७ ।।
śastreṇa rasena vā vikrāntaṃ tatraeva ghātayed"bhrātṛ-ghātakoayam" iti || 05.1.07 ||
तेन पारशवः परिचारिका-पुत्रश्च व्याख्यातौ ।। ०५.१.०८ ।।
tena pāraśavaḥ paricārikā-putraśca vyākhyātau || 05.1.08 ||
दूष्यं-महामात्रं वा सत्त्रि-प्रोत्साहितो भ्राता दायं याचेत ।। ०५.१.०९ ।।
dūṣyaṃ-mahāmātraṃ vā sattri-protsāhito bhrātā dāyaṃ yāceta || 05.1.09 ||
तं दूष्य-गृह-प्रतिद्वारि रात्रावुपशयानं अन्यत्र वा वसन्तं तीक्ष्णो हन्ता ब्रूयाद्"हतोअयं दाय-कामुकः" इति ।। ०५.१.१० ।।
taṃ dūṣya-gṛha-pratidvāri rātrāvupaśayānaṃ anyatra vā vasantaṃ tīkṣṇo hantā brūyād"hatoayaṃ dāya-kāmukaḥ" iti || 05.1.10 ||
ततो हत-पक्षं उपगृह्यैतरं निगृह्णीयात् ।। ०५.१.११ ।।
tato hata-pakṣaṃ upagṛhyaitaraṃ nigṛhṇīyāt || 05.1.11 ||
दूष्य-समीपस्था वा सत्त्रिणो भ्रातरं दायं याचमानं घातेन परिभर्त्सयेयुः ।। ०५.१.१२ ।।
dūṣya-samīpasthā vā sattriṇo bhrātaraṃ dāyaṃ yācamānaṃ ghātena paribhartsayeyuḥ || 05.1.12 ||
तं रात्रौ इति समानं ।। ०५.१.१३ ।।
taṃ rātrau iti samānaṃ || 05.1.13 ||
दूष्य-महा-मात्रयोर्वा यः पुत्रः पितुः पिता वा पुत्रस्य दारानधिचरति । भ्राता वा भ्रातुः । तयोः कापटिक-मुखः कलहः पूर्वेण व्याख्यातः ।। ०५.१.१४ ।।
dūṣya-mahā-mātrayorvā yaḥ putraḥ pituḥ pitā vā putrasya dārānadhicarati | bhrātā vā bhrātuḥ | tayoḥ kāpaṭika-mukhaḥ kalahaḥ pūrveṇa vyākhyātaḥ || 05.1.14 ||
दूष्य-महा-मात्र-पुत्रं आत्म-संभावितं वा सत्त्री "राज-पुत्रस्त्वम् । शत्रु-भयादिह न्यस्तोअसि" इत्युपजपेत् ।। ०५.१.१५ ।।
dūṣya-mahā-mātra-putraṃ ātma-saṃbhāvitaṃ vā sattrī "rāja-putrastvam | śatru-bhayādiha nyastoasi" ityupajapet || 05.1.15 ||
प्रतिपन्नं राजा रहसि पूजयेत्"प्राप्त-यौवराज्य-कालं त्वां महा-मात्र-भयान्नाभिषिञ्चामि" इति ।। ०५.१.१६ ।।
pratipannaṃ rājā rahasi pūjayet"prāpta-yauvarājya-kālaṃ tvāṃ mahā-mātra-bhayānnābhiṣiñcāmi" iti || 05.1.16 ||
तं सत्त्री महा-मात्र-वधे योजयेत् ।। ०५.१.१७ ।।
taṃ sattrī mahā-mātra-vadhe yojayet || 05.1.17 ||
विक्रान्तं तत्रएव घातयेत्"पितृ-घातकोअयम्" इति ।। ०५.१.१८ ।।
vikrāntaṃ tatraeva ghātayet"pitṛ-ghātakoayam" iti || 05.1.18 ||
