Vayaviya Samhita - Purva

Adhyaya - 3

Naimisha Episode

ॐ श्री परमात्मने नमः

This overlay will guide you through the buttons:

संस्कृत्म
A English
ब्रहमोवाच॥
यतो वाचो निवर्तंते अप्राप्य मनसा सह ॥ आनंदं यस्य वै विद्वान्न बिभेति कुतश्चन ॥ ७.१,३.१॥
yato vāco nivartaṃte aprāpya manasā saha || ānaṃdaṃ yasya vai vidvānna bibheti kutaścana || 7.1,3.1||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   1

यस्मात्सर्वमिदं ब्रह्मविष्णुरुद्रेन्द्रपूर्वकम् ॥ सह भूतेन्द्रियैः सर्वैः प्रथमं संप्रसूयते ॥ ७.१,३.२॥
yasmātsarvamidaṃ brahmaviṣṇurudrendrapūrvakam || saha bhūtendriyaiḥ sarvaiḥ prathamaṃ saṃprasūyate || 7.1,3.2||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   2

कारणानां च यो धाता ध्याता परमकारणम् ॥ न संप्रसूयते ऽन्यस्मात्कुतश्चन कदाचन ॥ ७.१,३.३॥
kāraṇānāṃ ca yo dhātā dhyātā paramakāraṇam || na saṃprasūyate 'nyasmātkutaścana kadācana || 7.1,3.3||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   3

सर्वैश्वर्येण संपन्नो नाम्ना सर्वेश्वरः स्वयम् ॥ सर्वैर्मुमुक्षुभिर्ध्येयश्शंभुराकाशमध्यगः ॥ ७.१,३.४॥
sarvaiśvaryeṇa saṃpanno nāmnā sarveśvaraḥ svayam || sarvairmumukṣubhirdhyeyaśśaṃbhurākāśamadhyagaḥ || 7.1,3.4||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   4

यो ऽग्रे मां विदधे पुत्रं ज्ञानं च प्रहिणोति मे ॥ तत्प्रसादान्मयालब्धं प्राजापत्यमिदं पदम् ॥ ७.१,३.५॥
yo 'gre māṃ vidadhe putraṃ jñānaṃ ca prahiṇoti me || tatprasādānmayālabdhaṃ prājāpatyamidaṃ padam || 7.1,3.5||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   5

ईशो वृक्ष इव स्तब्धो य एको दिवि तिष्ठति ॥ येनेदमखिलं पूर्णं पुरुषेण महात्मना ॥ ७.१,३.६॥
īśo vṛkṣa iva stabdho ya eko divi tiṣṭhati || yenedamakhilaṃ pūrṇaṃ puruṣeṇa mahātmanā || 7.1,3.6||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   6

एको बहूनां जंतूनां निष्क्रियाणां च सक्रियः ॥ य एको बहुधा बीजं करोति स महेश्वरः ॥ ७.१,३.७॥
eko bahūnāṃ jaṃtūnāṃ niṣkriyāṇāṃ ca sakriyaḥ || ya eko bahudhā bījaṃ karoti sa maheśvaraḥ || 7.1,3.7||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   7

जीवैरेभिरिमांल्लोकान्सर्वानीशो य ईशते ॥ य एको भागवान्रुद्रो न द्वितीयो ऽस्ति कश्चन ॥ ७.१,३.८॥
jīvairebhirimāṃllokānsarvānīśo ya īśate || ya eko bhāgavānrudro na dvitīyo 'sti kaścana || 7.1,3.8||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   8

सदा जनानां हृदये संनिविष्टो ऽपि यः परैः ॥ अलक्ष्यो लक्षयन्विश्वमधितिष्ठति सर्वदा ॥ ७.१,३.९॥
sadā janānāṃ hṛdaye saṃniviṣṭo 'pi yaḥ paraiḥ || alakṣyo lakṣayanviśvamadhitiṣṭhati sarvadā || 7.1,3.9||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   9

यस्तु कालात्प्रमुक्तानि कारणान्यखिलान्यपि ॥ अनन्तशक्तिरेवैको भगवानधितिष्ठति ॥ ७.१,३.१०॥
yastu kālātpramuktāni kāraṇānyakhilānyapi || anantaśaktirevaiko bhagavānadhitiṣṭhati || 7.1,3.10||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   10

न यस्य दिवसो रात्रिर्न समानो न चाधिकः ॥ स्वभाविकी पराशक्तिर्नित्या ज्ञानक्रिये अपि ॥ ७.१,३.११॥
na yasya divaso rātrirna samāno na cādhikaḥ || svabhāvikī parāśaktirnityā jñānakriye api || 7.1,3.11||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   11

यदिदं क्षरमव्यक्तं यदप्यमृतमक्षरम् ॥ तावुभावक्षरात्मानावेको देवः स्वयं हरः ॥ ७.१,३.१२॥
yadidaṃ kṣaramavyaktaṃ yadapyamṛtamakṣaram || tāvubhāvakṣarātmānāveko devaḥ svayaṃ haraḥ || 7.1,3.12||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   12

ईशते तदभिध्यानाद्योजनासत्त्वभावनः ॥ भूयो ह्यस्य पशोरन्ते विश्वमाया निवर्तते ॥ ७.१,३.१३॥
īśate tadabhidhyānādyojanāsattvabhāvanaḥ || bhūyo hyasya paśorante viśvamāyā nivartate || 7.1,3.13||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   13

यस्मिन्न भासते विद्युन्न सूर्यो न च चन्द्रमाः ॥ यस्य भासा विभातीदमित्येषा शाश्वती श्रुतिः ॥ ७.१,३.१४॥
yasminna bhāsate vidyunna sūryo na ca candramāḥ || yasya bhāsā vibhātīdamityeṣā śāśvatī śrutiḥ || 7.1,3.14||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   14

एको देवो महादेवो विज्ञेयस्तु महेश्वरः ॥ न तस्य परमं किंचित्पदं समधिगम्यते ॥ ७.१,३.१५॥
eko devo mahādevo vijñeyastu maheśvaraḥ || na tasya paramaṃ kiṃcitpadaṃ samadhigamyate || 7.1,3.15||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   15

अयमादिरनाद्यन्तस्स्वभावादेव निर्मलः ॥ स्वतन्त्रः परिपूर्णश्च स्वेच्छाधीनश्चराचरः ॥ ७.१,३.१६॥
ayamādiranādyantassvabhāvādeva nirmalaḥ || svatantraḥ paripūrṇaśca svecchādhīnaścarācaraḥ || 7.1,3.16||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   16

