।। सूत उवाच ।।
विवस्वान्कश्यपाज्जज्ञे दाक्षायण्यां महाऋषेः ।। तस्य भार्याऽभवत्संज्ञा त्वाष्ट्री देवी सुरेणुका ।। १ ।।
vivasvānkaśyapājjajñe dākṣāyaṇyāṃ mahāṛṣeḥ || tasya bhāryā'bhavatsaṃjñā tvāṣṭrī devī sureṇukā || 1 ||
मुनेऽसहिष्णुना तेन तेजसा दुस्सहेन च ।। भर्तृरूपेण नातुष्यद्रूप यौवनशालिनी ।। २ ।।
mune'sahiṣṇunā tena tejasā dussahena ca || bhartṛrūpeṇa nātuṣyadrūpa yauvanaśālinī || 2 ||
आदित्यस्य हि तद्रूपमसहिष्णुस्तु तेजसः ।। दह्यमाना तदोद्वेगमकरोद्वरवर्णिनी ।। ३ ।।
ādityasya hi tadrūpamasahiṣṇustu tejasaḥ || dahyamānā tadodvegamakarodvaravarṇinī || 3 ||
ऋषेऽस्यां त्रीण्यपत्यानि जनयामास भास्करः ।। संज्ञायां तु मनुः पूर्वं श्राद्धदेवः प्रजापतिः ।। ४ ।।
ṛṣe'syāṃ trīṇyapatyāni janayāmāsa bhāskaraḥ || saṃjñāyāṃ tu manuḥ pūrvaṃ śrāddhadevaḥ prajāpatiḥ || 4 ||
यमश्च यमुना चैव यमलौ संबभूवतुः ।। एवं हि त्रीण्यपत्यानि तस्यां जातानि सूर्य्यतः ।। ५ ।।
yamaśca yamunā caiva yamalau saṃbabhūvatuḥ || evaṃ hi trīṇyapatyāni tasyāṃ jātāni sūryyataḥ || 5 ||
संवर्तुलं तु तद्रूपं दृष्ट्वा संज्ञा विवस्वतः ।। असहंती ततश्छायामात्मनस्साऽ सृजच्छुभाम् ।। ६ ।।
saṃvartulaṃ tu tadrūpaṃ dṛṣṭvā saṃjñā vivasvataḥ || asahaṃtī tataśchāyāmātmanassā' sṛjacchubhām || 6 ||
मायामयी तु सा संज्ञामवोचद्भक्तितश्शुभे ।। किं करोमीह कार्य्यं ते कथयस्व शुचिस्मिते ।। ७ ।।
māyāmayī tu sā saṃjñāmavocadbhaktitaśśubhe || kiṃ karomīha kāryyaṃ te kathayasva śucismite || 7 ||
संज्ञोवाच ।।
अहं यास्यामि भद्रं ते ममैव भवनं पितुः ।। त्वयैतद्भवने सत्यं वस्तव्यं निर्विकारतः ।। ८ ।।
ahaṃ yāsyāmi bhadraṃ te mamaiva bhavanaṃ pituḥ || tvayaitadbhavane satyaṃ vastavyaṃ nirvikārataḥ || 8 ||
इमौ मे बालकौ साधू कन्या चेयं सुमध्यमा ।। पालनीयाः सुखेनैव मम चेदिच्छसि प्रियम्।। ९ ।।
imau me bālakau sādhū kanyā ceyaṃ sumadhyamā || pālanīyāḥ sukhenaiva mama cedicchasi priyam|| 9 ||
छायोवाच ।।
आकेशग्रहणाद्देवि सहिष्येऽहं सुदुष्कृतम् ।। नाख्यास्यामि मतं तुभ्यं गच्छ देवि यथासुखम् ।। 5.35.१० ।।
ākeśagrahaṇāddevi sahiṣye'haṃ suduṣkṛtam || nākhyāsyāmi mataṃ tubhyaṃ gaccha devi yathāsukham || 5.35.10 ||
सूत उवाच ।।
इत्युक्ता साऽगमद्देवी व्रीडिता सन्निधौ पितुः ।। पित्रा निर्भर्त्सिता तत्र नियुक्ता सा पुनः पुनः ।। ११।।
ityuktā sā'gamaddevī vrīḍitā sannidhau pituḥ || pitrā nirbhartsitā tatra niyuktā sā punaḥ punaḥ || 11||
