सूत उवाच ।।
कदाचित्सेवकस्तस्य राक्षसस्य दुरात्मनः ।। तदग्रे सुंदरं रूपं शंकरस्य ददर्श ह ।। १।।
kadācitsevakastasya rākṣasasya durātmanaḥ || tadagre suṃdaraṃ rūpaṃ śaṃkarasya dadarśa ha || 1||
तस्मै निवेदितं राज्ञे राक्षसानां यथार्थकम् ।। सर्वं तच्चरितं तेन सकौतुकमथाद्भुतम् ।। २ ।।
tasmai niveditaṃ rājñe rākṣasānāṃ yathārthakam || sarvaṃ taccaritaṃ tena sakautukamathādbhutam || 2 ||
राजापि तत्र चागत्य राक्षसानां स दारुकः ।। विह्वलस्सबलश्शीघ्रं पर्यपृच्छच्च तं शिवम् ।। ३ ।।
rājāpi tatra cāgatya rākṣasānāṃ sa dārukaḥ || vihvalassabalaśśīghraṃ paryapṛcchacca taṃ śivam || 3 ||
दारुक उवाच ।।
किं ध्यायसि हि वैश्य त्वं सत्यं वद ममाग्रतः ।। एवं सति न मृत्युस्ते मम वाक्यं च नान्यथा ।। ४ ।।
kiṃ dhyāyasi hi vaiśya tvaṃ satyaṃ vada mamāgrataḥ || evaṃ sati na mṛtyuste mama vākyaṃ ca nānyathā || 4 ||
सूत उवाच ।।
तेनोक्तं च न जानामि तच्छ्रुत्वा कुपितस्य वै ।। राक्षसान्प्रेरयामास हन्यतां राक्षसा अयम् ।। ५।।
tenoktaṃ ca na jānāmi tacchrutvā kupitasya vai || rākṣasānprerayāmāsa hanyatāṃ rākṣasā ayam || 5||
तदुक्तास्ते तदा हंतुं नानायुधधरा गताः ।। द्रुतं तं वैश्यशार्दूलं शंकरासक्तचेतसम् ।। ६।।
taduktāste tadā haṃtuṃ nānāyudhadharā gatāḥ || drutaṃ taṃ vaiśyaśārdūlaṃ śaṃkarāsaktacetasam || 6||
तानागतांस्तदा दृष्ट्वा भयवित्रस्तलोचनः ।। शिवं सस्मार सुप्रीत्या तन्नामानि जगौ मुहुः ।। ७ ।।
tānāgatāṃstadā dṛṣṭvā bhayavitrastalocanaḥ || śivaṃ sasmāra suprītyā tannāmāni jagau muhuḥ || 7 ||
वैश्यपतिरुवाच ।।
पाहि शंकर देवेश पाहि शंभो शिवेति च ।। दुष्टादस्मात्त्रिलोकेश खलहन्भक्तवत्सल ।। ८।।
pāhi śaṃkara deveśa pāhi śaṃbho śiveti ca || duṣṭādasmāttrilokeśa khalahanbhaktavatsala || 8||
सर्वस्वं च भवानद्य मम देव त्वमेव हि ।। त्वदधीनस्त्वदीयोऽहं त्वत्प्राणस्सर्वदा प्रभो ।। ९ ।।
sarvasvaṃ ca bhavānadya mama deva tvameva hi || tvadadhīnastvadīyo'haṃ tvatprāṇassarvadā prabho || 9 ||
सूत उवाच ।।
इति संप्रार्थितश्शंभुर्विवरान्निर्गतस्तदा ।। भवनेनोत्तमेनाथ चतुर्द्वारयुतेन च ।। 4.30.१० ।।
iti saṃprārthitaśśaṃbhurvivarānnirgatastadā || bhavanenottamenātha caturdvārayutena ca || 4.30.10 ||
मध्यज्योतिस्स्वरूपं च शिवरूपं तदद्भुतम् ।। परिवारसमायुक्तं दृष्ट्वा चापूजयत्स वै ।। ११ ।।
madhyajyotissvarūpaṃ ca śivarūpaṃ tadadbhutam || parivārasamāyuktaṃ dṛṣṭvā cāpūjayatsa vai || 11 ||
पूजितश्च तदा शंभुः प्रसन्नो ह्यभवत्स्वयम् ।। अस्त्रं पाशुपतं नाम दत्त्वा राक्षसपुंगवान् ।। १२ ।।