अप्राकृतवपुः श्रीमांल्लक्ष्यलक्षणवर्जितः ॥ अयं मुक्तो मोचकश्च ह्यकालः कालचोदकः ॥ ७.१,३.१७॥
aprākṛtavapuḥ śrīmāṃllakṣyalakṣaṇavarjitaḥ || ayaṃ mukto mocakaśca hyakālaḥ kālacodakaḥ || 7.1,3.17||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   17

सर्वोपरिकृतावासस्सर्वावासश्च सर्ववित् ॥ षड्विधाध्वमयस्यास्य सर्वस्य जगतः पतिः ॥ ७.१,३.१८॥
sarvoparikṛtāvāsassarvāvāsaśca sarvavit || ṣaḍvidhādhvamayasyāsya sarvasya jagataḥ patiḥ || 7.1,3.18||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   18

उत्तरोत्तरभूतानामुत्तरश्च निरुत्तरः ॥ अनन्तानन्तसन्दोहमकरंदमधुव्रतः ॥ ७.१,३.१९॥
uttarottarabhūtānāmuttaraśca niruttaraḥ || anantānantasandohamakaraṃdamadhuvrataḥ || 7.1,3.19||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   19

अखंडजगदंडानां पिंडीकरणपंडितः ॥ औदार्यवीर्यगांभीर्यमाधुर्यमकरालयः ॥ ७.१,३.२०॥
akhaṃḍajagadaṃḍānāṃ piṃḍīkaraṇapaṃḍitaḥ || audāryavīryagāṃbhīryamādhuryamakarālayaḥ || 7.1,3.20||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   20

नैवास्य सदृशं वस्तु नाधिकं चापि किंचन ॥ अतुलः सर्वभूतानां राजराजश्च तिष्ठति ॥ ७.१,३.२१॥
naivāsya sadṛśaṃ vastu nādhikaṃ cāpi kiṃcana || atulaḥ sarvabhūtānāṃ rājarājaśca tiṣṭhati || 7.1,3.21||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   21

अनेन चित्रकृत्येन प्रथमं सृज्यते जगत् ॥ अंतकाले पुनश्चेदं तस्मिन्प्रलयमेष्यते ॥ ७.१,३.२२॥
anena citrakṛtyena prathamaṃ sṛjyate jagat || aṃtakāle punaścedaṃ tasminpralayameṣyate || 7.1,3.22||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   22

अस्य भूतानि वश्यानि अयं सर्वनियोजकः ॥ अयं तु परया भक्त्या दृश्यते नान्यथा क्वचित् ॥ ७.१,३.२३॥
asya bhūtāni vaśyāni ayaṃ sarvaniyojakaḥ || ayaṃ tu parayā bhaktyā dṛśyate nānyathā kvacit || 7.1,3.23||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   23

व्रतानि सर्वदानानि तपांसि नियमास्तथा ॥ कथितानि पुरा सद्भिर्भावार्थं नात्र संशयः ॥ ७.१,३.२४॥
vratāni sarvadānāni tapāṃsi niyamāstathā || kathitāni purā sadbhirbhāvārthaṃ nātra saṃśayaḥ || 7.1,3.24||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   24

हरिश्चाहं च रुद्रश्च तथान्ये च सुरासुराः ॥ तपोभिरुग्रैरद्यापि तस्य दर्शनकांक्षिणः ॥ ७.१,३.२५॥
hariścāhaṃ ca rudraśca tathānye ca surāsurāḥ || tapobhirugrairadyāpi tasya darśanakāṃkṣiṇaḥ || 7.1,3.25||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   25

अदृश्यः पतितैर्मूढैर्दुर्जनैरपि कुत्सितैः ॥ भक्तैरन्तर्बहिश्चापि पूज्यः संभाष्य एव च ॥ ७.१,३.२६॥
adṛśyaḥ patitairmūḍhairdurjanairapi kutsitaiḥ || bhaktairantarbahiścāpi pūjyaḥ saṃbhāṣya eva ca || 7.1,3.26||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   26

तदिदं त्रिविधं रूपं स्थूलं सूक्ष्मं ततः परम् ॥ अस्मदाद्यमरैर्दृश्यं स्थूलं सूक्ष्मं तु योगिभिः ॥ ७.१,३.२७॥
tadidaṃ trividhaṃ rūpaṃ sthūlaṃ sūkṣmaṃ tataḥ param || asmadādyamarairdṛśyaṃ sthūlaṃ sūkṣmaṃ tu yogibhiḥ || 7.1,3.27||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   27

ततः परं तु यन्नित्यं ज्ञानमानंदमव्ययम् ॥ तन्निष्ठैस्तत्परैर्भक्तैर्दृश्यं तद्व्रतमाश्रितैः ॥ ७.१,३.२८॥
tataḥ paraṃ tu yannityaṃ jñānamānaṃdamavyayam || tanniṣṭhaistatparairbhaktairdṛśyaṃ tadvratamāśritaiḥ || 7.1,3.28||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   28

बहुनात्र किमुक्तेन गुह्याद्गुह्यतरं परम् ॥ शिवे भक्तिर्न सन्देहस्तया युक्तो विमुच्यते ॥ ७.१,३.२९॥
bahunātra kimuktena guhyādguhyataraṃ param || śive bhaktirna sandehastayā yukto vimucyate || 7.1,3.29||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   29

प्रसादादेव सा भक्तिः प्रसादो भक्तिसंभवः ॥ यथा चांकुरतो बीजं बीजतो वा यथांकुरः ॥ ७.१,३.३०॥
prasādādeva sā bhaktiḥ prasādo bhaktisaṃbhavaḥ || yathā cāṃkurato bījaṃ bījato vā yathāṃkuraḥ || 7.1,3.30||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   30

प्रसादपूर्विका एव पशोस्सर्वत्र सिद्धयः ॥ स एव साधनैरन्ते सर्वैरपि च साध्यते ॥ ७.१,३.३१॥
prasādapūrvikā eva paśossarvatra siddhayaḥ || sa eva sādhanairante sarvairapi ca sādhyate || 7.1,3.31||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   31

प्रसादसाधनं धर्मस्स च वेदेन दर्शितः ॥ तदभ्यासवशात्साम्यं पूर्वयोः पुण्यपापयोः ॥ ७.१,३.३२॥
prasādasādhanaṃ dharmassa ca vedena darśitaḥ || tadabhyāsavaśātsāmyaṃ pūrvayoḥ puṇyapāpayoḥ || 7.1,3.32||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   32

