।। व्यास उवाच ।।
सनत्कुमार सर्वज्ञ ब्रह्मपुत्र नमोस्तु ते ।। श्रुतेयमद्भुता मेऽद्य कथा शंभोर्महात्मनः ।। १ ।।
sanatkumāra sarvajña brahmaputra namostu te || śruteyamadbhutā me'dya kathā śaṃbhormahātmanaḥ || 1 ||
क्षिप्ते स्वतेजसि ब्रह्मन्भालनेत्रसमुद्भवे ।। लवणांभसि किं ताताभवत्तत्र वदाशु तत् ।। २ ।।
kṣipte svatejasi brahmanbhālanetrasamudbhave || lavaṇāṃbhasi kiṃ tātābhavattatra vadāśu tat || 2 ||
सनत्कुमार उवाच ।।
शृणु तात महाप्राज्ञ शिवलीलां महाद्भुताम् ।। यच्छ्रुत्वा श्रद्धया भक्तो योगिनां गतिमाप्नुयात् ।। ३।।
śṛṇu tāta mahāprājña śivalīlāṃ mahādbhutām || yacchrutvā śraddhayā bhakto yogināṃ gatimāpnuyāt || 3||
अथो शिवस्य तत्तेजो भालनेत्रसमुद्भवम्।। क्षिप्तं च लवणाम्भोधौ सद्यो बालत्वमाप ह ।। ४ ।।
atho śivasya tattejo bhālanetrasamudbhavam|| kṣiptaṃ ca lavaṇāmbhodhau sadyo bālatvamāpa ha || 4 ||
तत्र वै सिंधुगंगायाः सागरस्य च संगमे ।। रुरोदोच्चैस्स वै बाल सर्वलोक भयंकरः ।। ५ ।।
tatra vai siṃdhugaṃgāyāḥ sāgarasya ca saṃgame || rurodoccaissa vai bāla sarvaloka bhayaṃkaraḥ || 5 ||
रुदतस्तस्य शब्देन प्राकंपद्धरणी मुहुः ।। स्वर्गश्च सत्यलोकश्च तत्स्वनाद्बधिरीकृतः ।। ६ ।।
rudatastasya śabdena prākaṃpaddharaṇī muhuḥ || svargaśca satyalokaśca tatsvanādbadhirīkṛtaḥ || 6 ||
बालस्य रोदनेनैव सर्वे लोकाश्च तत्रसुः ।। सर्वतो लोकपालाश्च विह्वलीकृतमानसाः ।। ७ ।।
bālasya rodanenaiva sarve lokāśca tatrasuḥ || sarvato lokapālāśca vihvalīkṛtamānasāḥ || 7 ||
किं बहूक्तेन विप्रेन्द्र चचाल सचराचरम् ।। भुवनं निखिलं तात रोदनात्तच्छिशोर्विभो ।। ८ ।।
kiṃ bahūktena viprendra cacāla sacarācaram || bhuvanaṃ nikhilaṃ tāta rodanāttacchiśorvibho || 8 ||
अथ ते व्याकुलास्सर्वे देवास्समुनयो द्रुतम् ।। पितामहं लोकगुरुं ब्रह्माणं शरणं ययुः ।। ९ ।।
atha te vyākulāssarve devāssamunayo drutam || pitāmahaṃ lokaguruṃ brahmāṇaṃ śaraṇaṃ yayuḥ || 9 ||
तत्र गत्वा च ते देवा सुनयश्च सवासवाः ।। प्रणम्य च सुसंस्तुत्य प्रोचुस्तं परमेष्ठिनम् ।। 2.5.14.१० ।।
tatra gatvā ca te devā sunayaśca savāsavāḥ || praṇamya ca susaṃstutya procustaṃ parameṣṭhinam || 2.5.14.10 ||
देवा ऊचुः ।।
लोकाधीश सुराधीश भयन्नस्समुपस्थितम् ।। तन्नाशय महायोगिञ्जातोयं ह्यद्भुतो रवः ।। ११।।
