।। ऋषय ऊचुः ।।
सूतसूत महाभाग ज्ञानवानसि सुव्रत ।। पुनरेव शिवस्य वै चरितं ब्रूहि विस्तरात् ।। १ ।।
sūtasūta mahābhāga jñānavānasi suvrata || punareva śivasya vai caritaṃ brūhi vistarāt || 1 ||
पुरातनाश्च राजान ऋषयो देवतास्तथा।।आराधनञ्च तस्यैव चकुर्देववरस्य हि ।। २ ।।
purātanāśca rājāna ṛṣayo devatāstathā||ārādhanañca tasyaiva cakurdevavarasya hi || 2 ||
सूत उवाच।।
साधु पृष्टमृषिश्रेष्ठाः श्रूयतां कथयामि वः ।। ।चरित्रं शांकरं रम्यं शृण्वतां भुक्तिमुक्तिदम् ।। ३ ।।
sādhu pṛṣṭamṛṣiśreṣṭhāḥ śrūyatāṃ kathayāmi vaḥ || |caritraṃ śāṃkaraṃ ramyaṃ śṛṇvatāṃ bhuktimuktidam || 3 ||
एतदेव पुरा पृष्टो नारदेन पितामहः ।। प्रत्युवाच प्रसन्नात्मा नारदं मुनिसत्तमम् ।। । ४ ।।
etadeva purā pṛṣṭo nāradena pitāmahaḥ || pratyuvāca prasannātmā nāradaṃ munisattamam || | 4 ||
ब्रह्मोवाच ।।
शृणु नारद सुप्रीत्या शांकरं चरितं वरम्।।प्रवक्ष्यामि भवत्स्नेहान्महापातकनाशनम् ।। ५।।
śṛṇu nārada suprītyā śāṃkaraṃ caritaṃ varam||pravakṣyāmi bhavatsnehānmahāpātakanāśanam || 5||
रमया सहितो विष्णुश्शिवपूजां चकार ह ।। कृपया परमेशस्य सर्वान्कामानवाप हि ।। ६ ।।
ramayā sahito viṣṇuśśivapūjāṃ cakāra ha || kṛpayā parameśasya sarvānkāmānavāpa hi || 6 ||
अहं पितामहश्चापि शिवपूजनकारकः ।। तस्यैव कृपया तात विश्वसृष्टिकरस्सदा ।। ७ ।।
ahaṃ pitāmahaścāpi śivapūjanakārakaḥ || tasyaiva kṛpayā tāta viśvasṛṣṭikarassadā || 7 ||
शिवपूजाकरा नित्यं मत्पुत्राः परमर्षयः ।। अन्ये च ऋषयो ये ते शिवपूजनकारकाः ।। ८ ।। ।।
śivapūjākarā nityaṃ matputrāḥ paramarṣayaḥ || anye ca ṛṣayo ye te śivapūjanakārakāḥ || 8 || ||
नारद त्वं विशेषेण शिवपूजनकारकः ।। सप्तर्षयो वसिष्ठाद्याः शिवपूजनकारकाः।।९।।
nārada tvaṃ viśeṣeṇa śivapūjanakārakaḥ || saptarṣayo vasiṣṭhādyāḥ śivapūjanakārakāḥ||9||
अरुंधती मदासाध्वी लोपामुद्रा तथैव च ।। अहल्या गौतमस्त्री च शिवपूजनकारिकाः।।4.37.१०।।
aruṃdhatī madāsādhvī lopāmudrā tathaiva ca || ahalyā gautamastrī ca śivapūjanakārikāḥ||4.37.10||
दुर्वासाः कौशिकश्शक्तिर्दधीचो गौतमस्तथा ।। कणादो भार्गवो जीवो वैशंपायन एव च ।। ११।।
durvāsāḥ kauśikaśśaktirdadhīco gautamastathā || kaṇādo bhārgavo jīvo vaiśaṃpāyana eva ca || 11||
एते च मुनयस्सर्वे शिवपूजाकरा मताः।।तथा पराशरो व्यासश्शिवपूजारतस्सदा ।। १२।।
