ऋषय ऊचुः ।।
सूत सूत महाप्राज्ञ वर्णिता ह्यद्भुता कथा ।। धन्या तु शांभवी माया तदधीनं चराचरम् ।। १ ।।
sūta sūta mahāprājña varṇitā hyadbhutā kathā || dhanyā tu śāṃbhavī māyā tadadhīnaṃ carācaram || 1 ||
गतयोर्गणयोश्शंभोस्स्वयमात्मेच्छया विभोः।। किं चकार मुनिः क्रुद्धो नारदः स्मरविह्वलः ।। २ ।।
gatayorgaṇayośśaṃbhossvayamātmecchayā vibhoḥ|| kiṃ cakāra muniḥ kruddho nāradaḥ smaravihvalaḥ || 2 ||
सूत उवाच ।।
विमोहितो मुनिर्दत्त्वा तयोश्शापं यथोचितम् ।। जले मुखं निरीक्ष्याथ स्वरूपं गिरिशेच्छया ।। ३ ।।
vimohito munirdattvā tayośśāpaṃ yathocitam || jale mukhaṃ nirīkṣyātha svarūpaṃ giriśecchayā || 3 ||
शिवेच्छया न प्रबुद्धः स्मृत्वा हरिकृतच्छलम् ।। क्रोधं दुर्विषहं कृत्वा विष्णुलोकं जगाम ह ।। ४ ।।
śivecchayā na prabuddhaḥ smṛtvā harikṛtacchalam || krodhaṃ durviṣahaṃ kṛtvā viṣṇulokaṃ jagāma ha || 4 ||
उवाच वचनं कुद्धस्समिद्ध इव पावकः ।। दुरुक्तिगर्भितं व्यङ्गः नष्टज्ञानश्शिवेच्छया ।। ५ ।।
uvāca vacanaṃ kuddhassamiddha iva pāvakaḥ || duruktigarbhitaṃ vyaṅgaḥ naṣṭajñānaśśivecchayā || 5 ||
दुरुक्तिगर्भितं व्यङ्गः नष्टज्ञानश्शिवेच्छया ।। ५ ।।
duruktigarbhitaṃ vyaṅgaḥ naṣṭajñānaśśivecchayā || 5 ||
नारद उवाच ।।
हे हरे त्वं महादुष्टः कपटी विश्वमोहनः ।। परोत्साहं न सहसे मायावी मलिनाशयः ।। ६ ।।
he hare tvaṃ mahāduṣṭaḥ kapaṭī viśvamohanaḥ || parotsāhaṃ na sahase māyāvī malināśayaḥ || 6 ||
मोहिनीरूपमादाय कपटं कृतवान्पुरा ।। असुरेभ्योऽपाययस्त्वं वारुणीममृतं न हि ।। ७।।
mohinīrūpamādāya kapaṭaṃ kṛtavānpurā || asurebhyo'pāyayastvaṃ vāruṇīmamṛtaṃ na hi || 7||
चेत्पिबेन्न विषं रुद्रो दयां कृत्वा महेश्वरः ।। भवेन्नष्टाऽखिला माया तव व्याजरते हरे ।। ८ ।।
cetpibenna viṣaṃ rudro dayāṃ kṛtvā maheśvaraḥ || bhavennaṣṭā'khilā māyā tava vyājarate hare || 8 ||
गतिस्स कपटा तेऽतिप्रिया विष्णो विशेषतः ।। साधुस्वभावो न भवान्स्वतंत्रः प्रभुणा कृतः ।। ९।।
gatissa kapaṭā te'tipriyā viṣṇo viśeṣataḥ || sādhusvabhāvo na bhavānsvataṃtraḥ prabhuṇā kṛtaḥ || 9||
कृतं समुचितन्नैव शिवेन परमात्मना।। तत्प्रभावबलं ध्यात्वा स्वतंत्रकृतिकारकः।। 2.1.4.१ ० ।।
kṛtaṃ samucitannaiva śivena paramātmanā|| tatprabhāvabalaṃ dhyātvā svataṃtrakṛtikārakaḥ|| 2.1.4.1 0 ||
त्वद्गतिं सुसमाज्ञाय पश्चात्तापमवाप सः ।। विप्रं सर्वोपरि प्राह स्वोक्तवेद प्रमाणकृत् ।। ११ ।।
tvadgatiṃ susamājñāya paścāttāpamavāpa saḥ || vipraṃ sarvopari prāha svoktaveda pramāṇakṛt || 11 ||
तज्ज्ञात्वाहं हरे त्वाद्य शिक्षयिष्यामि तद्बलात् ।। यथा न कुर्याः कुत्रापीदृशं कर्म कदाचन ।। १२ ।।
tajjñātvāhaṃ hare tvādya śikṣayiṣyāmi tadbalāt || yathā na kuryāḥ kutrāpīdṛśaṃ karma kadācana || 12 ||
अद्यापि निर्भयस्त्वं हि संगं नापस्तरस्विना ।। इदानीं लप्स्यसे विष्णो फलं स्वकृतकर्मणः ।। १३।।
adyāpi nirbhayastvaṃ hi saṃgaṃ nāpastarasvinā || idānīṃ lapsyase viṣṇo phalaṃ svakṛtakarmaṇaḥ || 13||
इत्थमुक्त्वा हरिं सोथ मुनिर्माया विमोहितः ।। शशाप क्रोधनिर्विण्णो ब्रह्मतेजः प्रदर्शयन्।। १४।।
itthamuktvā hariṃ sotha munirmāyā vimohitaḥ || śaśāpa krodhanirviṇṇo brahmatejaḥ pradarśayan|| 14||
स्त्रीकृते व्याकुलं विष्णो मामकार्षीर्विमोहकः ।। अन्वकार्षीस्स्वरूपेण येन कापट्यकार्यकृत् ।। १५।।
strīkṛte vyākulaṃ viṣṇo māmakārṣīrvimohakaḥ || anvakārṣīssvarūpeṇa yena kāpaṭyakāryakṛt || 15||
तद्रूपेण मनुष्यस्त्वं भव तद्दुःखभुग्घरे ।। यन्मुखं कृतवान्मे त्वं ते भवंतु सहायिनः ।। १६ ।।
tadrūpeṇa manuṣyastvaṃ bhava tadduḥkhabhugghare || yanmukhaṃ kṛtavānme tvaṃ te bhavaṃtu sahāyinaḥ || 16 ||
त्वं स्त्रीवियोगजं दुःखं लभस्व परदुःखदः ।। मनुष्यगतिकः प्रायो भवाज्ञानविमोहितः ।। १७।।
tvaṃ strīviyogajaṃ duḥkhaṃ labhasva paraduḥkhadaḥ || manuṣyagatikaḥ prāyo bhavājñānavimohitaḥ || 17||
इति शप्त्वा हरिं मोहान्नारदोऽज्ञानमोहितः ।। विष्णुर्जग्राह तं शापं प्रशंसञ्शांभवीमजाम् ।। १६ ।।
iti śaptvā hariṃ mohānnārado'jñānamohitaḥ || viṣṇurjagrāha taṃ śāpaṃ praśaṃsañśāṃbhavīmajām || 16 ||
अथ शंभुर्महालीलो निश्चकर्ष विमोहिनीम ।। स्वमायां मोहितो ज्ञानी नारदोप्यभवद्यया ।। १९ ।।