pūjitaśca tadā śaṃbhuḥ prasanno hyabhavatsvayam || astraṃ pāśupataṃ nāma dattvā rākṣasapuṃgavān || 12 ||
जघान सोपकरणांस्तान्सर्वान्सगणान्द्रुतम् ।। अरक्षच्च स्वभक्तं वै दुष्टहा स हि शंकरः ।। १३।।
jaghāna sopakaraṇāṃstānsarvānsagaṇāndrutam || arakṣacca svabhaktaṃ vai duṣṭahā sa hi śaṃkaraḥ || 13||
सर्वांस्तांश्च तदा हत्वा वरं प्रादाद्वनस्य च ।। अत्यद्भुतकरश्शंभुस्स्वलीलात्तसुविग्रहः ।। १४।।
sarvāṃstāṃśca tadā hatvā varaṃ prādādvanasya ca || atyadbhutakaraśśaṃbhussvalīlāttasuvigrahaḥ || 14||
अस्मिन्वने सदा वर्णधर्मा वै संभवंतु च ।। ब्राह्मणक्षत्रियविशां शूद्राणां हि तथैव च ।। १५ ।।
asminvane sadā varṇadharmā vai saṃbhavaṃtu ca || brāhmaṇakṣatriyaviśāṃ śūdrāṇāṃ hi tathaiva ca || 15 ||
भवत्वत्र मुनिश्रेष्ठास्तामसा न कदाचन ।। शिवधर्मप्रवक्तारश्शिवधर्मप्रवर्तकाः ।। १६।।
bhavatvatra muniśreṣṭhāstāmasā na kadācana || śivadharmapravaktāraśśivadharmapravartakāḥ || 16||
सूत उवाच ।।
एतस्मिन्समये सा वै राक्षसी दारुकाह्वया ।। देव्याः स्तुतिं चकारासौ पार्वत्या दीनमानसा ।। १७ ।।
etasminsamaye sā vai rākṣasī dārukāhvayā || devyāḥ stutiṃ cakārāsau pārvatyā dīnamānasā || 17 ||
प्रसन्ना च तदा देवी किं करोमीत्युवाच हि ।। साप्युवाच पुनस्तत्र वंशो मे रक्ष्यतां त्वया ।। १८ ।।
prasannā ca tadā devī kiṃ karomītyuvāca hi || sāpyuvāca punastatra vaṃśo me rakṣyatāṃ tvayā || 18 ||
रक्षयिष्यामि ते वंशं सत्यं च कथ्यते मया ।। इत्युक्त्वा च शिवेनैव विग्रहं सा चकार ह ।। १९ ।।
rakṣayiṣyāmi te vaṃśaṃ satyaṃ ca kathyate mayā || ityuktvā ca śivenaiva vigrahaṃ sā cakāra ha || 19 ||
शिवोपि कुपितां देवीं दृष्ट्वा वरवशः प्रभुः ।। प्रत्युवाचेति सुप्रीत्या यथेच्छसि तथा कुरु ।। 4.30.२० ।।
śivopi kupitāṃ devīṃ dṛṣṭvā varavaśaḥ prabhuḥ || pratyuvāceti suprītyā yathecchasi tathā kuru || 4.30.20 ||
सूत् उवाच ।।
इति श्रुत्वा वचस्तस्य स्वपतेश्शंकरस्य वै ।। सुप्रसन्ना विहस्याशु पार्वती वाक्यमब्रवीत् ।। २१ ।।
iti śrutvā vacastasya svapateśśaṃkarasya vai || suprasannā vihasyāśu pārvatī vākyamabravīt || 21 ||
पार्वत्युवाच ।।
भवदीयं वचस्तथ्यं युगांते संभविष्यति ।। तावच्च तामसी सृष्टिर्भवत्विति मतं मम ।। २२।।
bhavadīyaṃ vacastathyaṃ yugāṃte saṃbhaviṣyati || tāvacca tāmasī sṛṣṭirbhavatviti mataṃ mama || 22||
अन्यथा प्रलयस्स्याद्वै सत्यं मे व्याहृतं शिव ।। प्रमाणीक्रियतां नाथ त्वदीयास्मि त्वदाश्रया ।। २३।।
anyathā pralayassyādvai satyaṃ me vyāhṛtaṃ śiva || pramāṇīkriyatāṃ nātha tvadīyāsmi tvadāśrayā || 23||