भिक्षुकी वा दूष्य-भार्यां सांवदनिकीभिरौषधीभिः संवास्य रसेनातिसंदध्यात् ।। ०५.१.१९ ।।
bhikṣukī vā dūṣya-bhāryāṃ sāṃvadanikībhirauṣadhībhiḥ saṃvāsya rasenātisaṃdadhyāt || 05.1.19 ||
इत्याप्य-प्रयोगः ।। ०५.१.२० ।।
ityāpya-prayogaḥ || 05.1.20 ||
दूष्य-महा-मात्रं अटवीं पर-ग्रामं वा हन्तुं कान्तार-व्यवहिते वा देशे राष्ट्र-पालं अन्त-पालं वा स्थापयितुं नागर-स्थानं वा कुपितं अवग्राहितुं सार्थ-अतिवाह्यं प्रत्यन्ते वा सप्रत्यादेयं आदातुं फल्गु-बलं तीक्ष्ण-युक्तं प्रेषयेत् ।। ०५.१.२१ ।।
dūṣya-mahā-mātraṃ aṭavīṃ para-grāmaṃ vā hantuṃ kāntāra-vyavahite vā deśe rāṣṭra-pālaṃ anta-pālaṃ vā sthāpayituṃ nāgara-sthānaṃ vā kupitaṃ avagrāhituṃ sārtha-ativāhyaṃ pratyante vā sapratyādeyaṃ ādātuṃ phalgu-balaṃ tīkṣṇa-yuktaṃ preṣayet || 05.1.21 ||
रात्रौ दिवा वा युद्धे प्रवृत्ते तीक्ष्णाः प्रतिरोधक-व्यञ्जना वा हन्युः "अभियोगे हतः" इति ।। ०५.१.२२ ।।
rātrau divā vā yuddhe pravṛtte tīkṣṇāḥ pratirodhaka-vyañjanā vā hanyuḥ "abhiyoge hataḥ" iti || 05.1.22 ||
यात्रा-विहार-गतो वा दूष्य-महा-मात्रान्दर्शनायऽह्वयेत् ।। ०५.१.२३ ।।
yātrā-vihāra-gato vā dūṣya-mahā-mātrāndarśanāya'hvayet || 05.1.23 ||
ते गूढ-शस्त्रैस्तीक्ष्णैः सह प्रविष्टा मध्यम-कक्ष्यायां आत्म-विचयं अन्तः-प्रवेशन-अर्थं दद्युः ।। ०५.१.२४ ।।
te gūḍha-śastraistīkṣṇaiḥ saha praviṣṭā madhyama-kakṣyāyāṃ ātma-vicayaṃ antaḥ-praveśana-arthaṃ dadyuḥ || 05.1.24 ||
ततो दौवारिक-अभिगृहीतास्तीक्ष्णाः "दूष्य-प्रयुक्ताः स्म" इति ब्रूयुः ।। ०५.१.२५ ।।
tato dauvārika-abhigṛhītāstīkṣṇāḥ "dūṣya-prayuktāḥ sma" iti brūyuḥ || 05.1.25 ||
ते तद्-अभिविख्याप्य दूष्यान्हन्युः ।। ०५.१.२६ ।।
te tad-abhivikhyāpya dūṣyānhanyuḥ || 05.1.26 ||
तीक्ष्ण-स्थाने चान्ये वध्याः ।। ०५.१.२७ ।।
tīkṣṇa-sthāne cānye vadhyāḥ || 05.1.27 ||
बहिर्-विहार-गतो वा दूष्यानासन्न-आवासान्पूजयेत् ।। ०५.१.२८ ।।
bahir-vihāra-gato vā dūṣyānāsanna-āvāsānpūjayet || 05.1.28 ||
तेषां देवी-व्यञ्जना वा दुःस्त्री रात्रावावासेषु गृह्येतैति समानं पूर्वेण ।। ०५.१.२९ ।।
teṣāṃ devī-vyañjanā vā duḥstrī rātrāvāvāseṣu gṛhyetaiti samānaṃ pūrveṇa || 05.1.29 ||