lokādhīśa surādhīśa bhayannassamupasthitam || tannāśaya mahāyogiñjātoyaṃ hyadbhuto ravaḥ || 11||
।। सनत्कुमार उवाच।। ।।
इत्याकर्ण्य वचस्तेषां ब्रह्मा लोकपितामहः ।। गंतुमैच्छत्ततस्तत्र किमेतदिति विस्मितः ।। १२ ।।
ityākarṇya vacasteṣāṃ brahmā lokapitāmahaḥ || gaṃtumaicchattatastatra kimetaditi vismitaḥ || 12 ||
ततो ब्रह्मा सुरैस्तातावतरत्सत्यलोकतः ।। रसां तज्ज्ञातुमिच्छन्स समुद्रमगमत्तदा ।। १३।।
tato brahmā suraistātāvataratsatyalokataḥ || rasāṃ tajjñātumicchansa samudramagamattadā || 13||
यावत्तत्रागतो ब्रह्मा सर्वलोकपितामहः ।। तावत्समुद्रस्योत्संगे तं बालं स ददर्श ह।। १४।।
yāvattatrāgato brahmā sarvalokapitāmahaḥ || tāvatsamudrasyotsaṃge taṃ bālaṃ sa dadarśa ha|| 14||
आगतं विधिमालोक्य देवरूप्यथ सागरः।। प्रणम्य शिरसा बालं तस्योत्संगे न्यवेशयत्।। १५।।
āgataṃ vidhimālokya devarūpyatha sāgaraḥ|| praṇamya śirasā bālaṃ tasyotsaṃge nyaveśayat|| 15||
ततो ब्रह्माब्रवीद्वाक्यं सागरं विस्मयान्वितः ।। जलराशे द्रुतं ब्रूहि कस्यायं शिशुरद्भुतः ।। १६।।
tato brahmābravīdvākyaṃ sāgaraṃ vismayānvitaḥ || jalarāśe drutaṃ brūhi kasyāyaṃ śiśuradbhutaḥ || 16||
।। सनत्कुमार उवाच ।।
ब्रह्मणो वाक्यमाकर्ण्य मुदितस्सागरस्तदा ।। प्रत्युवाच प्रजेशं स नत्वा स्तुत्वा कृतांजलिः ।। १७ ।।
brahmaṇo vākyamākarṇya muditassāgarastadā || pratyuvāca prajeśaṃ sa natvā stutvā kṛtāṃjaliḥ || 17 ||
समुद्र उवाच ।।
भो भो ब्रह्मन्मया प्राप्तो बालकोऽयमजानता ।। प्रभवं सिंधुगंगायामकस्मात्सर्वलोकप ।। १८ ।।
bho bho brahmanmayā prāpto bālako'yamajānatā || prabhavaṃ siṃdhugaṃgāyāmakasmātsarvalokapa || 18 ||
जातकर्मादिसंस्कारान्कुरुष्वास्य जगद्गुरो ।। जातकोक्तफलं सर्वं विधातर्वक्तुमर्हसि ।। १९ ।।
jātakarmādisaṃskārānkuruṣvāsya jagadguro || jātakoktaphalaṃ sarvaṃ vidhātarvaktumarhasi || 19 ||
सनत्कुमार उवाच ।।
एवं वदति पाथोधौ स बालस्सागरात्मजः ।। ब्रह्माणमग्रहीत्कण्ठे विधुन्वंतं मुहुर्मुहुः ।। 2.5.14.२० ।।
evaṃ vadati pāthodhau sa bālassāgarātmajaḥ || brahmāṇamagrahītkaṇṭhe vidhunvaṃtaṃ muhurmuhuḥ || 2.5.14.20 ||
विधूननं च तस्यैवं सर्वलोककृतो विधेः ।। पीडितस्य च कालेय नेत्राभ्यामगमज्जलम् ।। २१ ।।
vidhūnanaṃ ca tasyaivaṃ sarvalokakṛto vidheḥ || pīḍitasya ca kāleya netrābhyāmagamajjalam || 21 ||
