राजानं उत्थितं अनूत्तिष्ठन्ते भृत्याः ।। ०१.१९.०१ ।।
rājānaṃ utthitaṃ anūttiṣṭhante bhṛtyāḥ || 01.19.01 ||
प्रमाद्यन्तं अनुप्रमाद्यन्ति ।। ०१.१९.०२ ।।
pramādyantaṃ anupramādyanti || 01.19.02 ||
कर्माणि चास्य भक्षयन्ति ।। ०१.१९.०३ ।।
karmāṇi cāsya bhakṣayanti || 01.19.03 ||
द्विषद्भिश्चातिसंधीयते ।। ०१.१९.०४ ।।
dviṣadbhiścātisaṃdhīyate || 01.19.04 ||
तस्मादुत्थानं आत्मनः कुर्वीत ।। ०१.१९.०५ ।।
tasmādutthānaṃ ātmanaḥ kurvīta || 01.19.05 ||
नालिकाभिरहरष्टधा रात्रिं च विभजेत् । छाया-प्रमाणेन वा ।। ०१.१९.०६ ।।
nālikābhiraharaṣṭadhā rātriṃ ca vibhajet | chāyā-pramāṇena vā || 01.19.06 ||
त्रिपौरुषी पौरुषी चतुर्-अङ्गुला नष्टच्-छायो मध्य-अह्नैति चत्वारः पूर्वे दिवसस्याष्ट-भागाः ।। ०१.१९.०७ ।।
tripauruṣī pauruṣī catur-aṅgulā naṣṭac-chāyo madhya-ahnaiti catvāraḥ pūrve divasasyāṣṭa-bhāgāḥ || 01.19.07 ||
तैः पश्चिमा व्याख्याताः ।। ०१.१९.०८ ।।
taiḥ paścimā vyākhyātāḥ || 01.19.08 ||
तत्र पूर्वे दिवसस्याष्ट-भागे रक्षा-विधानं आय-व्ययौ च शृणुयात् ।। ०१.१९.०९ ।।
tatra pūrve divasasyāṣṭa-bhāge rakṣā-vidhānaṃ āya-vyayau ca śṛṇuyāt || 01.19.09 ||
द्वितीये पौर-जानपदानां कार्याणि पश्येत् ।। ०१.१९.१० ।।
dvitīye paura-jānapadānāṃ kāryāṇi paśyet || 01.19.10 ||
तृतीये स्नान-भोजनं सेवेत । स्वाध्यायं च कुर्वीत ।। ०१.१९.११ ।।
tṛtīye snāna-bhojanaṃ seveta | svādhyāyaṃ ca kurvīta || 01.19.11 ||
चतुर्थे हिरण्य-प्रतिग्रहं अध्यक्षांश्च कुर्वीत ।। ०१.१९.१२ ।।
caturthe hiraṇya-pratigrahaṃ adhyakṣāṃśca kurvīta || 01.19.12 ||
पञ्चमे मन्त्रि-परिषदा पत्त्र-सम्प्रेषणेन मन्त्रयेत । चार-गुह्य-बोधनीयानि च बुध्येत ।। ०१.१९.१३ ।।
pañcame mantri-pariṣadā pattra-sampreṣaṇena mantrayeta | cāra-guhya-bodhanīyāni ca budhyeta || 01.19.13 ||
षष्ठे स्वैर-विहारं मन्त्रं वा सेवेत ।। ०१.१९.१४ ।।
ṣaṣṭhe svaira-vihāraṃ mantraṃ vā seveta || 01.19.14 ||
सप्तमे हस्त्य्-अश्व-रथ-आयुधीयान्पश्येत् ।। ०१.१९.१५ ।।
saptame hasty-aśva-ratha-āyudhīyānpaśyet || 01.19.15 ||
अष्टमे सेना-पति-सखो विक्रमं चिन्तयेत् ।। ०१.१९.१६ ।।
aṣṭame senā-pati-sakho vikramaṃ cintayet || 01.19.16 ||