ete ca munayassarve śivapūjākarā matāḥ||tathā parāśaro vyāsaśśivapūjāratassadā || 12||
उपमन्युर्महाभक्तश्शिवस्य परमात्मनः ।। याज्ञवल्क्यो महाशैवो जैमिनिर्गर्ग एव च ।। १३।।
upamanyurmahābhaktaśśivasya paramātmanaḥ || yājñavalkyo mahāśaivo jaiminirgarga eva ca || 13||
शुकश्च शौनकाद्याश्च शङ्करस्य प्रपूजकाः ।। अन्येऽपि बहवस्सन्ति मुनयो मुनिसत्तमाः ।। १४।।
śukaśca śaunakādyāśca śaṅkarasya prapūjakāḥ || anye'pi bahavassanti munayo munisattamāḥ || 14||
अदितिर्देवमाता च नित्यं प्रीत्या चकार ह ।। पार्थिवीं शैवपूजां वै सवधूः प्रेमतत्परा।।१५।।
aditirdevamātā ca nityaṃ prītyā cakāra ha || pārthivīṃ śaivapūjāṃ vai savadhūḥ prematatparā||15||
शक्रादयो लोकपाला वसवश्च सुरास्तथा ।। महाराजिकदेवाश्च साध्याश्च शिवपूजकाः ।। १६।।
śakrādayo lokapālā vasavaśca surāstathā || mahārājikadevāśca sādhyāśca śivapūjakāḥ || 16||
गन्धर्वा किन्नराद्याश्चोपसुराश्शिवपूजकाः ।। तथाऽसुरा महात्मानश्शिवपूजाकरा मताः ।। १७।।
gandharvā kinnarādyāścopasurāśśivapūjakāḥ || tathā'surā mahātmānaśśivapūjākarā matāḥ || 17||
हिरण्यकशिपुर्देत्यस्सानुजत्ससुतो मुने।।शिवपूजाकरो नित्यं विरोचनबली तथा।।१८।।
hiraṇyakaśipurdetyassānujatsasuto mune||śivapūjākaro nityaṃ virocanabalī tathā||18||
महाशैव स्मृतो बाणो हिरण्याक्षसुतास्तथा।।वृषपर्वा दनुस्तात दानवाः शिवपूजकाः ।। १९ ।।
mahāśaiva smṛto bāṇo hiraṇyākṣasutāstathā||vṛṣaparvā danustāta dānavāḥ śivapūjakāḥ || 19 ||
शेषश्च वासुकिश्चैव तक्षकश्च तथा परे ।। शिवभक्ता महानागा गरुडाद्याश्च पक्षिणः ।। 4.37.२०।।
śeṣaśca vāsukiścaiva takṣakaśca tathā pare || śivabhaktā mahānāgā garuḍādyāśca pakṣiṇaḥ || 4.37.20||
सूर्यचन्द्रावुभौ देवौ पृथ्व्यां वंशप्रवर्त्तकौ।।शिवसेवारतौ नित्यं सवंश्यौ तौ मुनीश्वर ।। २१।।
sūryacandrāvubhau devau pṛthvyāṃ vaṃśapravarttakau||śivasevāratau nityaṃ savaṃśyau tau munīśvara || 21||
मनवश्च तथा चक्रुस्स्वायंभुवपुरस्सराः ।। शिवपूजां विशेषेण शिववेषधरा मुने ।। २२ ।।
manavaśca tathā cakrussvāyaṃbhuvapurassarāḥ || śivapūjāṃ viśeṣeṇa śivaveṣadharā mune || 22 ||
प्रियव्रतश्च तत्पुत्रास्तथा चोत्तानपात्सुतः ।। तद्वंशाश्चैव राजानश्शिवपूजनकारकाः ।। २३ ।।
priyavrataśca tatputrāstathā cottānapātsutaḥ || tadvaṃśāścaiva rājānaśśivapūjanakārakāḥ || 23 ||
