सनत्कुमार उवाच ।।
ततो हिरण्याक्षसुतः कदाचित्संश्रावितो नर्मयुतैर्मदांधैः।। तैर्भ्रातृभिस्संप्रयुतो विहारे किमंध राज्येन तवाद्य कार्यम् ।। १ ।।
tato hiraṇyākṣasutaḥ kadācitsaṃśrāvito narmayutairmadāṃdhaiḥ|| tairbhrātṛbhissaṃprayuto vihāre kimaṃdha rājyena tavādya kāryam || 1 ||
हिरण्यनेत्रस्तु बभूव मूढः कलिप्रियं नेत्रविहीनमेव ।। यो लब्धवांस्त्वां विकृतं विरूपं घोरैस्तपोभिर्गिरिशं प्रसाद्य ।। २ ।।
hiraṇyanetrastu babhūva mūḍhaḥ kalipriyaṃ netravihīnameva || yo labdhavāṃstvāṃ vikṛtaṃ virūpaṃ ghoraistapobhirgiriśaṃ prasādya || 2 ||
स त्वं न भागी खलु राज्यकस्य किमन्यजातोऽपि लभेत राज्यम् ।। विचार्यतां तद्भवतैव नूनं वयं तु तद्भागिन एव सत्यम् ।। ३ ।।
sa tvaṃ na bhāgī khalu rājyakasya kimanyajāto'pi labheta rājyam || vicāryatāṃ tadbhavataiva nūnaṃ vayaṃ tu tadbhāgina eva satyam || 3 ||
सनत्कुमार उवाच ।।
तेषां तु वाक्यानि निशम्य तानि विचार्य बुद्ध्या स्वयमेव दीनः ।। ताञ्छांतयित्वा विविधैर्वचोभिर्गतस्त्वरण्यं निशि निर्जनं तु ।। ४ ।।
teṣāṃ tu vākyāni niśamya tāni vicārya buddhyā svayameva dīnaḥ || tāñchāṃtayitvā vividhairvacobhirgatastvaraṇyaṃ niśi nirjanaṃ tu || 4 ||
वर्षायुतं तत्र तपश्चचार जजाप जाप्यं विधृतैकपादः ।। आहारहीनो नियमोर्द्ध्वबाहुः कर्त्तुं न शक्यं हि सुरा सुरैर्यत् ।। ५ ।।
varṣāyutaṃ tatra tapaścacāra jajāpa jāpyaṃ vidhṛtaikapādaḥ || āhārahīno niyamorddhvabāhuḥ karttuṃ na śakyaṃ hi surā surairyat || 5 ||
प्रजाल्य वह्निं स्म जुहोति गात्रमांसं सरक्तं खलु वर्षमात्रम् ।। तीक्ष्णेन शस्त्रेण निकृत्य देहात्समंत्रकं प्रत्यहमेव हुत्वा ।। ६ ।।
prajālya vahniṃ sma juhoti gātramāṃsaṃ saraktaṃ khalu varṣamātram || tīkṣṇena śastreṇa nikṛtya dehātsamaṃtrakaṃ pratyahameva hutvā || 6 ||
स्नाय्वस्थिशेषं कुणपं तदासौ क्षयं गतं शोणितमेव सर्वम् ।। यदास्य मांसानि न संति देहं प्रक्षेप्तुकामस्तु हुताशनाय ।। ७ ।।
snāyvasthiśeṣaṃ kuṇapaṃ tadāsau kṣayaṃ gataṃ śoṇitameva sarvam || yadāsya māṃsāni na saṃti dehaṃ prakṣeptukāmastu hutāśanāya || 7 ||
ततः स दृष्टस्त्रिदशालयैर्जनैः सुविस्मितैर्भीतियुतैस्समस्तैः ।। अथामरैश्शीघ्रतरं प्रसादितो बभूव धाता नुतिभिर्नुतो हि ।। ८ ।।
tataḥ sa dṛṣṭastridaśālayairjanaiḥ suvismitairbhītiyutaissamastaiḥ || athāmaraiśśīghrataraṃ prasādito babhūva dhātā nutibhirnuto hi || 8 ||
निवारयित्वाथ पितामहस्तं ह्युवाच तं चाद्यवरं वृणीष्व ।। यस्याप्तिकामस्तव सर्वलोके सुदुर्लभं दानव तं गृहाण ।। ९।।
nivārayitvātha pitāmahastaṃ hyuvāca taṃ cādyavaraṃ vṛṇīṣva || yasyāptikāmastava sarvaloke sudurlabhaṃ dānava taṃ gṛhāṇa || 9||