atha śaṃbhurmahālīlo niścakarṣa vimohinīma || svamāyāṃ mohito jñānī nāradopyabhavadyayā || 19 ||
अंतर्हितायां मायायां पूर्ववन्मतिमानभूत् ।। नारदो विस्मितमनाः प्राप्तबोधो निराकुलः ।। 2.1.4.२० ।।
aṃtarhitāyāṃ māyāyāṃ pūrvavanmatimānabhūt || nārado vismitamanāḥ prāptabodho nirākulaḥ || 2.1.4.20 ||
पश्चात्तापमवाप्याति निनिन्द स्वं मुहुर्मुहुः ।। प्रशशंस तदा मायां शांभवीं ज्ञानिमोहिनीम् ।। २१ ।।
paścāttāpamavāpyāti nininda svaṃ muhurmuhuḥ || praśaśaṃsa tadā māyāṃ śāṃbhavīṃ jñānimohinīm || 21 ||
अथ ज्ञात्वा मुनिस्सर्वं मायाविभ्रममात्मनः ।। अपतत्पादयोर्विष्णोर्नारदो वैष्णवोत्तमः ।। २२ ।।
atha jñātvā munissarvaṃ māyāvibhramamātmanaḥ || apatatpādayorviṣṇornārado vaiṣṇavottamaḥ || 22 ||
हर्य्युपस्थापितः प्राह वचनं नष्ट दुर्मतिः ।। मया दुरक्तयः प्रोक्ता मोहितेन कुबुद्धिना ।। २३ ।।
haryyupasthāpitaḥ prāha vacanaṃ naṣṭa durmatiḥ || mayā duraktayaḥ proktā mohitena kubuddhinā || 23 ||
दत्तश्शापोऽपि तेनाथ वितथं कुरु तं प्रभो ।। महत्पापमकार्षं हि यास्यामि निरयं धुवम् ।। २४ ।।
dattaśśāpo'pi tenātha vitathaṃ kuru taṃ prabho || mahatpāpamakārṣaṃ hi yāsyāmi nirayaṃ dhuvam || 24 ||
कमुपायं हरे कुर्यां दासोऽहं ते तमादिश ।। येन पापकुलं नश्येन्निरयो न भवेन्मम ।। २५ ।।
kamupāyaṃ hare kuryāṃ dāso'haṃ te tamādiśa || yena pāpakulaṃ naśyennirayo na bhavenmama || 25 ||
इत्युक्त्वा स पुनर्विष्णोः पादयोर्मुनिसत्तमः ।। पपात सुमतिर्भक्त्या पश्चात्तापमुपागतः ।। २६ ।।
ityuktvā sa punarviṣṇoḥ pādayormunisattamaḥ || papāta sumatirbhaktyā paścāttāpamupāgataḥ || 26 ||
अथ विष्णुस्तमुत्थाप्य बभाषे सूनृतं वचः ।।
atha viṣṇustamutthāpya babhāṣe sūnṛtaṃ vacaḥ ||
विष्णुरुवाच ।।
न खेदं कुरु मे भक्त वरस्त्वं नात्र संशयः ।। २७ ।।
na khedaṃ kuru me bhakta varastvaṃ nātra saṃśayaḥ || 27 ||
शृणु तात प्रवक्ष्यामि सुहितं तव निश्चयात् ।। निरयस्ते न भविता शिवश्शं ते विधास्यति ।। २८ ।।
śṛṇu tāta pravakṣyāmi suhitaṃ tava niścayāt || nirayaste na bhavitā śivaśśaṃ te vidhāsyati || 28 ||
यदकार्षीश्शिववचो वितथं मदमोहितः ।। स दत्तवानीदृशं ते फलं कर्म फलप्रदः ।। २९ ।।
yadakārṣīśśivavaco vitathaṃ madamohitaḥ || sa dattavānīdṛśaṃ te phalaṃ karma phalapradaḥ || 29 ||
शिवेच्छाऽखिलं जातं कुर्वित्थं निश्चितां मतिम् ।। गर्वापहर्ता स स्वामी शंकरः परमेश्वरः ।। 2.1.4.३० ।। ।
śivecchā'khilaṃ jātaṃ kurvitthaṃ niścitāṃ matim || garvāpahartā sa svāmī śaṃkaraḥ parameśvaraḥ || 2.1.4.30 || |
परं ब्रह्म परात्मा स सच्चिदानंदबोधनः ।। निर्गुणो निर्विकारो च रजस्सत्वतमःपर ।। ३१ ।।
paraṃ brahma parātmā sa saccidānaṃdabodhanaḥ || nirguṇo nirvikāro ca rajassatvatamaḥpara || 31 ||
स एवमादाय मायां स्वां त्रिधा भवति रूपतः ।। ब्रह्मविष्णुमहेशात्मा निर्गुणोऽनिर्गुणोऽपि सः ।। ३२ ।।
sa evamādāya māyāṃ svāṃ tridhā bhavati rūpataḥ || brahmaviṣṇumaheśātmā nirguṇo'nirguṇo'pi saḥ || 32 ||
निर्गुणत्वे शिवाह्वो हि परमात्मा महेश्वरः ।। परं ब्रह्माव्ययोऽनंतो महादेवेति गीयते ।। ३३ ।।
nirguṇatve śivāhvo hi paramātmā maheśvaraḥ || paraṃ brahmāvyayo'naṃto mahādeveti gīyate || 33 ||
तत्सेवया विधिस्स्रष्टा पालको जगतामहम् ।। स्वयं सर्वस्य संहारी रुद्ररूपेण सर्वदा ।। ३४ ।।
tatsevayā vidhissraṣṭā pālako jagatāmaham || svayaṃ sarvasya saṃhārī rudrarūpeṇa sarvadā || 34 ||
साक्षी शिवस्वरूपेण मायाभिन्नस्स निर्गुणः ।। स्वेच्छाचारी संविहारी भक्तानुग्रहकारकः ।। ३५ ।।
sākṣī śivasvarūpeṇa māyābhinnassa nirguṇaḥ || svecchācārī saṃvihārī bhaktānugrahakārakaḥ || 35 ||
शृणु त्वं नारद मुने सदुपायं सुखप्रदम् ।। सर्वपापापहर्त्तारं भुक्तिमुक्तिप्रदं सदा ।। ३६ ।।
śṛṇu tvaṃ nārada mune sadupāyaṃ sukhapradam || sarvapāpāpaharttāraṃ bhuktimuktipradaṃ sadā || 36 ||
इत्युक्त्वास्त्वसंशयं सर्वं शंकरसद्यशः ।। शतनामशिवस्तोत्रं सदानन्यमतिर्जप ।। ३७ ।।
ityuktvāstvasaṃśayaṃ sarvaṃ śaṃkarasadyaśaḥ || śatanāmaśivastotraṃ sadānanyamatirjapa || 37 ||
यज्जपित्वा द्रुतं सर्वं तव पापं विनश्यति ।। इत्युक्त्वा नारदं विष्णुः पुनः प्राह दयान्वितः ।। ३८ ।।
yajjapitvā drutaṃ sarvaṃ tava pāpaṃ vinaśyati || ityuktvā nāradaṃ viṣṇuḥ punaḥ prāha dayānvitaḥ || 38 ||