ध्रुवश्च ऋषभश्चैव भरतो नव योगिनः ।। तद्भ्रातरः परे चापि शिवपूजनकारकाः।।२४।।
dhruvaśca ṛṣabhaścaiva bharato nava yoginaḥ || tadbhrātaraḥ pare cāpi śivapūjanakārakāḥ||24||
वैवस्वतसुतास्तार्क्ष्य इक्ष्वाकुप्रमुखा नृपाः।।शिवपूजारतात्मानः सर्वदा सुखभोगिनः ।। २५।।
vaivasvatasutāstārkṣya ikṣvākupramukhā nṛpāḥ||śivapūjāratātmānaḥ sarvadā sukhabhoginaḥ || 25||
ककुत्स्थश्चापि मांधाता सगरश्शैवसत्तमः।।मुचुकुन्दो हरिश्चन्द्रः कल्माषांघ्रिस्तथैव च।।२६।।
kakutsthaścāpi māṃdhātā sagaraśśaivasattamaḥ||mucukundo hariścandraḥ kalmāṣāṃghristathaiva ca||26||
भगीरथादयो भूपा बहवो नृपसत्तमाः।।शिवपूजाकरा ज्ञेयाः शिववेषविधायिनः ।। २७।।
bhagīrathādayo bhūpā bahavo nṛpasattamāḥ||śivapūjākarā jñeyāḥ śivaveṣavidhāyinaḥ || 27||
खट्वांगश्च महाराजो देवसाहाय्यकारकः ।। विधितः पार्थिवीम्मूर्तिं शिवस्यापूजयत्सदा ।। २८।।
khaṭvāṃgaśca mahārājo devasāhāyyakārakaḥ || vidhitaḥ pārthivīmmūrtiṃ śivasyāpūjayatsadā || 28||
तत्पुत्रो हि दिलीपश्च शिवपूजनकृत्सदा ।। रघुस्तत्तनयः शैवः सुप्रीत्याः शिवपूजकः ।। २९ ।।
tatputro hi dilīpaśca śivapūjanakṛtsadā || raghustattanayaḥ śaivaḥ suprītyāḥ śivapūjakaḥ || 29 ||
अजश्शिवार्चकस्तस्य तनयो धर्मयुद्धकृत् ।। जातो दशरथो भूयो महाराजो विशेषतः ।। 4.37.३०।।
ajaśśivārcakastasya tanayo dharmayuddhakṛt || jāto daśaratho bhūyo mahārājo viśeṣataḥ || 4.37.30||
पुत्रार्थे पार्थिवी मूर्त्ति शैवी दशरथो हि सः ।। समानर्च विशेषेण वसि ष्ठस्याज्ञया मुनेः ।। ३१।।
putrārthe pārthivī mūrtti śaivī daśaratho hi saḥ || samānarca viśeṣeṇa vasi ṣṭhasyājñayā muneḥ || 31||
पुत्रेष्टिं च चकारासौ पार्थिवो भवभक्तिमान्।।ऋष्यशृङ्गमुनेराज्ञां संप्राप्य नृपसत्तमः ।। ३२ ।।
putreṣṭiṃ ca cakārāsau pārthivo bhavabhaktimān||ṛṣyaśṛṅgamunerājñāṃ saṃprāpya nṛpasattamaḥ || 32 ||
कौसल्या तत्प्रिया मूर्त्ति पार्थिवीं शांकरीं मुदा ।। ऋष्यशृंगसमादिष्टा समानर्च सुताप्तये ।। ३३।।
kausalyā tatpriyā mūrtti pārthivīṃ śāṃkarīṃ mudā || ṛṣyaśṛṃgasamādiṣṭā samānarca sutāptaye || 33||
सुमित्रा च शिवं प्रीत्या कैकेयी नृपवल्लभा।।पूजयामास सत्पुत्रप्राप्तये मुनिसत्तम ।। ३४ ।।
sumitrā ca śivaṃ prītyā kaikeyī nṛpavallabhā||pūjayāmāsa satputraprāptaye munisattama || 34 ||
शिवप्रसादतस्ता वै पुत्रान्प्रापुश्शुभंकरान् ।। महाप्रतापिनो वीरान्सन्मार्गनिरतान्मुने ।। ३५।।
