ब्रह्मोवाच ।।
इति ते वर्णितस्तात देवदानव सेनयोः ।। संग्रामस्तुमुलोऽतीव तत्प्रभ्वो शृणु नारद ।। १ ।।
iti te varṇitastāta devadānava senayoḥ || saṃgrāmastumulo'tīva tatprabhvo śṛṇu nārada || 1 ||
एवं युद्धेऽतितुमुले देवदानवसंक्षये ।। तारकेणैव देवेन्द्रश्शक्त्या रमया सह।। २।।
evaṃ yuddhe'titumule devadānavasaṃkṣaye || tārakeṇaiva devendraśśaktyā ramayā saha|| 2||
सद्यः पपात नागाश्च धरण्यां मूर्च्छितोऽभवत्।। परं कश्मलमापेदे वज्रधारी सुरेश्वरः ।। ३।।
sadyaḥ papāta nāgāśca dharaṇyāṃ mūrcchito'bhavat|| paraṃ kaśmalamāpede vajradhārī sureśvaraḥ || 3||
तथैव लोकपास्सर्वेऽसुरैश्च बलवत्तरैः ।। पराजिता रणे तात महारणविशारदैः ।। ४ ।।
tathaiva lokapāssarve'suraiśca balavattaraiḥ || parājitā raṇe tāta mahāraṇaviśāradaiḥ || 4 ||
अन्येऽपि निर्जरा दैत्यैर्युद्ध्यमानाः पराजिताः ।। असहंतो हि तत्तेजः पलायनपरायणाः ।। ५ ।।
anye'pi nirjarā daityairyuddhyamānāḥ parājitāḥ || asahaṃto hi tattejaḥ palāyanaparāyaṇāḥ || 5 ||
जगर्जुरसुरास्तत्र जयिनस्सुकृतोद्यमाः ।। सिंहनादं प्रकुर्वन्तः कोलाहलपरायणाः ।। ६।।
jagarjurasurāstatra jayinassukṛtodyamāḥ || siṃhanādaṃ prakurvantaḥ kolāhalaparāyaṇāḥ || 6||
एतस्मिन्नंतरे तत्र वीरभद्रो रुषान्वितः ।। आससाद गणैर्वीरैस्तारकं वीरमानिनम् ।। ७।।
etasminnaṃtare tatra vīrabhadro ruṣānvitaḥ || āsasāda gaṇairvīraistārakaṃ vīramāninam || 7||
निर्जरान् पृष्ठतः कृत्वा शिवकोपोद्भवो बली।। तत्सम्मुखो बभूवाथ योद्धुकामो गणाग्रणीः ।। ८।।
nirjarān pṛṣṭhataḥ kṛtvā śivakopodbhavo balī|| tatsammukho babhūvātha yoddhukāmo gaṇāgraṇīḥ || 8||
तदा ते प्रमथास्सर्वे दैत्याश्च परमोत्सवाः।। युयुधुस्संयुगेऽन्योन्यं प्रसक्ताश्च महारणे ।। ९।।
tadā te pramathāssarve daityāśca paramotsavāḥ|| yuyudhussaṃyuge'nyonyaṃ prasaktāśca mahāraṇe || 9||
त्रिशूलैर्ऋष्टिभिः पाशैः खड्गैः परशुपट्टिशैः ।। निजघ्नुस्समरेऽन्योन्यं रणे रणविशारदाः ।। 2.4.8.१०।।
triśūlairṛṣṭibhiḥ pāśaiḥ khaḍgaiḥ paraśupaṭṭiśaiḥ || nijaghnussamare'nyonyaṃ raṇe raṇaviśāradāḥ || 2.4.8.10||
तारको वीरभद्रेण स त्रिशूलाहतो भृशम् ।। पपात सहसा भूमौ क्षणं मूर्छापरिप्लुतः ।। ११ ।।
tārako vīrabhadreṇa sa triśūlāhato bhṛśam || papāta sahasā bhūmau kṣaṇaṃ mūrchāpariplutaḥ || 11 ||