अगच्छद्वडवा भूत्वाऽऽच्छाद्यरूपं ततस्त्वकम् ।। कुरुंस्तदोत्तरान्प्राप्य नृणां मध्ये चचार ह ।। १२ ।।
agacchadvaḍavā bhūtvā''cchādyarūpaṃ tatastvakam || kuruṃstadottarānprāpya nṛṇāṃ madhye cacāra ha || 12 ||
संज्ञां तां तु रविर्मत्वा छायायां सुसुतं तदा ।। जनयामास सावर्णिं मनुं वै सविता किल ।। १३ ।।
saṃjñāṃ tāṃ tu ravirmatvā chāyāyāṃ susutaṃ tadā || janayāmāsa sāvarṇiṃ manuṃ vai savitā kila || 13 ||
संज्ञाऽनु प्रार्थिता छाया सा स्वपुत्रेऽपि नित्यशः ।। चकाराभ्यधिकं स्नेहं न तथा पूर्वजे सुते ।। १४ ।।
saṃjñā'nu prārthitā chāyā sā svaputre'pi nityaśaḥ || cakārābhyadhikaṃ snehaṃ na tathā pūrvaje sute || 14 ||
अनुजश्चाक्षमस्तत्तु यमस्तं नैव चक्षमे ।। स सरोषस्तु बाल्याच्च भाविनोऽर्थस्य गौरवात् ।। १५ ।।
anujaścākṣamastattu yamastaṃ naiva cakṣame || sa saroṣastu bālyācca bhāvino'rthasya gauravāt || 15 ||
छायां संतर्जयामास यदा वैवस्वतो यमः ।। तं शशाप ततः क्रोधाच्छाया तु कलुषीकृता ।। १६ ।।
chāyāṃ saṃtarjayāmāsa yadā vaivasvato yamaḥ || taṃ śaśāpa tataḥ krodhācchāyā tu kaluṣīkṛtā || 16 ||
चरणः पततामेष तवेति भृशरोषितः ।। यमस्ततः पितुस्सर्वं प्रांजलिः प्रत्यवेदयत् ।। १७ ।।
caraṇaḥ patatāmeṣa taveti bhṛśaroṣitaḥ || yamastataḥ pitussarvaṃ prāṃjaliḥ pratyavedayat || 17 ||
भृशं शाप भयोद्विग्नस्संज्ञावाक्यैर्विचेष्टितः ।। मात्रा स्नेहेन सर्वेषु वर्तितव्यं सुतेषु वै ।। १८।।
bhṛśaṃ śāpa bhayodvignassaṃjñāvākyairviceṣṭitaḥ || mātrā snehena sarveṣu vartitavyaṃ suteṣu vai || 18||
स्नेहमस्मास्वपाकृत्य कनीयांसं बिभर्ति सा।।तस्मान्मयोद्यतः पादस्तद्भवान् क्षंतुमर्हति ।। १९।।
snehamasmāsvapākṛtya kanīyāṃsaṃ bibharti sā||tasmānmayodyataḥ pādastadbhavān kṣaṃtumarhati || 19||
शप्तोहमस्मि देवेश जनन्या तपतांवर ।। तव प्रसादाच्चरणो न पतेन्मम गोपते ।। 5.35.२० ।।
śaptohamasmi deveśa jananyā tapatāṃvara || tava prasādāccaraṇo na patenmama gopate || 5.35.20 ||
सवितोवाच ।।
असंशयं पुत्र महद्भविष्यत्यत्र कारणम् ।। येन त्वामाविशत्क्रोधो धर्मज्ञं सत्यवादिनम् ।। २१ ।।
asaṃśayaṃ putra mahadbhaviṣyatyatra kāraṇam || yena tvāmāviśatkrodho dharmajñaṃ satyavādinam || 21 ||
न शक्यते तन्मिथ्या वै कर्त्तुं मातृवचस्तव ।। कृमयो मांसमादाय गमिष्यंति महीतले ।। २२।।
na śakyate tanmithyā vai karttuṃ mātṛvacastava || kṛmayo māṃsamādāya gamiṣyaṃti mahītale || 22||
