Gyaandweep | Shiva Purana Vayaviya Samhita

Shloka 1

वायुरुवाच॥

ततस्त्रिदशमुख्यास्ते विष्णुशक्रपुरोगमाः ॥ सर्वे भयपरित्रस्तादुद्रुवुर्भयविह्वलाः ॥ ७.१,२१.१॥

tatastridaśamukhyāste viṣṇuśakrapurogamāḥ .. sarve bhayaparitrastādudruvurbhayavihvalāḥ .. 7.1,21.1..

Shloka 2

निजैरदूषितैरंगैर्दृष्ट्वा देवानुपद्रुतान् ॥ दंड्यानदंडितान्मत्वा चुकोप गणपुंगवः ॥ ७.१,२१.२॥

nijairadūṣitairaṃgairdṛṣṭvā devānupadrutān .. daṃḍyānadaṃḍitānmatvā cukopa gaṇapuṃgavaḥ .. 7.1,21.2..

Shloka 3

ततस्त्रिशूलमादाय शर्वशक्तिनिबर्हणम् ॥ ऊर्ध्वदृष्टिर्महाबाहुर्मुखाज्ज्वालाः समुत्सृजन् ॥ ७.१,२१.३॥

tatastriśūlamādāya śarvaśaktinibarhaṇam .. ūrdhvadṛṣṭirmahābāhurmukhājjvālāḥ samutsṛjan .. 7.1,21.3..

Shloka 4

अमरानपि दुद्राव द्विरदानिव केसरी ॥ तानभिद्रवतस्तस्य गमनं सुमनोहरम् ॥ ७.१,२१.४॥

amarānapi dudrāva dviradāniva kesarī .. tānabhidravatastasya gamanaṃ sumanoharam .. 7.1,21.4..

Shloka 5

वाराणस्येव मत्तस्य जगाम प्रेक्षणीयताम् ॥ ततस्तत्क्षोभयामास महत्सुरबलं बली ॥ ७.१,२१.५॥

vārāṇasyeva mattasya jagāma prekṣaṇīyatām .. tatastatkṣobhayāmāsa mahatsurabalaṃ balī .. 7.1,21.5..

Shloka 6

महासरोवरं यद्वन्मत्तो वारणयूथपः ॥ विकुर्वन्बहुधावर्णान्नीलपांडुरलोहितान् ॥ ७.१,२१.६॥

mahāsarovaraṃ yadvanmatto vāraṇayūthapaḥ .. vikurvanbahudhāvarṇānnīlapāṃḍuralohitān .. 7.1,21.6..

Shloka 7

विभ्रद्व्याघ्राजिनं वासो हेमप्रवरतारकम् ॥ छिन्दन्भिन्दन्नुद लिन्दन्दारयन्प्रमथन्नपि ॥ ७.१,२१.७॥

vibhradvyāghrājinaṃ vāso hemapravaratārakam .. chindanbhindannuda lindandārayanpramathannapi .. 7.1,21.7..

Shloka 8

व्यचरद्देवसंघेषु भद्रो ऽग्निरिव कक्षगः ॥ तत्र तत्र महावेगाच्चरंतं शूलधारिणम् ॥ ७.१,२१.८॥

vyacaraddevasaṃgheṣu bhadro 'gniriva kakṣagaḥ .. tatra tatra mahāvegāccaraṃtaṃ śūladhāriṇam .. 7.1,21.8..

Shloka 9

तमेकं त्रिदशाः सर्वे सहस्रमिव मेनिरे ॥ भद्रकाली च संक्रुद्धा युद्धवृद्धमदोद्धता ॥ ७.१,२१.९॥

tamekaṃ tridaśāḥ sarve sahasramiva menire .. bhadrakālī ca saṃkruddhā yuddhavṛddhamadoddhatā .. 7.1,21.9..

Shloka 10

मुक्तज्वालेन शूलेन निर्बिभेद रणे सुरान् ॥ स तया रुरुचे भद्रो रुद्रकोपसमुद्भवः ॥ ७.१,२१.१०॥

muktajvālena śūlena nirbibheda raṇe surān .. sa tayā ruruce bhadro rudrakopasamudbhavaḥ .. 7.1,21.10..

Shloka 11

प्रभयेव युगांताग्निश्चलया धूमधूम्रया ॥ भद्रकाली तदायुद्धे विद्रुतत्रिदशाबभौ ॥ ७.१,२१.११॥

prabhayeva yugāṃtāgniścalayā dhūmadhūmrayā .. bhadrakālī tadāyuddhe vidrutatridaśābabhau .. 7.1,21.11..

