शौनक उवाच ।।
देवानां दानवानां च गन्धर्वोरगरक्षसाम् ।। सृष्टिं तु विस्तरेणेमां सूतपुत्र वदाशु मे ।। १।।
devānāṃ dānavānāṃ ca gandharvoragarakṣasām || sṛṣṭiṃ tu vistareṇemāṃ sūtaputra vadāśu me || 1||
सूत उवाच ।।
यदा न ववृधे सा तु वीरणस्य प्रजापतिः ।। सुतां सुतपसा युक्तामाह्वयत्सर्गकारणात् ।। २ ।।
yadā na vavṛdhe sā tu vīraṇasya prajāpatiḥ || sutāṃ sutapasā yuktāmāhvayatsargakāraṇāt || 2 ||
स मैथुनेन धर्मेण ससर्ज विविधाः प्रजाः ।। ताः शृणु त्वं महाप्राज्ञ कथयामि समासतः ।। ३ ।।
sa maithunena dharmeṇa sasarja vividhāḥ prajāḥ || tāḥ śṛṇu tvaṃ mahāprājña kathayāmi samāsataḥ || 3 ||
तस्यां पुत्रसहस्राणि वीरिण्यां पंच वीर्यवान्।।आश्रित्य जनयामास दक्ष एव प्रजापतिः ।। ४।।
tasyāṃ putrasahasrāṇi vīriṇyāṃ paṃca vīryavān||āśritya janayāmāsa dakṣa eva prajāpatiḥ || 4||
एतान्सृष्टांस्तु तान्दृष्ट्वा नारदः प्राह वै मुनिः ।। सर्वं स तु समुत्पन्नो नारदः परमेष्ठिनः ।। ५।।
etānsṛṣṭāṃstu tāndṛṣṭvā nāradaḥ prāha vai muniḥ || sarvaṃ sa tu samutpanno nāradaḥ parameṣṭhinaḥ || 5||
श्रुतवान्वा कश्यपाद्वै पुंसां सृष्टिर्भविष्यति ।। दक्षस्येव दुहितृषु तस्मात्तानब्रवीत्तु सः ।। ६ ।।
śrutavānvā kaśyapādvai puṃsāṃ sṛṣṭirbhaviṣyati || dakṣasyeva duhitṛṣu tasmāttānabravīttu saḥ || 6 ||
अजानतः कथं सृष्टिं बालिशा वै करिष्यथ ।। दिशं कांचिदजानंतस्तस्माद्विज्ञाय तां भुवम् ।। ७ ।।
ajānataḥ kathaṃ sṛṣṭiṃ bāliśā vai kariṣyatha || diśaṃ kāṃcidajānaṃtastasmādvijñāya tāṃ bhuvam || 7 ||
इत्युक्ताः प्रययुस्सर्वे आशां विज्ञातुमोजसा ।। तदंतं न हि संप्राप्य न निवृत्ताः पितुर्गृहम् ।। ८।।
ityuktāḥ prayayussarve āśāṃ vijñātumojasā || tadaṃtaṃ na hi saṃprāpya na nivṛttāḥ piturgṛham || 8||
तज्ज्ञात्वा जनयामास पुनः पंचशतान्सुतान्।।तानुवाच पुनस्सोऽपि नारदस्सर्वदर्शनः।। ९ ।।
tajjñātvā janayāmāsa punaḥ paṃcaśatānsutān||tānuvāca punasso'pi nāradassarvadarśanaḥ|| 9 ||
नारद उवाच ।।
भुवो मानमजानंतः कथं सृष्टिं करिष्यथ ।। सर्वे हि बालिशाः किं हि सृष्टिकर्तुं समुद्यताः ।। 5.31.१० ।।
bhuvo mānamajānaṃtaḥ kathaṃ sṛṣṭiṃ kariṣyatha || sarve hi bāliśāḥ kiṃ hi sṛṣṭikartuṃ samudyatāḥ || 5.31.10 ||
सूत उवाच।।
तेऽपि तद्वचनं श्रुत्वा निर्यातास्सर्वतोदिशम् ।। सुबलाश्वा दक्षसुता हर्यश्वा इव ते पुरा ।। ११ ।।
te'pi tadvacanaṃ śrutvā niryātāssarvatodiśam || subalāśvā dakṣasutā haryaśvā iva te purā || 11 ||
अनंतं पुष्करं प्राप्य गतास्तेऽपि पराभवम् ।। अद्यापि न निवर्तंते समुद्रेभ्य इवापगाः ।। १२ ।।
anaṃtaṃ puṣkaraṃ prāpya gatāste'pi parābhavam || adyāpi na nivartaṃte samudrebhya ivāpagāḥ || 12 ||
तदाप्रभृति वै भ्राता भ्रातुरन्वेषणे रतः ।। प्रयातो नश्यति मुने तन्न कार्य्यं विपश्चिता ।। १३।।
tadāprabhṛti vai bhrātā bhrāturanveṣaṇe rataḥ || prayāto naśyati mune tanna kāryyaṃ vipaścitā || 13||