स पद्मयोनेस्तु वचो निशम्य प्रोवाच दीनः प्रणतस्तु दैत्यः ।। यैर्निष्ठुरैर्मे प्रहृतं तु राज्यं प्रह्रादमुख्या मम संतु भृत्याः ।। 2.5.44.१० ।।
sa padmayonestu vaco niśamya provāca dīnaḥ praṇatastu daityaḥ || yairniṣṭhurairme prahṛtaṃ tu rājyaṃ prahrādamukhyā mama saṃtu bhṛtyāḥ || 2.5.44.10 ||
अंधस्य दिव्यं हि तथास्तु चक्षुरिन्द्रादयो मे करदा भवंतु।। मृत्युस्तु माभून्मम देवदैत्यगंधर्वयक्षोरगमानुषेभ्यः ।। ११।।
aṃdhasya divyaṃ hi tathāstu cakṣurindrādayo me karadā bhavaṃtu|| mṛtyustu mābhūnmama devadaityagaṃdharvayakṣoragamānuṣebhyaḥ || 11||
नारायणाद्वा दितिजेन्द्रशत्रोस्सर्वाज्जनात्सर्वमयाच्च शर्वात्।। श्रुत्वा वचस्तस्य सुदारुणं तत्सुशंकितः पद्मभवस्तमाह ।। १२।।
nārāyaṇādvā ditijendraśatrossarvājjanātsarvamayācca śarvāt|| śrutvā vacastasya sudāruṇaṃ tatsuśaṃkitaḥ padmabhavastamāha || 12||
ब्रह्मोवाच ।।
दैत्येन्द्र सर्वं भविता तदेतद्विनाशहेतुं च गृहाण किंचित् ।। यस्मान्न जातो न जनिष्यते वा यो न प्रविष्टो मुखमंतकस्य ।। १३।।
daityendra sarvaṃ bhavitā tadetadvināśahetuṃ ca gṛhāṇa kiṃcit || yasmānna jāto na janiṣyate vā yo na praviṣṭo mukhamaṃtakasya || 13||
अत्यन्तदीर्घं खलु जीवितं तु भवादृशास्सत्पुरुषास्त्यजंतु।। एतद्वचस्सानुनयं निशम्य पितामहात्प्राह पुनस्तस्य दैत्यः ।। १४।।
atyantadīrghaṃ khalu jīvitaṃ tu bhavādṛśāssatpuruṣāstyajaṃtu|| etadvacassānunayaṃ niśamya pitāmahātprāha punastasya daityaḥ || 14||
अंधक उवाच।।
कालत्रये याश्च भवंति नार्यः श्रेष्ठाश्च मध्याश्च तथा कनिष्ठाः ।। तासां च मध्ये खलु रत्नभूता ममापि नित्यं जननीव काचित् ।। १५ ।।
kālatraye yāśca bhavaṃti nāryaḥ śreṣṭhāśca madhyāśca tathā kaniṣṭhāḥ || tāsāṃ ca madhye khalu ratnabhūtā mamāpi nityaṃ jananīva kācit || 15 ||
कायेन वाचा मनसाप्यगम्या नारी नृलोकस्य च दुर्लभाय ।। तां कामयानस्य ममास्तु नाशो दैत्येन्द्रभावाद्भगवान्स्वयंभूः ।। १६।।
kāyena vācā manasāpyagamyā nārī nṛlokasya ca durlabhāya || tāṃ kāmayānasya mamāstu nāśo daityendrabhāvādbhagavānsvayaṃbhūḥ || 16||
वाक्यं तदाकर्ण्य स पद्मयोनिः सुविस्मितश्शंकरपादपद्ममम् ।। सस्मार संप्राप्य निर्देशमाशु शंभोस्तु तं प्राह ततोंधकं वै ।। १७।।
vākyaṃ tadākarṇya sa padmayoniḥ suvismitaśśaṃkarapādapadmamam || sasmāra saṃprāpya nirdeśamāśu śaṃbhostu taṃ prāha tatoṃdhakaṃ vai || 17||
ब्रह्मोवाच।।
यत्कांक्षसे दैत्यवरास्तु ते वै सर्वं भवत्येव वचस्सकामम्।। उत्तिष्ठ दैत्येन्द्र लभस्व कामं सदैव वीरैस्तु कुरुष्व युद्धम्।। १८।।
yatkāṃkṣase daityavarāstu te vai sarvaṃ bhavatyeva vacassakāmam|| uttiṣṭha daityendra labhasva kāmaṃ sadaiva vīraistu kuruṣva yuddham|| 18||
