Gyaandweep | Shiva Purana Vayaviya Samhita

Shloka 1

वायुरुवाच॥

ततो विष्णुप्रधानानां सुराणाममितौजसाम् ॥ ददर्श च महत्सत्रं चित्रध्वजपरिच्छदम् ॥ ७.१,२०.१॥

tato viṣṇupradhānānāṃ surāṇāmamitaujasām .. dadarśa ca mahatsatraṃ citradhvajaparicchadam .. 7.1,20.1..

Shloka 2

सुदर्भऋतुसंस्तीर्णं सुसमिद्धहुताशनम् ॥ कांचनैर्यज्ञभांडैश्च भ्राजिष्णुभिरलंकृतम् ॥ ७.१,२०.२॥

sudarbhaṛtusaṃstīrṇaṃ susamiddhahutāśanam .. kāṃcanairyajñabhāṃḍaiśca bhrājiṣṇubhiralaṃkṛtam .. 7.1,20.2..

Shloka 3

ऋषिभिर्यज्ञपटुभिर्यथावत्कर्मकर्तृभिः ॥ विधिना वेददृष्टेन स्वनुष्ठितबहुक्रमम् ॥ ७.१,२०.३॥

ṛṣibhiryajñapaṭubhiryathāvatkarmakartṛbhiḥ .. vidhinā vedadṛṣṭena svanuṣṭhitabahukramam .. 7.1,20.3..

Shloka 4

देवांगनासहस्राढ्यमप्सरोगणसेवितम् ॥ वेणुवीणारवैर्जुष्टं वेदघोषैश्च बृंहितम् ॥ ७.१,२०.४॥

devāṃganāsahasrāḍhyamapsarogaṇasevitam .. veṇuvīṇāravairjuṣṭaṃ vedaghoṣaiśca bṛṃhitam .. 7.1,20.4..

Shloka 5

दृष्ट्वा दक्षाध्वरे वीरो वीरभद्रः प्रतापवान् ॥ सिंहनादं तदा चक्रे गंभीरो जलदो यथा ॥ ७.१,२०.५॥

dṛṣṭvā dakṣādhvare vīro vīrabhadraḥ pratāpavān .. siṃhanādaṃ tadā cakre gaṃbhīro jalado yathā .. 7.1,20.5..

Shloka 6

ततः किलकिलाशब्द आकाशं पूरयन्निव ॥ गणेश्वरैः कृतो जज्ञे महान्न्यक्कृतसागरः ॥ ७.१,२०.६॥

tataḥ kilakilāśabda ākāśaṃ pūrayanniva .. gaṇeśvaraiḥ kṛto jajñe mahānnyakkṛtasāgaraḥ .. 7.1,20.6..

Shloka 7

तेन शब्देन महताः ग्रस्ता सर्वेदिवौकसः ॥ दुद्रुवुः परितो भीताः स्रस्तवस्त्रविभूषणाः ॥ ७.१,२०.७॥

tena śabdena mahatāḥ grastā sarvedivaukasaḥ .. dudruvuḥ parito bhītāḥ srastavastravibhūṣaṇāḥ .. 7.1,20.7..

Shloka 8

किंस्विद्भग्नो महामेरुः किंस्वित्संदीर्यते मही ॥ किमिदं किमिदं वेति जजल्पुस्त्रिदशा भृशम् ॥ ७.१,२०.८॥

kiṃsvidbhagno mahāmeruḥ kiṃsvitsaṃdīryate mahī .. kimidaṃ kimidaṃ veti jajalpustridaśā bhṛśam .. 7.1,20.8..

Shloka 9

मृगेन्द्राणां यथा नादं गजेंद्रा गहने वने ॥ श्रुत्वा तथाविधं केचित्तत्यजुर्जीवितं भयात् ॥ ७.१,२०.९॥

mṛgendrāṇāṃ yathā nādaṃ gajeṃdrā gahane vane .. śrutvā tathāvidhaṃ kecittatyajurjīvitaṃ bhayāt .. 7.1,20.9..

