नारद उवाच ।।
अन्तर्हितायान्देव्यां तु दुर्गायां स्वगृहेषु च ।। गतेष्वमरवृन्देषु किमभूत्तदनन्तरम्।। १।।
antarhitāyāndevyāṃ tu durgāyāṃ svagṛheṣu ca || gateṣvamaravṛndeṣu kimabhūttadanantaram|| 1||
कथं मेनागिरीशौ च तेपाते परमन्तपः ।। कथं सुताऽभवत्तस्य मेनायान्तात तद्वद ।। २ ।।
kathaṃ menāgirīśau ca tepāte paramantapaḥ || kathaṃ sutā'bhavattasya menāyāntāta tadvada || 2 ||
ब्रह्मोवाच ।।
विप्रवर्य सुतश्रेष्ठ शृणु तच्चरितं महत् ।। प्रणम्य शंकरं भक्त्या वच्मि भक्तिविवर्द्धनम् ।। ३ ।।
vipravarya sutaśreṣṭha śṛṇu taccaritaṃ mahat || praṇamya śaṃkaraṃ bhaktyā vacmi bhaktivivarddhanam || 3 ||
उपदिश्य गते तात सुरवृन्दे गिरीश्वरः ।। हर्यादौ मेनका चापि तेपाते परमन्तपः।। ।। ४ ।।
upadiśya gate tāta suravṛnde girīśvaraḥ || haryādau menakā cāpi tepāte paramantapaḥ|| || 4 ||
अहर्निशं शिवां शम्भुं चिन्तयन्तौ च दम्पती ।। सम्यगारेधतुर्नित्यं भक्तियुक्तेन चेतसा ।। ५ ।।
aharniśaṃ śivāṃ śambhuṃ cintayantau ca dampatī || samyagāredhaturnityaṃ bhaktiyuktena cetasā || 5 ||
गिरिप्रियातीव मुदानर्च देवीं शिवेन सा ।। दानन्ददौ द्विजेभ्यश्च सदा तत्तोषहेतवे ।। ६।।
giripriyātīva mudānarca devīṃ śivena sā || dānandadau dvijebhyaśca sadā tattoṣahetave || 6||
चैत्रमासं समारभ्य सप्तविंशतिवत्सरान् ।। शिवां सम्पूजयामासापत्त्यार्थिन्यन्वहं रता ।। ७ ।।
caitramāsaṃ samārabhya saptaviṃśativatsarān || śivāṃ sampūjayāmāsāpattyārthinyanvahaṃ ratā || 7 ||
अष्टम्यामुपवासन्तु कृत्वादान्नवमीतिथौ ।। मोदकैर्बलिपिष्टैश्च पायसैर्गन्धपुष्पकैः ।। ८ ।।
aṣṭamyāmupavāsantu kṛtvādānnavamītithau || modakairbalipiṣṭaiśca pāyasairgandhapuṣpakaiḥ || 8 ||
गङ्गायामौषधिप्रस्थे कृत्वा मूर्तिं महीमयीम् ।। उमायाः पूजयामास नानावस्तुसमर्पणैः ।। ९।।
gaṅgāyāmauṣadhiprasthe kṛtvā mūrtiṃ mahīmayīm || umāyāḥ pūjayāmāsa nānāvastusamarpaṇaiḥ || 9||
कदाचित्सा निराहारा कदाचित्सा धृतव्रता ।। कदाचित्पवनाहारा कदाचिज्जलभुग्ह्यभूत् ।। 2.3.5.१० ।।
kadācitsā nirāhārā kadācitsā dhṛtavratā || kadācitpavanāhārā kadācijjalabhughyabhūt || 2.3.5.10 ||
शिवाविन्यस्तचेतस्का सप्तविंशतिवत्सरान् ।। निनाय मेनका प्रीत्या परं सा मृष्टवर्चसा ।। ११ ।।
śivāvinyastacetaskā saptaviṃśativatsarān || nināya menakā prītyā paraṃ sā mṛṣṭavarcasā || 11 ||