श्रुत्वा तदेतद्वचनं मुनीश विधातुराशु प्रणिपत्य भक्त्या ।। लोकेश्वरं हाटकनेत्रपुत्रः स्नाय्वस्थिशेषस्तु तमाह देवम्।। १९।।
śrutvā tadetadvacanaṃ munīśa vidhāturāśu praṇipatya bhaktyā || lokeśvaraṃ hāṭakanetraputraḥ snāyvasthiśeṣastu tamāha devam|| 19||
अंधक उवाच ।।
कथं विभो वैरिबलं प्रविश्य ह्यनेन देहेन करोमि युद्धम् ।। स्नाय्वस्थिशेषं कुरु मांसपुष्टं करेण पुण्ये न च मां स्पृशाद्य ।। 2.5.44.२० ।।
kathaṃ vibho vairibalaṃ praviśya hyanena dehena karomi yuddham || snāyvasthiśeṣaṃ kuru māṃsapuṣṭaṃ kareṇa puṇye na ca māṃ spṛśādya || 2.5.44.20 ||
सनत्कुमार उवाच ।।
श्रुत्वा वचस्तस्य स पद्मयोनिः करेण संस्पृश्य च तच्छरीरम् ।। गतस्सुरेन्द्रैस्सहितः स्वधाम संपूज्यमानो मुनिसिद्धसंघैः ।। २१।।
śrutvā vacastasya sa padmayoniḥ kareṇa saṃspṛśya ca taccharīram || gatassurendraissahitaḥ svadhāma saṃpūjyamāno munisiddhasaṃghaiḥ || 21||
संस्पृष्टमात्रस्स च दैत्यराजस्संपूर्णदेहो बलवान्बभूव ।। संजातनेत्रस्सुभगो बभूव हृष्टस्स्वमेव नगरं विवेश ।। २२ ।।
saṃspṛṣṭamātrassa ca daityarājassaṃpūrṇadeho balavānbabhūva || saṃjātanetrassubhago babhūva hṛṣṭassvameva nagaraṃ viveśa || 22 ||
उत्सृज्य राज्यं सकलं च तस्मै प्रह्लादमुख्यास्त्वथ दानवेन्द्राः ।। तमागतं लब्धवरं च मत्वा भृत्या बभूवुर्वश गास्तु तस्य ।। २३।।
utsṛjya rājyaṃ sakalaṃ ca tasmai prahlādamukhyāstvatha dānavendrāḥ || tamāgataṃ labdhavaraṃ ca matvā bhṛtyā babhūvurvaśa gāstu tasya || 23||
ततोन्धकः स्वर्गमगाद्विजेतुं सेनाभियुक्तस्सहभृत्यवर्गः ।। विजित्य लेखान्प्रधने समस्तान्करप्रदं वज्रधरं चकार ।। २४ ।।
tatondhakaḥ svargamagādvijetuṃ senābhiyuktassahabhṛtyavargaḥ || vijitya lekhānpradhane samastānkarapradaṃ vajradharaṃ cakāra || 24 ||
नागान्सुपर्णान्वरराक्षसांश्च गंधर्वयक्षानपि मानुषांस्तु ।। गिरीन्द्रवृक्षान्समरेषु सर्वांश्चतुष्पदः सिंहमुखान्विजिग्ये ।। २५।।
nāgānsuparṇānvararākṣasāṃśca gaṃdharvayakṣānapi mānuṣāṃstu || girīndravṛkṣānsamareṣu sarvāṃścatuṣpadaḥ siṃhamukhānvijigye || 25||
त्रैलोक्यमेतद्धि चराचरं वै वशं चकारात्मनि संनियोज्य ।। स ??कूलानि सुदर्शनानि नारीसहस्राणि बहूनि गत्वा ।। २६।।
trailokyametaddhi carācaraṃ vai vaśaṃ cakārātmani saṃniyojya || sa ??kūlāni sudarśanāni nārīsahasrāṇi bahūni gatvā || 26||
रसातले चैव तथा धरायां त्रिविष्टपे याः प्रमदाः सुरूपाः ।। ताभिर्युतोऽन्येषु सपर्वतेषु रराम रम्येषु नदीतटेषु ।। २७ ।।
rasātale caiva tathā dharāyāṃ triviṣṭape yāḥ pramadāḥ surūpāḥ || tābhiryuto'nyeṣu saparvateṣu rarāma ramyeṣu nadītaṭeṣu || 27 ||