साम्यात्प्रसादसंपर्को धर्मस्यातिशयस्ततः ॥ धर्मातिशयमासाद्य पशोः पापपरिक्षयः ॥ ७.१,३.३३॥
sāmyātprasādasaṃparko dharmasyātiśayastataḥ || dharmātiśayamāsādya paśoḥ pāpaparikṣayaḥ || 7.1,3.33||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   33

एवं प्रक्षीणपापस्य बहुभिर्जन्मभिः क्रमात् ॥ सांबे सर्वेश्वरे भक्तिर्ज्ञानपूर्वा प्रजायते ॥ ७.१,३.३४॥
evaṃ prakṣīṇapāpasya bahubhirjanmabhiḥ kramāt || sāṃbe sarveśvare bhaktirjñānapūrvā prajāyate || 7.1,3.34||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   34

भावानुगुणमीशस्य प्रसादो व्यतिरिच्यते ॥ प्रसादात्कर्मसंत्यागः फलतो न स्वरूपतः ॥ ७.१,३.३५॥
bhāvānuguṇamīśasya prasādo vyatiricyate || prasādātkarmasaṃtyāgaḥ phalato na svarūpataḥ || 7.1,3.35||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   35

तस्मात्कर्मफलत्यागाच्छिवधर्मान्वयः शुभः ॥ स च गुर्वनपेक्षश्च तदपेक्ष इति द्विधा ॥ ७.१,३.३६॥
tasmātkarmaphalatyāgācchivadharmānvayaḥ śubhaḥ || sa ca gurvanapekṣaśca tadapekṣa iti dvidhā || 7.1,3.36||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   36

तत्रानपेक्षात्सापेक्षो मुख्यः शतगुणाधिकः ॥ शिवधर्मान्वयस्यास्य शिवज्ञानसमन्वयः ॥ ७.१,३.३७॥
tatrānapekṣātsāpekṣo mukhyaḥ śataguṇādhikaḥ || śivadharmānvayasyāsya śivajñānasamanvayaḥ || 7.1,3.37||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   37

ज्ञनान्वयवशात्पुंसः संसारे दोषदर्शनम् ॥ ततो विषयवैराग्यं वैराग्याद्भावसाधनम् ॥ ७.१,३.३८॥
jñanānvayavaśātpuṃsaḥ saṃsāre doṣadarśanam || tato viṣayavairāgyaṃ vairāgyādbhāvasādhanam || 7.1,3.38||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   38

भावसिद्ध्युपपन्नस्य ध्याने निष्ठा न कर्मणि ॥ ज्ञानध्यानाभियुक्तस्य पुंसो योगः प्रवर्तते ॥ ७.१,३.३९॥
bhāvasiddhyupapannasya dhyāne niṣṭhā na karmaṇi || jñānadhyānābhiyuktasya puṃso yogaḥ pravartate || 7.1,3.39||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   39

योगेन तु परा भक्तिः प्रसादस्तदनंतरम् ॥ प्रसादान्मुच्यते जंतुर्मुक्तः शिवसमो भवेत् ॥ ७.१,३.४०॥
yogena tu parā bhaktiḥ prasādastadanaṃtaram || prasādānmucyate jaṃturmuktaḥ śivasamo bhavet || 7.1,3.40||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   40

अनुग्रहप्रकारस्य क्रमो ऽयमविवक्षितः ॥ यादृशी योग्यता पुंसस्तस्य तादृगनुग्रहः ॥ ७.१,३.४१॥
anugrahaprakārasya kramo 'yamavivakṣitaḥ || yādṛśī yogyatā puṃsastasya tādṛganugrahaḥ || 7.1,3.41||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   41

गर्भस्थो मुच्यते कश्चिज्जायमानस्तथापरः ॥ बालो वा तरुणो वाथ वृद्धो वा मुच्यते परः ॥ ७.१,३.४२॥
garbhastho mucyate kaścijjāyamānastathāparaḥ || bālo vā taruṇo vātha vṛddho vā mucyate paraḥ || 7.1,3.42||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   42

तिर्यग्योनिगतः कश्चिन्मुच्यते नारको ऽपरः ॥ अपरस्तु पदं प्राप्तो मुच्यते स्वपदक्षये ॥ ७.१,३.४३॥
tiryagyonigataḥ kaścinmucyate nārako 'paraḥ || aparastu padaṃ prāpto mucyate svapadakṣaye || 7.1,3.43||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   43

कश्चित्क्षीणपदो भूत्वा पुनरावर्त्य मुच्यते ॥ कश्चिदध्वगतस्तस्मिन् स्थित्वास्थित्वा विमुच्यते ॥ ७.१,३.४४॥
kaścitkṣīṇapado bhūtvā punarāvartya mucyate || kaścidadhvagatastasmin sthitvāsthitvā vimucyate || 7.1,3.44||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   44

तस्मान्नैकप्रकारेण नराणां मुक्तिरिष्यते ॥ ज्ञानभावानुरूपेण प्रसादेनैव निर्वृतिः ॥ ७.१,३.४५॥
tasmānnaikaprakāreṇa narāṇāṃ muktiriṣyate || jñānabhāvānurūpeṇa prasādenaiva nirvṛtiḥ || 7.1,3.45||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   45

तस्मादस्य प्रसादार्थं वाङ्मनोदोषवर्जिताः ॥ ध्यायंतश्शिवमेवैकं सदारतनयाग्नयः ॥ ७.१,३.४६॥
tasmādasya prasādārthaṃ vāṅmanodoṣavarjitāḥ || dhyāyaṃtaśśivamevaikaṃ sadāratanayāgnayaḥ || 7.1,3.46||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   46

तन्निष्ठास्तत्परास्सर्वे तद्युक्तास्तदुपाश्रयाः ॥ सर्वक्रियाः प्रकुर्वाणास्तमेव मनसागताः ॥ ७.१,३.४७॥
tanniṣṭhāstatparāssarve tadyuktāstadupāśrayāḥ || sarvakriyāḥ prakurvāṇāstameva manasāgatāḥ || 7.1,3.47||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   47

दीर्घसूत्रसमारब्धं दिव्यवर्षसहस्रकम् ॥ सत्रांते मंत्रयोगेन वायुस्तत्र गमिष्यति ॥ ७.१,३.४८॥
dīrghasūtrasamārabdhaṃ divyavarṣasahasrakam || satrāṃte maṃtrayogena vāyustatra gamiṣyati || 7.1,3.48||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   48

स एव भवतः श्रेयः सोपायं कथयिष्यति ॥ ततो वाराणसी पुण्या पुरी परमशोभना ॥ ७.१,३.४९॥
sa eva bhavataḥ śreyaḥ sopāyaṃ kathayiṣyati || tato vārāṇasī puṇyā purī paramaśobhanā || 7.1,3.49||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   49