सप्तविंशतिवर्षान्ते जगन्माता जगन्मयी ।। सुप्रीताभवदत्यर्थमुमा शंकरकामिनी ।। १२ ।।
saptaviṃśativarṣānte jaganmātā jaganmayī || suprītābhavadatyarthamumā śaṃkarakāminī || 12 ||
अनुग्रहाय मेनायाः पुरतः परमेश्वरी ।। आविर्बभूव सा देवी सन्तुष्टा तत्सुभक्तितः ।। १३।।
anugrahāya menāyāḥ purataḥ parameśvarī || āvirbabhūva sā devī santuṣṭā tatsubhaktitaḥ || 13||
दिव्यावयवसंयुक्ता तेजोमण्डलमध्यगा।। उवाच विहसन्ती सा मेनां प्रत्यक्षतां गता ।। १४ ।।
divyāvayavasaṃyuktā tejomaṇḍalamadhyagā|| uvāca vihasantī sā menāṃ pratyakṣatāṃ gatā || 14 ||
देव्युवाच ।। वरं ब्रूहि महासाध्वि यत्ते मनसि वर्तते ।। सुप्रसन्ना च तपसा तवाहं गिरिकामिनि ।। १५ ।।
devyuvāca || varaṃ brūhi mahāsādhvi yatte manasi vartate || suprasannā ca tapasā tavāhaṃ girikāmini || 15 ||
यत्प्रार्थितं त्वया मेने तपोव्रतसमाधिना ।। दास्ये तेऽहं च तत्सर्वं वाञ्छितं यद्यदा भवेत् ।। १६।।
yatprārthitaṃ tvayā mene tapovratasamādhinā || dāsye te'haṃ ca tatsarvaṃ vāñchitaṃ yadyadā bhavet || 16||
ततस्सा मेनका देवीं प्रत्यक्षां कालिकान्तदा ।। दृष्ट्वा च प्रणनामाथ वचनं चेदमब्रवीत् ।। १७।।
tatassā menakā devīṃ pratyakṣāṃ kālikāntadā || dṛṣṭvā ca praṇanāmātha vacanaṃ cedamabravīt || 17||
मेनोवाच ।।
देवि प्रत्यक्षतो रूपन्दृष्टन्तव मयाऽधुना ।। त्वामहं स्तोतुमिच्छामि प्रसन्ना भव कालिके ।। १८ ।।
devi pratyakṣato rūpandṛṣṭantava mayā'dhunā || tvāmahaṃ stotumicchāmi prasannā bhava kālike || 18 ||
ब्रह्मोवाच ।।
अथ सा मेनयेत्युक्ता कालिका सर्वमोहिनी ।। बाहुभ्यां सुप्रसन्नात्मा मेनकां परिषस्वजे ।। १९ ।।
atha sā menayetyuktā kālikā sarvamohinī || bāhubhyāṃ suprasannātmā menakāṃ pariṣasvaje || 19 ||
ततः प्राप्तमहाज्ञाना मेनका कालिकां शिवम् ।। तुष्टाव वाग्भि रिष्टाभिर्भक्त्या प्रत्यक्षतां गताम् ।। 2.3.5.२० ।।
tataḥ prāptamahājñānā menakā kālikāṃ śivam || tuṣṭāva vāgbhi riṣṭābhirbhaktyā pratyakṣatāṃ gatām || 2.3.5.20 ||
मेनोवाच ।।
महामायां जगद्धात्रीं चण्डिकां लोकधारिणीम् ।। प्रणमामि महादेवीं सर्वकामार्थदायिनीम् ।। २१ ।।
mahāmāyāṃ jagaddhātrīṃ caṇḍikāṃ lokadhāriṇīm || praṇamāmi mahādevīṃ sarvakāmārthadāyinīm || 21 ||
नित्यानन्दकरीं मायां योगनिद्रां जगत्प्रसूम् ।। प्रणमामि सदासिद्धां शुभसारसमालिनीम् ।। २२।।
