व्यास उवाच।।
सनत्कुमार सर्वज्ञ श्राविता सुकथाद्भुता।। भवतानुग्रहात्प्रीत्या शभ्वनुग्रहनिर्भरा ।। १ ।।
sanatkumāra sarvajña śrāvitā sukathādbhutā|| bhavatānugrahātprītyā śabhvanugrahanirbharā || 1 ||
इदानीं श्रोतुमिच्छामि चरितं शशिमौलिनः ।। गाणपत्यं ददौ प्रीत्या यथा बाणासुराय वै ।। २ ।।
idānīṃ śrotumicchāmi caritaṃ śaśimaulinaḥ || gāṇapatyaṃ dadau prītyā yathā bāṇāsurāya vai || 2 ||
सनत्कुमार उवाच ।।
शृणु व्यासादरात्तां वै कथां शंभोः परात्मनः ।। गाणपत्यं यथा प्रीत्या ददौ बाणा सुराय हि ।। ३ ।।
śṛṇu vyāsādarāttāṃ vai kathāṃ śaṃbhoḥ parātmanaḥ || gāṇapatyaṃ yathā prītyā dadau bāṇā surāya hi || 3 ||
अत्रैव सुचरित्रं च शंकरस्य महाप्रभोः ।। कृष्णेन समरोप्यत्र शंभोर्बाणानुगृह्णतः ।। ४ ।।
atraiva sucaritraṃ ca śaṃkarasya mahāprabhoḥ || kṛṣṇena samaropyatra śaṃbhorbāṇānugṛhṇataḥ || 4 ||
अत्रानुरूपं शृणु मे शिवलीलान्वितं परम् ।। इतिहासं महापुण्यं मनःश्रोत्रसुखावहम् ।। ५ ।।
atrānurūpaṃ śṛṇu me śivalīlānvitaṃ param || itihāsaṃ mahāpuṇyaṃ manaḥśrotrasukhāvaham || 5 ||
ब्रह्मपुत्रो मरीचिर्यो मुनिरासीन्महामतिः ।। मानसस्सर्वपुत्रेषु ज्येष्ठः श्रेष्ठः प्रजापतिः ।। ६ ।।
brahmaputro marīciryo munirāsīnmahāmatiḥ || mānasassarvaputreṣu jyeṣṭhaḥ śreṣṭhaḥ prajāpatiḥ || 6 ||
तस्य पुत्रो महात्मासीत्कश्यपो मुनिसत्तमः।। सृष्टिप्रवृद्धकोऽत्यंतं पितुर्भक्तो विधेरपि ।। ७।।
tasya putro mahātmāsītkaśyapo munisattamaḥ|| sṛṣṭipravṛddhako'tyaṃtaṃ piturbhakto vidherapi || 7||
स्वस्य त्रयोदशमितादक्षकन्या स्सुशीलिकाः ।। कश्यपस्य मुनेर्व्यास पत्न्यश्चासन्पतिव्रताः ।। ८।।
svasya trayodaśamitādakṣakanyā ssuśīlikāḥ || kaśyapasya munervyāsa patnyaścāsanpativratāḥ || 8||
तत्र ज्येष्ठा दितिश्चासीद्दैत्यास्तत्तनयास्स्मृताः ।। अन्यासां च सुता जाता देवाद्यास्सचराचराः ।। ९ ।।
tatra jyeṣṭhā ditiścāsīddaityāstattanayāssmṛtāḥ || anyāsāṃ ca sutā jātā devādyāssacarācarāḥ || 9 ||
ज्येष्ठायाः प्रथमौ पुत्रौ दितेश्चास्तां महाबलौ ।। हिरण्यकशिपुर्ज्येष्ठो हिरण्याक्षोऽनुजस्ततः ।। 2.5.51.१०।।
jyeṣṭhāyāḥ prathamau putrau diteścāstāṃ mahābalau || hiraṇyakaśipurjyeṣṭho hiraṇyākṣo'nujastataḥ || 2.5.51.10||
हिरण्यकशिपोः पुत्राश्चत्वारो दैत्यसत्तमाः।। ह्रादानुह्रादसंह्रादा प्रह्रादश्चेत्यनुक्रमात्।। ११।।