गंतव्या यत्र विश्वेशो देव्या सह पिनाकधृक् ॥ सदा विहरति श्रीमान् भक्तानुग्रहकारणात् ॥ ७.१,३.५०॥
gaṃtavyā yatra viśveśo devyā saha pinākadhṛk || sadā viharati śrīmān bhaktānugrahakāraṇāt || 7.1,3.50||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   50

तत्राश्चर्यं महद्दृष्ट्वा मत्समीपं गमिष्यथ ॥ ततो वः कथयिष्यामि मोक्षोपाय द्विजोत्तमाः ॥ ७.१,३.५१॥
tatrāścaryaṃ mahaddṛṣṭvā matsamīpaṃ gamiṣyatha || tato vaḥ kathayiṣyāmi mokṣopāya dvijottamāḥ || 7.1,3.51||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   51

येनैकजन्मना मुक्तिर्युष्मत्करतले स्थिता ॥ अनेकजन्मसंसारबंधनिर्मोक्षकारिणी ॥ ७.१,३.५२॥
yenaikajanmanā muktiryuṣmatkaratale sthitā || anekajanmasaṃsārabaṃdhanirmokṣakāriṇī || 7.1,3.52||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   52

एतन्मनोमयं चक्रं मया सृष्टं विसृज्यते ॥ यत्रास्य शीर्यते नेमिः स देशस्तपसश्शुभः ॥ ७.१,३.५३॥
etanmanomayaṃ cakraṃ mayā sṛṣṭaṃ visṛjyate || yatrāsya śīryate nemiḥ sa deśastapasaśśubhaḥ || 7.1,3.53||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   53

इत्युक्त्वा सूर्यसंकाशं चक्रं दृष्ट्वा मनोमयम् ॥ प्रणिपत्य महादेवं विससर्ज पितामहः ॥ ७.१,३.५४॥
ityuktvā sūryasaṃkāśaṃ cakraṃ dṛṣṭvā manomayam || praṇipatya mahādevaṃ visasarja pitāmahaḥ || 7.1,3.54||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   54

ते ऽपि हृष्टतरा विप्राः प्रणम्य जगतां प्रभुम् ॥ प्रययुस्तस्य चक्रस्य यत्र नेमिरशीर्यत ॥ ७.१,३.५५॥
te 'pi hṛṣṭatarā viprāḥ praṇamya jagatāṃ prabhum || prayayustasya cakrasya yatra nemiraśīryata || 7.1,3.55||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   55

चक्रं तदपि संक्षिप्तं श्लक्ष्णं चारुशिलातले ॥ विमलस्वादुपानीये निजपात वने क्वचित् ॥ ७.१,३.५६॥
cakraṃ tadapi saṃkṣiptaṃ ślakṣṇaṃ cāruśilātale || vimalasvādupānīye nijapāta vane kvacit || 7.1,3.56||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   56

तद्वनं तेन विख्यातं नैमिषं मुनिपूजितम् ॥ अनेकयक्षगंधर्वविद्याधरसमाकुलम् ॥ ७.१,३.५७॥
tadvanaṃ tena vikhyātaṃ naimiṣaṃ munipūjitam || anekayakṣagaṃdharvavidyādharasamākulam || 7.1,3.57||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   57

अष्टादश समुद्रस्य द्वीपानश्नन्पुरूरवाः ॥ विलासवशमुर्वश्या यातो दैवेन चोदितः ॥ ७.१,३.५८॥
aṣṭādaśa samudrasya dvīpānaśnanpurūravāḥ || vilāsavaśamurvaśyā yāto daivena coditaḥ || 7.1,3.58||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   58

अक्रमेण हरन्मोहाद्यज्ञवाटं हिरण्मयम् ॥ मुनिभिर्यत्र संक्रुद्धैः कुशवज्रैर्निपातितः ॥ ७.१,३.५९॥
akrameṇa haranmohādyajñavāṭaṃ hiraṇmayam || munibhiryatra saṃkruddhaiḥ kuśavajrairnipātitaḥ || 7.1,3.59||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   59

विश्वं सिसृक्षमाणा वै यत्र विश्वसृजः पुरा ॥ सत्रमारेभिरे दिव्यं ब्रह्मज्ञा गार्हपत्यगाः ॥ ७.१,३.६०॥
viśvaṃ sisṛkṣamāṇā vai yatra viśvasṛjaḥ purā || satramārebhire divyaṃ brahmajñā gārhapatyagāḥ || 7.1,3.60||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   60

ऋषिभिर्यत्र विद्वद्भिः शब्दार्थन्यायकोविदैः ॥ शक्तिप्रज्ञाक्रियायोगैर्विधिरासीदनुष्ठितः ॥ ७.१,३.६१॥
ṛṣibhiryatra vidvadbhiḥ śabdārthanyāyakovidaiḥ || śaktiprajñākriyāyogairvidhirāsīdanuṣṭhitaḥ || 7.1,3.61||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   61

यत्र वेदविदो नित्यं वेदवादबहिष्कृतान् ॥ वादजल्पबलैर्घ्नंति वचोभिरतिवादिनः ॥ ७.१,३.६२॥
yatra vedavido nityaṃ vedavādabahiṣkṛtān || vādajalpabalairghnaṃti vacobhirativādinaḥ || 7.1,3.62||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   62

स्फटिकमयमहीभृत्पादजाभ्यश्शिलाभ्यः प्रसरदमृतकल्पस्स्वच्छपानीयरम्यम् ॥ अतिरसफलवृक्षप्रायमव्यालसत्त्वं तपस उचितमासीन्नैमिषं तन्मुनीनाम् ॥ ७.१,३.६३॥
sphaṭikamayamahībhṛtpādajābhyaśśilābhyaḥ prasaradamṛtakalpassvacchapānīyaramyam || atirasaphalavṛkṣaprāyamavyālasattvaṃ tapasa ucitamāsīnnaimiṣaṃ tanmunīnām || 7.1,3.63||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   63

इति श्रीशिवमहापुराणे सप्तम्यां वायवीयसंहितायां पूर्वखण्डे नैमिषोपाख्यानं नाम तृतीयो ऽध्यायः॥
iti śrīśivamahāpurāṇe saptamyāṃ vāyavīyasaṃhitāyāṃ pūrvakhaṇḍe naimiṣopākhyānaṃ nāma tṛtīyo 'dhyāyaḥ||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   64