Shloka 10

पर्वताश्च व्यशीर्यंत चकम्पे च वसुंधरा ॥ मरुतश्च व्यघूर्णंत चुक्षुभे मकरालयः ॥ ७.१,२०.१०॥

parvatāśca vyaśīryaṃta cakampe ca vasuṃdharā .. marutaśca vyaghūrṇaṃta cukṣubhe makarālayaḥ .. 7.1,20.10..

Shloka 11

अग्नयो नैव दीप्यंते न च दीप्यति भास्करः ॥ ग्रहाश्च न प्रकाशंते नक्षत्राणि च तारकाः ॥ ७.१,२०.११॥

agnayo naiva dīpyaṃte na ca dīpyati bhāskaraḥ .. grahāśca na prakāśaṃte nakṣatrāṇi ca tārakāḥ .. 7.1,20.11..

Shloka 12

एतस्मिन्नेव काले तु यज्ञवाटं तदुज्ज्वलम् ॥ संप्राप भगवान्भद्रो भद्रैश्च सह भद्रया ॥ ७.१,२०.१२॥

etasminneva kāle tu yajñavāṭaṃ tadujjvalam .. saṃprāpa bhagavānbhadro bhadraiśca saha bhadrayā .. 7.1,20.12..

Shloka 13

तं दृष्ट्वा भीतभीतो ऽपि दक्षो दृढ इव स्थितः ॥ क्रुद्धवद्वचनं प्राह को भवान् किमिहेच्छसि ॥ ७.१,२०.१३॥

taṃ dṛṣṭvā bhītabhīto 'pi dakṣo dṛḍha iva sthitaḥ .. kruddhavadvacanaṃ prāha ko bhavān kimihecchasi .. 7.1,20.13..

Shloka 14

तस्य तद्वचनं श्रुत्वा दक्षस्य च दुरात्मनः ॥ वीरभद्रो महातेजा मेघसंभीरनिस्स्वनः ॥ ७.१,२०.१४॥

tasya tadvacanaṃ śrutvā dakṣasya ca durātmanaḥ .. vīrabhadro mahātejā meghasaṃbhīranissvanaḥ .. 7.1,20.14..

Shloka 15

स्मयन्निव तमालोक्य दक्षं देवाश्च ऋत्विजः ॥ अर्थगर्भमसंभ्रान्तमवोचदुचितं वचः ॥ ७.१,२०.१५॥

smayanniva tamālokya dakṣaṃ devāśca ṛtvijaḥ .. arthagarbhamasaṃbhrāntamavocaducitaṃ vacaḥ .. 7.1,20.15..

Shloka 16

वीरभद्र उवाच॥

वयं ह्यनुचराः सर्वे शर्वस्यामिततेजसः ॥ भागाभिलिप्सया प्राप्ता भागो नस्संप्रदीयताम् ॥ ७.१,२०.१६॥

vayaṃ hyanucarāḥ sarve śarvasyāmitatejasaḥ .. bhāgābhilipsayā prāptā bhāgo nassaṃpradīyatām .. 7.1,20.16..

Shloka 17

अथ चेदध्वरे ऽस्माकं न भागः परिकल्पितः ॥ कथ्यतां कारणं तत्र युध्यतां वा मयामरैः ॥ ७.१,२०.१७॥

atha cedadhvare 'smākaṃ na bhāgaḥ parikalpitaḥ .. kathyatāṃ kāraṇaṃ tatra yudhyatāṃ vā mayāmaraiḥ .. 7.1,20.17..

Shloka 18

इत्युक्तास्ते गणेंद्रेण देवा दक्षपुरोगमाः ॥ ऊचुर्मन्त्राः प्रमाणं नो न वयं प्रभवस्त्विति ॥ ७.१,२०.१८॥

ityuktāste gaṇeṃdreṇa devā dakṣapurogamāḥ .. ūcurmantrāḥ pramāṇaṃ no na vayaṃ prabhavastviti .. 7.1,20.18..