तद्वाक्यं भविता सत्यं त्वं च त्रातौ भविष्यसि ।। कुरु तात न संदेहं मनश्चाश्वास्य स्वं प्रभो ।। २३ ।।
tadvākyaṃ bhavitā satyaṃ tvaṃ ca trātau bhaviṣyasi || kuru tāta na saṃdehaṃ manaścāśvāsya svaṃ prabho || 23 ||
सूत उवाच ।।
इत्युक्त्वा तनयं सूर्यो यमसंज्ञं मुनीश्वर ।। आदित्यश्चाब्रवीत्तान्त्तु छायां क्रोधसमन्वितः ।। २४।।
ityuktvā tanayaṃ sūryo yamasaṃjñaṃ munīśvara || ādityaścābravīttānttu chāyāṃ krodhasamanvitaḥ || 24||
सूर्य उवाच ।।
हे प्रिये कुमते चंडि किं त्वयाऽऽचरितं किल।।किं तु मेऽभ्यधिकः स्नेह एतदाख्यातुमर्हसि ।। २५।।
he priye kumate caṃḍi kiṃ tvayā''caritaṃ kila||kiṃ tu me'bhyadhikaḥ sneha etadākhyātumarhasi || 25||
सूत उवाच ।।
सा रवेर्वचनं श्रुत्वा यथा तथ्यं न्यवेदयत् ।। निर्दग्धा कामरविणा सांत्वयामास वै तदा ।। २६ ।।
sā ravervacanaṃ śrutvā yathā tathyaṃ nyavedayat || nirdagdhā kāmaraviṇā sāṃtvayāmāsa vai tadā || 26 ||
छायोवाच।।
तवातितेजसा दग्धा इदं रूपं न शोभते ।। असहंती च तत्संज्ञा वने वसति शाद्वले ।। २७।।
tavātitejasā dagdhā idaṃ rūpaṃ na śobhate || asahaṃtī ca tatsaṃjñā vane vasati śādvale || 27||
श्लाघ्या योगबलोपेता योगमासाद्य गोपते ।। अनुकूलस्तु देवेश संदिश्यात्ममयं मतम् ।। २८ ।।
ślāghyā yogabalopetā yogamāsādya gopate || anukūlastu deveśa saṃdiśyātmamayaṃ matam || 28 ||
रूपं निवर्तयाम्यद्य तव कांतं करोम्यहम् ।।
rūpaṃ nivartayāmyadya tava kāṃtaṃ karomyaham ||
सूत उवाच ।।
तच्छ्रुत्वाऽपगतः क्रोधो मार्तण्डस्य विवस्वतः ।। २९।।
tacchrutvā'pagataḥ krodho mārtaṇḍasya vivasvataḥ || 29||
भ्रमिमारोप्य तत्तेजः शातयामास वै मुनिः ।। ततो विभ्राजितं रूप तेजसा संवृतेन च ।। 5.35.३० ।।
bhramimāropya tattejaḥ śātayāmāsa vai muniḥ || tato vibhrājitaṃ rūpa tejasā saṃvṛtena ca || 5.35.30 ||
कृतं कांततरं रूपं त्वष्ट्रा तच्छुशुभे तदा ।। ततोभियोगमास्थाय स्वां भार्य्यां हि ददर्श ह ।। ३१।।
kṛtaṃ kāṃtataraṃ rūpaṃ tvaṣṭrā tacchuśubhe tadā || tatobhiyogamāsthāya svāṃ bhāryyāṃ hi dadarśa ha || 31||
अधृष्यां सर्वभूतानां तेजसा नियमेन च ।। सोऽश्वरूपं समास्थाय गत्वा तां मैथुनेच्छया।।३२।।
adhṛṣyāṃ sarvabhūtānāṃ tejasā niyamena ca || so'śvarūpaṃ samāsthāya gatvā tāṃ maithunecchayā||32||
मैथुनाय विचेष्टंतीं परपुंसोभिशंकया ।। मुखतो नासिकायां तु शुक्रं तत् व्यदधान्मुने ।। ३३।।