तांश्चापि नष्टान्विज्ञाय पुत्रान्दक्षः प्रजापतिः ।। स च क्रोधा द्ददौ शापं नारदाय महात्मने।।१४।।
tāṃścāpi naṣṭānvijñāya putrāndakṣaḥ prajāpatiḥ || sa ca krodhā ddadau śāpaṃ nāradāya mahātmane||14||
कुत्रचिन्न लभस्वेति संस्थितिं कलहप्रिय ।। तव सान्निध्यतो लोके भवेच्च कलहस्सदा ।। १५ ।।
kutracinna labhasveti saṃsthitiṃ kalahapriya || tava sānnidhyato loke bhavecca kalahassadā || 15 ||
सांत्वितोऽथ विधात्रा हि स दक्षस्तु प्रजापतिः।।कन्याः षष्ट्यसृजत्पश्चाद्वीरिण्यामिति नः श्रुतम्।।१६।।
sāṃtvito'tha vidhātrā hi sa dakṣastu prajāpatiḥ||kanyāḥ ṣaṣṭyasṛjatpaścādvīriṇyāmiti naḥ śrutam||16||
ददौ स दश धर्माय कश्यपाय त्रयोदश ।। सप्तविंशति सोमाय चतस्रोऽरिष्टनेमिने ।। १७ ।।
dadau sa daśa dharmāya kaśyapāya trayodaśa || saptaviṃśati somāya catasro'riṣṭanemine || 17 ||
द्वे चैवं ब्रह्मपुत्राय द्वे चैवाङ्गिरसे तदा ।। द्वे कृशाश्वाय विदुषे तासां नामानि मे शृणु ।। १८।।
dve caivaṃ brahmaputrāya dve caivāṅgirase tadā || dve kṛśāśvāya viduṣe tāsāṃ nāmāni me śṛṇu || 18||
अरुंधती वसुर्य्यामिर्लम्बा भानुर्मरुत्वती ।। संकल्पा च मुहूर्ता च संध्या विश्वा च वै मुने ।। १९ ।।
aruṃdhatī vasuryyāmirlambā bhānurmarutvatī || saṃkalpā ca muhūrtā ca saṃdhyā viśvā ca vai mune || 19 ||
धर्मपत्न्यो मुने त्वेतास्तास्वपत्यानि मे शृणु ।। विश्वेदेवास्तु विश्वायास्साध्यान्साध्या व्यजायत ।। 5.31.२०।।
dharmapatnyo mune tvetāstāsvapatyāni me śṛṇu || viśvedevāstu viśvāyāssādhyānsādhyā vyajāyata || 5.31.20||
मरुत्वत्यां मरुत्वंतो वसोस्तु वसवस्तथा ।। भानोस्तु भानवस्सर्वे मुहूर्तायां मुहूर्तजाः।।२१।।
marutvatyāṃ marutvaṃto vasostu vasavastathā || bhānostu bhānavassarve muhūrtāyāṃ muhūrtajāḥ||21||
लम्बायाश्चैव घोषोऽथ नागवीथी च यामिजा ।। पृथिवी विषमस्तस्यामरुन्धत्यामजायत ।। २२।।
lambāyāścaiva ghoṣo'tha nāgavīthī ca yāmijā || pṛthivī viṣamastasyāmarundhatyāmajāyata || 22||
संकल्पायास्तु सत्यात्मा जज्ञे संकल्प एव हि।।अयादया वसोः पुत्रा अष्टौ ताञ्छृणु शौनक ।। २३ ।
saṃkalpāyāstu satyātmā jajñe saṃkalpa eva hi||ayādayā vasoḥ putrā aṣṭau tāñchṛṇu śaunaka || 23 |
अयो धुवश्च सोमश्च धरश्चैवानिलोऽनलः ।। प्रत्यूषश्च प्रभासश्च वसवाऽष्टा च नामतः ।। २४ ।।
ayo dhuvaśca somaśca dharaścaivānilo'nalaḥ || pratyūṣaśca prabhāsaśca vasavā'ṣṭā ca nāmataḥ || 24 ||
अयस्य पुत्रो वैतण्डः श्रमः शांतो मुनिस्तथा ।। ध्रुवस्य पुत्रो भगवान्कालो लोकभावनः ।। २५।।
ayasya putro vaitaṇḍaḥ śramaḥ śāṃto munistathā || dhruvasya putro bhagavānkālo lokabhāvanaḥ || 25||
सोमस्य भगवान्वर्चा वर्चस्वी येन जायते ।। धरस्य पुत्रो द्रविणो हुतहव्यवहस्तथा ।। २६ ।।
somasya bhagavānvarcā varcasvī yena jāyate || dharasya putro draviṇo hutahavyavahastathā || 26 ||
मनोहरायाश्शिशिरः प्राणोऽथ रमणस्तथा ।। अनिलस्य शिवा भार्य्या यस्याः पुत्राः पुरोजवः ।। २७।।
manoharāyāśśiśiraḥ prāṇo'tha ramaṇastathā || anilasya śivā bhāryyā yasyāḥ putrāḥ purojavaḥ || 27||