hiraṇyakaśipoḥ putrāścatvāro daityasattamāḥ|| hrādānuhrādasaṃhrādā prahrādaścetyanukramāt|| 11||
प्रह्रादस्तत्र हि महान्विष्णुभक्तो जितेन्द्रियः ।। यं नाशितुं न शक्तास्तेऽभवन्दैत्याश्च केपि ह ।। १२ ।।
prahrādastatra hi mahānviṣṇubhakto jitendriyaḥ || yaṃ nāśituṃ na śaktāste'bhavandaityāśca kepi ha || 12 ||
विरोचनः सुतस्तस्य महा दातृवरोऽभवत् ।। शक्राय स्वशिरो योऽदाद्याचमानाय विप्रतः ।। १३ ।।
virocanaḥ sutastasya mahā dātṛvaro'bhavat || śakrāya svaśiro yo'dādyācamānāya viprataḥ || 13 ||
तस्य पुत्रो बलिश्चासीन्महादानी शिवप्रियः ।। येन वामनरूपाय हरयेऽदायि मेदिनी ।। १४ ।।
tasya putro baliścāsīnmahādānī śivapriyaḥ || yena vāmanarūpāya haraye'dāyi medinī || 14 ||
तस्यौरसः सुतो बाणश्शिवभक्तो बभूव ह ।। मान्यो वदान्यो धीमांश्च सत्यसंधस्स हस्रदः ।। १५ ।।
tasyaurasaḥ suto bāṇaśśivabhakto babhūva ha || mānyo vadānyo dhīmāṃśca satyasaṃdhassa hasradaḥ || 15 ||
शोणिताख्ये पुरे स्थित्वा स राज्यमकरोत्पुरा ।। त्रैलोक्यं च बलाञ्ज्जित्वा तन्नाथानसुरेश्वरः ।। १६ ।। ।।
śoṇitākhye pure sthitvā sa rājyamakarotpurā || trailokyaṃ ca balāñjjitvā tannāthānasureśvaraḥ || 16 || ||
तस्य बाणासुरस्यैव शिवभक्तस्य चामराः ।। शंकरस्य प्रसादेन किंकरा इव तेऽभवन् ।। १७।।
tasya bāṇāsurasyaiva śivabhaktasya cāmarāḥ || śaṃkarasya prasādena kiṃkarā iva te'bhavan || 17||
तस्य राज्येऽमरान्हित्वा नाभवन्दुःखिताः प्रजाः ।। सापत्न्यादुःखितास्ते हि परधर्मप्रवर्तिनः।। १८।।
tasya rājye'marānhitvā nābhavanduḥkhitāḥ prajāḥ || sāpatnyāduḥkhitāste hi paradharmapravartinaḥ|| 18||
सहस्रबाहुवाद्येन स कदाचिन्महासुरः।। तांडवेन हि नृत्येनातोषयत्तं महेश्वरम् ।। १९ ।।
sahasrabāhuvādyena sa kadācinmahāsuraḥ|| tāṃḍavena hi nṛtyenātoṣayattaṃ maheśvaram || 19 ||
तेन नृत्येन संतुष्टस्सुप्रसन्नो बभूव ह ।। ददर्श कृपया दृष्ट्या शंकरो भक्तवत्सलः ।। 2.5.51.२० ।।
tena nṛtyena saṃtuṣṭassuprasanno babhūva ha || dadarśa kṛpayā dṛṣṭyā śaṃkaro bhaktavatsalaḥ || 2.5.51.20 ||
भगवान्सर्वलोकेश्शशरण्यो भक्तकामदः ।। वरेण च्छंदयामास बालेयं तं महासुरम् ।। २१।।
bhagavānsarvalokeśśaśaraṇyo bhaktakāmadaḥ || vareṇa cchaṃdayāmāsa bāleyaṃ taṃ mahāsuram || 21||
शंकर उवाच।।
बालेयः स महादैत्यो बाणो भक्तवरस्सुधीः।। प्रणम्य शंकरं भक्त्या नुनाव परमेश्वरम् ।। २२।।