दूष्य-महा-मात्रं वा "सूदो भक्ष-कारो वा ते शोभनः" इति स्तवेन भक्ष्य-भोज्यं याचेत । बहिर्वा क्वचिदध्व-गतः पानीयं ।। ०५.१.३० ।।
dūṣya-mahā-mātraṃ vā "sūdo bhakṣa-kāro vā te śobhanaḥ" iti stavena bhakṣya-bhojyaṃ yāceta | bahirvā kvacidadhva-gataḥ pānīyaṃ || 05.1.30 ||
तद्-उभयं रसेन योजयित्वा प्रतिस्वादने तावेवौपयोजयेत् ।। ०५.१.३१ ।।
tad-ubhayaṃ rasena yojayitvā pratisvādane tāvevaupayojayet || 05.1.31 ||
तद्-अभिविख्याप्य "रसदौ" इति घातयेत् ।। ०५.१.३२ ।।
tad-abhivikhyāpya "rasadau" iti ghātayet || 05.1.32 ||
अभिचार-शीलं वा सिद्ध-व्यञ्जनो "गोधा-कूर्म-कर्कटक-कूटानां लक्षण्यानां अन्यतम-प्राशनेन मनोरथानवाप्स्यसि" इति ग्राहयेत् ।। ०५.१.३३ ।।
abhicāra-śīlaṃ vā siddha-vyañjano "godhā-kūrma-karkaṭaka-kūṭānāṃ lakṣaṇyānāṃ anyatama-prāśanena manorathānavāpsyasi" iti grāhayet || 05.1.33 ||
प्रतिपन्नं कर्मणि रसेन लोह-मुसलैर्वा घातयेत्"कर्म-व्यापदा हतः" इति ।। ०५.१.३४ ।।
pratipannaṃ karmaṇi rasena loha-musalairvā ghātayet"karma-vyāpadā hataḥ" iti || 05.1.34 ||
चिकित्सक-व्यञ्जनो वा दौरात्मिकं असाध्यं वा व्याधिं दूष्यस्य स्थापयित्वा भैषज्य-आहार-योगेषु रसेनातिसंदध्यात् ।। ०५.१.३५ ।।
cikitsaka-vyañjano vā daurātmikaṃ asādhyaṃ vā vyādhiṃ dūṣyasya sthāpayitvā bhaiṣajya-āhāra-yogeṣu rasenātisaṃdadhyāt || 05.1.35 ||
सूद-आरालिक-व्यञ्जना वा प्रणिहिता दूष्यं रसेनातिसंदध्युः ।। ०५.१.३६ ।।
sūda-ārālika-vyañjanā vā praṇihitā dūṣyaṃ rasenātisaṃdadhyuḥ || 05.1.36 ||
इत्युपनिषत्-प्रतिषेधः ।। ०५.१.३७ ।।
ityupaniṣat-pratiṣedhaḥ || 05.1.37 ||
उभय-दूष्य-प्रतिषेधस्तु ।। ०५.१.३८ ।।
ubhaya-dūṣya-pratiṣedhastu || 05.1.38 ||
यत्र दूष्यः प्रतिषेद्धव्यस्तत्र दूष्यं एव फल्गु-बल-तीक्ष्ण-युक्तं प्रेषयेत् । गच्छ । अमुष्मिन्दुर्गे राष्ट्रे वा सैन्यं उत्थापय हिरण्यं वा । वल्लभाद्वा हिरण्यं आहारय । वल्लभ-कन्यां वा प्रसह्यऽनय । दुर्ग-सेतु-वणिक्-पथ-शून्य-निवेश-खनि-द्रव्य-हस्ति-वन-कर्मणां अन्यतमद्वा कारय राष्ट्र-पाल्यं अन्त-पाल्यं वा यश्च त्वा प्रतिषेधयेन् ।। ०५.१.३९ ।।