ब्रहमोवाच॥
यतो वाचो निवर्तंते अप्राप्य मनसा सह ॥ आनंदं यस्य वै विद्वान्न बिभेति कुतश्चन ॥ ७.१,३.१॥
yato vāco nivartaṃte aprāpya manasā saha || ānaṃdaṃ yasya vai vidvānna bibheti kutaścana || 7.1,3.1||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   1

यस्मात्सर्वमिदं ब्रह्मविष्णुरुद्रेन्द्रपूर्वकम् ॥ सह भूतेन्द्रियैः सर्वैः प्रथमं संप्रसूयते ॥ ७.१,३.२॥
yasmātsarvamidaṃ brahmaviṣṇurudrendrapūrvakam || saha bhūtendriyaiḥ sarvaiḥ prathamaṃ saṃprasūyate || 7.1,3.2||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   2

कारणानां च यो धाता ध्याता परमकारणम् ॥ न संप्रसूयते ऽन्यस्मात्कुतश्चन कदाचन ॥ ७.१,३.३॥
kāraṇānāṃ ca yo dhātā dhyātā paramakāraṇam || na saṃprasūyate 'nyasmātkutaścana kadācana || 7.1,3.3||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   3

सर्वैश्वर्येण संपन्नो नाम्ना सर्वेश्वरः स्वयम् ॥ सर्वैर्मुमुक्षुभिर्ध्येयश्शंभुराकाशमध्यगः ॥ ७.१,३.४॥
sarvaiśvaryeṇa saṃpanno nāmnā sarveśvaraḥ svayam || sarvairmumukṣubhirdhyeyaśśaṃbhurākāśamadhyagaḥ || 7.1,3.4||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   4

यो ऽग्रे मां विदधे पुत्रं ज्ञानं च प्रहिणोति मे ॥ तत्प्रसादान्मयालब्धं प्राजापत्यमिदं पदम् ॥ ७.१,३.५॥
yo 'gre māṃ vidadhe putraṃ jñānaṃ ca prahiṇoti me || tatprasādānmayālabdhaṃ prājāpatyamidaṃ padam || 7.1,3.5||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   5

ईशो वृक्ष इव स्तब्धो य एको दिवि तिष्ठति ॥ येनेदमखिलं पूर्णं पुरुषेण महात्मना ॥ ७.१,३.६॥
īśo vṛkṣa iva stabdho ya eko divi tiṣṭhati || yenedamakhilaṃ pūrṇaṃ puruṣeṇa mahātmanā || 7.1,3.6||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   6

एको बहूनां जंतूनां निष्क्रियाणां च सक्रियः ॥ य एको बहुधा बीजं करोति स महेश्वरः ॥ ७.१,३.७॥
eko bahūnāṃ jaṃtūnāṃ niṣkriyāṇāṃ ca sakriyaḥ || ya eko bahudhā bījaṃ karoti sa maheśvaraḥ || 7.1,3.7||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   7

जीवैरेभिरिमांल्लोकान्सर्वानीशो य ईशते ॥ य एको भागवान्रुद्रो न द्वितीयो ऽस्ति कश्चन ॥ ७.१,३.८॥
jīvairebhirimāṃllokānsarvānīśo ya īśate || ya eko bhāgavānrudro na dvitīyo 'sti kaścana || 7.1,3.8||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   8

सदा जनानां हृदये संनिविष्टो ऽपि यः परैः ॥ अलक्ष्यो लक्षयन्विश्वमधितिष्ठति सर्वदा ॥ ७.१,३.९॥
sadā janānāṃ hṛdaye saṃniviṣṭo 'pi yaḥ paraiḥ || alakṣyo lakṣayanviśvamadhitiṣṭhati sarvadā || 7.1,3.9||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   9

यस्तु कालात्प्रमुक्तानि कारणान्यखिलान्यपि ॥ अनन्तशक्तिरेवैको भगवानधितिष्ठति ॥ ७.१,३.१०॥
yastu kālātpramuktāni kāraṇānyakhilānyapi || anantaśaktirevaiko bhagavānadhitiṣṭhati || 7.1,3.10||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   10

न यस्य दिवसो रात्रिर्न समानो न चाधिकः ॥ स्वभाविकी पराशक्तिर्नित्या ज्ञानक्रिये अपि ॥ ७.१,३.११॥
na yasya divaso rātrirna samāno na cādhikaḥ || svabhāvikī parāśaktirnityā jñānakriye api || 7.1,3.11||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   11

यदिदं क्षरमव्यक्तं यदप्यमृतमक्षरम् ॥ तावुभावक्षरात्मानावेको देवः स्वयं हरः ॥ ७.१,३.१२॥
yadidaṃ kṣaramavyaktaṃ yadapyamṛtamakṣaram || tāvubhāvakṣarātmānāveko devaḥ svayaṃ haraḥ || 7.1,3.12||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   12

ईशते तदभिध्यानाद्योजनासत्त्वभावनः ॥ भूयो ह्यस्य पशोरन्ते विश्वमाया निवर्तते ॥ ७.१,३.१३॥
īśate tadabhidhyānādyojanāsattvabhāvanaḥ || bhūyo hyasya paśorante viśvamāyā nivartate || 7.1,3.13||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   13

यस्मिन्न भासते विद्युन्न सूर्यो न च चन्द्रमाः ॥ यस्य भासा विभातीदमित्येषा शाश्वती श्रुतिः ॥ ७.१,३.१४॥
yasminna bhāsate vidyunna sūryo na ca candramāḥ || yasya bhāsā vibhātīdamityeṣā śāśvatī śrutiḥ || 7.1,3.14||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   14

एको देवो महादेवो विज्ञेयस्तु महेश्वरः ॥ न तस्य परमं किंचित्पदं समधिगम्यते ॥ ७.१,३.१५॥
eko devo mahādevo vijñeyastu maheśvaraḥ || na tasya paramaṃ kiṃcitpadaṃ samadhigamyate || 7.1,3.15||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   15

अयमादिरनाद्यन्तस्स्वभावादेव निर्मलः ॥ स्वतन्त्रः परिपूर्णश्च स्वेच्छाधीनश्चराचरः ॥ ७.१,३.१६॥
ayamādiranādyantassvabhāvādeva nirmalaḥ || svatantraḥ paripūrṇaśca svecchādhīnaścarācaraḥ || 7.1,3.16||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   16

अप्राकृतवपुः श्रीमांल्लक्ष्यलक्षणवर्जितः ॥ अयं मुक्तो मोचकश्च ह्यकालः कालचोदकः ॥ ७.१,३.१७॥
aprākṛtavapuḥ śrīmāṃllakṣyalakṣaṇavarjitaḥ || ayaṃ mukto mocakaśca hyakālaḥ kālacodakaḥ || 7.1,3.17||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   17

