।।ब्रह्मोवाच।।
एतस्मिन्नंतरे तत्र विश्वरूपः प्रजापतिः ।। तदुद्योगं संविचार्य सुखमाप प्रसन्नधीः ।। १ ।।
etasminnaṃtare tatra viśvarūpaḥ prajāpatiḥ || tadudyogaṃ saṃvicārya sukhamāpa prasannadhīḥ || 1 ||
विश्वरूपप्रजेशस्य दिव्यरूपे सुते उभे।। सिद्धिबुद्धिरिति ख्याते शुभे सर्वांगशोभने ।। २ ।।
viśvarūpaprajeśasya divyarūpe sute ubhe|| siddhibuddhiriti khyāte śubhe sarvāṃgaśobhane || 2 ||
ताभ्यां चैव गणेशस्य गिरिजा शंकरः प्रभू ।। महोत्सवं विवाहं च कारयामासतुर्मुदा ।। ३।।
tābhyāṃ caiva gaṇeśasya girijā śaṃkaraḥ prabhū || mahotsavaṃ vivāhaṃ ca kārayāmāsaturmudā || 3||
संतुष्टा देवतास्सर्वास्तद्विवाहे समागमन् ।। यथा चैव शिवस्यैव गिरिजाया मनोरथः ।। ४।।
saṃtuṣṭā devatāssarvāstadvivāhe samāgaman || yathā caiva śivasyaiva girijāyā manorathaḥ || 4||
तथा च विश्वकर्माऽसौ विवाहं कृतवांस्तथा ।। तथा च ऋषयो देवा लेभिरे परमां मुदम् ।। ५ ।।
tathā ca viśvakarmā'sau vivāhaṃ kṛtavāṃstathā || tathā ca ṛṣayo devā lebhire paramāṃ mudam || 5 ||
गणेशोपि तदा ताभ्यां सुखं चैवाप्तिचिंतकम् ।। प्राप्तवांश्च मुने तत्तु वर्णितुं नैव शक्यते ।। ६ ।।
gaṇeśopi tadā tābhyāṃ sukhaṃ caivāpticiṃtakam || prāptavāṃśca mune tattu varṇituṃ naiva śakyate || 6 ||
कियता चैव कालेन गणेशस्य महात्मनः ।। द्वयोः पत्न्योश्च द्वौ दिव्यौ तस्य पुत्रौ बभूवतुः ।। ७ ।।
kiyatā caiva kālena gaṇeśasya mahātmanaḥ || dvayoḥ patnyośca dvau divyau tasya putrau babhūvatuḥ || 7 ||
सिद्धेर्गणेशपत्न्यास्तु क्षेमनामा सुतोऽभवत् ।। बुद्धेर्लाभाभिधः पुत्रो ह्यासीत्परभशोभनः ।। ८ ।।
siddhergaṇeśapatnyāstu kṣemanāmā suto'bhavat || buddherlābhābhidhaḥ putro hyāsītparabhaśobhanaḥ || 8 ||
एवं सुखमचिंत्यं व भुंजाने हि गणेश्वरे ।। आजगाम द्वितीयश्च क्रांत्वा पृथ्वीं सुतस्तदा।। ९।।
evaṃ sukhamaciṃtyaṃ va bhuṃjāne hi gaṇeśvare || ājagāma dvitīyaśca krāṃtvā pṛthvīṃ sutastadā|| 9||
तावश्च नारदेनैव प्राप्तो गेहे महात्मना।। यथार्थं वच्मि नोऽसत्यं न छलेन न मत्सरात् ।। 2.4.20.१० ।।
tāvaśca nāradenaiva prāpto gehe mahātmanā|| yathārthaṃ vacmi no'satyaṃ na chalena na matsarāt || 2.4.20.10 ||
पितृभ्यां तु कृतं यच्च शिवया शंकरेण ते ।। तन्न कुर्य्यात्परो लोके सत्यं सत्यं ब्रवीम्यहम् ।। ११।।
pitṛbhyāṃ tu kṛtaṃ yacca śivayā śaṃkareṇa te || tanna kuryyātparo loke satyaṃ satyaṃ bravīmyaham || 11||
निष्कास्य त्वां कुक्रमणं मिषमुत्पाद्य यत्नतः ।। गणेशस्य वरोकारि विवाहः परशोभनः ।। १२ ।।
niṣkāsya tvāṃ kukramaṇaṃ miṣamutpādya yatnataḥ || gaṇeśasya varokāri vivāhaḥ paraśobhanaḥ || 12 ||