nityānandakarīṃ māyāṃ yoganidrāṃ jagatprasūm || praṇamāmi sadāsiddhāṃ śubhasārasamālinīm || 22||
मातामहीं सदानन्दां भक्तशोकविनाशिनीम् ।। आकल्पं वनितानां च प्राणिनां बुद्धिरूपिणीम् ।। २३ ।।
mātāmahīṃ sadānandāṃ bhaktaśokavināśinīm || ākalpaṃ vanitānāṃ ca prāṇināṃ buddhirūpiṇīm || 23 ||
सा त्वं बंधच्छेदहेतुर्यतीनां कस्ते गेयो मादृशीभिः प्रभावः ।। हिंसाया वाथर्ववेदस्य सा त्वं नित्यं कामं त्वं ममेष्टं विधेहि ।। २४ ।।
sā tvaṃ baṃdhacchedaheturyatīnāṃ kaste geyo mādṛśībhiḥ prabhāvaḥ || hiṃsāyā vātharvavedasya sā tvaṃ nityaṃ kāmaṃ tvaṃ mameṣṭaṃ vidhehi || 24 ||
नित्यानित्यैर्भावहीनैः परास्तैस्तत्तन्मात्रैर्योज्यते भूतवर्गः ।। तेषां शक्तिस्त्वं सदा नित्यरूपा काले योषा योगयुक्ता समर्था।। २५।।
nityānityairbhāvahīnaiḥ parāstaistattanmātrairyojyate bhūtavargaḥ || teṣāṃ śaktistvaṃ sadā nityarūpā kāle yoṣā yogayuktā samarthā|| 25||
योनिर्धरित्री जगतां त्वमेव त्वमेव नित्या प्रकृतिः परस्तात् ।। यथा वशं क्रियते ब्रह्मरूपं सा त्वं नित्या मे प्रसीदाद्य मातः।। २६।।
yonirdharitrī jagatāṃ tvameva tvameva nityā prakṛtiḥ parastāt || yathā vaśaṃ kriyate brahmarūpaṃ sā tvaṃ nityā me prasīdādya mātaḥ|| 26||
त्वं जातवेदोगतशक्तिरुग्रा त्वं दाहिका सूर्यकरस्य शक्तिः ।। आह्लादिका त्वं बहुचन्द्रिका या तान्त्वामहं स्तौमि नमामि चण्डीम् ।। २७ ।।
tvaṃ jātavedogataśaktirugrā tvaṃ dāhikā sūryakarasya śaktiḥ || āhlādikā tvaṃ bahucandrikā yā tāntvāmahaṃ staumi namāmi caṇḍīm || 27 ||
योषाणां सत्प्रिया च त्वं नित्या त्वं चोर्ध्वरेतसाम् ।। वांछा त्वं सर्वजगतां धाया च त्वं यथा हरेः ।। २८।।
yoṣāṇāṃ satpriyā ca tvaṃ nityā tvaṃ cordhvaretasām || vāṃchā tvaṃ sarvajagatāṃ dhāyā ca tvaṃ yathā hareḥ || 28||
या चेष्टरूपाणि विधाय देवी सृष्टिस्थितानाशमयी च कर्त्री ।। ब्रह्माच्युतस्थाणुशरीरहेतुस्सा त्वं प्रसीदाद्य पुनर्नमस्ते ।। २९ ।।
yā ceṣṭarūpāṇi vidhāya devī sṛṣṭisthitānāśamayī ca kartrī || brahmācyutasthāṇuśarīrahetussā tvaṃ prasīdādya punarnamaste || 29 ||
ब्रह्मोवाच ।।
तत इत्थं स्तुता दुर्गा कालिका पुनरेव हि ।। उवाच मेनकां देवीं वांछितं वरयेत्युत ।। 2.3.5.३०।।
tata itthaṃ stutā durgā kālikā punareva hi || uvāca menakāṃ devīṃ vāṃchitaṃ varayetyuta || 2.3.5.30||
।। उमोवाच ।।