कराभ्यामब्धिजातस्य तत्सुतस्य महौजसः ।। कथंचिन्मुक्तकण्ठस्तु ब्रह्मा प्रोवाच सादरम् ।। २२ ।।
karābhyāmabdhijātasya tatsutasya mahaujasaḥ || kathaṃcinmuktakaṇṭhastu brahmā provāca sādaram || 22 ||
।। ब्रह्मोवाच ।।
शृणु सागर वक्ष्यामि तवास्य तनयस्य हि ।। जातकोक्तफलं सर्वं समाधानरतः खलु।। २३।।
śṛṇu sāgara vakṣyāmi tavāsya tanayasya hi || jātakoktaphalaṃ sarvaṃ samādhānarataḥ khalu|| 23||
नेत्राभ्यां विधृतं यस्मादनेनैव जलं मम।। तस्माज्जलंधरेतीह ख्यातो नाम्ना भवत्वसौ ।। ।। २४।।
netrābhyāṃ vidhṛtaṃ yasmādanenaiva jalaṃ mama|| tasmājjalaṃdharetīha khyāto nāmnā bhavatvasau || || 24||
अधुनैवैष तरुणस्सर्वशास्त्रार्थपारगः ।। महापराक्रमो धीरो योद्धा च रणदुर्मदः ।। २५।।
adhunaivaiṣa taruṇassarvaśāstrārthapāragaḥ || mahāparākramo dhīro yoddhā ca raṇadurmadaḥ || 25||
भविष्यति च गंभीरस्त्वं यथा समरे गुहः ।। सर्वजेता च संग्रामे सर्वसंपद्विराजितः ।। २६ ।।
bhaviṣyati ca gaṃbhīrastvaṃ yathā samare guhaḥ || sarvajetā ca saṃgrāme sarvasaṃpadvirājitaḥ || 26 ||
दैत्यानामधिपो बालः सर्वेषां च भविष्यति ।। विष्णोरपि भवेज्जेता न कुत श्चित्पराभवः ।। २७ ।।
daityānāmadhipo bālaḥ sarveṣāṃ ca bhaviṣyati || viṣṇorapi bhavejjetā na kuta ścitparābhavaḥ || 27 ||
अवध्यस्सर्वभूतानां विना रुद्रं भविष्यति ।। यत एष समुद्भूतस्तत्रेदानीं गमिष्यति ।। २८।।
avadhyassarvabhūtānāṃ vinā rudraṃ bhaviṣyati || yata eṣa samudbhūtastatredānīṃ gamiṣyati || 28||
पतिव्रतास्य भविता पत्नी सौभाग्यवर्द्धिनी ।। सर्वाङ्गसुन्दरी रम्या प्रियवाक्छीलसागरा ।। २९।।
pativratāsya bhavitā patnī saubhāgyavarddhinī || sarvāṅgasundarī ramyā priyavākchīlasāgarā || 29||
सनत्कुमार उवाच ।।
इत्युक्त्वा शुक्रमाहूय राज्ये तं चाभ्यषेचयत् ।। आमंत्र्य सरितान्नाथं ब्रह्मांतर्द्धानमन्वगात् ।। 2.5.14.३०।।
ityuktvā śukramāhūya rājye taṃ cābhyaṣecayat || āmaṃtrya saritānnāthaṃ brahmāṃtarddhānamanvagāt || 2.5.14.30||
अथ तद्दर्शनोत्फुल्लनयनस्सागरस्तदा ।। तमात्मजं समादाय स्वगेहमगमन्मुदा ।। ३१ ।।
atha taddarśanotphullanayanassāgarastadā || tamātmajaṃ samādāya svagehamagamanmudā || 31 ||
अपोषयन्महोपायैस्स्वबालं मुदितात्मकः ।। सर्वांगसुन्दरं रम्यं महाद्भुतसुतेजसम् ।। ३२।।
apoṣayanmahopāyaissvabālaṃ muditātmakaḥ || sarvāṃgasundaraṃ ramyaṃ mahādbhutasutejasam || 32||