उत्थाय स द्रुतं वीरस्तारको दैत्यसत्तमः ।। लब्धसंज्ञो बलाच्छक्त्या वीरभद्रं जघान ह ।। १२।।
utthāya sa drutaṃ vīrastārako daityasattamaḥ || labdhasaṃjño balācchaktyā vīrabhadraṃ jaghāna ha || 12||
वीरभद्रस्तथा वीरो महातेजा हि तारकम् ।। जघान त्रिशिखेनाशु घोरेण निशितेन तम् ।। १३।।
vīrabhadrastathā vīro mahātejā hi tārakam || jaghāna triśikhenāśu ghoreṇa niśitena tam || 13||
सोपि शक्त्या वीरभद्रं जघान समरे ततः ।। तारको दितिजाधीशः प्रबलो वीरसंमतः ।। १४ ।।
sopi śaktyā vīrabhadraṃ jaghāna samare tataḥ || tārako ditijādhīśaḥ prabalo vīrasaṃmataḥ || 14 ||
एवं संयुद्ध्यमानौ तौ जघ्नतुश्चेतरेतरम् ।। नानास्त्रशस्त्रैस्समरे रणविद्याविशारदौ ।। १५ ।।
evaṃ saṃyuddhyamānau tau jaghnatuścetaretaram || nānāstraśastraissamare raṇavidyāviśāradau || 15 ||
तयोर्महात्मनोस्तत्र द्वन्द्वयुद्धमभूत्तदा ।। सर्वेषां पश्यतामेव तुमुलं रोमहर्षणम् ।। १६ ।।
tayormahātmanostatra dvandvayuddhamabhūttadā || sarveṣāṃ paśyatāmeva tumulaṃ romaharṣaṇam || 16 ||
ततो भेरीमृदंगाश्च पटहानकगोमुखाः ।। विनेदुर्विहता वीरैश्शृण्वतां सुभयानकाः।। १७।।
tato bherīmṛdaṃgāśca paṭahānakagomukhāḥ || vinedurvihatā vīraiśśṛṇvatāṃ subhayānakāḥ|| 17||
युयुधातेतिसन्नद्धौ प्रहारैर्जर्जरीकृतौ ।। अन्योन्यमतिसंरब्धौ तौ बुधांगारकाविव ।। १८ ।।
yuyudhātetisannaddhau prahārairjarjarīkṛtau || anyonyamatisaṃrabdhau tau budhāṃgārakāviva || 18 ||
एवं दृष्ट्वा तदा युद्धं वीरभद्रस्य तेन च ।। तत्र गत्वा वीरभद्रमवोचस्त्वं शिवप्रियः ।। १९ ।।
evaṃ dṛṣṭvā tadā yuddhaṃ vīrabhadrasya tena ca || tatra gatvā vīrabhadramavocastvaṃ śivapriyaḥ || 19 ||
नारद उवाच ।।
वीरभद्र महावीर गणानामग्रणीर्भवान् ।। निवर्तस्व रणादस्माद्रोचते न वधस्त्वया ।। 2.4.8.२० ।।
vīrabhadra mahāvīra gaṇānāmagraṇīrbhavān || nivartasva raṇādasmādrocate na vadhastvayā || 2.4.8.20 ||
एवं निशम्य त्वद्वाक्यं वीरभद्रो गणाग्रणीः ।। अवदत्स रुषाविष्टस्त्वां तदा तु कृतांजलिः ।। २१ ।।
evaṃ niśamya tvadvākyaṃ vīrabhadro gaṇāgraṇīḥ || avadatsa ruṣāviṣṭastvāṃ tadā tu kṛtāṃjaliḥ || 21 ||
वीरभद्र उवाच ।।
मुनिवर्य महाप्राज्ञ शृणु मे परमं वचः ।। तारकं च वधिष्यामि पश्य मेऽद्य पराक्रमम् ।। २२।।
munivarya mahāprājña śṛṇu me paramaṃ vacaḥ || tārakaṃ ca vadhiṣyāmi paśya me'dya parākramam || 22||