Shloka 12

कल्पे शेषानलज्वालादग्धाविश्वजगद्यथा ॥ तदा सवाजिनं सूर्यं रुद्रान्रुद्रगणाग्रणीः ॥ ७.१,२१.१२॥

kalpe śeṣānalajvālādagdhāviśvajagadyathā .. tadā savājinaṃ sūryaṃ rudrānrudragaṇāgraṇīḥ .. 7.1,21.12..

Shloka 13

भद्रो मूर्ध्नि जघानाशु वामपादेन लीलया ॥ असिभिः पावकं भद्रः पट्टिशैस्तु यमं यमी ॥ ७.१,२१.१३॥

bhadro mūrdhni jaghānāśu vāmapādena līlayā .. asibhiḥ pāvakaṃ bhadraḥ paṭṭiśaistu yamaṃ yamī .. 7.1,21.13..

Shloka 14

रुद्रान्दृढेन शूलेन मुद्गरैर्वरुणं दृढैः ॥ परिघैर्निरृतिं वायुं टंकैष्टंकधरः स्वयम् ॥ ७.१,२१.१४॥

rudrāndṛḍhena śūlena mudgarairvaruṇaṃ dṛḍhaiḥ .. parighairnirṛtiṃ vāyuṃ ṭaṃkaiṣṭaṃkadharaḥ svayam .. 7.1,21.14..

Shloka 15

निर्बिभेद रणे वीरो लीलयैव गणेश्वरः ॥ सर्वान्देवगणान्सद्यो मुनीञ्छंभोर्विरोधिनः ॥ ७.१,२१.१५॥

nirbibheda raṇe vīro līlayaiva gaṇeśvaraḥ .. sarvāndevagaṇānsadyo munīñchaṃbhorvirodhinaḥ .. 7.1,21.15..

Shloka 16

ततो देवः सरस्वत्या नासिकाग्रं सुशोभनम् ॥ चिच्छेद करजाग्रेण देवमातुस्तथैव च ॥ ७.१,२१.१६॥

tato devaḥ sarasvatyā nāsikāgraṃ suśobhanam .. ciccheda karajāgreṇa devamātustathaiva ca .. 7.1,21.16..

Shloka 17

चिच्छेद च कुठारेण बाहुदंडं विभावसोः ॥ अग्रतो द्व्यंगुलां जिह्वां मातुर्देव्या लुलाव च ॥ ७.१,२१.१७॥

ciccheda ca kuṭhāreṇa bāhudaṃḍaṃ vibhāvasoḥ .. agrato dvyaṃgulāṃ jihvāṃ māturdevyā lulāva ca .. 7.1,21.17..

Shloka 18

स्वाहादेव्यास्तथा देवो दक्षिणं नासिकापुटम् ॥ चकर्त करजाग्रेण वामं च स्तनचूचुकम् ॥ ७.१,२१.१८॥

svāhādevyāstathā devo dakṣiṇaṃ nāsikāpuṭam .. cakarta karajāgreṇa vāmaṃ ca stanacūcukam .. 7.1,21.18..

Shloka 19

भगस्य विपुले नेत्रे शतपत्रसमप्रभे ॥ प्रसह्योत्पाटयामास भद्रः परमवेगवान् ॥ ७.१,२१.१९॥

bhagasya vipule netre śatapatrasamaprabhe .. prasahyotpāṭayāmāsa bhadraḥ paramavegavān .. 7.1,21.19..

Shloka 20

पूष्णो दशनरेखां च दीप्तां मुक्तावलीमिव ॥ जघान धनुषः कोट्या स तेनास्पष्टवागभूत् ॥ ७.१,२१.२०॥

pūṣṇo daśanarekhāṃ ca dīptāṃ muktāvalīmiva .. jaghāna dhanuṣaḥ koṭyā sa tenāspaṣṭavāgabhūt .. 7.1,21.20..

Shloka 21

ततश्चंद्रमसं देवः पादांगुष्ठेन लीलया ॥ क्षणं कृमिवदाक्रम्य घर्षयामास भूतले ॥ ७.१,२१.२१॥

tataścaṃdramasaṃ devaḥ pādāṃguṣṭhena līlayā .. kṣaṇaṃ kṛmivadākramya gharṣayāmāsa bhūtale .. 7.1,21.21..