अथाम्बुधिस्समाहूय कालनेमिं महासुरम् ।। वृन्दाभिधां सुतां तस्य तद्भार्यार्थमयाचत ।। ३३।।
athāmbudhissamāhūya kālanemiṃ mahāsuram || vṛndābhidhāṃ sutāṃ tasya tadbhāryārthamayācata || 33||
कालनेम्यसुरो वीरोऽसुराणां प्रवरस्सुधीः ।। साधु येनेम्बुधेर्याञ्चां स्वकर्मनिपुणो मुने ।। ३४।।
kālanemyasuro vīro'surāṇāṃ pravarassudhīḥ || sādhu yenembudheryāñcāṃ svakarmanipuṇo mune || 34||
जलंधराय वीराय सागरप्रभवाय च ।। ददौ ब्रह्मविधानेन स्वसुतां प्राणवल्लभाम् ।। ३५।।
jalaṃdharāya vīrāya sāgaraprabhavāya ca || dadau brahmavidhānena svasutāṃ prāṇavallabhām || 35||
तदोत्सवो महानासीद्विवाहे च तयोस्तदा ।। सुखं प्रापुर्नदा नद्योऽसुराश्चैवाखिला मुने ।। ३६ ।।
tadotsavo mahānāsīdvivāhe ca tayostadā || sukhaṃ prāpurnadā nadyo'surāścaivākhilā mune || 36 ||
समुद्रोऽति सुखं प्राप सुतं दृष्ट्वा हि सस्त्रियम् ।। दानं ददौ द्विजातिभ्योऽप्यन्येभ्यश्च यथाविधि ।। ३७ ।।
samudro'ti sukhaṃ prāpa sutaṃ dṛṣṭvā hi sastriyam || dānaṃ dadau dvijātibhyo'pyanyebhyaśca yathāvidhi || 37 ||
ये देवैर्निर्जिताः पूर्वं दैत्याः पाताल संस्थिताः ।। ते हि भूमंडलं याता निर्भयास्तमुपाश्रिताः ।। ३८ ।।
ye devairnirjitāḥ pūrvaṃ daityāḥ pātāla saṃsthitāḥ || te hi bhūmaṃḍalaṃ yātā nirbhayāstamupāśritāḥ || 38 ||
ते कालनेमिप्रमुखास्ततोऽसुरास्तस्मै सुतां सिंधुसुताय दत्त्वा ।। बभूवुरत्यन्तमुदान्विता हि तमाश्रिता देव विनिर्जयाय।। ३९।।
te kālanemipramukhāstato'surāstasmai sutāṃ siṃdhusutāya dattvā || babhūvuratyantamudānvitā hi tamāśritā deva vinirjayāya|| 39||
स चापि वीरोम्बुधिबालकोऽसौ जलंधराख्योऽसुरवीरवीरः ।। संप्राप्य भार्यामतिसुन्दरी वशी चकार राज्यं हि कविप्रभावात्।। 2.5.14.४०।।
sa cāpi vīrombudhibālako'sau jalaṃdharākhyo'suravīravīraḥ || saṃprāpya bhāryāmatisundarī vaśī cakāra rājyaṃ hi kaviprabhāvāt|| 2.5.14.40||
इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां पञ्चमे युद्धखंडे जलं धरवधोपाख्याने जलंधरोत्पत्तिविवाहवर्णनं नाम चतुर्दशोऽध्यायः ।। १४।।
iti śrīśivamahāpurāṇe dvitīyāyāṃ rudrasaṃhitāyāṃ pañcame yuddhakhaṃḍe jalaṃ dharavadhopākhyāne jalaṃdharotpattivivāhavarṇanaṃ nāma caturdaśo'dhyāyaḥ || 14||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