प्रतिष्ठितेअहनि संध्यां उपासीत ।। ०१.१९.१७ ।।
pratiṣṭhiteahani saṃdhyāṃ upāsīta || 01.19.17 ||
प्रथमे रात्रि-भागे गूढ-पुरुषान्पश्येत् ।। ०१.१९.१८ ।।
prathame rātri-bhāge gūḍha-puruṣānpaśyet || 01.19.18 ||
द्वितीये स्नान-भोजनं कुर्वीत । स्वाध्यायं च ।। ०१.१९.१९ ।।
dvitīye snāna-bhojanaṃ kurvīta | svādhyāyaṃ ca || 01.19.19 ||
तृतीये तूर्य-घोषेण संविष्टश्चतुर्थ-पञ्चमौ शयीत ।। ०१.१९.२० ।।
tṛtīye tūrya-ghoṣeṇa saṃviṣṭaścaturtha-pañcamau śayīta || 01.19.20 ||
षष्ठे तूर्य-घोषेण प्रतिबुद्धः शास्त्रं इतिकर्तव्यतां च चिन्तयेत् ।। ०१.१९.२१ ।।
ṣaṣṭhe tūrya-ghoṣeṇa pratibuddhaḥ śāstraṃ itikartavyatāṃ ca cintayet || 01.19.21 ||
सप्तमे मन्त्रं अध्यासीत । गूढ-पुरुषांश्च प्रेषयेत् ।। ०१.१९.२२ ।।
saptame mantraṃ adhyāsīta | gūḍha-puruṣāṃśca preṣayet || 01.19.22 ||
अष्टमे ऋत्विग्-आचार्य-पुरोहित-स्वस्त्ययनानि प्रतिगृह्णीयात् । चिकित्सक-माहानसिक-मौहूर्तिकांश्च पश्येत् ।। ०१.१९.२३ ।।
aṣṭame ṛtvig-ācārya-purohita-svastyayanāni pratigṛhṇīyāt | cikitsaka-māhānasika-mauhūrtikāṃśca paśyet || 01.19.23 ||
सवस्तां धेनुं वृषभं च प्रदक्षिणी-कृत्यौपस्थानं गच्छेत् ।। ०१.१९.२४ ।।
savastāṃ dhenuṃ vṛṣabhaṃ ca pradakṣiṇī-kṛtyaupasthānaṃ gacchet || 01.19.24 ||
आत्म-बल-आनुकूल्येन वा निशा-अहर्-भागान्प्रविभज्य कार्याणि सेवेत ।। ०१.१९.२५ ।।
ātma-bala-ānukūlyena vā niśā-ahar-bhāgānpravibhajya kāryāṇi seveta || 01.19.25 ||
उपस्थान-गतः कार्य-अर्थिनां अद्वार-आसङ्गं कारयेत् ।। ०१.१९.२६ ।।
upasthāna-gataḥ kārya-arthināṃ advāra-āsaṅgaṃ kārayet || 01.19.26 ||
दुर्दर्शो हि राजा कार्य-अकार्य-विपर्यासं आसन्नैः कार्यते ।। ०१.१९.२७ ।।
durdarśo hi rājā kārya-akārya-viparyāsaṃ āsannaiḥ kāryate || 01.19.27 ||
तेन प्रकृति-कोपं अरि-वशं वा गच्छेत् ।। ०१.१९.२८ ।।
tena prakṛti-kopaṃ ari-vaśaṃ vā gacchet || 01.19.28 ||
तस्माद्देवता-आश्रम-पाषण्ड-श्रोत्रिय-पशु-पुण्य-स्थानानां बाल-वृद्ध-व्याधित-व्यसन्य्-अनाथानां स्त्रीणां च क्रमेण कार्याणि पश्येत् । कार्य-गौरवादात्ययिक-वशेन वा ।। ०१.१९.२९ ।।