क्रीडायमानस्स तु मध्यवर्ती तासां प्रहर्षादथ दानवेन्द्रः ।। तत्पीतशिष्टानि पिबन्प्रवृत्त्यै दिव्यानि पेयानि सुमानुषाणि ।। २८ ।।
krīḍāyamānassa tu madhyavartī tāsāṃ praharṣādatha dānavendraḥ || tatpītaśiṣṭāni pibanpravṛttyai divyāni peyāni sumānuṣāṇi || 28 ||
अन्यानि दिव्यानि तु यद्रसानि फलानि मूलानि सुगंधवंति ।। संप्राप्य यानानि सुवाहनानि मयेन सृष्टानि गृहोत्तमानि ।। २९ ।।
anyāni divyāni tu yadrasāni phalāni mūlāni sugaṃdhavaṃti || saṃprāpya yānāni suvāhanāni mayena sṛṣṭāni gṛhottamāni || 29 ||
पुष्पार्घधूपान्नविलेपनैश्च सुशोभितान्यद्भुतदर्शनैश्च ।। संक्रीडमानस्य गतानि तस्य वर्षायुतानीह तथांधकस्य ।। 2.5.44.३० ।।
puṣpārghadhūpānnavilepanaiśca suśobhitānyadbhutadarśanaiśca || saṃkrīḍamānasya gatāni tasya varṣāyutānīha tathāṃdhakasya || 2.5.44.30 ||
जानाति किंचिन्न शुभं परत्र यदात्मनस्सौख्यकरं भवेद्धि ।। सदान्धको दैत्यवरस्स मूढो मदांधबुद्धिः कृतदुष्टसंगः ।। ३१ ।।
jānāti kiṃcinna śubhaṃ paratra yadātmanassaukhyakaraṃ bhaveddhi || sadāndhako daityavarassa mūḍho madāṃdhabuddhiḥ kṛtaduṣṭasaṃgaḥ || 31 ||
ततः प्रमत्तस्तु सुतान्प्रधानान्कुतर्कवादैरभिभूय सर्वान् ।। चचार दैत्यैस्सहितो महात्मा विनाशयन्वैदिकसर्वधर्मान्।। ३२ ।।
tataḥ pramattastu sutānpradhānānkutarkavādairabhibhūya sarvān || cacāra daityaissahito mahātmā vināśayanvaidikasarvadharmān|| 32 ||
वेदान्द्विजान्वित्त मदाभिभूतो न मन्यते स्माप्यमरान्गुरूंश्च ।। रेमे तथा दैवगतो हतायुः स्वस्यैरहोभिर्गमयन्वयश्च ।। ३३ ।।
vedāndvijānvitta madābhibhūto na manyate smāpyamarāngurūṃśca || reme tathā daivagato hatāyuḥ svasyairahobhirgamayanvayaśca || 33 ||
ततः कदाचिद्गतवान्ससैन्यो बहुप्रयाता पृथिवीतलेऽस्मिन् ।। अनेकसंख्या अपि वर्षकोट्यः प्रहर्षितो मंदरपर्वतं तु ।। ३४ ।।
tataḥ kadācidgatavānsasainyo bahuprayātā pṛthivītale'smin || anekasaṃkhyā api varṣakoṭyaḥ praharṣito maṃdaraparvataṃ tu || 34 ||
स्वर्णोपमां तत्र निरीक्ष्य शोभां बभ्राम सैन्यैस्सह मानमत्तः ।। क्रीडार्थमासाद्य च तं गिरीन्द्रं मतिं स वासाय चकार मोहात् ।। ३५ ।।
svarṇopamāṃ tatra nirīkṣya śobhāṃ babhrāma sainyaissaha mānamattaḥ || krīḍārthamāsādya ca taṃ girīndraṃ matiṃ sa vāsāya cakāra mohāt || 35 ||
शुभं दृढं तत्र पुरं स कृत्वा मुदास्थितो दैत्यपतिः प्रभावात् ।। निवेशयामास पुनः क्रमेण अत्यद्भुतं मन्दरशैलसानौ ।। ३६।।
śubhaṃ dṛḍhaṃ tatra puraṃ sa kṛtvā mudāsthito daityapatiḥ prabhāvāt || niveśayāmāsa punaḥ krameṇa atyadbhutaṃ mandaraśailasānau || 36||
