Gyaandweep | Shiva Purana Vayaviya Samhita

ऋषय ऊचुः॥

देवीं समादधानेन देवेनेदं किमीरितम् ॥ अग्निषोमात्मकं विश्वं वागर्थात्मकमित्यपि ॥ ७.१,२८.१॥

devīṃ samādadhānena devenedaṃ kimīritam || agniṣomātmakaṃ viśvaṃ vāgarthātmakamityapi || 7.1,28.1||

आज्ञैकसारमैश्वर्यमाज्ञा त्वमिति चोदितम् ॥ तदिदं श्रोतुमिच्छामो यथावदनुपूर्वशः ॥ ७.१,२८.२॥

ājñaikasāramaiśvaryamājñā tvamiti coditam || tadidaṃ śrotumicchāmo yathāvadanupūrvaśaḥ || 7.1,28.2||

वायुरुवाच॥

अग्निरित्युच्यते रौद्री घोरा या तैजसी तनुः ॥ सोमः शाक्तो ऽमृतमयः शक्तेः शान्तिकरी तनुः ॥ ७.१,२८.३॥

agnirityucyate raudrī ghorā yā taijasī tanuḥ || somaḥ śākto 'mṛtamayaḥ śakteḥ śāntikarī tanuḥ || 7.1,28.3||

अमृतं यत्प्रतिष्ठा सा तेजो विद्या कला स्वयम् ॥ भूतसूक्ष्मेषु सर्वेषु त एव रसतेजसी ॥ ७.१,२८.४॥

amṛtaṃ yatpratiṣṭhā sā tejo vidyā kalā svayam || bhūtasūkṣmeṣu sarveṣu ta eva rasatejasī || 7.1,28.4||

द्विविधा तेजसो वृत्तिसूर्यात्मा चानलात्मिका ॥ तथैव रसवृत्तिश्च सोमात्मा च जलात्मिका ॥ ७.१,२८.५॥

dvividhā tejaso vṛttisūryātmā cānalātmikā || tathaiva rasavṛttiśca somātmā ca jalātmikā || 7.1,28.5||

विद्युदादिमयन्तेजो मधुरादिमयो रसः ॥ तेजोरसविभेदैस्तु धृतमेतच्चराचरम् ॥ ७.१,२८.६॥

vidyudādimayantejo madhurādimayo rasaḥ || tejorasavibhedaistu dhṛtametaccarācaram || 7.1,28.6||

अग्नेरमृतनिष्पत्तिरमृतेनाग्निरेधते ॥ अत एव हि विक्रान्तमग्नीषोमं जगद्धितम् ॥ ७.१,२८.७॥

agneramṛtaniṣpattiramṛtenāgniredhate || ata eva hi vikrāntamagnīṣomaṃ jagaddhitam || 7.1,28.7||

हविषे सस्यसम्पत्तिर्वृष्टिः सस्याभिवृद्धये ॥ वृष्टेरेव हविस्तस्मादग्नीषोमधृतं जगत् ॥ ७.१,२८.८॥

haviṣe sasyasampattirvṛṣṭiḥ sasyābhivṛddhaye || vṛṣṭereva havistasmādagnīṣomadhṛtaṃ jagat || 7.1,28.8||

अग्निरूर्ध्वं ज्वलत्येष यावत्सौम्यं परामृतम् ॥ यावदग्न्यास्पदं सौम्यममृतं च स्रवत्यधः ॥ ७.१,२८.९॥

agnirūrdhvaṃ jvalatyeṣa yāvatsaumyaṃ parāmṛtam || yāvadagnyāspadaṃ saumyamamṛtaṃ ca sravatyadhaḥ || 7.1,28.9||

अत एव हि कालाग्निरधस्ताच्छक्तिरूर्ध्वतः ॥ यावदादहनं चोर्ध्वमधश्चाप्लावनं भवेत् ॥ ७.१,२८.१०॥

ata eva hi kālāgniradhastācchaktirūrdhvataḥ || yāvadādahanaṃ cordhvamadhaścāplāvanaṃ bhavet || 7.1,28.10||

आधारशक्त्यैव धृतः कालाग्निरयमूर्ध्वगः ॥ तथैव निम्नगः सोमश्शिवशक्तिपदास्पदः ॥ ७.१,२८.११॥