मुने न कुरु शोकं त्वं त्वया किंचित्कृतं नहि ।। स्वेच्छया कृतवान्शंभुरिदं सर्वं न संशयः ।। ३९ ।।
mune na kuru śokaṃ tvaṃ tvayā kiṃcitkṛtaṃ nahi || svecchayā kṛtavānśaṃbhuridaṃ sarvaṃ na saṃśayaḥ || 39 ||
अहार्षित्त्वन्मतिं दिव्यां काम क्लेशमदात्स ते।। त्वन्मुखाद्दापयांचक्रे शापं मे स महेश्वरः ।। 2.1.4.४० ।।
ahārṣittvanmatiṃ divyāṃ kāma kleśamadātsa te|| tvanmukhāddāpayāṃcakre śāpaṃ me sa maheśvaraḥ || 2.1.4.40 ||
इत्थं स्वचरितं लोके प्रकटीकृतवान् स्वयम् ।। मृत्युंजयः कालकालो भक्तोद्धारपरायणः ।। ४१ ।।
itthaṃ svacaritaṃ loke prakaṭīkṛtavān svayam || mṛtyuṃjayaḥ kālakālo bhaktoddhāraparāyaṇaḥ || 41 ||
न मे शिवसमानोस्ति प्रियः स्वामी सुखप्रदः ।। सर्वशक्तिप्रदो मेऽस्ति स एव परमेश्वरः ।। ४२ ।।
na me śivasamānosti priyaḥ svāmī sukhapradaḥ || sarvaśaktiprado me'sti sa eva parameśvaraḥ || 42 ||
तस्योपास्यां कुरु मुने तमेव सततं भज ।। तद्यशः शृणु गाय त्वं कुरु नित्यं तदर्चनम् ।। ४३ ।।
tasyopāsyāṃ kuru mune tameva satataṃ bhaja || tadyaśaḥ śṛṇu gāya tvaṃ kuru nityaṃ tadarcanam || 43 ||
कायेन मनसा वाचा यश्शंकरमुपैति भो ।। स पण्डित इति ज्ञेयस्स जीवन्मुक्त उच्यते ।। ४४ ।।
kāyena manasā vācā yaśśaṃkaramupaiti bho || sa paṇḍita iti jñeyassa jīvanmukta ucyate || 44 ||
शिवेति नामदावाग्नेर्महापातकप र्वताः ।। भस्मीभवन्त्यनायासात्सत्यं सत्यं न संशयः ।। ४५।।
śiveti nāmadāvāgnermahāpātakapa rvatāḥ || bhasmībhavantyanāyāsātsatyaṃ satyaṃ na saṃśayaḥ || 45||
पापमूलानि दुःखानि विविधान्यपि तान्यतः ।। शिवार्चनैकनश्यानि नान्य नश्यानि सर्वथा ।। ४६ ।।
pāpamūlāni duḥkhāni vividhānyapi tānyataḥ || śivārcanaikanaśyāni nānya naśyāni sarvathā || 46 ||
स वैदिकस्य पुण्यात्मा स धन्यस्स बुधो मुने ।। यस्सदा कायवाक्चित्तैश्शरणं याति शंकरम् ।। ४७ ।।
sa vaidikasya puṇyātmā sa dhanyassa budho mune || yassadā kāyavākcittaiśśaraṇaṃ yāti śaṃkaram || 47 ||
भवंति विविधा धर्मा येषां सद्यःफलोन्मुखाः ।। तेषां भवति विश्वासस्त्रिपुरांतकपूजने ।। ४८ ।।
bhavaṃti vividhā dharmā yeṣāṃ sadyaḥphalonmukhāḥ || teṣāṃ bhavati viśvāsastripurāṃtakapūjane || 48 ||
पातकानि विनश्यंति यावंति शिवपूजया ।। भुवि तावंति पापानि न संत्येव महामुने ।। ४९।।
pātakāni vinaśyaṃti yāvaṃti śivapūjayā || bhuvi tāvaṃti pāpāni na saṃtyeva mahāmune || 49||
ब्रह्महत्यादिपापानां राशयोप्यमिता मुने ।। शिवस्मृत्या विनश्यंति सत्यंसत्यं वदाम्यहम् ।। 2.1.4.५०।।
brahmahatyādipāpānāṃ rāśayopyamitā mune || śivasmṛtyā vinaśyaṃti satyaṃsatyaṃ vadāmyaham || 2.1.4.50||
शिवनामतरीं प्राप्य संसाराब्धिं तरंति ते।। संसारमूलपापानि तस्य नश्यंत्यसंशयम्।। ५१।।
śivanāmatarīṃ prāpya saṃsārābdhiṃ taraṃti te|| saṃsāramūlapāpāni tasya naśyaṃtyasaṃśayam|| 51||
संसारमूलभूतानां पातकानां महामुने ।। शिवनामकुठारेण विनाशो जायते ध्रुवम् ।। ५२ ।।
saṃsāramūlabhūtānāṃ pātakānāṃ mahāmune || śivanāmakuṭhāreṇa vināśo jāyate dhruvam || 52 ||
शिवनामामृतं पेयं पापदावानलार्दितैः ।। पापदावाग्नितप्तानां शांतिस्तेन विना न हि ।। ५३।।
śivanāmāmṛtaṃ peyaṃ pāpadāvānalārditaiḥ || pāpadāvāgnitaptānāṃ śāṃtistena vinā na hi || 53||
शिवेति नामपीयूषवर्षधारापरिप्लुतः ।। संसारदवमध्यपि न शोचति न संशयः ।। ५४।।
śiveti nāmapīyūṣavarṣadhārāpariplutaḥ || saṃsāradavamadhyapi na śocati na saṃśayaḥ || 54||
न भक्तिश्शंकरे पुंसां रागद्वेषरतात्मनाम् ।। तद्विधानां हि सहसा मुक्तिर्भवति सर्वथा ।। ५५।।
na bhaktiśśaṃkare puṃsāṃ rāgadveṣaratātmanām || tadvidhānāṃ hi sahasā muktirbhavati sarvathā || 55||
अनंतजन्मभिर्येन तपस्तप्तं भविष्यति।। तस्यैव भक्तिर्भवति भवानी प्राणवल्लभे।। ५६।।
anaṃtajanmabhiryena tapastaptaṃ bhaviṣyati|| tasyaiva bhaktirbhavati bhavānī prāṇavallabhe|| 56||
जातापि शंकरे भक्तिरन्यसाधारणी वृथा।। परं त्वव्यभिचारेण शिवभक्तिरपेक्षिता ।। ५७।।
jātāpi śaṃkare bhaktiranyasādhāraṇī vṛthā|| paraṃ tvavyabhicāreṇa śivabhaktirapekṣitā || 57||
यस्या साधारणी शंभौ भक्तिरव्यभिचारिणी।। तस्यैव मोक्षस्सुलभो नास्येतिन्य मतिर्मम।। ५८।।