दुर्योधनो वैधसहस्तिसंज्ञौ तन्मंत्रिणौ दानवसत्तमस्य ।। ते वै कदाचिद्गिरिसुस्थले हि नारीं सुरूपां ददृशुस्त्रयोऽपि ।। ३७।।
duryodhano vaidhasahastisaṃjñau tanmaṃtriṇau dānavasattamasya || te vai kadācidgirisusthale hi nārīṃ surūpāṃ dadṛśustrayo'pi || 37||
ते शीघ्रगा दैत्यवरास्तु हर्षाद्द्रुतं महादैत्यपतिं समेत्य ।। ऊचुर्यथादृष्टमतीव प्रीत्या तथान्धकं वीरवरं हि सर्वे ।। ३८।।
te śīghragā daityavarāstu harṣāddrutaṃ mahādaityapatiṃ sametya || ūcuryathādṛṣṭamatīva prītyā tathāndhakaṃ vīravaraṃ hi sarve || 38||
मंत्रिणः ऊचुः ।।
गुहांतरे ध्याननिमीलिताक्षो दैत्येन्द्र कश्चिन्मुनिरत्र दृष्टः ।। रूदान्वितश्चन्द्रकलार्द्धचूडः कटिस्थले बद्धगजेन्द्रकृत्तिः ।। ३९ ।।
guhāṃtare dhyānanimīlitākṣo daityendra kaścinmuniratra dṛṣṭaḥ || rūdānvitaścandrakalārddhacūḍaḥ kaṭisthale baddhagajendrakṛttiḥ || 39 ||
नागेन्द्रभोगावृतसर्वगात्रः कपालमालाभरणो जटालः ।। स शूलहस्तश्शरतूणधारी महाधनुष्मान्विवृताक्षसूत्रः ।। 2.5.44.४० ।।
nāgendrabhogāvṛtasarvagātraḥ kapālamālābharaṇo jaṭālaḥ || sa śūlahastaśśaratūṇadhārī mahādhanuṣmānvivṛtākṣasūtraḥ || 2.5.44.40 ||
खड्गी त्रिशूली लकुटी कपर्दी चतुर्भुजो गौरतराकृतिर्हि ।। भस्मानुलिप्तो विलसत्सुतेजास्तपस्विवर्योऽद्भुतसर्ववेशः ।। ४१ ।।
khaḍgī triśūlī lakuṭī kapardī caturbhujo gauratarākṛtirhi || bhasmānulipto vilasatsutejāstapasvivaryo'dbhutasarvaveśaḥ || 41 ||
तस्याविदूरे पुरुषश्च दृष्टस्स वानरो घोरमुखःकरालः ।। सर्वायुधो रूक्षकरश्च रक्षन्स्थितो जरद्गोवृषभश्च शुक्लः ।। ४२।।
tasyāvidūre puruṣaśca dṛṣṭassa vānaro ghoramukhaḥkarālaḥ || sarvāyudho rūkṣakaraśca rakṣansthito jaradgovṛṣabhaśca śuklaḥ || 42||
तस्योपविष्टस्य तपस्विनोपि सुचारुरूपा तरुणी मनोज्ञा ।। नारी शुभा पार्श्वगता हि तस्य दृष्टा च काचिद्भुवि रत्नभूता ।। ४३।।
tasyopaviṣṭasya tapasvinopi sucārurūpā taruṇī manojñā || nārī śubhā pārśvagatā hi tasya dṛṣṭā ca kācidbhuvi ratnabhūtā || 43||
प्रवालमुक्तामणि हेमरत्नवस्त्रावृता माल्यशुभोपगूढा ।। सा येन दृष्टा स च दृष्टिमान्स्याद् दृष्टेन चान्येन किमत्र कार्यम् ।। ४४।।
pravālamuktāmaṇi hemaratnavastrāvṛtā mālyaśubhopagūḍhā || sā yena dṛṣṭā sa ca dṛṣṭimānsyād dṛṣṭena cānyena kimatra kāryam || 44||
मान्या महेशस्य च दिव्यनारी भार्य्या मुनेः पुण्यवतः प्रिया सा ।। योग्या हि द्रष्टुं भवतश्च सम्यगानाय्य दैत्येन्द्र सुरत्नभोक्तः ।। ४५ ।।
mānyā maheśasya ca divyanārī bhāryyā muneḥ puṇyavataḥ priyā sā || yogyā hi draṣṭuṃ bhavataśca samyagānāyya daityendra suratnabhoktaḥ || 45 ||
सनत्कुमार उवाच ।।