bāleyaḥ sa mahādaityo bāṇo bhaktavarassudhīḥ|| praṇamya śaṃkaraṃ bhaktyā nunāva parameśvaram || 22||
बाणासुर उवाच ।।
देवदेव महादेव शरणागतवत्सल ।। संतुष्टोऽसि महेशान ममोपरि विभो यदि ।। २३ ।।
devadeva mahādeva śaraṇāgatavatsala || saṃtuṣṭo'si maheśāna mamopari vibho yadi || 23 ||
मद्रक्षको भव सदा मदुपस्थः पुराधिपः ।। सर्वथा प्रीतिकृन्मे हि ससुतस्सगणः प्रभो ।। २४ ।।
madrakṣako bhava sadā madupasthaḥ purādhipaḥ || sarvathā prītikṛnme hi sasutassagaṇaḥ prabho || 24 ||
सनत्कुमार उवाच ।।
बलिपुत्रस्स वै बाणो मोहितश्शिवमायया ।। मुक्तिप्रदं महेशानं दुराराध्यमपि ध्रुवम् ।। २५ ।।
baliputrassa vai bāṇo mohitaśśivamāyayā || muktipradaṃ maheśānaṃ durārādhyamapi dhruvam || 25 ||
स भक्तवत्सलः शंभुर्दत्त्वा तस्मै वरांश्च तान् ।। तत्रोवास तथा प्रीत्या सगणस्ससुतः प्रभुः ।। २६ ।।
sa bhaktavatsalaḥ śaṃbhurdattvā tasmai varāṃśca tān || tatrovāsa tathā prītyā sagaṇassasutaḥ prabhuḥ || 26 ||
स कदाचिद्बाणपुरे चक्रे देवासुरैस्सह ।। नदीतीरे हरः क्रीडां रम्ये शोणितकाह्वये ।। २७ ।।
sa kadācidbāṇapure cakre devāsuraissaha || nadītīre haraḥ krīḍāṃ ramye śoṇitakāhvaye || 27 ||
ननृतुर्जहसुश्चापि गंधर्वासरसस्तथा ।। जेयुः प्रणेमुर्मुनय आनर्चुस्तुष्टुवुश्च तम् ।। २८।।
nanṛturjahasuścāpi gaṃdharvāsarasastathā || jeyuḥ praṇemurmunaya ānarcustuṣṭuvuśca tam || 28||
ववल्गुः प्रथमास्सर्वे ऋषयो जुहुवुस्तथा ।। आययुः सिद्धसंघाश्च दृदृशुश्शांकरी रतिम् ।। २९ ।।
vavalguḥ prathamāssarve ṛṣayo juhuvustathā || āyayuḥ siddhasaṃghāśca dṛdṛśuśśāṃkarī ratim || 29 ||
कुतर्किका विनेशुश्च म्लेच्छाश्च परिपंथिनः ।। मातरोभिमुखास्तस्थुर्विनेशुश्च विभीषिका ।। 2.5.51.३० ।।
kutarkikā vineśuśca mlecchāśca paripaṃthinaḥ || mātarobhimukhāstasthurvineśuśca vibhīṣikā || 2.5.51.30 ||
रुद्रसद्भावभक्तानां भवदोषाश्च विस्तृताः ।। तस्मिन्दृष्टे प्रजास्सर्वाः सुप्रीतिं परमां ययुः ।। ३१ ।।
rudrasadbhāvabhaktānāṃ bhavadoṣāśca vistṛtāḥ || tasmindṛṣṭe prajāssarvāḥ suprītiṃ paramāṃ yayuḥ || 31 ||
ववल्गुर्मुनयस्सिद्धाः स्त्रीणां दृष्ट्वा विचेष्टितम् ।। पुपुषुश्चापि ऋतवस्स्वप्रभावं तु तत्र च ।। ३२।।
vavalgurmunayassiddhāḥ strīṇāṃ dṛṣṭvā viceṣṭitam || pupuṣuścāpi ṛtavassvaprabhāvaṃ tu tatra ca || 32||