yasyā sādhāraṇī śaṃbhau bhaktiravyabhicāriṇī|| tasyaiva mokṣassulabho nāsyetinya matirmama|| 58||
कृत्वाप्यनंतपापानि यदि भक्तिर्महेश्वरे ।। सर्वपापविनिर्मुक्तो भवत्येव न संशयः।। ५९।।
kṛtvāpyanaṃtapāpāni yadi bhaktirmaheśvare || sarvapāpavinirmukto bhavatyeva na saṃśayaḥ|| 59||
भवंति भस्मसाद्वृक्षादवदग्धा यथा वने ।। तथा भवंति दग्धानि शांकराणामघान्यपि ।। 2.1.4.६०।।
bhavaṃti bhasmasādvṛkṣādavadagdhā yathā vane || tathā bhavaṃti dagdhāni śāṃkarāṇāmaghānyapi || 2.1.4.60||
यो नित्यं भस्मपूतांगो शिवपूजोन्मुखो भवेत्।। स तरत्येव संसारमपारमतिदारुणम्।। ६१।।
yo nityaṃ bhasmapūtāṃgo śivapūjonmukho bhavet|| sa taratyeva saṃsāramapāramatidāruṇam|| 61||
ब्रह्मस्वहरणं कृत्वा हत्वापि ब्राह्मणान्बहून् ।। लिप्यते नरः पापैर्विरूपाक्षस्य सेवकः ।। ६२ ।।
brahmasvaharaṇaṃ kṛtvā hatvāpi brāhmaṇānbahūn || lipyate naraḥ pāpairvirūpākṣasya sevakaḥ || 62 ||
विलोक्य वेदानखिलाञ्छिवस्यैवार्चनम्परम् ।। संसारनाशनोपाय इति पूर्वैर्विनिश्चितम् ।। ६३।।
vilokya vedānakhilāñchivasyaivārcanamparam || saṃsāranāśanopāya iti pūrvairviniścitam || 63||
अद्यप्रभृति यत्नेन सावधानो यथाविधि।। साम्बं सदाशिवं भक्त्या भज नित्यं महेश्वरम्।। ६४।।
adyaprabhṛti yatnena sāvadhāno yathāvidhi|| sāmbaṃ sadāśivaṃ bhaktyā bhaja nityaṃ maheśvaram|| 64||
आपादमस्तकं सम्यक् भस्मनोद्धूल्य सादरम् ।। सर्वश्रुतिश्रुतं शैवम्मंत्रञ्जप षडक्षरम् ।। ६५।।
āpādamastakaṃ samyak bhasmanoddhūlya sādaram || sarvaśrutiśrutaṃ śaivammaṃtrañjapa ṣaḍakṣaram || 65||
सवार्ङ्गेषु प्रयत्नेन रुद्राक्षाञ्छिववल्लभान्।। धारयस्वातिसद्भक्त्या समन्त्रम्विधिपूर्वकम् ।। ६६।।
savārṅgeṣu prayatnena rudrākṣāñchivavallabhān|| dhārayasvātisadbhaktyā samantramvidhipūrvakam || 66||
शृणु शैवीं कथां नित्यं वद शैवीं कथां सदा ।। पूजयस्वातियत्नेन शिवभक्तान्पुनः पुनः ।। ६७ ।।
śṛṇu śaivīṃ kathāṃ nityaṃ vada śaivīṃ kathāṃ sadā || pūjayasvātiyatnena śivabhaktānpunaḥ punaḥ || 67 ||
अप्रमादेन सततं शिवैकशरणो भव ।। शिवार्चनेन सततमानन्दः प्राप्यते यतः ।। ६८।।
apramādena satataṃ śivaikaśaraṇo bhava || śivārcanena satatamānandaḥ prāpyate yataḥ || 68||
उरस्याधाय विशदे शिवस्य चरणाम्बुजौ ।। शिवतीर्थानि विचर प्रथमं मुनिसत्तम ।। ६९।।
urasyādhāya viśade śivasya caraṇāmbujau || śivatīrthāni vicara prathamaṃ munisattama || 69||
पश्यन्माहात्म्यमतुलं शंकरस्य परात्मनः ।। गच्छानन्दवनं पश्चाच्छंभुप्रियतमं मुने ।। 2.1.4.७० ।।
paśyanmāhātmyamatulaṃ śaṃkarasya parātmanaḥ || gacchānandavanaṃ paścācchaṃbhupriyatamaṃ mune || 2.1.4.70 ||
तत्र विश्वेश्वरं दृष्ट्वा पूजनं कुरु भक्तितः ।। नत्वा स्तुत्वा विशेषेण निर्विकल्पो भविष्यसि ।। ७१।।
tatra viśveśvaraṃ dṛṣṭvā pūjanaṃ kuru bhaktitaḥ || natvā stutvā viśeṣeṇa nirvikalpo bhaviṣyasi || 71||
ततश्च भवता नूनं विधेयं गमनं मुने ।। ब्रह्मलोके स्वकामार्थं शासनान्मम भक्तितः ।। ७२ ।।
tataśca bhavatā nūnaṃ vidheyaṃ gamanaṃ mune || brahmaloke svakāmārthaṃ śāsanānmama bhaktitaḥ || 72 ||
नत्वा स्तुत्वा विशेषेण विधिं स्वजनकं मुने ।। प्रष्टव्यं शिवमाहात्म्यं बहुशः प्रीतचेतसा ।। ७३।।
natvā stutvā viśeṣeṇa vidhiṃ svajanakaṃ mune || praṣṭavyaṃ śivamāhātmyaṃ bahuśaḥ prītacetasā || 73||
स शैवप्रवरो ब्रह्मा माहात्म्यं शंकरस्य ते ।। श्रावयिष्यति सुप्रीत्या शतनामस्तवं च हि ।। ७४।।
sa śaivapravaro brahmā māhātmyaṃ śaṃkarasya te || śrāvayiṣyati suprītyā śatanāmastavaṃ ca hi || 74||
अद्यतस्त्वं भव मुने शैवश्शिवपरायणः ।। मुक्तिभागी विशेषेण शिवस्ते शं विधास्यति ।। ७५ ।।
adyatastvaṃ bhava mune śaivaśśivaparāyaṇaḥ || muktibhāgī viśeṣeṇa śivaste śaṃ vidhāsyati || 75 ||
इत्थं विष्णुर्मुनिं प्रीत्या ह्युपदिश्य प्रसन्नधीः ।। स्मृत्वा नुत्वा शिवं स्तुत्वा ततस्त्वंतरधीयत ।। ७६।।
itthaṃ viṣṇurmuniṃ prītyā hyupadiśya prasannadhīḥ || smṛtvā nutvā śivaṃ stutvā tatastvaṃtaradhīyata || 76||
इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां प्रथमखंडे सृष्ट्युपाख्याने नारदस्य विष्णूपदेशवर्णनो नाम चतुर्थोऽध्यायः ।। ४।।
iti śrīśivamahāpurāṇe dvitīyāyāṃ rudrasaṃhitāyāṃ prathamakhaṃḍe sṛṣṭyupākhyāne nāradasya viṣṇūpadeśavarṇano nāma caturtho'dhyāyaḥ || 4||