Shloka 19

मन्त्रा ऊचुस्सुरा यूयं मोहोपहतचेतसः ॥ येन प्रथमभागार्हं न यजध्वं महेश्वरम् ॥ ७.१,२०.१९॥

mantrā ūcussurā yūyaṃ mohopahatacetasaḥ .. yena prathamabhāgārhaṃ na yajadhvaṃ maheśvaram .. 7.1,20.19..

Shloka 20

मंत्रोक्ता अपि ते देवाः सर्वे संमूढचेतसः ॥ भद्राय न ददुर्भागं तत्प्रहाणमभीप्सवः ॥ ७.१,२०.२०॥

maṃtroktā api te devāḥ sarve saṃmūḍhacetasaḥ .. bhadrāya na dadurbhāgaṃ tatprahāṇamabhīpsavaḥ .. 7.1,20.20..

Shloka 21

यदा तथ्यं च पथ्यं च स्ववाक्यं तद्वृथा ऽभवत् ॥ तदा ततो ययुर्मंदा ब्रह्मलोकं सनातनम् ॥ ७.१,२०.२१॥

yadā tathyaṃ ca pathyaṃ ca svavākyaṃ tadvṛthā 'bhavat .. tadā tato yayurmaṃdā brahmalokaṃ sanātanam .. 7.1,20.21..

Shloka 22

अथोवाच गणाध्यक्षो देवान्विष्णुपुरोगमान् ॥ मन्त्राः प्रमाणं न कृता युष्माभिर्बलगर्वितैः ॥ ७.१,२०.२२॥

athovāca gaṇādhyakṣo devānviṣṇupurogamān .. mantrāḥ pramāṇaṃ na kṛtā yuṣmābhirbalagarvitaiḥ .. 7.1,20.22..

Shloka 23

यस्मादस्मिन्मखे देवैरित्थं वयमसत्कृताः ॥ तस्माद्वो जीवितैस्सार्धमपनेष्यामि गर्वितम् ॥ ७.१,२०.२३॥

yasmādasminmakhe devairitthaṃ vayamasatkṛtāḥ .. tasmādvo jīvitaissārdhamapaneṣyāmi garvitam .. 7.1,20.23..

Shloka 24

इत्युक्त्वा भगवान् क्रुद्धो व्यदहन्नेत्रवह्निना ॥ यक्षवाटं महाकूटं यथातिस्रः पुरो हरः ॥ ७.१,२०.२४॥

ityuktvā bhagavān kruddho vyadahannetravahninā .. yakṣavāṭaṃ mahākūṭaṃ yathātisraḥ puro haraḥ .. 7.1,20.24..

Shloka 25

ततो गणेश्वरास्सर्वे पर्वतोदग्रविग्रहाः ॥ यूपानुत्पाट्य होत्ःणां कंठेष्वाबध्य रज्जुभिः ॥ ७.१,२०.२५॥

tato gaṇeśvarāssarve parvatodagravigrahāḥ .. yūpānutpāṭya hotḥṇāṃ kaṃṭheṣvābadhya rajjubhiḥ .. 7.1,20.25..

Shloka 26

यज्ञपात्राणि चित्राणि भित्त्वा संचूर्ण्य वारिणि ॥ गृहीत्वा चैव यज्ञांगं गंगास्रोतसि चिक्षिपुः ॥ ७.१,२०.२६॥

yajñapātrāṇi citrāṇi bhittvā saṃcūrṇya vāriṇi .. gṛhītvā caiva yajñāṃgaṃ gaṃgāsrotasi cikṣipuḥ .. 7.1,20.26..

Shloka 27

तत्र दिव्यान्नपानानां राशयः पर्वतोपमाः ॥ क्षीरनद्यो ऽमृतस्रावाः सुस्निग्धदधिकर्दमाः ॥ ७.१,२०.२७॥

tatra divyānnapānānāṃ rāśayaḥ parvatopamāḥ .. kṣīranadyo 'mṛtasrāvāḥ susnigdhadadhikardamāḥ .. 7.1,20.27..