ववुर्वाताश्च मृदवः पुष्पकेसरधूसराः ।। चुकूजुः पक्षिसंघाश्च शाखिनां मधुलम्पटाः ।। ३३।।
vavurvātāśca mṛdavaḥ puṣpakesaradhūsarāḥ || cukūjuḥ pakṣisaṃghāśca śākhināṃ madhulampaṭāḥ || 33||
पुष्पभारावनद्धानां रारट्येरंश्च कोकिलाः ।। मधुरं कामजननं वनेषूपवनेषु च ।। ३४।।
puṣpabhārāvanaddhānāṃ rāraṭyeraṃśca kokilāḥ || madhuraṃ kāmajananaṃ vaneṣūpavaneṣu ca || 34||
ततः क्रीडाविहारे तु मत्तो बालेन्दुशेखरः ।। अनिर्जितेन कामेन दृष्टाः प्रोवाच नन्दिनम् ।। ३५।।
tataḥ krīḍāvihāre tu matto bālenduśekharaḥ || anirjitena kāmena dṛṣṭāḥ provāca nandinam || 35||
चन्द्रशेखर उवाच ।।
वामामानय गौरीं त्वं कैलासात्कृतमंडनाम् ।। शीघ्रमस्माद्वनाद्गत्वा ह्युक्त्वाऽकृष्णामिहानय ।। ३६ ।।
vāmāmānaya gaurīṃ tvaṃ kailāsātkṛtamaṃḍanām || śīghramasmādvanādgatvā hyuktvā'kṛṣṇāmihānaya || 36 ||
सनत्कुमार उवाच ।।
स तथेति प्रतिज्ञाय गत्वा तत्राह पार्वतीम् ।। सुप्रणम्य रहो दूतश्शंकरस्य कृतांजलिः ।। ३७ ।।
sa tatheti pratijñāya gatvā tatrāha pārvatīm || supraṇamya raho dūtaśśaṃkarasya kṛtāṃjaliḥ || 37 ||
।। नन्दीश्वर उवाच ।।
द्रष्टुमिच्छति देवि त्वां देवदेवो महेश्वरः ।। स्ववल्लभां रूपकृतां मयोक्तं तन्निदेशतः ।। ३८ ।।
draṣṭumicchati devi tvāṃ devadevo maheśvaraḥ || svavallabhāṃ rūpakṛtāṃ mayoktaṃ tannideśataḥ || 38 ||
सनत्कुमार उवाच।।
ततस्तद्वचनाद्गौरी मंडनं कर्तुमादरात् ।। उद्यताभून्मुनिश्रेष्ठ पतिव्रतपरायणा ।। ३९ ।।
tatastadvacanādgaurī maṃḍanaṃ kartumādarāt || udyatābhūnmuniśreṣṭha pativrataparāyaṇā || 39 ||
आगच्छामि प्रभुं गच्छ वद तं त्वं ममाज्ञया ।। आजगाम ततो नंदी रुद्रासन्नं मनोगतिः ।। 2.5.51.४०।।
āgacchāmi prabhuṃ gaccha vada taṃ tvaṃ mamājñayā || ājagāma tato naṃdī rudrāsannaṃ manogatiḥ || 2.5.51.40||
पुनराह ततो रुद्रो नन्दिनं परविभ्रमः।। पुनर्गच्छ ततस्तात क्षिप्रमा नय पार्वतीम् ।। ४१।।
punarāha tato rudro nandinaṃ paravibhramaḥ|| punargaccha tatastāta kṣipramā naya pārvatīm || 41||
बाढमुक्त्वा स तां गत्वा गौरीमाह सुलोचनाम् ।। द्रष्टुमिच्छति ते भर्ता कृतवेषां मनोरमाम् ।। ४२।।
bāḍhamuktvā sa tāṃ gatvā gaurīmāha sulocanām || draṣṭumicchati te bhartā kṛtaveṣāṃ manoramām || 42||
शंकरो बहुधा देवि विहर्तुं संप्रतीक्षते ।। एवं पतौ सुकामार्ते गम्यतां गिरिनंदिनि ।। ४३ ।।