श्रुत्वेति तेषां वचनानि तानि कामातुरो घूर्णितसर्वगात्रः ।। विसर्जयामास मुनैस्सकाशं दुर्योधनादीन्सहसा स दैत्यः।। ४६।।
śrutveti teṣāṃ vacanāni tāni kāmāturo ghūrṇitasarvagātraḥ || visarjayāmāsa munaissakāśaṃ duryodhanādīnsahasā sa daityaḥ|| 46||
आसाद्य ते तं मुनिमप्रमेयं बृहद्व्रतं मंत्रिवरा हि तस्य ।। सुराजनीतिप्रवणा मुनीश प्रणम्य तं दैत्यनिदेशमाहुः ।। ४७।।
āsādya te taṃ munimaprameyaṃ bṛhadvrataṃ maṃtrivarā hi tasya || surājanītipravaṇā munīśa praṇamya taṃ daityanideśamāhuḥ || 47||
मंत्रिण ऊचुः।।
हिरण्यनेत्रस्य सुतो महात्मा दैत्याधिराजोऽन्धकनामधेयः ।। त्रैलोक्यनाथो भवकृन्निदेशादिहोपविष्टोऽद्य विहारशाली ।। ४८ ।।
hiraṇyanetrasya suto mahātmā daityādhirājo'ndhakanāmadheyaḥ || trailokyanātho bhavakṛnnideśādihopaviṣṭo'dya vihāraśālī || 48 ||
तन्मंत्रिणो वै वयमंगवीरास्तवोपकंठं च समागताः स्मः ।। तत्प्रेषितास्त्वां यदुवाच तद्वै शृणुष्व संदत्तमनास्तपस्विन् ।। ४९।।
tanmaṃtriṇo vai vayamaṃgavīrāstavopakaṃṭhaṃ ca samāgatāḥ smaḥ || tatpreṣitāstvāṃ yaduvāca tadvai śṛṇuṣva saṃdattamanāstapasvin || 49||
त्वं कस्य पुत्रोऽसि किमर्थमत्र सुखोपविष्टो मुनिवर्य धीमन् ।। कस्येयमीदृक्तरुणी सुरूपा देया शुभा दैत्यपतेर्मुनीन्द्र ।। 2.5.44.५० ।।
tvaṃ kasya putro'si kimarthamatra sukhopaviṣṭo munivarya dhīman || kasyeyamīdṛktaruṇī surūpā deyā śubhā daityapatermunīndra || 2.5.44.50 ||
क्वेदं शरीरं तव भस्मदिग्धं कपालमालाभरणं विरूपम् ।। तूणीरसत्कार्मुकबाणखड्गभुशुंडिशूलाशनितोमराणि ।। ५१ ।।
kvedaṃ śarīraṃ tava bhasmadigdhaṃ kapālamālābharaṇaṃ virūpam || tūṇīrasatkārmukabāṇakhaḍgabhuśuṃḍiśūlāśanitomarāṇi || 51 ||
क्व जाह्नवी पुण्यतमा जटाग्रे क्वायं शशी वा कुणपास्थिखण्डम् ।। विषानलो दीर्घमुखः क्व सर्पः क्व संगमः पीनपयोधरायाः ।। ५२।।
kva jāhnavī puṇyatamā jaṭāgre kvāyaṃ śaśī vā kuṇapāsthikhaṇḍam || viṣānalo dīrghamukhaḥ kva sarpaḥ kva saṃgamaḥ pīnapayodharāyāḥ || 52||
जरद्गवारोहणमप्रशस्तं क्षमावतस्तस्य न दर्शनं च ।। संध्याप्रणामः क्वचिदेष धर्मः क्व भोजनं लोकविरुद्धमेतत् ।। ५३ ।।
jaradgavārohaṇamapraśastaṃ kṣamāvatastasya na darśanaṃ ca || saṃdhyāpraṇāmaḥ kvacideṣa dharmaḥ kva bhojanaṃ lokaviruddhametat || 53 ||
प्रयच्छ नारीं सम सान्त्वपूर्वं स्त्रिया तपः किं कुरुषे विमूढ ।। अयुक्तमेतत्त्वयि नानुरूपं यस्मादहं रत्नपतिस्त्रिलोके ।। ५४ ।।
prayaccha nārīṃ sama sāntvapūrvaṃ striyā tapaḥ kiṃ kuruṣe vimūḍha || ayuktametattvayi nānurūpaṃ yasmādahaṃ ratnapatistriloke || 54 ||
विमुंच शस्त्राणि मयाद्य चोक्तः कुरुष्व पश्चात्तव एव शुद्धम् ।। उल्लंघ्य मच्छासनमप्रधृष्यं विमोक्ष्यसे सर्वमिदं शरीरम् ।। ५५ ।।
