सुब्रह्मण्य उवाच ।।
क्षौरस्नानविधिं वक्ष्ये वामदेव महामुने ।। यस्य सद्यो विधानेन शुद्धिस्स्याद्यतिनः परा ।। १ ।।
kṣaurasnānavidhiṃ vakṣye vāmadeva mahāmune || yasya sadyo vidhānena śuddhissyādyatinaḥ parā || 1 ||
योगपट्टप्रकारस्य विधिम्प्राप्य मुनीश्वर।।स शिष्यस्स्याद्व्रती पूर्णः क्षौरकर्म्मोद्यतो भवेत्।।२।।
yogapaṭṭaprakārasya vidhimprāpya munīśvara||sa śiṣyassyādvratī pūrṇaḥ kṣaurakarmmodyato bhavet||2||
गुरुं नत्वा विशेषेण लब्धानुज्ञस्ततो गुरोः।।शिरस्संक्षाल्य चाचम्य सवासाः क्षौरमाचरेत्।।३।।
guruṃ natvā viśeṣeṇa labdhānujñastato guroḥ||śirassaṃkṣālya cācamya savāsāḥ kṣauramācaret||3||
क्षालयेद्वसनं पश्चान्मृदम्भोभिः क्षुरादिकम्।।तद्धस्तौ च मृदालिप्य क्षालयेति मृदं ददेत् ।। ४ ।।
kṣālayedvasanaṃ paścānmṛdambhobhiḥ kṣurādikam||taddhastau ca mṛdālipya kṣālayeti mṛdaṃ dadet || 4 ||
स्थापितम्प्रोक्षितन्तोयैश्शिवं शिवमितीरयन् ।। स्वनेत्रे पिहिते चैवानामांगुष्ठाभिमंत्रिते ।। ५ ।।
sthāpitamprokṣitantoyaiśśivaṃ śivamitīrayan || svanetre pihite caivānāmāṃguṣṭhābhimaṃtrite || 5 ||
अस्त्रेणोन्मील्य संदृश्य क्षुरा दिक्षौ रसाधनम् ।। अभिमन्त्र्य द्वादशाथ प्रोक्षयेदस्त्रमंत्रतः ।। ६ ।।
astreṇonmīlya saṃdṛśya kṣurā dikṣau rasādhanam || abhimantrya dvādaśātha prokṣayedastramaṃtrataḥ || 6 ||
क्षुरं गृहीत्वा तारेण दक्षभागे निकृन्तयेत् ।। केशांश्च कांश्चि दग्रेषु वप्त्वा सर्वं च वापयेत् ।। ७ ।।
kṣuraṃ gṛhītvā tāreṇa dakṣabhāge nikṛntayet || keśāṃśca kāṃści dagreṣu vaptvā sarvaṃ ca vāpayet || 7 ||
पृथिव्यां पर्णमादाय विक्षिपेन्न भुवः स्थले ।। श्मश्रूणि हस्तपादस्थनखानि च निकृंतयेत् ।। ८ ।।
pṛthivyāṃ parṇamādāya vikṣipenna bhuvaḥ sthale || śmaśrūṇi hastapādasthanakhāni ca nikṛṃtayet || 8 ||
बिल्वाश्वत्थतुलस्यादिस्थाने संगृह्य मृतिकाम् ।। द्विषट्वारं निमज्याप्सु तीरं गत्वोपविश्य च ।। ९ ।।
bilvāśvatthatulasyādisthāne saṃgṛhya mṛtikām || dviṣaṭvāraṃ nimajyāpsu tīraṃ gatvopaviśya ca || 9 ||
शुद्धे देशे तु संस्थाप्य मृदं त्रेधा विभज्य च ।। एवम्पुनस्त्रिधा कृत्वा प्रोक्ष्यास्त्रेणाभिमन्त्रयेत् ।। 6.20.१० ।।
śuddhe deśe tu saṃsthāpya mṛdaṃ tredhā vibhajya ca || evampunastridhā kṛtvā prokṣyāstreṇābhimantrayet || 6.20.10 ||
तत्रैकां मृदमादाय दापयित्वान्यपाणिना ।। करौ द्वादशधा लिप्य प्रत्येकं केन क्षालयेत् ।। ११ ।।
tatraikāṃ mṛdamādāya dāpayitvānyapāṇinā || karau dvādaśadhā lipya pratyekaṃ kena kṣālayet || 11 ||
पुनरेकाम्पादयोश्च मुखे चान्यां करे क्रमात् ।। संलिप्याक्षाल्य चाम्भोभिः पुनश्च जलमाविशेत् ।। १२।।
punarekāmpādayośca mukhe cānyāṃ kare kramāt || saṃlipyākṣālya cāmbhobhiḥ punaśca jalamāviśet || 12||
अन्यां मृदम्भागयित्वा शिरसि द्वादश क्रमात् ।। आलिप्य मृदमास्यान्तनिमज्य च पुनः पुनः ।। १३ ।।