maithunāya viceṣṭaṃtīṃ parapuṃsobhiśaṃkayā || mukhato nāsikāyāṃ tu śukraṃ tat vyadadhānmune || 33||
देवौ ततः प्रजायेतामश्विनौ भिषजां वरौ ।। नासत्यौ तौ च दस्रौ च स्मृतौ द्वावश्विनावपि ।। ३४।।
devau tataḥ prajāyetāmaśvinau bhiṣajāṃ varau || nāsatyau tau ca dasrau ca smṛtau dvāvaśvināvapi || 34||
तौ तु कांतेन रूपेण दर्शयामास भास्करः ।। आत्मानं सा तु तं दृष्ट्वा प्रहृष्टा पतिमादरात् ।। ३५ ।।
tau tu kāṃtena rūpeṇa darśayāmāsa bhāskaraḥ || ātmānaṃ sā tu taṃ dṛṣṭvā prahṛṣṭā patimādarāt || 35 ||
पत्या तेन गृहं प्रायात्स्वं सती मुदितानना ।। मुमुदातेऽथ तौ प्रीत्या दंपतो पूर्वतोधिकम् ।। ३६ ।।
patyā tena gṛhaṃ prāyātsvaṃ satī muditānanā || mumudāte'tha tau prītyā daṃpato pūrvatodhikam || 36 ||
यमस्तु कर्मणा तेन भृशं पीडितमानसः ।। धर्मेण रंजयामास धर्मराज इमा प्रजाः ।। ३७ ।।
yamastu karmaṇā tena bhṛśaṃ pīḍitamānasaḥ || dharmeṇa raṃjayāmāsa dharmarāja imā prajāḥ || 37 ||
लेभे स कर्मणा तेन धर्मराजो महाद्युतिः ।। पितॄणामाधिपत्यं च लोकपालत्वमेव च ।। ३८।।
lebhe sa karmaṇā tena dharmarājo mahādyutiḥ || pitṝṇāmādhipatyaṃ ca lokapālatvameva ca || 38||
मनुः प्रजापतिस्त्वासीत्सावर्णिस्स तपोधनः ।। भाव्यः स कर्मणा तेन मनोस्सावर्णिकेंतरे ।। ३९ ।।
manuḥ prajāpatistvāsītsāvarṇissa tapodhanaḥ || bhāvyaḥ sa karmaṇā tena manossāvarṇikeṃtare || 39 ||
मेरुपृष्ठे तपो घोरमद्यापि चरते प्रभुः ।। यवीयसी तयोर्या तु यमी कन्या यशस्विनी ।। 5.35.४० ।।
merupṛṣṭhe tapo ghoramadyāpi carate prabhuḥ || yavīyasī tayoryā tu yamī kanyā yaśasvinī || 5.35.40 ||
अभवत्सा सरिच्छ्रेष्ठा यमुना लोकपा वनी ।। मनुरित्युच्यते लोके सावर्णिरिति चोच्यते ।। ४१ ।।
abhavatsā saricchreṣṭhā yamunā lokapā vanī || manurityucyate loke sāvarṇiriti cocyate || 41 ||
य इदं जन्म देवानां शृणुयाद्धारयेत्तु वा ।। आपदं प्राप्य मुच्येत प्राप्नुयात्सुमहद्यशः ।। ४२।।
ya idaṃ janma devānāṃ śṛṇuyāddhārayettu vā || āpadaṃ prāpya mucyeta prāpnuyātsumahadyaśaḥ || 42||
इति श्रीशिवमहापुराणे पञ्चम्यामुमासंहितायां मन्वन्तरकीर्तने वैवस्वतवर्णनं नाम पचत्रिंशोऽध्यायः।।३५।।
iti śrīśivamahāpurāṇe pañcamyāmumāsaṃhitāyāṃ manvantarakīrtane vaivasvatavarṇanaṃ nāma pacatriṃśo'dhyāyaḥ||35||
ॐ श्री परमात्मने नमः
AnonymousUser
150
5 Days
Learn
Teach
Discuss
Dashboard
Verses & Playlist
Flashcards
Saved Chants
Saved Discussions
Logout
Copy Shloka
Shloka Link