इयं च दारुका देवी राक्षसी शक्तिका मम ।। बलिष्ठा राक्षसीनां च रक्षोराज्यं प्रशास्तु च ।। २४।।
iyaṃ ca dārukā devī rākṣasī śaktikā mama || baliṣṭhā rākṣasīnāṃ ca rakṣorājyaṃ praśāstu ca || 24||
इमा राक्षसपत्न्यस्तु प्रसविष्यंति पुत्रकान् ।। ते सर्वे मिलिताश्चैव वने वासाय मे मताः ।। २५ ।।
imā rākṣasapatnyastu prasaviṣyaṃti putrakān || te sarve militāścaiva vane vāsāya me matāḥ || 25 ||
सूत उवाच ।।
इत्येवं वचनं श्रुत्वा पार्वत्यास्स्वस्त्रियाः प्रभुः ।। प्रसन्नमानसो भूत्वा शंकरो वाक्यमब्रवीत् ।। २६ ।।
ityevaṃ vacanaṃ śrutvā pārvatyāssvastriyāḥ prabhuḥ || prasannamānaso bhūtvā śaṃkaro vākyamabravīt || 26 ||
शङ्कर उवाच ।।
इति ब्रवीषि त्वं वै चेच्छृणु मद्वचनं प्रिये ।। स्थास्याम्यस्मिन्वने प्रीत्या भक्तानां पालनाय च ।। २७ ।।
iti bravīṣi tvaṃ vai cecchṛṇu madvacanaṃ priye || sthāsyāmyasminvane prītyā bhaktānāṃ pālanāya ca || 27 ||
अत्र मे वर्णधर्मस्थो दर्शनं प्रीतिसंयुतम् ।। करिष्यति च यो वै स चक्रवर्ती भविष्यति ।। २८ ।।
atra me varṇadharmastho darśanaṃ prītisaṃyutam || kariṣyati ca yo vai sa cakravartī bhaviṣyati || 28 ||
अन्यथा कलिपर्याये सत्यस्यादौ नृपेश्वर ।। महासेनसुतो यो वै वीरसेनेति विश्रुतः ।। २९ ।।
anyathā kaliparyāye satyasyādau nṛpeśvara || mahāsenasuto yo vai vīraseneti viśrutaḥ || 29 ||
स मे भक्त्यातिविक्रांतो दर्शनं मे करिष्यति ।। दर्शनं मे स कृत्वैव चक्रवर्ती भविष्यति ।। 4.30.३०।।
sa me bhaktyātivikrāṃto darśanaṃ me kariṣyati || darśanaṃ me sa kṛtvaiva cakravartī bhaviṣyati || 4.30.30||
सूत उवाच ।। ।।
इत्येवं दंपती तौ च कृत्वा हास्यं परस्परम् ।स्थितौ तत्र स्वयं साक्षान्महत्त्वकारकौ द्विजाः ।। ३१ ।।
ityevaṃ daṃpatī tau ca kṛtvā hāsyaṃ parasparam |sthitau tatra svayaṃ sākṣānmahattvakārakau dvijāḥ || 31 ||
ज्योतिर्लिंगस्वरूपो हि नाम्ना नागेश्वरश्शिवः ।। नागेश्वरी शिवा देवी बभूव च सतां प्रियौ ।। ३५२ ।।
jyotirliṃgasvarūpo hi nāmnā nāgeśvaraśśivaḥ || nāgeśvarī śivā devī babhūva ca satāṃ priyau || 352 ||
ऋषय ऊचुः ।।
वीरसेनः कथं तत्र यास्यते दारुकावने ।। कथमर्चिष्यति शिवं त्वं तद्वद महामते ।। ३३ ।।
vīrasenaḥ kathaṃ tatra yāsyate dārukāvane || kathamarciṣyati śivaṃ tvaṃ tadvada mahāmate || 33 ||
सूत उवाच ।।
निषधे सुंदरे देशे क्षत्रियाणां कुले च सः ।। महासेनसुतो वीरसेनश्चैव शिवप्रियः ।। ३४ ।।
niṣadhe suṃdare deśe kṣatriyāṇāṃ kule ca saḥ || mahāsenasuto vīrasenaścaiva śivapriyaḥ || 34 ||