अविज्ञातगतिश्चैव द्वौ पुत्रावनिलस्य तु।।अग्निपुत्रः कुमारस्तु शरस्तम्बे श्रियावृते।।२८।।
avijñātagatiścaiva dvau putrāvanilasya tu||agniputraḥ kumārastu śarastambe śriyāvṛte||28||
तस्य शाखो विशाखश्च नैगमेयश्च पृष्ठतः।।अपत्यं कृत्तिकानां तु कार्तिकेय इति स्मृतः।।२९।।
tasya śākho viśākhaśca naigameyaśca pṛṣṭhataḥ||apatyaṃ kṛttikānāṃ tu kārtikeya iti smṛtaḥ||29||
प्रत्यूषस्य त्वभूत्पुत्र ऋषिर्नाम्ना तु देवलः।।द्वौ पुत्रौ देवलस्यापि प्रजावन्तौ मनीषिणौ।।5.31.३०।।
pratyūṣasya tvabhūtputra ṛṣirnāmnā tu devalaḥ||dvau putrau devalasyāpi prajāvantau manīṣiṇau||5.31.30||
बृहस्पते तु भगिनी वरस्त्री ब्रह्मचारिणी ।। योगसिद्धा जगत्कृत्स्नं समंताद्व्यचरत्तदा ।। ३१।।
bṛhaspate tu bhaginī varastrī brahmacāriṇī || yogasiddhā jagatkṛtsnaṃ samaṃtādvyacarattadā || 31||
प्रभासस्य तु सा भार्य्या वसूनामष्टमस्य च।।विश्वकर्मा महाभाग तस्य जज्ञे प्रजापतिः।।३२।।
prabhāsasya tu sā bhāryyā vasūnāmaṣṭamasya ca||viśvakarmā mahābhāga tasya jajñe prajāpatiḥ||32||
कर्ता शिल्पसहस्राणां त्रिदशानां च वार्द्धकिः।।भूषणानां च सर्वेषां कर्ता शिल्पवतां वरः ।। ३३ ।।
kartā śilpasahasrāṇāṃ tridaśānāṃ ca vārddhakiḥ||bhūṣaṇānāṃ ca sarveṣāṃ kartā śilpavatāṃ varaḥ || 33 ||
यस्सर्वासां विमानानि देवतानां चकार ह ।। मनुष्याश्चोपजीवन्ति यस्य शिल्पं महात्मनः ।। ३४ ।।
yassarvāsāṃ vimānāni devatānāṃ cakāra ha || manuṣyāścopajīvanti yasya śilpaṃ mahātmanaḥ || 34 ||
मतांतरमाह ।।
रैवतोऽजो भवो भीमो वाम उग्रो वृषाकपिः ।। अजैकपादहिर्बुध्न्यो बहुरूपो महानिति ।। ३५ ।।
raivato'jo bhavo bhīmo vāma ugro vṛṣākapiḥ || ajaikapādahirbudhnyo bahurūpo mahāniti || 35 ||
सरूपायां प्रसूतस्य स्त्रियां रुद्रश्च कोटिशः ।। तत्रैकादशमुख्यास्तु तन्नामानि मुने शृणु ।। ३६।।
sarūpāyāṃ prasūtasya striyāṃ rudraśca koṭiśaḥ || tatraikādaśamukhyāstu tannāmāni mune śṛṇu || 36||
अजैकपादहिर्बुध्न्यस्त्वष्टा रुद्रश्च वीर्यवान्।।हरश्च बहुरूपश्च त्र्यम्बकश्चापराजितः ।। ३७ ।।
ajaikapādahirbudhnyastvaṣṭā rudraśca vīryavān||haraśca bahurūpaśca tryambakaścāparājitaḥ || 37 ||
वृषाकपिश्च शम्भुश्च कपर्दी रैवतस्तथा ।। एकादशैते कथिता रुद्रास्त्रिभुवनेश्वराः ।। ३८ ।।
vṛṣākapiśca śambhuśca kapardī raivatastathā || ekādaśaite kathitā rudrāstribhuvaneśvarāḥ || 38 ||
शतं त्वेवं समाख्यातं रुद्राणाममितौजसाम्।।शृणु कश्यपपत्नीनां नामानि मुनिसत्तम।।३९।।
śataṃ tvevaṃ samākhyātaṃ rudrāṇāmamitaujasām||śṛṇu kaśyapapatnīnāṃ nāmāni munisattama||39||
इति श्रीशिवमहापुराणे पञ्चम्यामुमासंहितायां सर्गवर्णनं नामैकऽत्रिंशोध्यायः ।। ३१ ।।
iti śrīśivamahāpurāṇe pañcamyāmumāsaṃhitāyāṃ sargavarṇanaṃ nāmaika'triṃśodhyāyaḥ || 31 ||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Panchanga
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