सर्वोपरिकृतावासस्सर्वावासश्च सर्ववित् ॥ षड्विधाध्वमयस्यास्य सर्वस्य जगतः पतिः ॥ ७.१,३.१८॥
sarvoparikṛtāvāsassarvāvāsaśca sarvavit || ṣaḍvidhādhvamayasyāsya sarvasya jagataḥ patiḥ || 7.1,3.18||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   18

उत्तरोत्तरभूतानामुत्तरश्च निरुत्तरः ॥ अनन्तानन्तसन्दोहमकरंदमधुव्रतः ॥ ७.१,३.१९॥
uttarottarabhūtānāmuttaraśca niruttaraḥ || anantānantasandohamakaraṃdamadhuvrataḥ || 7.1,3.19||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   19

अखंडजगदंडानां पिंडीकरणपंडितः ॥ औदार्यवीर्यगांभीर्यमाधुर्यमकरालयः ॥ ७.१,३.२०॥
akhaṃḍajagadaṃḍānāṃ piṃḍīkaraṇapaṃḍitaḥ || audāryavīryagāṃbhīryamādhuryamakarālayaḥ || 7.1,3.20||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   20

नैवास्य सदृशं वस्तु नाधिकं चापि किंचन ॥ अतुलः सर्वभूतानां राजराजश्च तिष्ठति ॥ ७.१,३.२१॥
naivāsya sadṛśaṃ vastu nādhikaṃ cāpi kiṃcana || atulaḥ sarvabhūtānāṃ rājarājaśca tiṣṭhati || 7.1,3.21||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   21

अनेन चित्रकृत्येन प्रथमं सृज्यते जगत् ॥ अंतकाले पुनश्चेदं तस्मिन्प्रलयमेष्यते ॥ ७.१,३.२२॥
anena citrakṛtyena prathamaṃ sṛjyate jagat || aṃtakāle punaścedaṃ tasminpralayameṣyate || 7.1,3.22||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   22

अस्य भूतानि वश्यानि अयं सर्वनियोजकः ॥ अयं तु परया भक्त्या दृश्यते नान्यथा क्वचित् ॥ ७.१,३.२३॥
asya bhūtāni vaśyāni ayaṃ sarvaniyojakaḥ || ayaṃ tu parayā bhaktyā dṛśyate nānyathā kvacit || 7.1,3.23||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   23

व्रतानि सर्वदानानि तपांसि नियमास्तथा ॥ कथितानि पुरा सद्भिर्भावार्थं नात्र संशयः ॥ ७.१,३.२४॥
vratāni sarvadānāni tapāṃsi niyamāstathā || kathitāni purā sadbhirbhāvārthaṃ nātra saṃśayaḥ || 7.1,3.24||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   24

हरिश्चाहं च रुद्रश्च तथान्ये च सुरासुराः ॥ तपोभिरुग्रैरद्यापि तस्य दर्शनकांक्षिणः ॥ ७.१,३.२५॥
hariścāhaṃ ca rudraśca tathānye ca surāsurāḥ || tapobhirugrairadyāpi tasya darśanakāṃkṣiṇaḥ || 7.1,3.25||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   25

अदृश्यः पतितैर्मूढैर्दुर्जनैरपि कुत्सितैः ॥ भक्तैरन्तर्बहिश्चापि पूज्यः संभाष्य एव च ॥ ७.१,३.२६॥
adṛśyaḥ patitairmūḍhairdurjanairapi kutsitaiḥ || bhaktairantarbahiścāpi pūjyaḥ saṃbhāṣya eva ca || 7.1,3.26||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   26

तदिदं त्रिविधं रूपं स्थूलं सूक्ष्मं ततः परम् ॥ अस्मदाद्यमरैर्दृश्यं स्थूलं सूक्ष्मं तु योगिभिः ॥ ७.१,३.२७॥
tadidaṃ trividhaṃ rūpaṃ sthūlaṃ sūkṣmaṃ tataḥ param || asmadādyamarairdṛśyaṃ sthūlaṃ sūkṣmaṃ tu yogibhiḥ || 7.1,3.27||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   27

ततः परं तु यन्नित्यं ज्ञानमानंदमव्ययम् ॥ तन्निष्ठैस्तत्परैर्भक्तैर्दृश्यं तद्व्रतमाश्रितैः ॥ ७.१,३.२८॥
tataḥ paraṃ tu yannityaṃ jñānamānaṃdamavyayam || tanniṣṭhaistatparairbhaktairdṛśyaṃ tadvratamāśritaiḥ || 7.1,3.28||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   28

बहुनात्र किमुक्तेन गुह्याद्गुह्यतरं परम् ॥ शिवे भक्तिर्न सन्देहस्तया युक्तो विमुच्यते ॥ ७.१,३.२९॥
bahunātra kimuktena guhyādguhyataraṃ param || śive bhaktirna sandehastayā yukto vimucyate || 7.1,3.29||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   29

प्रसादादेव सा भक्तिः प्रसादो भक्तिसंभवः ॥ यथा चांकुरतो बीजं बीजतो वा यथांकुरः ॥ ७.१,३.३०॥
prasādādeva sā bhaktiḥ prasādo bhaktisaṃbhavaḥ || yathā cāṃkurato bījaṃ bījato vā yathāṃkuraḥ || 7.1,3.30||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   30

प्रसादपूर्विका एव पशोस्सर्वत्र सिद्धयः ॥ स एव साधनैरन्ते सर्वैरपि च साध्यते ॥ ७.१,३.३१॥
prasādapūrvikā eva paśossarvatra siddhayaḥ || sa eva sādhanairante sarvairapi ca sādhyate || 7.1,3.31||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   31

प्रसादसाधनं धर्मस्स च वेदेन दर्शितः ॥ तदभ्यासवशात्साम्यं पूर्वयोः पुण्यपापयोः ॥ ७.१,३.३२॥
prasādasādhanaṃ dharmassa ca vedena darśitaḥ || tadabhyāsavaśātsāmyaṃ pūrvayoḥ puṇyapāpayoḥ || 7.1,3.32||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   32

साम्यात्प्रसादसंपर्को धर्मस्यातिशयस्ततः ॥ धर्मातिशयमासाद्य पशोः पापपरिक्षयः ॥ ७.१,३.३३॥
sāmyātprasādasaṃparko dharmasyātiśayastataḥ || dharmātiśayamāsādya paśoḥ pāpaparikṣayaḥ || 7.1,3.33||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   33