Shloka 22

शिरश्चिच्छेद दक्षस्य भद्रः परमकोपतः ॥ क्रोशंत्यामेव वैरिण्यां भद्रकाल्यै ददौ च तत् ॥ ७.१,२१.२२॥

śiraściccheda dakṣasya bhadraḥ paramakopataḥ .. krośaṃtyāmeva vairiṇyāṃ bhadrakālyai dadau ca tat .. 7.1,21.22..

Shloka 23

तत्प्रहृष्टा समादाय शिरस्तालफलोपमम् ॥ सा देवी कंडुकक्रीडां चकार समरांगणे ॥ ७.१,२१.२३॥

tatprahṛṣṭā samādāya śirastālaphalopamam .. sā devī kaṃḍukakrīḍāṃ cakāra samarāṃgaṇe .. 7.1,21.23..

Shloka 24

ततो दक्षस्य यज्ञस्त्री कुशीला भर्तृभिर्यथा ॥ पादाभ्यां चैव हस्ताभ्यां हन्यते स्म गणेश्वरैः ॥ ७.१,२१.२४॥

tato dakṣasya yajñastrī kuśīlā bhartṛbhiryathā .. pādābhyāṃ caiva hastābhyāṃ hanyate sma gaṇeśvaraiḥ .. 7.1,21.24..

Shloka 25

अरिष्टनेमिने सोमं धर्मं चैव प्रजापतिम् ॥ बहुपुत्रं चांगिरसं कृशाश्वं कश्यपं तथा ॥ ७.१,२१.२५॥

ariṣṭanemine somaṃ dharmaṃ caiva prajāpatim .. bahuputraṃ cāṃgirasaṃ kṛśāśvaṃ kaśyapaṃ tathā .. 7.1,21.25..

Shloka 26

गले प्रगृह्य बलिनो गणपाः सिंहविक्रमाः ॥ भर्त्सयंतो भृशं वाग्भिर्निर्जघ्नुर्मूर्ध्नि मुष्टिभिः ॥ ७.१,२१.२६॥

gale pragṛhya balino gaṇapāḥ siṃhavikramāḥ .. bhartsayaṃto bhṛśaṃ vāgbhirnirjaghnurmūrdhni muṣṭibhiḥ .. 7.1,21.26..

Shloka 27

धर्षिता भूतवेतालैर्दारास्सुतपरिग्रहाः ॥ यथा कलियुगे जारैर्बलेन कुलयोषितः ॥ ७.१,२१.२७॥

dharṣitā bhūtavetālairdārāssutaparigrahāḥ .. yathā kaliyuge jārairbalena kulayoṣitaḥ .. 7.1,21.27..

Shloka 28

तच्च विध्वस्तकलशं भग्नयूपं गतोत्सवम् ॥ प्रदीपितमहाशालं प्रभिन्नद्वारतोरणम् ॥ ७.१,२१.२८॥

tacca vidhvastakalaśaṃ bhagnayūpaṃ gatotsavam .. pradīpitamahāśālaṃ prabhinnadvāratoraṇam .. 7.1,21.28..

Shloka 29

उत्पाटितसुरानीकं हन्यमानं तपोधनम् ॥ प्रशान्तब्रह्मनिर्घोषं प्रक्षीणजनसंचयम् ॥ ७.१,२१.२९॥

utpāṭitasurānīkaṃ hanyamānaṃ tapodhanam .. praśāntabrahmanirghoṣaṃ prakṣīṇajanasaṃcayam .. 7.1,21.29..

Shloka 30

क्रन्दमानातुरस्त्रीकं हताशेषपरिच्छदम् ॥ शून्यारण्यनिभं जज्ञे यज्ञवाटं तदार्दितम् ॥ ७.१,२१.३०॥

krandamānāturastrīkaṃ hatāśeṣaparicchadam .. śūnyāraṇyanibhaṃ jajñe yajñavāṭaṃ tadārditam .. 7.1,21.30..

Shloka 31

शूलवेगप्ररुग्णाश्च भिन्नबाहूरुवक्षसः ॥ विनिकृत्तोत्तमांगाश्च पेतुरुर्व्यां सुरोत्तमाः ॥ ७.१,२१.३१॥

śūlavegaprarugṇāśca bhinnabāhūruvakṣasaḥ .. vinikṛttottamāṃgāśca petururvyāṃ surottamāḥ .. 7.1,21.31..

Shloka 32

हतेषु तेषु देवेषु पतितेषुः सहस्रशः ॥ प्रविवेश गणेशानः क्षणादाहवनीयकम् ॥ ७.१,२१.३२॥

hateṣu teṣu deveṣu patiteṣuḥ sahasraśaḥ .. praviveśa gaṇeśānaḥ kṣaṇādāhavanīyakam .. 7.1,21.32..