प्राणप्रिया मम त्वं हि हिमाचलविलासिनी ।। यदिच्छसि ध्रुवन्दास्ये नादेयं विद्यते मम ।। ३१ ।।
prāṇapriyā mama tvaṃ hi himācalavilāsinī || yadicchasi dhruvandāsye nādeyaṃ vidyate mama || 31 ||
इति श्रुत्वा महेशान्याः पीयूषसदृशं वचः ।। उवाच परितुष्टा सा मेनका गिरिकामिनी ।। ३२ ।।
iti śrutvā maheśānyāḥ pīyūṣasadṛśaṃ vacaḥ || uvāca parituṣṭā sā menakā girikāminī || 32 ||
मेनोवाच ।।
शिवे जयजय प्राज्ञे महेश्वरि भवाम्बिके ।। वरयोग्यास्महं चेत्ते वृणे भूयो वरं वरम् ।। ३३ ।।
śive jayajaya prājñe maheśvari bhavāmbike || varayogyāsmahaṃ cette vṛṇe bhūyo varaṃ varam || 33 ||
प्रथमं शतपुत्रा मे भवन्तु जगदम्बिके ।। बह्वायुषो वीर्यवन्त ऋद्धिसिद्धिसमन्विताः ।। ३४ ।।
prathamaṃ śataputrā me bhavantu jagadambike || bahvāyuṣo vīryavanta ṛddhisiddhisamanvitāḥ || 34 ||
पश्चात्तथैका तनया स्वरूपगुणशालिनी ।। कुलद्वयानंदकरी भुवनत्रयपूजिता ।। ३५।।
paścāttathaikā tanayā svarūpaguṇaśālinī || kuladvayānaṃdakarī bhuvanatrayapūjitā || 35||
सुता भव मम शिवे देवकार्यार्थमेव हि ।। रुद्रपत्नी भव तथा लीलां कुरु भवाम्बिके ।। ३६ ।।
sutā bhava mama śive devakāryārthameva hi || rudrapatnī bhava tathā līlāṃ kuru bhavāmbike || 36 ||
।। ब्रह्मोवाच ।।
तच्छ्रुत्वा मेनकोक्तं हि प्राह देवी प्रसन्नधीः ।। स्मितपूर्वं वचस्तस्याः पूरयन्ती मनोरथम् ।। ३७।।
tacchrutvā menakoktaṃ hi prāha devī prasannadhīḥ || smitapūrvaṃ vacastasyāḥ pūrayantī manoratham || 37||
।। देव्युवाच ।।
शतपुत्रास्सं भवन्तु भवत्या वीर्यसंयुताः ।। तत्रैको बलवान्मुख्यः प्रधमं संभविष्यति ।। ।। ३८।।
śataputrāssaṃ bhavantu bhavatyā vīryasaṃyutāḥ || tatraiko balavānmukhyaḥ pradhamaṃ saṃbhaviṣyati || || 38||
सुताहं संभविष्यामि सन्तुष्टा तव भक्तितः ।। देव कार्यं करिष्यामि सेविता निखिलैस्सुरैः ।। ३९।।
sutāhaṃ saṃbhaviṣyāmi santuṣṭā tava bhaktitaḥ || deva kāryaṃ kariṣyāmi sevitā nikhilaissuraiḥ || 39||
ब्रह्मोवाच ।।
एवमुक्त्वा जगद्धात्री कालिका परमेश्वरी ।। पश्यन्त्या मेनकायास्तु तत्रैवान्तर्दधे शिवा ।। 2.3.5.४० ।।
evamuktvā jagaddhātrī kālikā parameśvarī || paśyantyā menakāyāstu tatraivāntardadhe śivā || 2.3.5.40 ||
मेनकापि वरं लब्ध्वा महेशान्या अभी प्सितम् ।। मुदं प्रापामितां तात तपःक्लेशोप्यनश्यत ।। ४१ ।।
menakāpi varaṃ labdhvā maheśānyā abhī psitam || mudaṃ prāpāmitāṃ tāta tapaḥkleśopyanaśyata || 41 ||