śaṃkaro bahudhā devi vihartuṃ saṃpratīkṣate || evaṃ patau sukāmārte gamyatāṃ girinaṃdini || 43 ||
क्सरोभिस्समग्राभिरन्योन्यमभिमंत्रितम् ।। लब्धभावो यथा सद्यः पार्वत्या दर्शनोत्सुकः ।। ४४ ।।
ksarobhissamagrābhiranyonyamabhimaṃtritam || labdhabhāvo yathā sadyaḥ pārvatyā darśanotsukaḥ || 44 ||
अयं पिनाकी कामारिः वृणुयाद्यां नितंबिनीम् ।। सर्वासां दिव्यनारीणां राज्ञी भवति वै धुवम् ।। ४५ ।।
ayaṃ pinākī kāmāriḥ vṛṇuyādyāṃ nitaṃbinīm || sarvāsāṃ divyanārīṇāṃ rājñī bhavati vai dhuvam || 45 ||
वीक्षणं गौरिरूपेण क्रीडयेन्मन्मथैर्गणैः ।। कामोऽयं हंति कामारिमूचुरन्योन्यमादताः ।। ४६ ।।
vīkṣaṇaṃ gaurirūpeṇa krīḍayenmanmathairgaṇaiḥ || kāmo'yaṃ haṃti kāmārimūcuranyonyamādatāḥ || 46 ||
स्प्रष्टुं शक्नोति या काचिदृते दाक्षायणी स्त्रियम् ।। सा गच्छेत्तत्र निश्शंकं मोहयेत्पार्वतीपतिम् ।। ४७ ।।
spraṣṭuṃ śaknoti yā kācidṛte dākṣāyaṇī striyam || sā gacchettatra niśśaṃkaṃ mohayetpārvatīpatim || 47 ||
कूष्मांडतनया तत्र शंकरं स्प्रष्टुमुत्सहे ।। अहं गौरीसुरूपेण चित्रलेखा वचोऽब्रवीत् ।। ४८ ।।
kūṣmāṃḍatanayā tatra śaṃkaraṃ spraṣṭumutsahe || ahaṃ gaurīsurūpeṇa citralekhā vaco'bravīt || 48 ||
चित्रलेखोवाच ।।
यदधान्मोहिनीरूपं केशवो मोह नेच्छया ।। पुरा तद्वैष्णवं योगमाश्रित्य परमार्थतः ।। ४९ ।।
yadadhānmohinīrūpaṃ keśavo moha necchayā || purā tadvaiṣṇavaṃ yogamāśritya paramārthataḥ || 49 ||
उर्वश्याश्च ततो दृष्ट्वा रूपस्य परिवर्तनम् ।। कालीरूपं घृताची तु विश्वाची चांडिकं वपुः ।। 2.5.51.५० ।।
urvaśyāśca tato dṛṣṭvā rūpasya parivartanam || kālīrūpaṃ ghṛtācī tu viśvācī cāṃḍikaṃ vapuḥ || 2.5.51.50 ||
सावित्रिरूपं रंभा च गायत्रं मेनका तथा ।। सहजन्या जयारूपं वैजयं पुंजिकस्थली ।। ५१ ।।
sāvitrirūpaṃ raṃbhā ca gāyatraṃ menakā tathā || sahajanyā jayārūpaṃ vaijayaṃ puṃjikasthalī || 51 ||
मातॄणामप्यनुक्तानामनुक्ताश्चाप्सरोवराः ।। रत्नाद्रूपाणि ताश्चक्रुस्स्वविद्यासंयुता अनु ।। ५२।।
mātṝṇāmapyanuktānāmanuktāścāpsarovarāḥ || ratnādrūpāṇi tāścakrussvavidyāsaṃyutā anu || 52||
ततस्तासां तु रूपाणि दृष्ट्वा कुंभां डनंदिनी ।। वैष्णवादात्मयोगाच्च विज्ञातार्था व्यडंबयत् ।। ५३ ।।
tatastāsāṃ tu rūpāṇi dṛṣṭvā kuṃbhāṃ ḍanaṃdinī || vaiṣṇavādātmayogācca vijñātārthā vyaḍaṃbayat || 53 ||