ऋषय ऊचुः ।।
सूत सूत महाप्राज्ञ वर्णिता ह्यद्भुता कथा ।। धन्या तु शांभवी माया तदधीनं चराचरम् ।। १ ।।
sūta sūta mahāprājña varṇitā hyadbhutā kathā || dhanyā tu śāṃbhavī māyā tadadhīnaṃ carācaram || 1 ||
गतयोर्गणयोश्शंभोस्स्वयमात्मेच्छया विभोः।। किं चकार मुनिः क्रुद्धो नारदः स्मरविह्वलः ।। २ ।।
gatayorgaṇayośśaṃbhossvayamātmecchayā vibhoḥ|| kiṃ cakāra muniḥ kruddho nāradaḥ smaravihvalaḥ || 2 ||
सूत उवाच ।।
विमोहितो मुनिर्दत्त्वा तयोश्शापं यथोचितम् ।। जले मुखं निरीक्ष्याथ स्वरूपं गिरिशेच्छया ।। ३ ।।
vimohito munirdattvā tayośśāpaṃ yathocitam || jale mukhaṃ nirīkṣyātha svarūpaṃ giriśecchayā || 3 ||
शिवेच्छया न प्रबुद्धः स्मृत्वा हरिकृतच्छलम् ।। क्रोधं दुर्विषहं कृत्वा विष्णुलोकं जगाम ह ।। ४ ।।
śivecchayā na prabuddhaḥ smṛtvā harikṛtacchalam || krodhaṃ durviṣahaṃ kṛtvā viṣṇulokaṃ jagāma ha || 4 ||
उवाच वचनं कुद्धस्समिद्ध इव पावकः ।। दुरुक्तिगर्भितं व्यङ्गः नष्टज्ञानश्शिवेच्छया ।। ५ ।।
uvāca vacanaṃ kuddhassamiddha iva pāvakaḥ || duruktigarbhitaṃ vyaṅgaḥ naṣṭajñānaśśivecchayā || 5 ||
नारद उवाच ।।
हे हरे त्वं महादुष्टः कपटी विश्वमोहनः ।। परोत्साहं न सहसे मायावी मलिनाशयः ।। ६ ।।
he hare tvaṃ mahāduṣṭaḥ kapaṭī viśvamohanaḥ || parotsāhaṃ na sahase māyāvī malināśayaḥ || 6 ||
मोहिनीरूपमादाय कपटं कृतवान्पुरा ।। असुरेभ्योऽपाययस्त्वं वारुणीममृतं न हि ।। ७।।
mohinīrūpamādāya kapaṭaṃ kṛtavānpurā || asurebhyo'pāyayastvaṃ vāruṇīmamṛtaṃ na hi || 7||
चेत्पिबेन्न विषं रुद्रो दयां कृत्वा महेश्वरः ।। भवेन्नष्टाऽखिला माया तव व्याजरते हरे ।। ८ ।।
cetpibenna viṣaṃ rudro dayāṃ kṛtvā maheśvaraḥ || bhavennaṣṭā'khilā māyā tava vyājarate hare || 8 ||
गतिस्स कपटा तेऽतिप्रिया विष्णो विशेषतः ।। साधुस्वभावो न भवान्स्वतंत्रः प्रभुणा कृतः ।। ९।।
gatissa kapaṭā te'tipriyā viṣṇo viśeṣataḥ || sādhusvabhāvo na bhavānsvataṃtraḥ prabhuṇā kṛtaḥ || 9||
कृतं समुचितन्नैव शिवेन परमात्मना।। तत्प्रभावबलं ध्यात्वा स्वतंत्रकृतिकारकः।। 2.1.4.१ ० ।।
kṛtaṃ samucitannaiva śivena paramātmanā|| tatprabhāvabalaṃ dhyātvā svataṃtrakṛtikārakaḥ|| 2.1.4.1 0 ||
त्वद्गतिं सुसमाज्ञाय पश्चात्तापमवाप सः ।। विप्रं सर्वोपरि प्राह स्वोक्तवेद प्रमाणकृत् ।। ११ ।।
tvadgatiṃ susamājñāya paścāttāpamavāpa saḥ || vipraṃ sarvopari prāha svoktaveda pramāṇakṛt || 11 ||
तज्ज्ञात्वाहं हरे त्वाद्य शिक्षयिष्यामि तद्बलात् ।। यथा न कुर्याः कुत्रापीदृशं कर्म कदाचन ।। १२ ।।
tajjñātvāhaṃ hare tvādya śikṣayiṣyāmi tadbalāt || yathā na kuryāḥ kutrāpīdṛśaṃ karma kadācana || 12 ||
अद्यापि निर्भयस्त्वं हि संगं नापस्तरस्विना ।। इदानीं लप्स्यसे विष्णो फलं स्वकृतकर्मणः ।। १३।।
adyāpi nirbhayastvaṃ hi saṃgaṃ nāpastarasvinā || idānīṃ lapsyase viṣṇo phalaṃ svakṛtakarmaṇaḥ || 13||
इत्थमुक्त्वा हरिं सोथ मुनिर्माया विमोहितः ।। शशाप क्रोधनिर्विण्णो ब्रह्मतेजः प्रदर्शयन्।। १४।।
itthamuktvā hariṃ sotha munirmāyā vimohitaḥ || śaśāpa krodhanirviṇṇo brahmatejaḥ pradarśayan|| 14||
स्त्रीकृते व्याकुलं विष्णो मामकार्षीर्विमोहकः ।। अन्वकार्षीस्स्वरूपेण येन कापट्यकार्यकृत् ।। १५।।
strīkṛte vyākulaṃ viṣṇo māmakārṣīrvimohakaḥ || anvakārṣīssvarūpeṇa yena kāpaṭyakāryakṛt || 15||
तद्रूपेण मनुष्यस्त्वं भव तद्दुःखभुग्घरे ।। यन्मुखं कृतवान्मे त्वं ते भवंतु सहायिनः ।। १६ ।।
tadrūpeṇa manuṣyastvaṃ bhava tadduḥkhabhugghare || yanmukhaṃ kṛtavānme tvaṃ te bhavaṃtu sahāyinaḥ || 16 ||
त्वं स्त्रीवियोगजं दुःखं लभस्व परदुःखदः ।। मनुष्यगतिकः प्रायो भवाज्ञानविमोहितः ।। १७।।
tvaṃ strīviyogajaṃ duḥkhaṃ labhasva paraduḥkhadaḥ || manuṣyagatikaḥ prāyo bhavājñānavimohitaḥ || 17||
इति शप्त्वा हरिं मोहान्नारदोऽज्ञानमोहितः ।। विष्णुर्जग्राह तं शापं प्रशंसञ्शांभवीमजाम् ।। १६ ।।
iti śaptvā hariṃ mohānnārado'jñānamohitaḥ || viṣṇurjagrāha taṃ śāpaṃ praśaṃsañśāṃbhavīmajām || 16 ||
अथ शंभुर्महालीलो निश्चकर्ष विमोहिनीम ।। स्वमायां मोहितो ज्ञानी नारदोप्यभवद्यया ।। १९ ।।
atha śaṃbhurmahālīlo niścakarṣa vimohinīma || svamāyāṃ mohito jñānī nāradopyabhavadyayā || 19 ||