आनयंति च ये वीरास्स्वामिनं रणसंसदि ।। ते पापिनो महाक्लीबा विनश्यन्ति रणं गताः ।। २३ ।।
ānayaṃti ca ye vīrāssvāminaṃ raṇasaṃsadi || te pāpino mahāklībā vinaśyanti raṇaṃ gatāḥ || 23 ||
असद्गतिं प्राप्नुवन्ति तेषां च निरयो धुवम् ।। वीरभद्रो हि विज्ञेयो न वाच्यस्ते कदाचन ।। २४।।
asadgatiṃ prāpnuvanti teṣāṃ ca nirayo dhuvam || vīrabhadro hi vijñeyo na vācyaste kadācana || 24||
शस्त्रास्त्रैर्भिन्नगात्रा ये रणं कुर्वंति निर्भयाः ।। इहामुत्र प्रशंस्यास्ते लभ्यन्ते सुखमद्भुतम् ।। २५ ।।
śastrāstrairbhinnagātrā ye raṇaṃ kurvaṃti nirbhayāḥ || ihāmutra praśaṃsyāste labhyante sukhamadbhutam || 25 ||
शृण्वन्तु मम वाक्यानि देवा हरिपुरोगमाः ।। अतारकां महीमद्य करिष्ये स्वामिवर्जिताम् ।। २६।।
śṛṇvantu mama vākyāni devā haripurogamāḥ || atārakāṃ mahīmadya kariṣye svāmivarjitām || 26||
इत्युक्त्वा प्रमर्थैस्सार्द्धं वीरभद्रो हि शूलधृक् ।। विचिंत्य मनसा शंभुं युयुधे तारकेण हि ।। २७ ।।
ityuktvā pramarthaissārddhaṃ vīrabhadro hi śūladhṛk || viciṃtya manasā śaṃbhuṃ yuyudhe tārakeṇa hi || 27 ||
वृषारूढैरनेकैश्च त्रिशूलवरधारिभिः ।। महावीरस्त्रिनेत्रैश्च स रेजे रणसंगतः ।। २८ ।।
vṛṣārūḍhairanekaiśca triśūlavaradhāribhiḥ || mahāvīrastrinetraiśca sa reje raṇasaṃgataḥ || 28 ||
कोलाहलं प्रकुर्वंतो निर्भयाश्शतशो गणाः ।। वीरभद्रं पुरस्कृत्य युयुधुर्दानवैस्सह ।। २९ ।।
kolāhalaṃ prakurvaṃto nirbhayāśśataśo gaṇāḥ || vīrabhadraṃ puraskṛtya yuyudhurdānavaissaha || 29 ||
असुरास्तेऽपि युयुधुस्तारकासुरजीविनः ।। बलोत्कटा महावीरा मर्दयन्तो गणान् रुषा ।। 2.4.8.३० ।।
asurāste'pi yuyudhustārakāsurajīvinaḥ || balotkaṭā mahāvīrā mardayanto gaṇān ruṣā || 2.4.8.30 ||
पुनः पुनश्चैव बभूव संगरो महोत्कटो दैत्यवरैर्गणानाम् ।। प्रहर्षमाणाः परमास्त्रकोविदास्तदा गणास्ते जयिनो बभूवुः ।। ३१।।
punaḥ punaścaiva babhūva saṃgaro mahotkaṭo daityavarairgaṇānām || praharṣamāṇāḥ paramāstrakovidāstadā gaṇāste jayino babhūvuḥ || 31||
गणैर्जितास्ते प्रबलैरसुरा विमुखा रणे।। पलायनपरा जाता व्यथिता व्यग्रमानसाः ।। ३२।।
gaṇairjitāste prabalairasurā vimukhā raṇe|| palāyanaparā jātā vyathitā vyagramānasāḥ || 32||