गणेशस्य कृतोद्वाहो लब्धवांस्स्त्रीद्वयं मुदा ।। विश्वरूपप्रजेशस्य कन्यारत्नं महोत्तमम् ।। १३।।
gaṇeśasya kṛtodvāho labdhavāṃsstrīdvayaṃ mudā || viśvarūpaprajeśasya kanyāratnaṃ mahottamam || 13||
पुत्रद्वयं ललाभासौ द्वयोः पत्न्योश्शुभांगयोः ।। सिद्धे क्षेमं तथा बुद्धेर्लाभं सर्वं सुखप्रदम् ।। १४।।
putradvayaṃ lalābhāsau dvayoḥ patnyośśubhāṃgayoḥ || siddhe kṣemaṃ tathā buddherlābhaṃ sarvaṃ sukhapradam || 14||
पत्न्योर्द्वयोर्गणेशोऽसौ लब्ध्वा पुत्रद्वयं शुभम् ।। मातापित्रोर्मतेनैव सुखं भुंक्ते निरंतरम् ।। १५।।
patnyordvayorgaṇeśo'sau labdhvā putradvayaṃ śubham || mātāpitrormatenaiva sukhaṃ bhuṃkte niraṃtaram || 15||
भवता पृथिवी क्रांता ससमुद्रा सकानना।। तच्छलाज्ञावशात्तात तस्य जातं फलं त्विदम्।। १६।।
bhavatā pṛthivī krāṃtā sasamudrā sakānanā|| tacchalājñāvaśāttāta tasya jātaṃ phalaṃ tvidam|| 16||
पितृभ्यां क्रियतास्मैवच्छलं तात विचार्यताम् ।। स्वस्वामिभ्यां विशेषेण ह्यन्यः किन्न करोति वै ।। १७ ।।
pitṛbhyāṃ kriyatāsmaivacchalaṃ tāta vicāryatām || svasvāmibhyāṃ viśeṣeṇa hyanyaḥ kinna karoti vai || 17 ||
असम्यक्च कृतं ताभ्यां त्वत्पितृभ्यां हि कर्म ह ।। विचार्यतां त्वयाऽपीह मच्चित्ते न शुभं मतम् ।। १८।।
asamyakca kṛtaṃ tābhyāṃ tvatpitṛbhyāṃ hi karma ha || vicāryatāṃ tvayā'pīha maccitte na śubhaṃ matam || 18||
दद्याद्यदि गरं माता विक्रीणीयात्पिता यदि ।। राजा हरति सर्वस्वं कस्मै किं च ब्रवीतु वै ।। १९।।
dadyādyadi garaṃ mātā vikrīṇīyātpitā yadi || rājā harati sarvasvaṃ kasmai kiṃ ca bravītu vai || 19||
येनैवेदं कृतं स्याद्वै कर्मानर्थकरं परम् ।। शांतिकामस्सुधीस्तात तन्मुखं न विलोकयेत् ।। 2.4.20.२०।।
yenaivedaṃ kṛtaṃ syādvai karmānarthakaraṃ param || śāṃtikāmassudhīstāta tanmukhaṃ na vilokayet || 2.4.20.20||
इति नीतिः श्रुतौ प्रोक्ता स्मृतौ शास्त्रेषु सर्वतः ।। निवेदिता च सा तेऽद्य यथेच्छसि तथा कुरु ।। २१।।
iti nītiḥ śrutau proktā smṛtau śāstreṣu sarvataḥ || niveditā ca sā te'dya yathecchasi tathā kuru || 21||
ब्रह्मोवाच ।।
इत्युक्त्वा नारद त्वं तु महेश्वरमनोगतिः ।। तस्मै तथा कुमाराय वाक्यं मौनमुपागतः।। २२।।
ityuktvā nārada tvaṃ tu maheśvaramanogatiḥ || tasmai tathā kumārāya vākyaṃ maunamupāgataḥ|| 22||
स्कन्दोऽपि पितरं नत्वा कोपाग्निज्वलितस्तदा ।। जगाम पर्वतं क्रौंचं पितृभ्यां वारितोऽपि सन् ।। २३।।
skando'pi pitaraṃ natvā kopāgnijvalitastadā || jagāma parvataṃ krauṃcaṃ pitṛbhyāṃ vārito'pi san || 23||
वारणे च कृते त्वद्य गम्यते च कथं त्वया ।। इत्येवं च निषिद्धोपि प्रोच्य नेति जगाम सः ।। २४ ।।
