Artha Shastra

Pratham Adhikarana - Adhyaya 18

The Conduct of Prince kept under restraint and the treatment of a restrained prince

ॐ श्री परमात्मने नमः

This overlay will guide you through the buttons:

संस्कृत्म
A English
विनीतो राज-पुत्रः कृच्छ्र-वृत्तिरसदृशे कर्मणि नियुक्तः पितरं अनुवर्तेत । अन्यत्र प्राण-आबाधक-प्रकृति-कोपक-पातकेभ्यः ।। ०१.१८.०१ ।।
vinīto rāja-putraḥ kṛcchra-vṛttirasadṛśe karmaṇi niyuktaḥ pitaraṃ anuvarteta | anyatra prāṇa-ābādhaka-prakṛti-kopaka-pātakebhyaḥ || 01.18.01 ||

Samhita : 

Adhyaya:   Pratham-Adhikarana

Shloka :   1

पुण्ये कर्मणि नियुक्तः पुरुषं अधिष्ठातारं याचेत् ।। ०१.१८.०२ ।।
puṇye karmaṇi niyuktaḥ puruṣaṃ adhiṣṭhātāraṃ yācet || 01.18.02 ||

Samhita : 

Adhyaya:   Pratham-Adhikarana

Shloka :   2

पुरुष-अधिष्ठितश्च सविशेषं आदेशं अनुतिष्ठेत् ।। ०१.१८.०३ ।।
puruṣa-adhiṣṭhitaśca saviśeṣaṃ ādeśaṃ anutiṣṭhet || 01.18.03 ||

Samhita : 

Adhyaya:   Pratham-Adhikarana

Shloka :   3

अभिरूपं च कर्म-फलं औपायनिकं च लाभं पितुरुपनाययेत् ।। ०१.१८.०४ ।।
abhirūpaṃ ca karma-phalaṃ aupāyanikaṃ ca lābhaṃ piturupanāyayet || 01.18.04 ||

Samhita : 

Adhyaya:   Pratham-Adhikarana

Shloka :   4

तथाअप्यतुष्यन्तं अन्यस्मिन्पुत्रे दारेषु वा स्निह्यन्तं अरण्यायऽपृच्छेत ।। ०१.१८.०५ ।।
tathāapyatuṣyantaṃ anyasminputre dāreṣu vā snihyantaṃ araṇyāya'pṛccheta || 01.18.05 ||

Samhita : 

Adhyaya:   Pratham-Adhikarana

Shloka :   5

बन्ध-वध-भयाद्वा यः सामन्तो न्याय-वृत्तिर्धार्मिकः सत्य-वाग्-अविसंवादकः प्रतिग्रहीता मानयिता चाभिपन्नानां तं आश्रयेत ।। ०१.१८.०६ ।।
bandha-vadha-bhayādvā yaḥ sāmanto nyāya-vṛttirdhārmikaḥ satya-vāg-avisaṃvādakaḥ pratigrahītā mānayitā cābhipannānāṃ taṃ āśrayeta || 01.18.06 ||

Samhita : 

Adhyaya:   Pratham-Adhikarana

Shloka :   6

तत्रस्थः कोश-दण्ड-सम्पन्नः प्रवीर-पुरुष-कन्या-सम्बन्धं अटवी-सम्बन्धं कृत्य-पक्ष-उपग्रहं च कुर्यात् ।। ०१.१८.०७ ।।
tatrasthaḥ kośa-daṇḍa-sampannaḥ pravīra-puruṣa-kanyā-sambandhaṃ aṭavī-sambandhaṃ kṛtya-pakṣa-upagrahaṃ ca kuryāt || 01.18.07 ||

Samhita : 

Adhyaya:   Pratham-Adhikarana

Shloka :   7

एक-चरः सुवर्ण-पाक-मणि-राग-हेम-रूप्य-पण्य-आकर-कर्म-अन्तानाजीवेत् ।। ०१.१८.०८ ।।
eka-caraḥ suvarṇa-pāka-maṇi-rāga-hema-rūpya-paṇya-ākara-karma-antānājīvet || 01.18.08 ||

Samhita : 

Adhyaya:   Pratham-Adhikarana

Shloka :   8

पाषण्ड-संघ-द्रव्यं अश्रोत्रिय-उपभोग्यं वा देव-द्रव्यं आढ्य-विधवा-द्रव्यं वा गूढं अनुप्रविश्य सार्थ-यान-पात्राणि च मदन-रस-योगेनातिसंधायापहरेत् ।। ०१.१८.०९ ।।
pāṣaṇḍa-saṃgha-dravyaṃ aśrotriya-upabhogyaṃ vā deva-dravyaṃ āḍhya-vidhavā-dravyaṃ vā gūḍhaṃ anupraviśya sārtha-yāna-pātrāṇi ca madana-rasa-yogenātisaṃdhāyāpaharet || 01.18.09 ||