Shloka 28

उच्चावचानि मांसानि भक्ष्याणि सुरभीणि च ॥ रसवन्ति च पानानि लेह्यचोष्याणि तानि वै ॥ ७.१,२०.२८॥

uccāvacāni māṃsāni bhakṣyāṇi surabhīṇi ca .. rasavanti ca pānāni lehyacoṣyāṇi tāni vai .. 7.1,20.28..

Shloka 29

वीरास्तद्भुजते वक्त्रैर्विलुंपंति क्षिपंति च ॥ वज्रैश्चक्रैर्महाशूलैश्शक्तिभिः पाशपट्टिशैः ॥ ७.१,२०.२९॥

vīrāstadbhujate vaktrairviluṃpaṃti kṣipaṃti ca .. vajraiścakrairmahāśūlaiśśaktibhiḥ pāśapaṭṭiśaiḥ .. 7.1,20.29..

Shloka 30

मुसलैरसिभिष्टंकैर्भिधिपालैः परश्वधैः ॥ उद्धतांस्त्रिदशान्सर्वांल्लोकपालपुरस्सरान् ॥ ७.१,२०.३०॥

musalairasibhiṣṭaṃkairbhidhipālaiḥ paraśvadhaiḥ .. uddhatāṃstridaśānsarvāṃllokapālapurassarān .. 7.1,20.30..

Shloka 31

बिभिदुर्बलिनो वीरा वीरभद्रांगसंभवाः ॥ छिंधि भिंधि क्षिप क्षिप्रं मार्यतां दार्यतामिति ॥ ७.१,२०.३१॥

bibhidurbalino vīrā vīrabhadrāṃgasaṃbhavāḥ .. chiṃdhi bhiṃdhi kṣipa kṣipraṃ māryatāṃ dāryatāmiti .. 7.1,20.31..

Shloka 32

हरस्व प्रहरस्वेति पाटयोत्पाटयेति च ॥ संरंभप्रभवाः क्रूराश्शब्दाः श्रवणशंकवः ॥ ७.१,२०.३२॥

harasva praharasveti pāṭayotpāṭayeti ca .. saṃraṃbhaprabhavāḥ krūrāśśabdāḥ śravaṇaśaṃkavaḥ .. 7.1,20.32..

Shloka 33

यत्रतत्र गणेशानां जज्ञिरे समरोचिताः ॥ विवृत्तनयनाः केचिद्दष्टदंष्ट्रोष्ठतालवः ॥ ७.१,२०.३३॥

yatratatra gaṇeśānāṃ jajñire samarocitāḥ .. vivṛttanayanāḥ keciddaṣṭadaṃṣṭroṣṭhatālavaḥ .. 7.1,20.33..

Shloka 34

आश्रमस्थान्समाकृष्य मारयन्ति तपोधनात् ॥ स्रुवानपहरन्तश्च क्षिपन्तोग्निं जलेषु च ॥ ७.१,२०.३४॥

āśramasthānsamākṛṣya mārayanti tapodhanāt .. sruvānapaharantaśca kṣipantogniṃ jaleṣu ca .. 7.1,20.34..

Shloka 35

कलशानपि भिन्दंतश्छिंदंतो मणिवेदिकाः ॥ गायंतश्च नदन्तश्च हसन्तश्च मुहुर्मुहुः ॥ ७.१,२०.३५॥

kalaśānapi bhindaṃtaśchiṃdaṃto maṇivedikāḥ .. gāyaṃtaśca nadantaśca hasantaśca muhurmuhuḥ .. 7.1,20.35..

Shloka 36

रक्तासवं पिबन्तश्च ननृतुर्गणपुंगवाः ॥ निर्मथ्य सेंद्रानमरान् गणेन्द्रान्वृषेन्द्रनागेन्द्रमृगेन्द्रसाराः ॥ ७.१,२०.३६॥

raktāsavaṃ pibantaśca nanṛturgaṇapuṃgavāḥ .. nirmathya seṃdrānamarān gaṇendrānvṛṣendranāgendramṛgendrasārāḥ .. 7.1,20.36..