ऊषा बाणासुरसुता दिव्ययोगविशारदा ।। चकार रूपं पार्वत्या दिव्यमत्यद्भुतं शुभम् ।। ५४ ।।
ūṣā bāṇāsurasutā divyayogaviśāradā || cakāra rūpaṃ pārvatyā divyamatyadbhutaṃ śubham || 54 ||
महारक्ताब्जसंकाशं चरणं चोक्तमप्रभम् ।। दिव्यलक्षणसंयुक्तं मनोऽभीष्टार्थदायकम् ।। ५५ ।।
mahāraktābjasaṃkāśaṃ caraṇaṃ coktamaprabham || divyalakṣaṇasaṃyuktaṃ mano'bhīṣṭārthadāyakam || 55 ||
तस्या रमणसंकल्पं विज्ञाय गिरिजा ततः ।। उवाच सर्वविज्ञाना सर्वान्तर्यामिनी शिवा ।। ५६ ।।
tasyā ramaṇasaṃkalpaṃ vijñāya girijā tataḥ || uvāca sarvavijñānā sarvāntaryāminī śivā || 56 ||
गिरिजोवाच ।।
यतो मम स्वरूपं वै धृतभूषे सखि त्वया ।। सकामत्वेन समये संप्राप्ते सति मानिनि ।। ५७।।
yato mama svarūpaṃ vai dhṛtabhūṣe sakhi tvayā || sakāmatvena samaye saṃprāpte sati mānini || 57||
अस्मिंस्तु कार्तिके मासि ऋतुधर्मास्तु माधवे ।। द्वादश्यां शुक्लपक्षे तु यस्तु घोरे निशागमे ।। ५८ ।।
asmiṃstu kārtike māsi ṛtudharmāstu mādhave || dvādaśyāṃ śuklapakṣe tu yastu ghore niśāgame || 58 ||
कृतोपवासां त्वां भोक्ता सुप्तामंतःपुरे नरः ।। स ते भर्त्ता कृतो देवैस्तेन सार्द्धं रमिष्यसि ।। ५९ ।।
kṛtopavāsāṃ tvāṃ bhoktā suptāmaṃtaḥpure naraḥ || sa te bharttā kṛto devaistena sārddhaṃ ramiṣyasi || 59 ||
आबाल्याद्विष्णुभक्तासि यतोऽनिशमतंद्रिता ।। एवमस्त्विति सा प्राह मनसा लज्जितानना ।। 2.5.51.६० ।।
ābālyādviṣṇubhaktāsi yato'niśamataṃdritā || evamastviti sā prāha manasā lajjitānanā || 2.5.51.60 ||
अथ सा पार्वती देवी कृतकौतुकमण्डना ।। रुद्रसंनिधिमागत्य चिक्रीडे तेन शंभुना ।। ६१ ।।
atha sā pārvatī devī kṛtakautukamaṇḍanā || rudrasaṃnidhimāgatya cikrīḍe tena śaṃbhunā || 61 ||
ततो रतांते भगवान्रुद्रश्चादर्शनं ययौ ।। सदारः सगणश्चापि सहितो दैवतैर्मुने ।। ६२ ।।
tato ratāṃte bhagavānrudraścādarśanaṃ yayau || sadāraḥ sagaṇaścāpi sahito daivatairmune || 62 ||
इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां पञ्चमे युद्धखंडे ऊषा चरित्रवर्णनं शिवशिवाविवाहवर्णनं नामैकपंचाशत्तमोऽध्यायः ।। ५१ ।।
iti śrīśivamahāpurāṇe dvitīyāyāṃ rudrasaṃhitāyāṃ pañcame yuddhakhaṃḍe ūṣā caritravarṇanaṃ śivaśivāvivāhavarṇanaṃ nāmaikapaṃcāśattamo'dhyāyaḥ || 51 ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