एवं प्रक्षीणपापस्य बहुभिर्जन्मभिः क्रमात् ॥ सांबे सर्वेश्वरे भक्तिर्ज्ञानपूर्वा प्रजायते ॥ ७.१,३.३४॥
evaṃ prakṣīṇapāpasya bahubhirjanmabhiḥ kramāt || sāṃbe sarveśvare bhaktirjñānapūrvā prajāyate || 7.1,3.34||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   34

भावानुगुणमीशस्य प्रसादो व्यतिरिच्यते ॥ प्रसादात्कर्मसंत्यागः फलतो न स्वरूपतः ॥ ७.१,३.३५॥
bhāvānuguṇamīśasya prasādo vyatiricyate || prasādātkarmasaṃtyāgaḥ phalato na svarūpataḥ || 7.1,3.35||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   35

तस्मात्कर्मफलत्यागाच्छिवधर्मान्वयः शुभः ॥ स च गुर्वनपेक्षश्च तदपेक्ष इति द्विधा ॥ ७.१,३.३६॥
tasmātkarmaphalatyāgācchivadharmānvayaḥ śubhaḥ || sa ca gurvanapekṣaśca tadapekṣa iti dvidhā || 7.1,3.36||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   36

तत्रानपेक्षात्सापेक्षो मुख्यः शतगुणाधिकः ॥ शिवधर्मान्वयस्यास्य शिवज्ञानसमन्वयः ॥ ७.१,३.३७॥
tatrānapekṣātsāpekṣo mukhyaḥ śataguṇādhikaḥ || śivadharmānvayasyāsya śivajñānasamanvayaḥ || 7.1,3.37||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   37

ज्ञनान्वयवशात्पुंसः संसारे दोषदर्शनम् ॥ ततो विषयवैराग्यं वैराग्याद्भावसाधनम् ॥ ७.१,३.३८॥
jñanānvayavaśātpuṃsaḥ saṃsāre doṣadarśanam || tato viṣayavairāgyaṃ vairāgyādbhāvasādhanam || 7.1,3.38||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   38

भावसिद्ध्युपपन्नस्य ध्याने निष्ठा न कर्मणि ॥ ज्ञानध्यानाभियुक्तस्य पुंसो योगः प्रवर्तते ॥ ७.१,३.३९॥
bhāvasiddhyupapannasya dhyāne niṣṭhā na karmaṇi || jñānadhyānābhiyuktasya puṃso yogaḥ pravartate || 7.1,3.39||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   39

योगेन तु परा भक्तिः प्रसादस्तदनंतरम् ॥ प्रसादान्मुच्यते जंतुर्मुक्तः शिवसमो भवेत् ॥ ७.१,३.४०॥
yogena tu parā bhaktiḥ prasādastadanaṃtaram || prasādānmucyate jaṃturmuktaḥ śivasamo bhavet || 7.1,3.40||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   40

अनुग्रहप्रकारस्य क्रमो ऽयमविवक्षितः ॥ यादृशी योग्यता पुंसस्तस्य तादृगनुग्रहः ॥ ७.१,३.४१॥
anugrahaprakārasya kramo 'yamavivakṣitaḥ || yādṛśī yogyatā puṃsastasya tādṛganugrahaḥ || 7.1,3.41||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   41

गर्भस्थो मुच्यते कश्चिज्जायमानस्तथापरः ॥ बालो वा तरुणो वाथ वृद्धो वा मुच्यते परः ॥ ७.१,३.४२॥
garbhastho mucyate kaścijjāyamānastathāparaḥ || bālo vā taruṇo vātha vṛddho vā mucyate paraḥ || 7.1,3.42||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   42

तिर्यग्योनिगतः कश्चिन्मुच्यते नारको ऽपरः ॥ अपरस्तु पदं प्राप्तो मुच्यते स्वपदक्षये ॥ ७.१,३.४३॥
tiryagyonigataḥ kaścinmucyate nārako 'paraḥ || aparastu padaṃ prāpto mucyate svapadakṣaye || 7.1,3.43||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   43

कश्चित्क्षीणपदो भूत्वा पुनरावर्त्य मुच्यते ॥ कश्चिदध्वगतस्तस्मिन् स्थित्वास्थित्वा विमुच्यते ॥ ७.१,३.४४॥
kaścitkṣīṇapado bhūtvā punarāvartya mucyate || kaścidadhvagatastasmin sthitvāsthitvā vimucyate || 7.1,3.44||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   44

तस्मान्नैकप्रकारेण नराणां मुक्तिरिष्यते ॥ ज्ञानभावानुरूपेण प्रसादेनैव निर्वृतिः ॥ ७.१,३.४५॥
tasmānnaikaprakāreṇa narāṇāṃ muktiriṣyate || jñānabhāvānurūpeṇa prasādenaiva nirvṛtiḥ || 7.1,3.45||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   45

तस्मादस्य प्रसादार्थं वाङ्मनोदोषवर्जिताः ॥ ध्यायंतश्शिवमेवैकं सदारतनयाग्नयः ॥ ७.१,३.४६॥
tasmādasya prasādārthaṃ vāṅmanodoṣavarjitāḥ || dhyāyaṃtaśśivamevaikaṃ sadāratanayāgnayaḥ || 7.1,3.46||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   46

तन्निष्ठास्तत्परास्सर्वे तद्युक्तास्तदुपाश्रयाः ॥ सर्वक्रियाः प्रकुर्वाणास्तमेव मनसागताः ॥ ७.१,३.४७॥
tanniṣṭhāstatparāssarve tadyuktāstadupāśrayāḥ || sarvakriyāḥ prakurvāṇāstameva manasāgatāḥ || 7.1,3.47||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   47

दीर्घसूत्रसमारब्धं दिव्यवर्षसहस्रकम् ॥ सत्रांते मंत्रयोगेन वायुस्तत्र गमिष्यति ॥ ७.१,३.४८॥
dīrghasūtrasamārabdhaṃ divyavarṣasahasrakam || satrāṃte maṃtrayogena vāyustatra gamiṣyati || 7.1,3.48||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   48

स एव भवतः श्रेयः सोपायं कथयिष्यति ॥ ततो वाराणसी पुण्या पुरी परमशोभना ॥ ७.१,३.४९॥
sa eva bhavataḥ śreyaḥ sopāyaṃ kathayiṣyati || tato vārāṇasī puṇyā purī paramaśobhanā || 7.1,3.49||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   49

गंतव्या यत्र विश्वेशो देव्या सह पिनाकधृक् ॥ सदा विहरति श्रीमान् भक्तानुग्रहकारणात् ॥ ७.१,३.५०॥
gaṃtavyā yatra viśveśo devyā saha pinākadhṛk || sadā viharati śrīmān bhaktānugrahakāraṇāt || 7.1,3.50||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   50