पार्थिवेशार्चनं कृत्वा तपः परमदुष्करम् ।। चकार वीरसेनो वै वर्षाणां द्वादशावधिः ।। ३५।।
pārthiveśārcanaṃ kṛtvā tapaḥ paramaduṣkaram || cakāra vīraseno vai varṣāṇāṃ dvādaśāvadhiḥ || 35||
ततः प्रसन्नो देवेशः प्रत्यक्षं प्राह शंकरः ।। काष्ठस्य मत्स्यिकां कृत्वा त्रपुधातु विलेपनाम् ।। ३६ ।।
tataḥ prasanno deveśaḥ pratyakṣaṃ prāha śaṃkaraḥ || kāṣṭhasya matsyikāṃ kṛtvā trapudhātu vilepanām || 36 ||
विधाय योगमायां च दास्यामि वीरसेनक ।। तां गृहीत्वा प्रविश्यैतं नृभिस्सह व्रजाधुना ।। ३७ ।।
vidhāya yogamāyāṃ ca dāsyāmi vīrasenaka || tāṃ gṛhītvā praviśyaitaṃ nṛbhissaha vrajādhunā || 37 ||
ततस्त्वं तत्र गत्वा च विवरे च कृते मया ।। प्रविश्य च तदा पूजां कृत्वा नागेश्वरस्य च ।। ३८।।
tatastvaṃ tatra gatvā ca vivare ca kṛte mayā || praviśya ca tadā pūjāṃ kṛtvā nāgeśvarasya ca || 38||
ततः पाशुपतं प्राप्य हत्वा च राक्षसीमुखान् ।। मयि दृष्टे तदा किंचिन्न्यूनं ते न भविष्यति ।। ३९।।
tataḥ pāśupataṃ prāpya hatvā ca rākṣasīmukhān || mayi dṛṣṭe tadā kiṃcinnyūnaṃ te na bhaviṣyati || 39||
पार्वत्याश्च बलं चैव संपूर्णं वै भविष्यति।।अन्ये च म्लेच्छरूपा ये भविष्यंति वने शुभाः ।। 4.30.४० ।।
pārvatyāśca balaṃ caiva saṃpūrṇaṃ vai bhaviṣyati||anye ca mleccharūpā ye bhaviṣyaṃti vane śubhāḥ || 4.30.40 ||
सूत उवाच ।।
इत्युक्त्वा शंकरस्तत्र वीरसेनं हि दुःखह ।। कृत्वा कृपां च महतीं तत्रैवांतर्द्दधे प्रभुः ।। ४१।।
ityuktvā śaṃkarastatra vīrasenaṃ hi duḥkhaha || kṛtvā kṛpāṃ ca mahatīṃ tatraivāṃtarddadhe prabhuḥ || 41||
इति दत्तवरस्सोऽपि शिवेन परमात्मना ।। शक्तस्स वै तदा कर्तुं संबभूव न संशयः ।। ४२।।
iti dattavarasso'pi śivena paramātmanā || śaktassa vai tadā kartuṃ saṃbabhūva na saṃśayaḥ || 42||
एवं नागेश्वरो देव उत्पन्नो ज्योतिषां पतिः ।। लिंगरूपस्त्रिलोकस्य सर्वकामप्रदस्सदा ।। ४३।।
evaṃ nāgeśvaro deva utpanno jyotiṣāṃ patiḥ || liṃgarūpastrilokasya sarvakāmapradassadā || 43||
एतद्यश्शृणुयान्नित्यं नागेशोद्भवमादरात् ।। सर्वान्कामानियाद्धीमान्महापातकनाशनान् ।। ४४।।
etadyaśśṛṇuyānnityaṃ nāgeśodbhavamādarāt || sarvānkāmāniyāddhīmānmahāpātakanāśanān || 44||
इति श्रीशिवमहापुराणे चतुर्थ्यां कोटिरुद्रसंहितायां नागेश्वरज्योतिर्लिंगोद्भवमाहात्म्यवर्णनं नाम त्रिंशोऽध्यायः ।। ३० ।।
iti śrīśivamahāpurāṇe caturthyāṃ koṭirudrasaṃhitāyāṃ nāgeśvarajyotirliṃgodbhavamāhātmyavarṇanaṃ nāma triṃśo'dhyāyaḥ || 30 ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