vimuṃca śastrāṇi mayādya coktaḥ kuruṣva paścāttava eva śuddham || ullaṃghya macchāsanamapradhṛṣyaṃ vimokṣyase sarvamidaṃ śarīram || 55 ||
मत्वांधकं दुष्टमतिं प्रधानो महेश्वरो लौकिकभावशीलः ।। प्रोवाच दैत्यं स्मितपूर्वमेवमाकर्ण्य सर्वं त्वथ दूतवाक्यम्।। ५६।।
matvāṃdhakaṃ duṣṭamatiṃ pradhāno maheśvaro laukikabhāvaśīlaḥ || provāca daityaṃ smitapūrvamevamākarṇya sarvaṃ tvatha dūtavākyam|| 56||
शिव उवाच ।।
यद्यस्मि रुद्रस्तव किं मया स्यात्किमर्थमेवं वदसीति मिथ्या ।। शृणु प्रभावं मम दैत्यनाथ न्याय्यं न वक्तुं वचनं त्वयैवम् ।। ५७ ।।
yadyasmi rudrastava kiṃ mayā syātkimarthamevaṃ vadasīti mithyā || śṛṇu prabhāvaṃ mama daityanātha nyāyyaṃ na vaktuṃ vacanaṃ tvayaivam || 57 ||
नाहं क्वचित्स्वं पितरं स्मरामि गुहांतरे घोरमनन्यचीर्णम् ।। एतद्व्रतं पशुपातं चरामि न मातरं त्वज्ञतमो विरूपः ।। ५८ ।।
nāhaṃ kvacitsvaṃ pitaraṃ smarāmi guhāṃtare ghoramananyacīrṇam || etadvrataṃ paśupātaṃ carāmi na mātaraṃ tvajñatamo virūpaḥ || 58 ||
अमूलमेतन्मयि तु प्रसिद्धं सुदुस्त्यजं सर्वमिदं ममास्ति ।। भार्या ममेयं तरुणी सुरूपा सर्वंसहा सर्वगतस्य सिद्धिः ।। ५९।।
amūlametanmayi tu prasiddhaṃ sudustyajaṃ sarvamidaṃ mamāsti || bhāryā mameyaṃ taruṇī surūpā sarvaṃsahā sarvagatasya siddhiḥ || 59||
एतर्हि यद्यद्रुचितं तवास्ति गृहाण तद्वै खलु राक्षस त्वम् ।। एतावदुक्त्वा विरराम शंभुस्तपस्विवेषः पुरतस्तु तेषाम् ।। 2.5.44.६०।।
etarhi yadyadrucitaṃ tavāsti gṛhāṇa tadvai khalu rākṣasa tvam || etāvaduktvā virarāma śaṃbhustapasviveṣaḥ puratastu teṣām || 2.5.44.60||
सनत्कुमार उवाच ।।
गंभीरमेतद्वचनं निशम्य ते दानवास्तं प्रणिपत्य मूर्ध्ना ।। जग्मुस्ततो दैत्यवरस्य सूनुं त्रैलोक्यनाशाय कृतप्रतिज्ञम् ।। ६१ ।।
gaṃbhīrametadvacanaṃ niśamya te dānavāstaṃ praṇipatya mūrdhnā || jagmustato daityavarasya sūnuṃ trailokyanāśāya kṛtapratijñam || 61 ||
बभाषिरे दैत्यपतिं प्रमत्तं प्रणम्य राजानमदीनसत्त्वाः ।। ते तत्र सर्वे जयशब्दपूर्वं रुद्रेण यत्तत्स्मितपूर्वमुक्तम् ।। ६२।।
babhāṣire daityapatiṃ pramattaṃ praṇamya rājānamadīnasattvāḥ || te tatra sarve jayaśabdapūrvaṃ rudreṇa yattatsmitapūrvamuktam || 62||
मंत्रिण उचुः ।।
निशाचरश्चंचलशौर्यधैर्यः क्व दानवः कृपणस्सत्त्वहीनः ।। क्रूरः कृतघ्नश्च सदैव पापी क्व दानवः सूर्यसुताद्बिभेति ।। ६३।।
niśācaraścaṃcalaśauryadhairyaḥ kva dānavaḥ kṛpaṇassattvahīnaḥ || krūraḥ kṛtaghnaśca sadaiva pāpī kva dānavaḥ sūryasutādbibheti || 63||
राजत्वमुक्तोऽखिलदैत्यनाथस्तपस्विना तन्मुनिना विहस्य ।। मत्वा स्वबुद्ध्या तृणवत्त्रिलोकं महौजसा वीरवरेण नूनम् ।। ६४ ।।