yatra dūṣyaḥ pratiṣeddhavyastatra dūṣyaṃ eva phalgu-bala-tīkṣṇa-yuktaṃ preṣayet | gaccha | amuṣmindurge rāṣṭre vā sainyaṃ utthāpaya hiraṇyaṃ vā | vallabhādvā hiraṇyaṃ āhāraya | vallabha-kanyāṃ vā prasahya'naya | durga-setu-vaṇik-patha-śūnya-niveśa-khani-dravya-hasti-vana-karmaṇāṃ anyatamadvā kāraya rāṣṭra-pālyaṃ anta-pālyaṃ vā yaśca tvā pratiṣedhayen || 05.1.39 ||
।। न वा ते साहाय्यं दद्यात्स बन्धव्यः स्यात्" इति ।।
|| na vā te sāhāyyaṃ dadyātsa bandhavyaḥ syāt" iti ||
तथैवैतरेषां प्रेषयेद्"अमुष्याविनयः प्रतिषेद्धव्यः" इति ।। ०५.१.४० ।।
tathaivaitareṣāṃ preṣayed"amuṣyāvinayaḥ pratiṣeddhavyaḥ" iti || 05.1.40 ||
तं एतेषु कलह-स्थानेषु कर्म-प्रतिघातेषु वा विवदमानं तीक्ष्णाः शस्त्रं पातयित्वा प्रच्छन्नं हन्युः ।। ०५.१.४१ ।।
taṃ eteṣu kalaha-sthāneṣu karma-pratighāteṣu vā vivadamānaṃ tīkṣṇāḥ śastraṃ pātayitvā pracchannaṃ hanyuḥ || 05.1.41 ||
तेन दोषेणैतरे नियन्तव्याः ।। ०५.१.४२ ।।
tena doṣeṇaitare niyantavyāḥ || 05.1.42 ||
पुराणां ग्रामाणां कुलानां वा दूष्याणां सीमा-क्षेत्र-खल-वेश्म-मर्यादासु द्रव्य-उपकरण-सस्य-वाहन-हिंसासु प्रेक्षा-कृत्यौत्सवेषु वा समुत्पन्ने कलहे तीक्ष्णैरुत्पादिते वा तीक्ष्णाः शस्त्रं पातयित्वा ब्रूयुः "एवं क्रियन्ते येअमुना कलहायन्तेः इति ।। ०५.१.४३ ।।
purāṇāṃ grāmāṇāṃ kulānāṃ vā dūṣyāṇāṃ sīmā-kṣetra-khala-veśma-maryādāsu dravya-upakaraṇa-sasya-vāhana-hiṃsāsu prekṣā-kṛtyautsaveṣu vā samutpanne kalahe tīkṣṇairutpādite vā tīkṣṇāḥ śastraṃ pātayitvā brūyuḥ "evaṃ kriyante yeamunā kalahāyanteḥ iti || 05.1.43 ||
तेन दोषेणैतरे नियन्तव्याः ।। ०५.१.४४ ।।
tena doṣeṇaitare niyantavyāḥ || 05.1.44 ||
येषां वा दूष्याणां जात-मूलाः कलहास्तेषां क्षेत्र-खल-वेश्मान्यादीपयित्वा बन्धु-संबन्धिषु वाहनेषु वा तीक्ष्णाः शस्त्रं पातयित्वा तथैव ब्रूयुः "अमुना प्रयुक्ताः स्मः" इति ।। ०५.१.४५ ।।
yeṣāṃ vā dūṣyāṇāṃ jāta-mūlāḥ kalahāsteṣāṃ kṣetra-khala-veśmānyādīpayitvā bandhu-saṃbandhiṣu vāhaneṣu vā tīkṣṇāḥ śastraṃ pātayitvā tathaiva brūyuḥ "amunā prayuktāḥ smaḥ" iti || 05.1.45 ||
तेन दोषेणैतरे नियन्तव्याः ।। ०४.१.४६ ।।