śivaprasādatastā vai putrānprāpuśśubhaṃkarān || mahāpratāpino vīrānsanmārganiratānmune || 35||
ततः शिवाज्ञया तस्मात्तासु राज्ञस्स्वयं हरिः ।। चतुर्भिश्चैव रूपैश्चाविर्बभूव नृपात्मजः ।। ३६ ।।
tataḥ śivājñayā tasmāttāsu rājñassvayaṃ hariḥ || caturbhiścaiva rūpaiścāvirbabhūva nṛpātmajaḥ || 36 ||
कौसल्यायाः सुतो राम सुमित्रायाश्च लक्ष्मण ।। शत्रुघ्नश्चैव कैकेय्या भरतश्चेति सुव्रताः ।। ३७।।
kausalyāyāḥ suto rāma sumitrāyāśca lakṣmaṇa || śatrughnaścaiva kaikeyyā bharataśceti suvratāḥ || 37||
रामस्ससहजो नित्यं पार्थिवं समपूजयत् ।। भस्म रुद्राक्षधारी च विरजागममास्थितः ।। ३८ ।।
rāmassasahajo nityaṃ pārthivaṃ samapūjayat || bhasma rudrākṣadhārī ca virajāgamamāsthitaḥ || 38 ||
तद्वंशे ये समुत्पन्ना राजानः सानुगा मुने ।। ते सर्वे पार्थिवं लिंगं शिवस्य समपूजयन् ।। ३९।।
tadvaṃśe ye samutpannā rājānaḥ sānugā mune || te sarve pārthivaṃ liṃgaṃ śivasya samapūjayan || 39||
सुद्युम्नश्च महाराजश्शैवो मुनिसुतो मुने ।। शिवशापात्प्रियाहेतोरभून्नारी ससेवकः ।। 4.37.४०।।
sudyumnaśca mahārājaśśaivo munisuto mune || śivaśāpātpriyāhetorabhūnnārī sasevakaḥ || 4.37.40||
पार्थिवेशसमर्चातः पुनस्सोऽभूत्पुमान्वरः ।। मासं स्त्री पुरुषो मासमेवं स्त्रीत्वं न्यवर्त्तत ।। ४१ ।।
pārthiveśasamarcātaḥ punasso'bhūtpumānvaraḥ || māsaṃ strī puruṣo māsamevaṃ strītvaṃ nyavarttata || 41 ||
ततो राज्यं परित्यज्य शिवधर्मपरायणः ।। शिववेषधरो भक्त्या दुर्लभं मोक्षमाप्तवान् ।। ४२।।
tato rājyaṃ parityajya śivadharmaparāyaṇaḥ || śivaveṣadharo bhaktyā durlabhaṃ mokṣamāptavān || 42||
पुरूरवाश्च तत्पुत्रो महाराजस्तु पूजक ।। शिवस्य देवदेवस्य तत्सुतः शिवपूजकः ।। ४३ ।।
purūravāśca tatputro mahārājastu pūjaka || śivasya devadevasya tatsutaḥ śivapūjakaḥ || 43 ||
भरतस्तु महापूजां शिवस्यैव सदाकरोत् ।। नहुषश्च महा शैवः शिवपूजारतो ह्यभूत् ।। ४४।।
bharatastu mahāpūjāṃ śivasyaiva sadākarot || nahuṣaśca mahā śaivaḥ śivapūjārato hyabhūt || 44||
ययातिः शिवपूजातः सर्वान्कामानवाप्तवान् ।। अजीजनत्सुतान्पंच शिवधर्मपरायणान् ।। ४५।।
yayātiḥ śivapūjātaḥ sarvānkāmānavāptavān || ajījanatsutānpaṃca śivadharmaparāyaṇān || 45||
तत्सुता यदुमुख्याश्च पंचापि शिवपूजकाः ।। शिवपूजाप्रभावेण सर्वान्कामांश्च लेभिरे ।। ४६ ।।