anyāṃ mṛdambhāgayitvā śirasi dvādaśa kramāt || ālipya mṛdamāsyāntanimajya ca punaḥ punaḥ || 13 ||
तीरं गत्वा तु गंडूषान्षोडशाचमनं द्विधा ।। प्राणानायम्य च पुनः प्रणवं द्व्यष्टसंख्यया ।। १४ ।। ।
tīraṃ gatvā tu gaṃḍūṣānṣoḍaśācamanaṃ dvidhā || prāṇānāyamya ca punaḥ praṇavaṃ dvyaṣṭasaṃkhyayā || 14 || |
मृदमन्यां पुनस्त्रेधा विभज्य च तदेकया ।। कटिशौचं पादशौचं विधायाचम्य च द्विधा ।। १५।।
mṛdamanyāṃ punastredhā vibhajya ca tadekayā || kaṭiśaucaṃ pādaśaucaṃ vidhāyācamya ca dvidhā || 15||
प्रणवेनाथ षोडश प्राणानायम्य वाग्यतः ।। पुनरन्यां स्वोरुदेशे त्रिधा विन्यस्य चोमिति ।। १६ ।।
praṇavenātha ṣoḍaśa prāṇānāyamya vāgyataḥ || punaranyāṃ svorudeśe tridhā vinyasya comiti || 16 ||
प्रोक्ष्याभिमंत्रयेत्सप्त स्वपाण्योस्तलमेकधा ।। त्रिधालिप्याथ सम्पश्येत्सूर्य्यमूर्तिं च पावनीम् ।। १७ ।।
prokṣyābhimaṃtrayetsapta svapāṇyostalamekadhā || tridhālipyātha sampaśyetsūryyamūrtiṃ ca pāvanīm || 17 ||
स्वकक्षयोः समालिप्य व्यत्यस्ताभ्यामथान्यया ।। पाणिभ्याञ्च मृदा शिष्यस्सुमतिर्दृढमानसः ।। १८ ।।
svakakṣayoḥ samālipya vyatyastābhyāmathānyayā || pāṇibhyāñca mṛdā śiṣyassumatirdṛḍhamānasaḥ || 18 ||
गृहीत्वान्यां मृदं शुद्धां तथासौ गुरुभक्तिमान् ।। शिर आरभ्य पादान्तं विलिप्यादित्यदृष्टया ।। १९ ।।
gṛhītvānyāṃ mṛdaṃ śuddhāṃ tathāsau gurubhaktimān || śira ārabhya pādāntaṃ vilipyādityadṛṣṭayā || 19 ||
समुत्थाय ततोऽसौ वै दण्डमादाय भूतले ।। स्वगुरुं मन्त्रदम्भक्त्या संस्मरेज्ज्ञाननिष्ठया ।। 6.20.२० ।।
samutthāya tato'sau vai daṇḍamādāya bhūtale || svaguruṃ mantradambhaktyā saṃsmarejjñānaniṣṭhayā || 6.20.20 ||
ततस्साम्बं महेशानं शंकरं चन्द्रशेखरम्।।संस्मरेद्भक्तितश्शिष्य सर्वेश्वर्यपतिं शिवम् ।। २१ ।।
tatassāmbaṃ maheśānaṃ śaṃkaraṃ candraśekharam||saṃsmaredbhaktitaśśiṣya sarveśvaryapatiṃ śivam || 21 ||
त्रिवारम्प्रणमेत्प्रीत्या साष्टांगं च गुरु शिवम् ।। पञ्चाङ्गेनैकवारञ्च समुत्थाय च वन्दयेत् ।। २२ ।।
trivārampraṇametprītyā sāṣṭāṃgaṃ ca guru śivam || pañcāṅgenaikavārañca samutthāya ca vandayet || 22 ||
तीर्थं प्रविश्य तन्मध्ये निमज्योन्मज्य ताम्मृदम् ।। स्कन्धे संस्थाप्य पूर्वोक्तप्रकारेण विलेपयेत् ।। २३ ।।
tīrthaṃ praviśya tanmadhye nimajyonmajya tāmmṛdam || skandhe saṃsthāpya pūrvoktaprakāreṇa vilepayet || 23 ||
तत्रावशिष्टं संगृह्य जलमध्ये प्रविश्य च ।। विलोड्य सम्यक् तां तत्र सर्वांगेषु विलिप्य च ।। २४ ।
tatrāvaśiṣṭaṃ saṃgṛhya jalamadhye praviśya ca || viloḍya samyak tāṃ tatra sarvāṃgeṣu vilipya ca || 24 |
त्रिवारमोमिति प्रोच्य शिवपादाम्बुजं स्मरन् ।। संसाराम्बुधिसंतारं सदा यद्विधितो हि सः ।। २५ ।।
trivāramomiti procya śivapādāmbujaṃ smaran || saṃsārāmbudhisaṃtāraṃ sadā yadvidhito hi saḥ || 25 ||
अभिषिच्योमिति जलं विरजाभस्मलोलितम् ।। अंगोपमार्ज्जनं कृत्वा सुस्नायाद्भस्मना ततः ।। २६ ।।