अंतर्हितायां मायायां पूर्ववन्मतिमानभूत् ।। नारदो विस्मितमनाः प्राप्तबोधो निराकुलः ।। 2.1.4.२० ।।
aṃtarhitāyāṃ māyāyāṃ pūrvavanmatimānabhūt || nārado vismitamanāḥ prāptabodho nirākulaḥ || 2.1.4.20 ||
पश्चात्तापमवाप्याति निनिन्द स्वं मुहुर्मुहुः ।। प्रशशंस तदा मायां शांभवीं ज्ञानिमोहिनीम् ।। २१ ।।
paścāttāpamavāpyāti nininda svaṃ muhurmuhuḥ || praśaśaṃsa tadā māyāṃ śāṃbhavīṃ jñānimohinīm || 21 ||
अथ ज्ञात्वा मुनिस्सर्वं मायाविभ्रममात्मनः ।। अपतत्पादयोर्विष्णोर्नारदो वैष्णवोत्तमः ।। २२ ।।
atha jñātvā munissarvaṃ māyāvibhramamātmanaḥ || apatatpādayorviṣṇornārado vaiṣṇavottamaḥ || 22 ||
हर्य्युपस्थापितः प्राह वचनं नष्ट दुर्मतिः ।। मया दुरक्तयः प्रोक्ता मोहितेन कुबुद्धिना ।। २३ ।।
haryyupasthāpitaḥ prāha vacanaṃ naṣṭa durmatiḥ || mayā duraktayaḥ proktā mohitena kubuddhinā || 23 ||
दत्तश्शापोऽपि तेनाथ वितथं कुरु तं प्रभो ।। महत्पापमकार्षं हि यास्यामि निरयं धुवम् ।। २४ ।।
dattaśśāpo'pi tenātha vitathaṃ kuru taṃ prabho || mahatpāpamakārṣaṃ hi yāsyāmi nirayaṃ dhuvam || 24 ||
कमुपायं हरे कुर्यां दासोऽहं ते तमादिश ।। येन पापकुलं नश्येन्निरयो न भवेन्मम ।। २५ ।।
kamupāyaṃ hare kuryāṃ dāso'haṃ te tamādiśa || yena pāpakulaṃ naśyennirayo na bhavenmama || 25 ||
इत्युक्त्वा स पुनर्विष्णोः पादयोर्मुनिसत्तमः ।। पपात सुमतिर्भक्त्या पश्चात्तापमुपागतः ।। २६ ।।
ityuktvā sa punarviṣṇoḥ pādayormunisattamaḥ || papāta sumatirbhaktyā paścāttāpamupāgataḥ || 26 ||
अथ विष्णुस्तमुत्थाप्य बभाषे सूनृतं वचः ।।
atha viṣṇustamutthāpya babhāṣe sūnṛtaṃ vacaḥ ||
विष्णुरुवाच ।।
न खेदं कुरु मे भक्त वरस्त्वं नात्र संशयः ।। २७ ।।
na khedaṃ kuru me bhakta varastvaṃ nātra saṃśayaḥ || 27 ||
शृणु तात प्रवक्ष्यामि सुहितं तव निश्चयात् ।। निरयस्ते न भविता शिवश्शं ते विधास्यति ।। २८ ।।
śṛṇu tāta pravakṣyāmi suhitaṃ tava niścayāt || nirayaste na bhavitā śivaśśaṃ te vidhāsyati || 28 ||
यदकार्षीश्शिववचो वितथं मदमोहितः ।। स दत्तवानीदृशं ते फलं कर्म फलप्रदः ।। २९ ।।
yadakārṣīśśivavaco vitathaṃ madamohitaḥ || sa dattavānīdṛśaṃ te phalaṃ karma phalapradaḥ || 29 ||
शिवेच्छाऽखिलं जातं कुर्वित्थं निश्चितां मतिम् ।। गर्वापहर्ता स स्वामी शंकरः परमेश्वरः ।। 2.1.4.३० ।। ।
śivecchā'khilaṃ jātaṃ kurvitthaṃ niścitāṃ matim || garvāpahartā sa svāmī śaṃkaraḥ parameśvaraḥ || 2.1.4.30 || |
परं ब्रह्म परात्मा स सच्चिदानंदबोधनः ।। निर्गुणो निर्विकारो च रजस्सत्वतमःपर ।। ३१ ।।
paraṃ brahma parātmā sa saccidānaṃdabodhanaḥ || nirguṇo nirvikāro ca rajassatvatamaḥpara || 31 ||
स एवमादाय मायां स्वां त्रिधा भवति रूपतः ।। ब्रह्मविष्णुमहेशात्मा निर्गुणोऽनिर्गुणोऽपि सः ।। ३२ ।।
sa evamādāya māyāṃ svāṃ tridhā bhavati rūpataḥ || brahmaviṣṇumaheśātmā nirguṇo'nirguṇo'pi saḥ || 32 ||
निर्गुणत्वे शिवाह्वो हि परमात्मा महेश्वरः ।। परं ब्रह्माव्ययोऽनंतो महादेवेति गीयते ।। ३३ ।।
nirguṇatve śivāhvo hi paramātmā maheśvaraḥ || paraṃ brahmāvyayo'naṃto mahādeveti gīyate || 33 ||
तत्सेवया विधिस्स्रष्टा पालको जगतामहम् ।। स्वयं सर्वस्य संहारी रुद्ररूपेण सर्वदा ।। ३४ ।।
tatsevayā vidhissraṣṭā pālako jagatāmaham || svayaṃ sarvasya saṃhārī rudrarūpeṇa sarvadā || 34 ||
साक्षी शिवस्वरूपेण मायाभिन्नस्स निर्गुणः ।। स्वेच्छाचारी संविहारी भक्तानुग्रहकारकः ।। ३५ ।।
sākṣī śivasvarūpeṇa māyābhinnassa nirguṇaḥ || svecchācārī saṃvihārī bhaktānugrahakārakaḥ || 35 ||
शृणु त्वं नारद मुने सदुपायं सुखप्रदम् ।। सर्वपापापहर्त्तारं भुक्तिमुक्तिप्रदं सदा ।। ३६ ।।
śṛṇu tvaṃ nārada mune sadupāyaṃ sukhapradam || sarvapāpāpaharttāraṃ bhuktimuktipradaṃ sadā || 36 ||
इत्युक्त्वास्त्वसंशयं सर्वं शंकरसद्यशः ।। शतनामशिवस्तोत्रं सदानन्यमतिर्जप ।। ३७ ।।
ityuktvāstvasaṃśayaṃ sarvaṃ śaṃkarasadyaśaḥ || śatanāmaśivastotraṃ sadānanyamatirjapa || 37 ||
यज्जपित्वा द्रुतं सर्वं तव पापं विनश्यति ।। इत्युक्त्वा नारदं विष्णुः पुनः प्राह दयान्वितः ।। ३८ ।।
yajjapitvā drutaṃ sarvaṃ tava pāpaṃ vinaśyati || ityuktvā nāradaṃ viṣṇuḥ punaḥ prāha dayānvitaḥ || 38 ||