Samhita : 

Adhyaya:   Pratham-Adhikarana

Shloka :   9

पारग्रामिकं वा योगं आतिष्ठेत् ।। ०१.१८.१० ।।
pāragrāmikaṃ vā yogaṃ ātiṣṭhet || 01.18.10 ||

Samhita : 

Adhyaya:   Pratham-Adhikarana

Shloka :   10

मातुः परिजन-उपग्रहेण वा चेष्टेत ।। ०१.१८.११ ।।
mātuḥ parijana-upagraheṇa vā ceṣṭeta || 01.18.11 ||

Samhita : 

Adhyaya:   Pratham-Adhikarana

Shloka :   11

कारु-शिल्पि-कुशीलव-चिकित्सक-वाग्-जीवन-पाषण्डच्-छद्मभिर्वा नष्ट-रूपस्तद्-व्यञ्जन-सखश्-छिद्रेषु प्रविश्य राज्ञः शस्त्र-रसाभ्यां प्रहृत्य ब्रूयात् "अहं असौ कुमारः । सह-भोग्यं इदं राज्यम् । एको नार्हति भोक्तुम् । ये कामयन्ते मां भर्तुं तानहं द्विगुणेन भक्त-वेतनेनौपस्थास्यामि" इति इत्यपरुद्ध-वृत्तं ।। ०१.१८.१२ ।।
kāru-śilpi-kuśīlava-cikitsaka-vāg-jīvana-pāṣaṇḍac-chadmabhirvā naṣṭa-rūpastad-vyañjana-sakhaś-chidreṣu praviśya rājñaḥ śastra-rasābhyāṃ prahṛtya brūyāt "ahaṃ asau kumāraḥ | saha-bhogyaṃ idaṃ rājyam | eko nārhati bhoktum | ye kāmayante māṃ bhartuṃ tānahaṃ dviguṇena bhakta-vetanenaupasthāsyāmi" iti ityaparuddha-vṛttaṃ || 01.18.12 ||

Samhita : 

Adhyaya:   Pratham-Adhikarana

Shloka :   12

अपरुद्धं तु मुख्य-पुत्र-अपसर्पाः प्रतिपाद्यऽनयेयुः । माता वा प्रतिगृहीता ।। ०१.१८.१३ ।।
aparuddhaṃ tu mukhya-putra-apasarpāḥ pratipādya'nayeyuḥ | mātā vā pratigṛhītā || 01.18.13 ||

Samhita : 

Adhyaya:   Pratham-Adhikarana

Shloka :   13

त्यक्तं गूढ-पुरुषाः शस्त्र-रसाभ्यां हन्युः ।। ०१.१८.१४ ।।
tyaktaṃ gūḍha-puruṣāḥ śastra-rasābhyāṃ hanyuḥ || 01.18.14 ||

Samhita : 

Adhyaya:   Pratham-Adhikarana

Shloka :   14

अत्यक्तं तुल्य-शीलाभिः स्त्रीभिः पानेन मृगयया वा प्रसञ्जयित्वा रात्रावुपगृह्यऽनयेयुः ।। ०१.१८.१५ ।।
atyaktaṃ tulya-śīlābhiḥ strībhiḥ pānena mṛgayayā vā prasañjayitvā rātrāvupagṛhya'nayeyuḥ || 01.18.15 ||

Samhita : 

Adhyaya:   Pratham-Adhikarana

Shloka :   15

उपस्थितं च राज्येन मद्-ऊर्ध्वं इति सान्त्वयेत् ।। ०१.१८.१६अ ब ।।
upasthitaṃ ca rājyena mad-ūrdhvaṃ iti sāntvayet || 01.18.16a ba ||

Samhita : 

Adhyaya:   Pratham-Adhikarana

Shloka :   16

एकस्थं अथ सम्रुन्ध्यात्पुत्रवांस्तु प्रवासयेत् ।। ०१.१८.१६च्द् ।।
ekasthaṃ atha samrundhyātputravāṃstu pravāsayet || 01.18.16cd ||

Samhita : 

Adhyaya:   Pratham-Adhikarana

Shloka :   17

ॐ श्री परमात्मने नमः

Add to Playlist

Practice Later

No Playlist Found

Create a Verse Post


namo namaḥ!

भाषा चुने (Choose Language)

Gyaandweep Gyaandweep

namo namaḥ!

Sign Up to practice more than 60 Vedic Scriptures and 100 of chants, one verse at a time.

Login to track your learning and teaching progress.


Sign In