एवं भ्रष्टं स्वसैन्यं तद्दृष्ट्वा तत्पालकोऽसुरः ।। तारको हि रुषाविष्टो हंतुं देवगणान् ययौ ।। ३३ ।।
evaṃ bhraṣṭaṃ svasainyaṃ taddṛṣṭvā tatpālako'suraḥ || tārako hi ruṣāviṣṭo haṃtuṃ devagaṇān yayau || 33 ||
भुजानामयुतं कृत्वा सिंहमारुह्य वेगतः ।। पातयामास तान्देवान्गणांश्च रणमूर्द्धनि ।। ३४ ।।
bhujānāmayutaṃ kṛtvā siṃhamāruhya vegataḥ || pātayāmāsa tāndevāngaṇāṃśca raṇamūrddhani || 34 ||
स दृष्ट्वा तस्य तत्कर्म वीरभद्रो गणाग्रणीः ।। चकार सुमहत्कोपं तद्वधाय महाबली ।। ३५८ ।।
sa dṛṣṭvā tasya tatkarma vīrabhadro gaṇāgraṇīḥ || cakāra sumahatkopaṃ tadvadhāya mahābalī || 358 ||
स्मृत्वा शिवपदांभोजं जग्राह त्रिशिखं परम् ।। जज्वलुस्तेजसा तस्य दिशः सर्वा नभस्तथा ।। ३६ ।।
smṛtvā śivapadāṃbhojaṃ jagrāha triśikhaṃ param || jajvalustejasā tasya diśaḥ sarvā nabhastathā || 36 ||
एतस्मिन्नन्तरे स्वामी वारयामास तं रणम् ।। वीरबाहुमुखान्सद्यो महाकौतुकदर्शकः ।। ३७ ।।
etasminnantare svāmī vārayāmāsa taṃ raṇam || vīrabāhumukhānsadyo mahākautukadarśakaḥ || 37 ||
तदाज्ञया वीरभद्रो निवृत्तोऽभूद्रणात्तदा ।। कोपं चक्रे महावीरस्तारकोऽसुरनायकः ।। ३८ ।।
tadājñayā vīrabhadro nivṛtto'bhūdraṇāttadā || kopaṃ cakre mahāvīrastārako'suranāyakaḥ || 38 ||
चकार बाणवृष्टिं च सुरोपरि तदाऽसुरः ।। तप्तोऽह्वासीत्सुरान्सद्यो नानास्त्ररणकोविदः ।। ३९ ।।
cakāra bāṇavṛṣṭiṃ ca suropari tadā'suraḥ || tapto'hvāsītsurānsadyo nānāstraraṇakovidaḥ || 39 ||
एवं कृत्वा महत्कर्म तारकोऽसुरपालकः ।। सर्वेषामपि देवानामशक्यो बलिनां वरः ।। 2.4.8.४०।।
evaṃ kṛtvā mahatkarma tārako'surapālakaḥ || sarveṣāmapi devānāmaśakyo balināṃ varaḥ || 2.4.8.40||
एवं निहन्यमानांस्तान् दृष्ट्वा देवान् भयाकुलान् ।। कोपं कृत्वा रणायाशु संनद्धोऽभवदच्युतः ।। ४१।।
evaṃ nihanyamānāṃstān dṛṣṭvā devān bhayākulān || kopaṃ kṛtvā raṇāyāśu saṃnaddho'bhavadacyutaḥ || 41||
चक्रं सुदर्शनं शार्ङ्गं धनुरादाय सायुधः ।। अभ्युद्ययौ महादैत्यं रणाय भगवान् हरिः ।। ४२।।
cakraṃ sudarśanaṃ śārṅgaṃ dhanurādāya sāyudhaḥ || abhyudyayau mahādaityaṃ raṇāya bhagavān hariḥ || 42||
ततस्समभवद्युद्धं हरितारकयोर्महत् ।। लोमहर्षणमत्युग्रं सर्वेषां पश्यतां मुने ।। ४३।।
tatassamabhavadyuddhaṃ haritārakayormahat || lomaharṣaṇamatyugraṃ sarveṣāṃ paśyatāṃ mune || 43||