मुने न कुरु शोकं त्वं त्वया किंचित्कृतं नहि ।। स्वेच्छया कृतवान्शंभुरिदं सर्वं न संशयः ।। ३९ ।।
mune na kuru śokaṃ tvaṃ tvayā kiṃcitkṛtaṃ nahi || svecchayā kṛtavānśaṃbhuridaṃ sarvaṃ na saṃśayaḥ || 39 ||
अहार्षित्त्वन्मतिं दिव्यां काम क्लेशमदात्स ते।। त्वन्मुखाद्दापयांचक्रे शापं मे स महेश्वरः ।। 2.1.4.४० ।।
ahārṣittvanmatiṃ divyāṃ kāma kleśamadātsa te|| tvanmukhāddāpayāṃcakre śāpaṃ me sa maheśvaraḥ || 2.1.4.40 ||
इत्थं स्वचरितं लोके प्रकटीकृतवान् स्वयम् ।। मृत्युंजयः कालकालो भक्तोद्धारपरायणः ।। ४१ ।।
itthaṃ svacaritaṃ loke prakaṭīkṛtavān svayam || mṛtyuṃjayaḥ kālakālo bhaktoddhāraparāyaṇaḥ || 41 ||
न मे शिवसमानोस्ति प्रियः स्वामी सुखप्रदः ।। सर्वशक्तिप्रदो मेऽस्ति स एव परमेश्वरः ।। ४२ ।।
na me śivasamānosti priyaḥ svāmī sukhapradaḥ || sarvaśaktiprado me'sti sa eva parameśvaraḥ || 42 ||
तस्योपास्यां कुरु मुने तमेव सततं भज ।। तद्यशः शृणु गाय त्वं कुरु नित्यं तदर्चनम् ।। ४३ ।।
tasyopāsyāṃ kuru mune tameva satataṃ bhaja || tadyaśaḥ śṛṇu gāya tvaṃ kuru nityaṃ tadarcanam || 43 ||
कायेन मनसा वाचा यश्शंकरमुपैति भो ।। स पण्डित इति ज्ञेयस्स जीवन्मुक्त उच्यते ।। ४४ ।।
kāyena manasā vācā yaśśaṃkaramupaiti bho || sa paṇḍita iti jñeyassa jīvanmukta ucyate || 44 ||
शिवेति नामदावाग्नेर्महापातकप र्वताः ।। भस्मीभवन्त्यनायासात्सत्यं सत्यं न संशयः ।। ४५।।
śiveti nāmadāvāgnermahāpātakapa rvatāḥ || bhasmībhavantyanāyāsātsatyaṃ satyaṃ na saṃśayaḥ || 45||
पापमूलानि दुःखानि विविधान्यपि तान्यतः ।। शिवार्चनैकनश्यानि नान्य नश्यानि सर्वथा ।। ४६ ।।
pāpamūlāni duḥkhāni vividhānyapi tānyataḥ || śivārcanaikanaśyāni nānya naśyāni sarvathā || 46 ||
स वैदिकस्य पुण्यात्मा स धन्यस्स बुधो मुने ।। यस्सदा कायवाक्चित्तैश्शरणं याति शंकरम् ।। ४७ ।।
sa vaidikasya puṇyātmā sa dhanyassa budho mune || yassadā kāyavākcittaiśśaraṇaṃ yāti śaṃkaram || 47 ||
भवंति विविधा धर्मा येषां सद्यःफलोन्मुखाः ।। तेषां भवति विश्वासस्त्रिपुरांतकपूजने ।। ४८ ।।
bhavaṃti vividhā dharmā yeṣāṃ sadyaḥphalonmukhāḥ || teṣāṃ bhavati viśvāsastripurāṃtakapūjane || 48 ||
पातकानि विनश्यंति यावंति शिवपूजया ।। भुवि तावंति पापानि न संत्येव महामुने ।। ४९।।
pātakāni vinaśyaṃti yāvaṃti śivapūjayā || bhuvi tāvaṃti pāpāni na saṃtyeva mahāmune || 49||
ब्रह्महत्यादिपापानां राशयोप्यमिता मुने ।। शिवस्मृत्या विनश्यंति सत्यंसत्यं वदाम्यहम् ।। 2.1.4.५०।।
brahmahatyādipāpānāṃ rāśayopyamitā mune || śivasmṛtyā vinaśyaṃti satyaṃsatyaṃ vadāmyaham || 2.1.4.50||
शिवनामतरीं प्राप्य संसाराब्धिं तरंति ते।। संसारमूलपापानि तस्य नश्यंत्यसंशयम्।। ५१।।
śivanāmatarīṃ prāpya saṃsārābdhiṃ taraṃti te|| saṃsāramūlapāpāni tasya naśyaṃtyasaṃśayam|| 51||
संसारमूलभूतानां पातकानां महामुने ।। शिवनामकुठारेण विनाशो जायते ध्रुवम् ।। ५२ ।।
saṃsāramūlabhūtānāṃ pātakānāṃ mahāmune || śivanāmakuṭhāreṇa vināśo jāyate dhruvam || 52 ||
शिवनामामृतं पेयं पापदावानलार्दितैः ।। पापदावाग्नितप्तानां शांतिस्तेन विना न हि ।। ५३।।
śivanāmāmṛtaṃ peyaṃ pāpadāvānalārditaiḥ || pāpadāvāgnitaptānāṃ śāṃtistena vinā na hi || 53||
शिवेति नामपीयूषवर्षधारापरिप्लुतः ।। संसारदवमध्यपि न शोचति न संशयः ।। ५४।।
śiveti nāmapīyūṣavarṣadhārāpariplutaḥ || saṃsāradavamadhyapi na śocati na saṃśayaḥ || 54||
न भक्तिश्शंकरे पुंसां रागद्वेषरतात्मनाम् ।। तद्विधानां हि सहसा मुक्तिर्भवति सर्वथा ।। ५५।।
na bhaktiśśaṃkare puṃsāṃ rāgadveṣaratātmanām || tadvidhānāṃ hi sahasā muktirbhavati sarvathā || 55||
अनंतजन्मभिर्येन तपस्तप्तं भविष्यति।। तस्यैव भक्तिर्भवति भवानी प्राणवल्लभे।। ५६।।
anaṃtajanmabhiryena tapastaptaṃ bhaviṣyati|| tasyaiva bhaktirbhavati bhavānī prāṇavallabhe|| 56||
जातापि शंकरे भक्तिरन्यसाधारणी वृथा।। परं त्वव्यभिचारेण शिवभक्तिरपेक्षिता ।। ५७।।
jātāpi śaṃkare bhaktiranyasādhāraṇī vṛthā|| paraṃ tvavyabhicāreṇa śivabhaktirapekṣitā || 57||
यस्या साधारणी शंभौ भक्तिरव्यभिचारिणी।। तस्यैव मोक्षस्सुलभो नास्येतिन्य मतिर्मम।। ५८।।
yasyā sādhāraṇī śaṃbhau bhaktiravyabhicāriṇī|| tasyaiva mokṣassulabho nāsyetinya matirmama|| 58||