दिशि तस्यां नमस्कृत्य सुप्रहृष्टमनास्सती ।। जयशब्दं प्रोच्चरंती स्वस्थानम्प्रविवेश ह ।। ४२।।
diśi tasyāṃ namaskṛtya suprahṛṣṭamanāssatī || jayaśabdaṃ proccaraṃtī svasthānampraviveśa ha || 42||
अथ तस्मै स्वपतये शशंस सुवरं च तम् ।। स्वचिह्नबुद्धमिव वै सुवाचा पुनरुक्तया ।। ४३ ।।
atha tasmai svapataye śaśaṃsa suvaraṃ ca tam || svacihnabuddhamiva vai suvācā punaruktayā || 43 ||
श्रुत्वा शैलपतिर्हृष्टोऽभवन्मेनावचो हि तत् ।। प्रशशंस प्रियां प्रीत्या शिवाभक्तिरतां च ताम् ।। ४४ ।।
śrutvā śailapatirhṛṣṭo'bhavanmenāvaco hi tat || praśaśaṃsa priyāṃ prītyā śivābhaktiratāṃ ca tām || 44 ||
कालक्रमेणाऽथ तयोः प्रवृत्ते सुरते मुने ।। गर्भो बभूव मेनाया ववृधे प्रत्यहं च सः ।। ४५ ।।
kālakrameṇā'tha tayoḥ pravṛtte surate mune || garbho babhūva menāyā vavṛdhe pratyahaṃ ca saḥ || 45 ||
असूत सा नागवधूपभोग्यं सुतमुत्तमम् ।। समुद्रबद्धसत्सख्यं मैनाकाभिधमद्भुतम् ।। ४६ ।।
asūta sā nāgavadhūpabhogyaṃ sutamuttamam || samudrabaddhasatsakhyaṃ mainākābhidhamadbhutam || 46 ||
वृत्रशत्रावपि क्रुद्धे वेदनाशं सपक्षकम् ।। पविक्षतानां देवर्षे पक्षच्छिदि वराङ्गकम् ।। ४७ ।।
vṛtraśatrāvapi kruddhe vedanāśaṃ sapakṣakam || pavikṣatānāṃ devarṣe pakṣacchidi varāṅgakam || 47 ||
प्रवरं शतपुत्राणां महाबलपराक्रमम् ।। स्वोद्भवानां महीध्राणां पर्वतेन्द्रैकधिष्ठितम् ।। ४८।।
pravaraṃ śataputrāṇāṃ mahābalaparākramam || svodbhavānāṃ mahīdhrāṇāṃ parvatendraikadhiṣṭhitam || 48||
आसीन्महोत्सवस्तत्र हिमाचलपुरेऽद्भुतः ।। दम्पत्योः प्रमुदाधिक्यं बभूव क्लेशसंक्षयः ।। ४९।।
āsīnmahotsavastatra himācalapure'dbhutaḥ || dampatyoḥ pramudādhikyaṃ babhūva kleśasaṃkṣayaḥ || 49||
दानन्ददौ द्विजातिभ्योऽन्येभ्यश्च प्रददौ धनम् ।। शिवाशिवपदद्वन्द्वे स्नेहोऽभूदधिकस्तयोः ।। 2.3.5.५०।।
dānandadau dvijātibhyo'nyebhyaśca pradadau dhanam || śivāśivapadadvandve sneho'bhūdadhikastayoḥ || 2.3.5.50||
इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रु० सं० तृतीये पार्वतीखंडे मेनावरलाभवर्णनो नाम पंचमोऽध्यायः ।। ५ ।।
iti śrīśivamahāpurāṇe dvitīyāyāṃ ru0 saṃ0 tṛtīye pārvatīkhaṃḍe menāvaralābhavarṇano nāma paṃcamo'dhyāyaḥ || 5 ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