गदामुद्यम्य स हरिर्जघानासुरमोजसा ।। द्विधा चकार तां दैत्यस्त्रिशिखेन महाबली ।। ४४ ।।
gadāmudyamya sa harirjaghānāsuramojasā || dvidhā cakāra tāṃ daityastriśikhena mahābalī || 44 ||
ततस्स क्रुद्धो भगवान्देवानामभयंकरः ।। शार्ङ्गच्युतैश्शरव्यूहैर्जघानासुरनायकम् ।। ४६ ।।
tatassa kruddho bhagavāndevānāmabhayaṃkaraḥ || śārṅgacyutaiśśaravyūhairjaghānāsuranāyakam || 46 ||
सोऽपि दैत्यो महावीरस्तारकः परवीरहा ।। चिच्छेद सकलान्बाणान्स्वशरैर्निशितैर्द्रुतम् ।। ४६ ।।
so'pi daityo mahāvīrastārakaḥ paravīrahā || ciccheda sakalānbāṇānsvaśarairniśitairdrutam || 46 ||
अथ शक्त्या जघानाशु मुरारिं तारकासुरः ।। भूमौ पपात स हरिस्तत्प्रहारेण मूर्च्छितः ।। ४७।।
atha śaktyā jaghānāśu murāriṃ tārakāsuraḥ || bhūmau papāta sa haristatprahāreṇa mūrcchitaḥ || 47||
जग्राह स रुषा चक्रमुत्थितः क्षणतोऽच्युतः ।। सिंहनादं महत्कृत्वा ज्वलज्ज्वालासमाकुलम् ।। ४८।।
jagrāha sa ruṣā cakramutthitaḥ kṣaṇato'cyutaḥ || siṃhanādaṃ mahatkṛtvā jvalajjvālāsamākulam || 48||
तेन तञ्च जघानासौ दैत्यानामधिपं हरिः ।। तत्प्रहारेण महता व्यथितो न्यपतद्भुवि ।। ४९।।
tena tañca jaghānāsau daityānāmadhipaṃ hariḥ || tatprahāreṇa mahatā vyathito nyapatadbhuvi || 49||
पुनश्चोत्थाय दैत्येन्द्रस्तारकोऽसुरनायकः ।। चिच्छेद त्वरितं चक्रं स्वशक्त्यातिबलान्वितः ।। 2.4.8.५०।।
punaścotthāya daityendrastārako'suranāyakaḥ || ciccheda tvaritaṃ cakraṃ svaśaktyātibalānvitaḥ || 2.4.8.50||
पुनस्तया महाशक्त्या जघानामरवल्लभम् ।। अच्युतोऽपि महावीरा नन्दकेन जघान तम् ।। ५१।।
punastayā mahāśaktyā jaghānāmaravallabham || acyuto'pi mahāvīrā nandakena jaghāna tam || 51||
एवमन्योन्यमसुरो विष्णुश्च बलवानुभौ ।। युयुधाते रणे भूरि तत्राक्षतबलौ मुने ।। ५२ ।।
evamanyonyamasuro viṣṇuśca balavānubhau || yuyudhāte raṇe bhūri tatrākṣatabalau mune || 52 ||
इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां चतुर्थे कुमारखण्डे देव दैत्यसामान्ययुद्धवर्णनं नामाष्टमोऽध्यायः ।। ८ ।।
iti śrīśivamahāpurāṇe dvitīyāyāṃ rudrasaṃhitāyāṃ caturthe kumārakhaṇḍe deva daityasāmānyayuddhavarṇanaṃ nāmāṣṭamo'dhyāyaḥ || 8 ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Saved Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