tena doṣeṇaitare niyantavyāḥ || 04.1.46 ||
दुर्ग-राष्ट्र-दूष्यान्वा सत्त्रिणः परस्परस्यऽवेशनिकान्कारयेयुः ।। ०५.१.४७ ।।
durga-rāṣṭra-dūṣyānvā sattriṇaḥ parasparasya'veśanikānkārayeyuḥ || 05.1.47 ||
तत्र रसदा रसं दद्युः ।। ०५.१.४८ ।।
tatra rasadā rasaṃ dadyuḥ || 05.1.48 ||
तेन दोषेणैतरे नियन्तव्याः ।। ०५.१.४९ ।।
tena doṣeṇaitare niyantavyāḥ || 05.1.49 ||
भिक्षुकी वा दूष्य-राष्ट्र-मुख्यं "दूष्य-राष्ट्र-मुख्यस्य भार्या स्नुषा दुहिता वा कामयते" इत्युपजपेत् ।। ०५.१.५० ।।
bhikṣukī vā dūṣya-rāṣṭra-mukhyaṃ "dūṣya-rāṣṭra-mukhyasya bhāryā snuṣā duhitā vā kāmayate" ityupajapet || 05.1.50 ||
प्रतिपन्नस्यऽभरणं आदाय स्वामिने दर्शयेत्"असौ ते मुख्यो यौवन-उत्सिक्तो भार्यां स्नुषां दुहितरं वाअभिमन्यते" इति ।। ०५.१.५१ ।।
pratipannasya'bharaṇaṃ ādāya svāmine darśayet"asau te mukhyo yauvana-utsikto bhāryāṃ snuṣāṃ duhitaraṃ vāabhimanyate" iti || 05.1.51 ||
तयोः कलहो रात्रौ इति समानं ।। ०५.१.५२ ।।
tayoḥ kalaho rātrau iti samānaṃ || 05.1.52 ||
दूष्य-दण्ड-उपनतेषु तु युव-राजः सेना-पतिर्वा किंचिदपकृत्यापक्रान्तो विक्रमेत ।। ०५.१.५३ ।।
dūṣya-daṇḍa-upanateṣu tu yuva-rājaḥ senā-patirvā kiṃcidapakṛtyāpakrānto vikrameta || 05.1.53 ||
ततो राजा दूष्य-दण्ड-उपनतानेव प्रेषयेत्फल्गु-बल-तीक्ष्ण-युक्तानिति समानाः सर्व एव योगाः ।। ०५.१.५४ ।।
tato rājā dūṣya-daṇḍa-upanatāneva preṣayetphalgu-bala-tīkṣṇa-yuktāniti samānāḥ sarva eva yogāḥ || 05.1.54 ||
तेषां च पुत्रेष्वनुक्षियत्सु यो निर्विकारः स पितृ-दायं लभेत ।। ०५.१.५५ ।।
teṣāṃ ca putreṣvanukṣiyatsu yo nirvikāraḥ sa pitṛ-dāyaṃ labheta || 05.1.55 ||
एवं अस्य पुत्र-पौत्राननुवर्तते राज्यं अपास्त-पुरुष-दोषं ।। ०५.१.५६ ।।
evaṃ asya putra-pautrānanuvartate rājyaṃ apāsta-puruṣa-doṣaṃ || 05.1.56 ||
स्व-पक्षे पर-पक्षे वा तूष्णीं दण्डं प्रयोजयेत् । ।। ०५.१.५७अ ब ।।
sva-pakṣe para-pakṣe vā tūṣṇīṃ daṇḍaṃ prayojayet | || 05.1.57a ba ||
आयत्यां च तदात्वे च क्षमावानविशङ्कितः ।। ०५.१.५७च्द् ।।
āyatyāṃ ca tadātve ca kṣamāvānaviśaṅkitaḥ || 05.1.57cd ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