tatsutā yadumukhyāśca paṃcāpi śivapūjakāḥ || śivapūjāprabhāveṇa sarvānkāmāṃśca lebhire || 46 ||
अन्येऽपि ये महाभागाः समानर्चुश्शिवं हि ते ।। तद्वंश्या अन्यवंश्याश्च भुक्तिमुक्तिप्रदं मुने।। ४७ ।।
anye'pi ye mahābhāgāḥ samānarcuśśivaṃ hi te || tadvaṃśyā anyavaṃśyāśca bhuktimuktipradaṃ mune|| 47 ||
कृष्णेन च कृतं नित्यं बदरीपर्वतोत्तमे ।। पूजनं तु शिवस्यैव सप्तमासावधि स्वयम् ।। ४८ ।।
kṛṣṇena ca kṛtaṃ nityaṃ badarīparvatottame || pūjanaṃ tu śivasyaiva saptamāsāvadhi svayam || 48 ||
प्रसन्नाद्भगवांस्तस्माद्वरान्दिव्यानने कशः।।सम्प्राप्य च जगत्सर्वं वशेऽनयत शङ्करात् ।। ४९ ।।
prasannādbhagavāṃstasmādvarāndivyānane kaśaḥ||samprāpya ca jagatsarvaṃ vaśe'nayata śaṅkarāt || 49 ||
प्रद्युम्नः तत्सुतस्तात शिवपूजाकरस्सदा ।। अन्ये च कार्ष्णिप्रवरास्साम्बाद्याश्शिवपूजकाः ।। 4.37.५०
pradyumnaḥ tatsutastāta śivapūjākarassadā || anye ca kārṣṇipravarāssāmbādyāśśivapūjakāḥ || 4.37.50
जरासंधो महाशैवस्तद्वंश्याश्च नृपास्तथा ।। निमिश्शैवश्च जनकस्तत्पुत्राश्शिवपूजकाः।।५१।।
jarāsaṃdho mahāśaivastadvaṃśyāśca nṛpāstathā || nimiśśaivaśca janakastatputrāśśivapūjakāḥ||51||
नलेन च कृता पूजा वीरसेनसुतेन वै ।। पूर्वजन्मनि यो भिल्लो वने पान्थसुरक्षकः ।। ५२ ।।
nalena ca kṛtā pūjā vīrasenasutena vai || pūrvajanmani yo bhillo vane pānthasurakṣakaḥ || 52 ||
यतिश्च रक्षितस्तेन पुरा हरसमीपतः ।। स्वयंव्याघ्रादिभी रात्रौ भक्षितश्च मृतो वृषात् ।। ५३ ।।
yatiśca rakṣitastena purā harasamīpataḥ || svayaṃvyāghrādibhī rātrau bhakṣitaśca mṛto vṛṣāt || 53 ||
तेन पुण्यप्रभावेण स भिल्लो हि नलोऽभवत् ।। चक्रवर्ती महाराजो दमयन्ती प्रियोऽभवत् ।। ५४ ।।
tena puṇyaprabhāveṇa sa bhillo hi nalo'bhavat || cakravartī mahārājo damayantī priyo'bhavat || 54 ||
इति ते कथितं तात यत्पृष्टं भवतानघ ।। शाङ्करं चरितं दिव्यं किमन्यत्प्रष्टुमिच्छसि ।। ५५ ।।
iti te kathitaṃ tāta yatpṛṣṭaṃ bhavatānagha || śāṅkaraṃ caritaṃ divyaṃ kimanyatpraṣṭumicchasi || 55 ||
इति श्रीशिवमहापुराणे चतुर्थ्यां कोटिरुद्रसहितायां देवर्षिनृपशैवत्ववर्णनं नाम सप्तत्रिंशोऽध्यायः ।। ३७ ।।
iti śrīśivamahāpurāṇe caturthyāṃ koṭirudrasahitāyāṃ devarṣinṛpaśaivatvavarṇanaṃ nāma saptatriṃśo'dhyāyaḥ || 37 ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