तत्राश्चर्यं महद्दृष्ट्वा मत्समीपं गमिष्यथ ॥ ततो वः कथयिष्यामि मोक्षोपाय द्विजोत्तमाः ॥ ७.१,३.५१॥
tatrāścaryaṃ mahaddṛṣṭvā matsamīpaṃ gamiṣyatha || tato vaḥ kathayiṣyāmi mokṣopāya dvijottamāḥ || 7.1,3.51||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   51

येनैकजन्मना मुक्तिर्युष्मत्करतले स्थिता ॥ अनेकजन्मसंसारबंधनिर्मोक्षकारिणी ॥ ७.१,३.५२॥
yenaikajanmanā muktiryuṣmatkaratale sthitā || anekajanmasaṃsārabaṃdhanirmokṣakāriṇī || 7.1,3.52||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   52

एतन्मनोमयं चक्रं मया सृष्टं विसृज्यते ॥ यत्रास्य शीर्यते नेमिः स देशस्तपसश्शुभः ॥ ७.१,३.५३॥
etanmanomayaṃ cakraṃ mayā sṛṣṭaṃ visṛjyate || yatrāsya śīryate nemiḥ sa deśastapasaśśubhaḥ || 7.1,3.53||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   53

इत्युक्त्वा सूर्यसंकाशं चक्रं दृष्ट्वा मनोमयम् ॥ प्रणिपत्य महादेवं विससर्ज पितामहः ॥ ७.१,३.५४॥
ityuktvā sūryasaṃkāśaṃ cakraṃ dṛṣṭvā manomayam || praṇipatya mahādevaṃ visasarja pitāmahaḥ || 7.1,3.54||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   54

ते ऽपि हृष्टतरा विप्राः प्रणम्य जगतां प्रभुम् ॥ प्रययुस्तस्य चक्रस्य यत्र नेमिरशीर्यत ॥ ७.१,३.५५॥
te 'pi hṛṣṭatarā viprāḥ praṇamya jagatāṃ prabhum || prayayustasya cakrasya yatra nemiraśīryata || 7.1,3.55||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   55

चक्रं तदपि संक्षिप्तं श्लक्ष्णं चारुशिलातले ॥ विमलस्वादुपानीये निजपात वने क्वचित् ॥ ७.१,३.५६॥
cakraṃ tadapi saṃkṣiptaṃ ślakṣṇaṃ cāruśilātale || vimalasvādupānīye nijapāta vane kvacit || 7.1,3.56||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   56

तद्वनं तेन विख्यातं नैमिषं मुनिपूजितम् ॥ अनेकयक्षगंधर्वविद्याधरसमाकुलम् ॥ ७.१,३.५७॥
tadvanaṃ tena vikhyātaṃ naimiṣaṃ munipūjitam || anekayakṣagaṃdharvavidyādharasamākulam || 7.1,3.57||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   57

अष्टादश समुद्रस्य द्वीपानश्नन्पुरूरवाः ॥ विलासवशमुर्वश्या यातो दैवेन चोदितः ॥ ७.१,३.५८॥
aṣṭādaśa samudrasya dvīpānaśnanpurūravāḥ || vilāsavaśamurvaśyā yāto daivena coditaḥ || 7.1,3.58||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   58

अक्रमेण हरन्मोहाद्यज्ञवाटं हिरण्मयम् ॥ मुनिभिर्यत्र संक्रुद्धैः कुशवज्रैर्निपातितः ॥ ७.१,३.५९॥
akrameṇa haranmohādyajñavāṭaṃ hiraṇmayam || munibhiryatra saṃkruddhaiḥ kuśavajrairnipātitaḥ || 7.1,3.59||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   59

विश्वं सिसृक्षमाणा वै यत्र विश्वसृजः पुरा ॥ सत्रमारेभिरे दिव्यं ब्रह्मज्ञा गार्हपत्यगाः ॥ ७.१,३.६०॥
viśvaṃ sisṛkṣamāṇā vai yatra viśvasṛjaḥ purā || satramārebhire divyaṃ brahmajñā gārhapatyagāḥ || 7.1,3.60||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   60

ऋषिभिर्यत्र विद्वद्भिः शब्दार्थन्यायकोविदैः ॥ शक्तिप्रज्ञाक्रियायोगैर्विधिरासीदनुष्ठितः ॥ ७.१,३.६१॥
ṛṣibhiryatra vidvadbhiḥ śabdārthanyāyakovidaiḥ || śaktiprajñākriyāyogairvidhirāsīdanuṣṭhitaḥ || 7.1,3.61||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   61

यत्र वेदविदो नित्यं वेदवादबहिष्कृतान् ॥ वादजल्पबलैर्घ्नंति वचोभिरतिवादिनः ॥ ७.१,३.६२॥
yatra vedavido nityaṃ vedavādabahiṣkṛtān || vādajalpabalairghnaṃti vacobhirativādinaḥ || 7.1,3.62||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   62

स्फटिकमयमहीभृत्पादजाभ्यश्शिलाभ्यः प्रसरदमृतकल्पस्स्वच्छपानीयरम्यम् ॥ अतिरसफलवृक्षप्रायमव्यालसत्त्वं तपस उचितमासीन्नैमिषं तन्मुनीनाम् ॥ ७.१,३.६३॥
sphaṭikamayamahībhṛtpādajābhyaśśilābhyaḥ prasaradamṛtakalpassvacchapānīyaramyam || atirasaphalavṛkṣaprāyamavyālasattvaṃ tapasa ucitamāsīnnaimiṣaṃ tanmunīnām || 7.1,3.63||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   63

इति श्रीशिवमहापुराणे सप्तम्यां वायवीयसंहितायां पूर्वखण्डे नैमिषोपाख्यानं नाम तृतीयो ऽध्यायः॥
iti śrīśivamahāpurāṇe saptamyāṃ vāyavīyasaṃhitāyāṃ pūrvakhaṇḍe naimiṣopākhyānaṃ nāma tṛtīyo 'dhyāyaḥ||

Samhita : 11

Adhyaya :   3

Shloka :   64

ॐ श्री परमात्मने नमः

Add to Playlist

Practice Later

No Playlist Found

Create a Verse Post


namo namaḥ!

भाषा चुने (Choose Language)

Gyaandweep Gyaandweep

namo namaḥ!

Sign Up to practice more than 60 Vedic Scriptures and 100 of chants, one verse at a time.

Login to track your learning and teaching progress.


Sign In