rājatvamukto'khiladaityanāthastapasvinā tanmuninā vihasya || matvā svabuddhyā tṛṇavattrilokaṃ mahaujasā vīravareṇa nūnam || 64 ||
क्वाहं च शस्त्राणि च दारुणानि मृत्योश्च संत्रासकरं क्व युद्ध ।। क्व वीरको वानरवक्त्रतुल्यो निशाचरो जरसा जर्जरांगः ।। ६५ ।।
kvāhaṃ ca śastrāṇi ca dāruṇāni mṛtyośca saṃtrāsakaraṃ kva yuddha || kva vīrako vānaravaktratulyo niśācaro jarasā jarjarāṃgaḥ || 65 ||
क्वायं स्वरूपः क्व च मंदभाग्यो बलं त्वदीयं क्व च वीरुधो वा ।। शक्तोऽपि चेत्त्वं प्रयतस्व युद्धं कर्तुं तदा ह्येहि कुरुष्व किंचित् ।। ६६ ।।
kvāyaṃ svarūpaḥ kva ca maṃdabhāgyo balaṃ tvadīyaṃ kva ca vīrudho vā || śakto'pi cettvaṃ prayatasva yuddhaṃ kartuṃ tadā hyehi kuruṣva kiṃcit || 66 ||
वज्राशनेस्तुल्यमिहास्ति शस्त्रं भवादृशां नाशकरं च घोरम् ।। क्व ते शरीरं मृदुपद्मतुल्यं विचार्य चैवं कुरु रोचते यत् ।। ६७।।
vajrāśanestulyamihāsti śastraṃ bhavādṛśāṃ nāśakaraṃ ca ghoram || kva te śarīraṃ mṛdupadmatulyaṃ vicārya caivaṃ kuru rocate yat || 67||
मंत्रिण ऊचुः ।।
इत्येवमादीनि वचांसि भद्रं तपस्विनोक्तानि च दानवेश।। युक्तं न ते तेन सहात्र युद्धं त्वामाह राजन्स्मयमान एव।। ६८।।
ityevamādīni vacāṃsi bhadraṃ tapasvinoktāni ca dānaveśa|| yuktaṃ na te tena sahātra yuddhaṃ tvāmāha rājansmayamāna eva|| 68||
विवस्तुशून्यैर्बहुभिः प्रलापैरस्माभिरुक्तैर्यदि बुध्यसे त्वम् ।। तपोभियुक्तेन तपस्विना वै स्मर्तासि पश्चान्मुनिवाक्यमेतत् ।। ६९ ।।
vivastuśūnyairbahubhiḥ pralāpairasmābhiruktairyadi budhyase tvam || tapobhiyuktena tapasvinā vai smartāsi paścānmunivākyametat || 69 ||
।। सनत्कुमार उवाच ।। ।।
ततस्स तेषां वचनं निशम्य जज्वाल रोषेण स मंदबुद्धिः ।। आज्यावसिक्तस्त्विव कृष्णवर्त्मा सत्यं हितं तत्कुटिलं सुतीक्ष्णम् ।। 2.5.44.७० ।।
tatassa teṣāṃ vacanaṃ niśamya jajvāla roṣeṇa sa maṃdabuddhiḥ || ājyāvasiktastviva kṛṣṇavartmā satyaṃ hitaṃ tatkuṭilaṃ sutīkṣṇam || 2.5.44.70 ||
गृहीतखड्गो वरदानमत्तः प्रचंडवातानुकृतिं च कुर्वन् ।। गंतुं च तत्र स्मरबाणविद्धस्समुद्यतोऽभूद्विप रीतदेवः ।। ७१ ।।
gṛhītakhaḍgo varadānamattaḥ pracaṃḍavātānukṛtiṃ ca kurvan || gaṃtuṃ ca tatra smarabāṇaviddhassamudyato'bhūdvipa rītadevaḥ || 71 ||
इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां पञ्चमे युद्धखंडे अंधकगाणपत्यलाभोपाख्याने दूतसंवादो नाम चतुश्चत्वारिंशोऽध्यायः ।। ४४ ।।
iti śrīśivamahāpurāṇe dvitīyāyāṃ rudrasaṃhitāyāṃ pañcame yuddhakhaṃḍe aṃdhakagāṇapatyalābhopākhyāne dūtasaṃvādo nāma catuścatvāriṃśo'dhyāyaḥ || 44 ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