tasmāddevatā-āśrama-pāṣaṇḍa-śrotriya-paśu-puṇya-sthānānāṃ bāla-vṛddha-vyādhita-vyasany-anāthānāṃ strīṇāṃ ca krameṇa kāryāṇi paśyet | kārya-gauravādātyayika-vaśena vā || 01.19.29 ||
सर्वं आत्ययिकं कार्यं शृणुयान्नातिपातयेत् ।। ०१.१९.३०अ ब ।।
sarvaṃ ātyayikaṃ kāryaṃ śṛṇuyānnātipātayet || 01.19.30a ba ||
कृच्छ्र-साध्यं अतिक्रान्तं असाध्यं वाअपि जायते ।। ०१.१९.३०च्द् ।।
kṛcchra-sādhyaṃ atikrāntaṃ asādhyaṃ vāapi jāyate || 01.19.30cd ||
अग्न्य्-अगार-गतः कार्यं पश्येद्वैद्य-तपस्विनां ।। ०१.१९.३१अ ब ।।
agny-agāra-gataḥ kāryaṃ paśyedvaidya-tapasvināṃ || 01.19.31a ba ||
पुरोहित-आचार्य-सखः प्रत्युत्थायाभिवाद्य च ।। ०१.१९.३१च्द् ।।
purohita-ācārya-sakhaḥ pratyutthāyābhivādya ca || 01.19.31cd ||
तपस्विनां तु कार्याणि त्रैविद्यैः सह कारयेत् ।। ०१.१९.३२अ ब ।।
tapasvināṃ tu kāryāṇi traividyaiḥ saha kārayet || 01.19.32a ba ||
माया-योगविदां चैव न स्वयं कोप-कारणात् ।। ०१.१९.३२च्द् ।।
māyā-yogavidāṃ caiva na svayaṃ kopa-kāraṇāt || 01.19.32cd ||
राज्ञो हि व्रतं उत्थानं यज्ञः कार्य-अनुशासनं ।। ०१.१९.३३अ ब ।।
rājño hi vrataṃ utthānaṃ yajñaḥ kārya-anuśāsanaṃ || 01.19.33a ba ||
दक्षिणा वृत्ति-साम्यं तु दीक्षा तस्याभिषेचनं ।। ०१.१९.३३च्द् ।।
dakṣiṇā vṛtti-sāmyaṃ tu dīkṣā tasyābhiṣecanaṃ || 01.19.33cd ||
प्रजा-सुखे सुखं राज्ञः प्रजानां च हिते हितं ।। ०१.१९.३४अ ब ।।
prajā-sukhe sukhaṃ rājñaḥ prajānāṃ ca hite hitaṃ || 01.19.34a ba ||
नऽत्म-प्रियं हितं राज्ञः प्रजानां तु प्रियं हितं ।। ०१.१९.३४च्द् ।।
na'tma-priyaṃ hitaṃ rājñaḥ prajānāṃ tu priyaṃ hitaṃ || 01.19.34cd ||
तस्मान्नित्य-उत्थितो राजा कुर्यादर्थ-अनुशासनं ।। ०१.१९.३५अ ब ।।
tasmānnitya-utthito rājā kuryādartha-anuśāsanaṃ || 01.19.35a ba ||
अर्थस्य मूलं उत्थानं अनर्थस्य विपर्ययः ।। ०१.१९.३५च्द् ।।
arthasya mūlaṃ utthānaṃ anarthasya viparyayaḥ || 01.19.35cd ||
अनुत्थाने ध्रुवो नाशः प्राप्तस्यानागतस्य च ।। ०१.१९.३६अ ब ।।
anutthāne dhruvo nāśaḥ prāptasyānāgatasya ca || 01.19.36a ba ||
प्राप्यते फलं उत्थानाल्लभते चार्थसम्पदं ।। ०१.१९.३६च्द् ।।
prāpyate phalaṃ utthānāllabhate cārthasampadaṃ || 01.19.36cd ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