कृत्वाप्यनंतपापानि यदि भक्तिर्महेश्वरे ।। सर्वपापविनिर्मुक्तो भवत्येव न संशयः।। ५९।।
kṛtvāpyanaṃtapāpāni yadi bhaktirmaheśvare || sarvapāpavinirmukto bhavatyeva na saṃśayaḥ|| 59||
भवंति भस्मसाद्वृक्षादवदग्धा यथा वने ।। तथा भवंति दग्धानि शांकराणामघान्यपि ।। 2.1.4.६०।।
bhavaṃti bhasmasādvṛkṣādavadagdhā yathā vane || tathā bhavaṃti dagdhāni śāṃkarāṇāmaghānyapi || 2.1.4.60||
यो नित्यं भस्मपूतांगो शिवपूजोन्मुखो भवेत्।। स तरत्येव संसारमपारमतिदारुणम्।। ६१।।
yo nityaṃ bhasmapūtāṃgo śivapūjonmukho bhavet|| sa taratyeva saṃsāramapāramatidāruṇam|| 61||
ब्रह्मस्वहरणं कृत्वा हत्वापि ब्राह्मणान्बहून् ।। लिप्यते नरः पापैर्विरूपाक्षस्य सेवकः ।। ६२ ।।
brahmasvaharaṇaṃ kṛtvā hatvāpi brāhmaṇānbahūn || lipyate naraḥ pāpairvirūpākṣasya sevakaḥ || 62 ||
विलोक्य वेदानखिलाञ्छिवस्यैवार्चनम्परम् ।। संसारनाशनोपाय इति पूर्वैर्विनिश्चितम् ।। ६३।।
vilokya vedānakhilāñchivasyaivārcanamparam || saṃsāranāśanopāya iti pūrvairviniścitam || 63||
अद्यप्रभृति यत्नेन सावधानो यथाविधि।। साम्बं सदाशिवं भक्त्या भज नित्यं महेश्वरम्।। ६४।।
adyaprabhṛti yatnena sāvadhāno yathāvidhi|| sāmbaṃ sadāśivaṃ bhaktyā bhaja nityaṃ maheśvaram|| 64||
आपादमस्तकं सम्यक् भस्मनोद्धूल्य सादरम् ।। सर्वश्रुतिश्रुतं शैवम्मंत्रञ्जप षडक्षरम् ।। ६५।।
āpādamastakaṃ samyak bhasmanoddhūlya sādaram || sarvaśrutiśrutaṃ śaivammaṃtrañjapa ṣaḍakṣaram || 65||
सवार्ङ्गेषु प्रयत्नेन रुद्राक्षाञ्छिववल्लभान्।। धारयस्वातिसद्भक्त्या समन्त्रम्विधिपूर्वकम् ।। ६६।।
savārṅgeṣu prayatnena rudrākṣāñchivavallabhān|| dhārayasvātisadbhaktyā samantramvidhipūrvakam || 66||
शृणु शैवीं कथां नित्यं वद शैवीं कथां सदा ।। पूजयस्वातियत्नेन शिवभक्तान्पुनः पुनः ।। ६७ ।।
śṛṇu śaivīṃ kathāṃ nityaṃ vada śaivīṃ kathāṃ sadā || pūjayasvātiyatnena śivabhaktānpunaḥ punaḥ || 67 ||
अप्रमादेन सततं शिवैकशरणो भव ।। शिवार्चनेन सततमानन्दः प्राप्यते यतः ।। ६८।।
apramādena satataṃ śivaikaśaraṇo bhava || śivārcanena satatamānandaḥ prāpyate yataḥ || 68||
उरस्याधाय विशदे शिवस्य चरणाम्बुजौ ।। शिवतीर्थानि विचर प्रथमं मुनिसत्तम ।। ६९।।
urasyādhāya viśade śivasya caraṇāmbujau || śivatīrthāni vicara prathamaṃ munisattama || 69||
पश्यन्माहात्म्यमतुलं शंकरस्य परात्मनः ।। गच्छानन्दवनं पश्चाच्छंभुप्रियतमं मुने ।। 2.1.4.७० ।।
paśyanmāhātmyamatulaṃ śaṃkarasya parātmanaḥ || gacchānandavanaṃ paścācchaṃbhupriyatamaṃ mune || 2.1.4.70 ||
तत्र विश्वेश्वरं दृष्ट्वा पूजनं कुरु भक्तितः ।। नत्वा स्तुत्वा विशेषेण निर्विकल्पो भविष्यसि ।। ७१।।
tatra viśveśvaraṃ dṛṣṭvā pūjanaṃ kuru bhaktitaḥ || natvā stutvā viśeṣeṇa nirvikalpo bhaviṣyasi || 71||
ततश्च भवता नूनं विधेयं गमनं मुने ।। ब्रह्मलोके स्वकामार्थं शासनान्मम भक्तितः ।। ७२ ।।
tataśca bhavatā nūnaṃ vidheyaṃ gamanaṃ mune || brahmaloke svakāmārthaṃ śāsanānmama bhaktitaḥ || 72 ||
नत्वा स्तुत्वा विशेषेण विधिं स्वजनकं मुने ।। प्रष्टव्यं शिवमाहात्म्यं बहुशः प्रीतचेतसा ।। ७३।।
natvā stutvā viśeṣeṇa vidhiṃ svajanakaṃ mune || praṣṭavyaṃ śivamāhātmyaṃ bahuśaḥ prītacetasā || 73||
स शैवप्रवरो ब्रह्मा माहात्म्यं शंकरस्य ते ।। श्रावयिष्यति सुप्रीत्या शतनामस्तवं च हि ।। ७४।।
sa śaivapravaro brahmā māhātmyaṃ śaṃkarasya te || śrāvayiṣyati suprītyā śatanāmastavaṃ ca hi || 74||
अद्यतस्त्वं भव मुने शैवश्शिवपरायणः ।। मुक्तिभागी विशेषेण शिवस्ते शं विधास्यति ।। ७५ ।।
adyatastvaṃ bhava mune śaivaśśivaparāyaṇaḥ || muktibhāgī viśeṣeṇa śivaste śaṃ vidhāsyati || 75 ||
इत्थं विष्णुर्मुनिं प्रीत्या ह्युपदिश्य प्रसन्नधीः ।। स्मृत्वा नुत्वा शिवं स्तुत्वा ततस्त्वंतरधीयत ।। ७६।।
itthaṃ viṣṇurmuniṃ prītyā hyupadiśya prasannadhīḥ || smṛtvā nutvā śivaṃ stutvā tatastvaṃtaradhīyata || 76||
इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां प्रथमखंडे सृष्ट्युपाख्याने नारदस्य विष्णूपदेशवर्णनो नाम चतुर्थोऽध्यायः ।। ४।।
iti śrīśivamahāpurāṇe dvitīyāyāṃ rudrasaṃhitāyāṃ prathamakhaṃḍe sṛṣṭyupākhyāne nāradasya viṣṇūpadeśavarṇano nāma caturtho'dhyāyaḥ || 4||
ॐ श्री परमात्मने नमः