Shloka 37

चक्रुर्बहून्यप्रतिमभावाः सहर्षरोमाणि विचेष्टितानि ॥ नन्दंति केचित्प्रहरन्ति केचिद्धावन्ति केचित्प्रलपन्ति केचित् ॥ ७.१,२०.३७॥

cakrurbahūnyapratimabhāvāḥ saharṣaromāṇi viceṣṭitāni .. nandaṃti kecitpraharanti keciddhāvanti kecitpralapanti kecit .. 7.1,20.37..

Shloka 38

नृत्यन्ति केचिद्विहसन्ति केचिद्वल्गन्ति केचित्प्रमथा बलेन ॥ केचिज्जिघृक्षंति घनान्स तोयान्केचिद्ग्रहीतुं रविमुत्पतंति ॥ ७.१,२०.३८॥

nṛtyanti kecidvihasanti kecidvalganti kecitpramathā balena .. kecijjighṛkṣaṃti ghanānsa toyānkecidgrahītuṃ ravimutpataṃti .. 7.1,20.38..

Shloka 39

केचित्प्रसर्तुं पवनेन सार्धमिच्छंति भीमाः प्रमथा वियत्स्थाः ॥ आक्षिप्य केचिच्च वरायुधानि महा भुजंगानिव वैनतेयाः ॥ ७.१,२०.३९॥

kecitprasartuṃ pavanena sārdhamicchaṃti bhīmāḥ pramathā viyatsthāḥ .. ākṣipya kecicca varāyudhāni mahā bhujaṃgāniva vainateyāḥ .. 7.1,20.39..

Shloka 40

भ्रमंति देवानपि विद्रवंतः खमंडले पर्वतकूटकल्पाः ॥ उत्पाट्य चोत्पाट्यगृहाणि केचित्सजालवातायनवेदिकानि ॥ ७.१,२०.४०॥

bhramaṃti devānapi vidravaṃtaḥ khamaṃḍale parvatakūṭakalpāḥ .. utpāṭya cotpāṭyagṛhāṇi kecitsajālavātāyanavedikāni .. 7.1,20.40..

Shloka 41

विक्षिप्य विक्षिप्य जलस्य मध्ये कालांबुदाभाः प्रमथा निनेदुः ॥ उद्वर्तितद्वारकपाटकुड्यं विध्वस्तशालावलभीगवाक्षम् ॥ ७.१,२०.४१॥

vikṣipya vikṣipya jalasya madhye kālāṃbudābhāḥ pramathā nineduḥ .. udvartitadvārakapāṭakuḍyaṃ vidhvastaśālāvalabhīgavākṣam .. 7.1,20.41..

Shloka 42

अहो बताभज्यत यज्ञवाटमनाथवद्वाक्यमिवायथार्थम् ॥ हा नाथ तातेति पितुः सुतेति भ्रतर्ममाम्बेति च मातुलेति ॥ ७.१,२०.४२॥

aho batābhajyata yajñavāṭamanāthavadvākyamivāyathārtham .. hā nātha tāteti pituḥ suteti bhratarmamāmbeti ca mātuleti .. 7.1,20.42..

Shloka 43

उत्पाट्यमानेषु गृहेषु नार्यो ह्यानाथशब्दान्बहुशः प्रचक्रुः ॥ ७.१,२०.४३॥

utpāṭyamāneṣu gṛheṣu nāryo hyānāthaśabdānbahuśaḥ pracakruḥ .. 7.1,20.43..

Shloka 44

इति श्रीशिवमहापुराणे सप्तम्यां वायवीयसंहितायां पूर्वखण्डे यज्ञविध्वंसनो नाम विंशो ऽध्यायः॥

iti śrīśivamahāpurāṇe saptamyāṃ vāyavīyasaṃhitāyāṃ pūrvakhaṇḍe yajñavidhvaṃsano nāma viṃśo 'dhyāyaḥ..