abhiṣicyomiti jalaṃ virajābhasmalolitam || aṃgopamārjjanaṃ kṛtvā susnāyādbhasmanā tataḥ || 26 ||
त्रिपुंड्रं च विधायाथ यथोक्तविधिना शुभम् ।। यथोक्तांगेषु सर्वेषु सावधान तया मुने ।। २७ ।।
tripuṃḍraṃ ca vidhāyātha yathoktavidhinā śubham || yathoktāṃgeṣu sarveṣu sāvadhāna tayā mune || 27 ||
ततश्शुद्धमना भूत्वा कुर्य्यान्मध्यंदिनक्रियाः ।। महेश्वरं नमस्कृत्य गुरूंस्तीर्थादिकानि च ।। २८ ।।
tataśśuddhamanā bhūtvā kuryyānmadhyaṃdinakriyāḥ || maheśvaraṃ namaskṛtya gurūṃstīrthādikāni ca || 28 ||
सम्पूजयेन्महेशानं भक्त्या परमया मुने ।। साम्बिकं ज्ञानदातारं पातारं त्रिभवस्य वै ।। २९ ।।
sampūjayenmaheśānaṃ bhaktyā paramayā mune || sāmbikaṃ jñānadātāraṃ pātāraṃ tribhavasya vai || 29 ||
ततोसौ दृढचेतस्को यतिः स्ववृषसंस्थितः।।भिक्षार्थम्प्रव्रजेच्छुद्धो विप्रवर्गेषु साधुषु।।6.20.३०।।
tatosau dṛḍhacetasko yatiḥ svavṛṣasaṃsthitaḥ||bhikṣārthampravrajecchuddho vipravargeṣu sādhuṣu||6.20.30||
ततस्तत्र च शुद्धात्मा पञ्चधा परिकल्पितम्।।भैक्ष्यं यथोचितं कुर्य्याद्दूषितान्नं विवर्ज्जयेत् ।। ३१ ।।
tatastatra ca śuddhātmā pañcadhā parikalpitam||bhaikṣyaṃ yathocitaṃ kuryyāddūṣitānnaṃ vivarjjayet || 31 ||
शौचं स्नानं तथा भिक्षां नित्यमेकान्तसेवनम् ।। भिक्षौश्चत्वारि कर्म्माणि पञ्चमं नैव विद्यते ।। ३२।।
śaucaṃ snānaṃ tathā bhikṣāṃ nityamekāntasevanam || bhikṣauścatvāri karmmāṇi pañcamaṃ naiva vidyate || 32||
अलाबुं वेणुपात्रं च दारवम्मृण्मयन्तथा ।। भिक्षोश्चत्त्वारि पात्राणि पञ्चमन्नैव विद्यते ।। ३३।।
alābuṃ veṇupātraṃ ca dāravammṛṇmayantathā || bhikṣoścattvāri pātrāṇi pañcamannaiva vidyate || 33||
ताम्बूलं तैजसम्पात्रं रेतस्सेकं सितांबरम् ।। दिवास्वापो हि नक्तान्नं यतीनां षड्विवर्जिताः ।। ३४।।
tāmbūlaṃ taijasampātraṃ retassekaṃ sitāṃbaram || divāsvāpo hi naktānnaṃ yatīnāṃ ṣaḍvivarjitāḥ || 34||
साक्षरा विपरीताश्च राक्षसास्त इति स्मृताः।।तस्माद्वै विपरीतं च कर्म्म नैवाचरेद्यतिः।।३५।।
sākṣarā viparītāśca rākṣasāsta iti smṛtāḥ||tasmādvai viparītaṃ ca karmma naivācaredyatiḥ||35||
यतिः प्रयत्नतः कुर्य्यात्क्षौरस्नानं च शुद्धये ।। संस्मरन्मनसा शुद्धं परं ब्रह्म सदाशिवम् ।। ३६।।
yatiḥ prayatnataḥ kuryyātkṣaurasnānaṃ ca śuddhaye || saṃsmaranmanasā śuddhaṃ paraṃ brahma sadāśivam || 36||
इत्यैव मुनिशार्द्दूल तव स्नेहान्मयाखिलः ।। क्षौरस्नानविधिः प्रोक्तः किम्भूयः श्रोतुमिच्छसि ।। ३७ ।।
ityaiva muniśārddūla tava snehānmayākhilaḥ || kṣaurasnānavidhiḥ proktaḥ kimbhūyaḥ śrotumicchasi || 37 ||
इति श्रीशिवमहापुराणे षष्ठ्यां कैलाससंहितायां क्षौरस्नानविधिवर्णनं नाम विंशोऽध्यायः ।। २०।।
iti śrīśivamahāpurāṇe ṣaṣṭhyāṃ kailāsasaṃhitāyāṃ kṣaurasnānavidhivarṇanaṃ nāma viṃśo'dhyāyaḥ || 20||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