vāraṇe ca kṛte tvadya gamyate ca kathaṃ tvayā || ityevaṃ ca niṣiddhopi procya neti jagāma saḥ || 24 ||
न स्थातव्यं मया तातौ क्षणमप्यत्र किंचन ।। यद्येवं कपटं प्रीतिमपहाय कृतं मयि ।। २५ ।।
na sthātavyaṃ mayā tātau kṣaṇamapyatra kiṃcana || yadyevaṃ kapaṭaṃ prītimapahāya kṛtaṃ mayi || 25 ||
एवमुक्त्वा गतस्तत्र मुने सोऽद्यापि वर्तते ।। दर्शनेनैव सर्वेषां लोकानां पापहारकः ।। २६ ।।
evamuktvā gatastatra mune so'dyāpi vartate || darśanenaiva sarveṣāṃ lokānāṃ pāpahārakaḥ || 26 ||
तद्दिनं हि समारभ्य कार्तिकेयस्य तस्य वै ।। शिवपुत्रस्य देवर्षे कुमारत्वं प्रतिष्ठितम् ।। २७।।
taddinaṃ hi samārabhya kārtikeyasya tasya vai || śivaputrasya devarṣe kumāratvaṃ pratiṣṭhitam || 27||
तन्नाम शुभदं लोके प्रसिद्धं भुवनत्रये ।। सर्वपापहरं पुण्यं ब्रह्मचर्यप्रदं परम्।। २८।।
tannāma śubhadaṃ loke prasiddhaṃ bhuvanatraye || sarvapāpaharaṃ puṇyaṃ brahmacaryapradaṃ param|| 28||
कार्तिक्यां च सदा देवा ऋषयश्च सतीर्थकाः।। दर्शनार्थं कुमारस्य गच्छंति च मुनीश्वराः ।। २९।।
kārtikyāṃ ca sadā devā ṛṣayaśca satīrthakāḥ|| darśanārthaṃ kumārasya gacchaṃti ca munīśvarāḥ || 29||
कार्तिक्यां कृत्तिकासंगे कुर्याद्यः स्वामिदर्शनम्।। तस्य पापं दहेत्सर्वं चित्तेप्सित फलं लभेत् ।। 2.4.20.३०।।
kārtikyāṃ kṛttikāsaṃge kuryādyaḥ svāmidarśanam|| tasya pāpaṃ dahetsarvaṃ cittepsita phalaṃ labhet || 2.4.20.30||
उमापि दुःखमापन्ना स्कन्दस्य विरहे सति ।। उवाच स्वामिनं दीना तत्र गच्छ मया प्रभो ।। ३१।।
umāpi duḥkhamāpannā skandasya virahe sati || uvāca svāminaṃ dīnā tatra gaccha mayā prabho || 31||
तत्सुखार्थं स्वयं शंभुर्गतस्स्वांशेन पर्वते ।। मल्लिकार्जुननामासीज्ज्योतिर्लिङ्गं सुखावहम् ।। ३२।।
tatsukhārthaṃ svayaṃ śaṃbhurgatassvāṃśena parvate || mallikārjunanāmāsījjyotirliṅgaṃ sukhāvaham || 32||
अद्यापि दृश्यते तत्र शिवया सहितश्शिवः ।। सर्वेषां निजभक्तानां कामपूरस्सतां गतिः ।। ३३।।
adyāpi dṛśyate tatra śivayā sahitaśśivaḥ || sarveṣāṃ nijabhaktānāṃ kāmapūrassatāṃ gatiḥ || 33||
तमागतं स विज्ञाय कुमारस्सशिवं शिवम् ।। स विरज्य ततोऽन्यत्र गंतुमासीत्समुत्सुकः ।। ३४।।
tamāgataṃ sa vijñāya kumārassaśivaṃ śivam || sa virajya tato'nyatra gaṃtumāsītsamutsukaḥ || 34||
देवैश्च मुनिभिश्चैव प्रार्थितस्सोपि दूरतः ।। योजनत्रयमुत्सृज्य स्थितः स्थाने च कार्तिकः ।। ३५ ।।
devaiśca munibhiścaiva prārthitassopi dūrataḥ || yojanatrayamutsṛjya sthitaḥ sthāne ca kārtikaḥ || 35 ||