Shloka 33

प्रविष्टमथ तं दृष्ट्वा भद्रं कालाग्निसंनिभम् ॥ दुद्राव मरणाद्भीतो यज्ञो मृगवपुर्धरः ॥ ७.१,२१.३३॥

praviṣṭamatha taṃ dṛṣṭvā bhadraṃ kālāgnisaṃnibham .. dudrāva maraṇādbhīto yajño mṛgavapurdharaḥ .. 7.1,21.33..

Shloka 34

स विस्फार्य महच्चापं दृढज्याघोषणभीषणम् ॥ भद्रस्तमभिदुद्राव विक्षिपन्नेव सायकान् ॥ ७.१,२१.३४॥

sa visphārya mahaccāpaṃ dṛḍhajyāghoṣaṇabhīṣaṇam .. bhadrastamabhidudrāva vikṣipanneva sāyakān .. 7.1,21.34..

Shloka 35

आकर्णपूर्णमाकृष्टं धनुरम्बुदसंनिभम् ॥ नादयामास च ज्यां द्यां खं च भूमिं च सर्वशः ॥ ७.१,२१.३५॥

ākarṇapūrṇamākṛṣṭaṃ dhanurambudasaṃnibham .. nādayāmāsa ca jyāṃ dyāṃ khaṃ ca bhūmiṃ ca sarvaśaḥ .. 7.1,21.35..

Shloka 36

तमुपश्रित्य सन्नादं हतो ऽस्मीत्येव विह्वलम् ॥ शरणार्धेन वक्रेण स वीरो ऽध्वरपूरुषम् ॥ ७.१,२१.३६॥

tamupaśritya sannādaṃ hato 'smītyeva vihvalam .. śaraṇārdhena vakreṇa sa vīro 'dhvarapūruṣam .. 7.1,21.36..

Shloka 37

महाभयस्खलत्पादं वेपन्तं विगतत्विषम् ॥ मृगरूपेण धावन्तं विशिरस्कं तदाकरोत् ॥ ७.१,२१.३७॥

mahābhayaskhalatpādaṃ vepantaṃ vigatatviṣam .. mṛgarūpeṇa dhāvantaṃ viśiraskaṃ tadākarot .. 7.1,21.37..

Shloka 38

तमीदृशमवज्ञातं दृष्ट्वा वै सूर्यसंभवम् ॥ विष्णुः परमसंक्रुद्धो युद्धायाभवदुद्यतः ॥ ७.१,२१.३८॥

tamīdṛśamavajñātaṃ dṛṣṭvā vai sūryasaṃbhavam .. viṣṇuḥ paramasaṃkruddho yuddhāyābhavadudyataḥ .. 7.1,21.38..

Shloka 39

तमुवाह महावेगात्स्कन्धेन नतसंधिना ॥ सर्वेषां वयसां राजा गरुडः पन्नगाशनः ॥ ७.१,२१.३९॥

tamuvāha mahāvegātskandhena natasaṃdhinā .. sarveṣāṃ vayasāṃ rājā garuḍaḥ pannagāśanaḥ .. 7.1,21.39..

Shloka 40

देवाश्च हतशिष्टा ये देवराजपुरोगमाः ॥ प्रचक्रुस्तस्य साहाय्यं प्राणांस्त्यक्तुमिवोद्यताः ॥ ७.१,२१.४०॥

devāśca hataśiṣṭā ye devarājapurogamāḥ .. pracakrustasya sāhāyyaṃ prāṇāṃstyaktumivodyatāḥ .. 7.1,21.40..

Shloka 41

विष्णुना सहितान्देवान्मृगेन्द्रः क्रोष्टुकानिव ॥ दृष्ट्वा जहास भूतेन्द्रो मृगेन्द्र इव विव्यथः ॥ ७.१,२१.४१॥

viṣṇunā sahitāndevānmṛgendraḥ kroṣṭukāniva .. dṛṣṭvā jahāsa bhūtendro mṛgendra iva vivyathaḥ .. 7.1,21.41..

Shloka 42

इति श्रीशिवमहापुराणे सप्तम्यां वायवीयसंहितायां पूर्वखण्डे देवदंडवर्णनं नामैकविंशो ऽध्यायः॥

iti śrīśivamahāpurāṇe saptamyāṃ vāyavīyasaṃhitāyāṃ pūrvakhaṇḍe devadaṃḍavarṇanaṃ nāmaikaviṃśo 'dhyāyaḥ..