ādhāraśaktyaiva dhṛtaḥ kālāgnirayamūrdhvagaḥ || tathaiva nimnagaḥ somaśśivaśaktipadāspadaḥ || 7.1,28.11||

शिवश्चोर्ध्वमधश्शक्तिरूर्ध्वं शक्तिरधः शिवः ॥ तदित्थं शिवशक्तिभ्यान्नाव्याप्तमिह किञ्चन ॥ ७.१,२८.१२॥

śivaścordhvamadhaśśaktirūrdhvaṃ śaktiradhaḥ śivaḥ || taditthaṃ śivaśaktibhyānnāvyāptamiha kiñcana || 7.1,28.12||

असकृच्चाग्निना दग्धं जगद्यद्भस्मसात्कृतम् ॥ अग्नेर्वीर्यमिदं चाहुस्तद्वीर्यं भस्म यत्ततः ॥ ७.१,२८.१३॥

asakṛccāgninā dagdhaṃ jagadyadbhasmasātkṛtam || agnervīryamidaṃ cāhustadvīryaṃ bhasma yattataḥ || 7.1,28.13||

यश्चेत्थं भस्मसद्भावं ज्ञात्वा स्नाति च भस्मना ॥ अग्निरित्यादिभिर्मन्त्रैर्बद्धः पाशात्प्रमुच्यते ॥ ७.१,२८.१४॥

yaścetthaṃ bhasmasadbhāvaṃ jñātvā snāti ca bhasmanā || agnirityādibhirmantrairbaddhaḥ pāśātpramucyate || 7.1,28.14||

अग्नेर्वीर्यं तु यद्भस्म सोमेनाप्लावितम्पुनः ॥ अयोगयुक्त्या प्रकृतेरधिकाराय कल्पते ॥ ७.१,२८.१५॥

agnervīryaṃ tu yadbhasma somenāplāvitampunaḥ || ayogayuktyā prakṛteradhikārāya kalpate || 7.1,28.15||

योगयुक्त्या तु तद्भस्म प्लाव्यमानं समन्ततः ॥ शाक्तेनामृतवर्षेण चाधिकारान्निवर्तयेत् ॥ ७.१,२८.१६॥

yogayuktyā tu tadbhasma plāvyamānaṃ samantataḥ || śāktenāmṛtavarṣeṇa cādhikārānnivartayet || 7.1,28.16||

अतो मृत्युंजयायेत्थममृतप्लावनं सदा ॥ शिवशक्त्यमृतस्पर्शे लब्धं येन कुतो मृतिः ॥ ७.१,२८.१७॥

ato mṛtyuṃjayāyetthamamṛtaplāvanaṃ sadā || śivaśaktyamṛtasparśe labdhaṃ yena kuto mṛtiḥ || 7.1,28.17||

यो वेद दहनं गुह्यं प्लावनं च यथोदितम् ॥ अग्नीषोमपदं हित्वा न स भूयो ऽभिजायते ॥ ७.१,२८.१८॥

yo veda dahanaṃ guhyaṃ plāvanaṃ ca yathoditam || agnīṣomapadaṃ hitvā na sa bhūyo 'bhijāyate || 7.1,28.18||

शिवाग्निना तनुं दग्ध्वा शक्तिसौम्या मृतेन यः ॥ प्लावयेद्योगमार्गेण सो ऽमृतत्वाय कल्पते ॥ ७.१,२८.१९॥

śivāgninā tanuṃ dagdhvā śaktisaumyā mṛtena yaḥ || plāvayedyogamārgeṇa so 'mṛtatvāya kalpate || 7.1,28.19||

हृदि कृत्वेममर्थं वै देवेन समुदाहृतम् ॥ अग्नीषोमात्मकं विश्वं जगदित्यनुरूपतः ॥ ७.१,२८.२०॥

hṛdi kṛtvemamarthaṃ vai devena samudāhṛtam || agnīṣomātmakaṃ viśvaṃ jagadityanurūpataḥ || 7.1,28.20||

इति श्रीशिवमहापुराणे सप्तम्यां वायवीयसंहितायां पूर्वखण्डे भस्मतत्त्ववर्णनं नामाष्टाविंशो ऽध्यायः॥

iti śrīśivamahāpurāṇe saptamyāṃ vāyavīyasaṃhitāyāṃ pūrvakhaṇḍe bhasmatattvavarṇanaṃ nāmāṣṭāviṃśo 'dhyāyaḥ||