पुत्रस्नेहातुरौ तौ वै शिवौ पर्वणि पर्वणि ।। दर्शनार्थं कुमारस्य तस्य नारद गच्छतः ।। ३६ ।।
putrasnehāturau tau vai śivau parvaṇi parvaṇi || darśanārthaṃ kumārasya tasya nārada gacchataḥ || 36 ||
अमावास्यादिने शंभुः स्वयं गच्छति तत्र ह ।। पूर्णमासी दिने तत्र पार्वती गच्छति ध्रुवम् ।। ३७।।
amāvāsyādine śaṃbhuḥ svayaṃ gacchati tatra ha || pūrṇamāsī dine tatra pārvatī gacchati dhruvam || 37||
यद्यत्तस्य च वृत्तांतं भवत्पृष्टं मुनीश्वर ।। कार्तिकस्य गणेशस्य परमं कथितं मया ।। ३८।।
yadyattasya ca vṛttāṃtaṃ bhavatpṛṣṭaṃ munīśvara || kārtikasya gaṇeśasya paramaṃ kathitaṃ mayā || 38||
एतच्छ्रुत्वा नरो धीमान् सर्वपापैः प्रमुच्यते ।। शोभनां लभते कामानीप्सितान्सकलान्सदा ।। ३९ ।।
etacchrutvā naro dhīmān sarvapāpaiḥ pramucyate || śobhanāṃ labhate kāmānīpsitānsakalānsadā || 39 ||
यः पठेत्पाठयेद्वापि शृणुयाच्छ्रावयेत्तथा ।। सर्वान्कामानवाप्नोति नात्र कार्या विचारणा ।। 2.4.20.४०।।
yaḥ paṭhetpāṭhayedvāpi śṛṇuyācchrāvayettathā || sarvānkāmānavāpnoti nātra kāryā vicāraṇā || 2.4.20.40||
ब्राह्मणो ब्रह्मवर्चस्वी क्षत्रियो विजयी भवेत् ।। वैश्यो धन समृद्धस्स्याच्छूद्रस्सत्समतामियात् ।। ४१।।
brāhmaṇo brahmavarcasvī kṣatriyo vijayī bhavet || vaiśyo dhana samṛddhassyācchūdrassatsamatāmiyāt || 41||
रोगी रोगात्प्रमुच्येत भयान्मुच्येत भीतियुक् ।। भूतप्रेतादिबाधाभ्यः पीडितो न भवेन्नरः ।। ४२।।
rogī rogātpramucyeta bhayānmucyeta bhītiyuk || bhūtapretādibādhābhyaḥ pīḍito na bhavennaraḥ || 42||
एतदाख्यानमनघं यशस्यं सुखवर्द्धनम् ।। आयुष्यं स्वर्ग्यमतुलं पुत्रपौत्रादिकारकम् ।। ४३ ।।
etadākhyānamanaghaṃ yaśasyaṃ sukhavarddhanam || āyuṣyaṃ svargyamatulaṃ putrapautrādikārakam || 43 ||
अपवर्गप्रदं चापि शिवज्ञानप्रदं परम् ।। शिवाशिवप्रीतिकरं शिवभक्तिविवर्द्धनम् ।। ४४ ।।
apavargapradaṃ cāpi śivajñānapradaṃ param || śivāśivaprītikaraṃ śivabhaktivivarddhanam || 44 ||
श्रवणीयं सदा भक्तैर्निःकामैश्च मुमुक्षुभिः ।। शिवाद्वैतप्रदं चैतत्सदाशिवमयं शिवम् ।। ४५।।
śravaṇīyaṃ sadā bhaktairniḥkāmaiśca mumukṣubhiḥ || śivādvaitapradaṃ caitatsadāśivamayaṃ śivam || 45||
इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां चतुर्थे कुमारखण्डे गणेशविवाहवर्णनं नाम विंशोऽध्यायः ।। २० ।।
iti śrīśivamahāpurāṇe dvitīyāyāṃ rudrasaṃhitāyāṃ caturthe kumārakhaṇḍe gaṇeśavivāhavarṇanaṃ nāma viṃśo'dhyāyaḥ || 20 ||
समाप्तोयं रुद्रसंहितान्तर्गतः कुमारखण्डश्चतुर्थः ।। ४ ।।
samāptoyaṃ rudrasaṃhitāntargataḥ kumārakhaṇḍaścaturthaḥ || 4 ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
