Gyaandweep | Shiva Purana Vayaviya Samhita

Shloka 1

उपमन्युरुवाच॥

अथैवं संस्कृतं शिष्यं कृतपाशुपतव्रतम् ॥ आचार्यत्वे ऽभिषिंचेत तद्योगत्वेन चान्यथा ॥ ७.२,२०.१॥

athaivaṃ saṃskṛtaṃ śiṣyaṃ kṛtapāśupatavratam .. ācāryatve 'bhiṣiṃceta tadyogatvena cānyathā .. 7.2,20.1..

Shloka 2

मण्डलं पूर्ववत्कृत्त्वा संपूज्य परमेश्वरम् ॥ स्थापयत्पञ्चकलशान्दिक्षु मध्ये च पूर्ववत् ॥ ७.२,२०.२॥

maṇḍalaṃ pūrvavatkṛttvā saṃpūjya parameśvaram .. sthāpayatpañcakalaśāndikṣu madhye ca pūrvavat .. 7.2,20.2..

Shloka 3

निवृत्तिं पुरतो न्यस्य प्रतिष्ठां पश्चिमे घटे ॥ विद्यां दक्षिणतः शांतिमुत्तरे मध्यतः पराम् ॥ ७.२,२०.३॥

nivṛttiṃ purato nyasya pratiṣṭhāṃ paścime ghaṭe .. vidyāṃ dakṣiṇataḥ śāṃtimuttare madhyataḥ parām .. 7.2,20.3..

Shloka 4

कृत्वा रक्षादिकं तत्र बद्ध्वा मुद्रां च धैनवीम् ॥ अभिमंत्र्य घटान्हुत्वा पूर्णांतं च यथा पुरा ॥ ७.२,२०.४॥

kṛtvā rakṣādikaṃ tatra baddhvā mudrāṃ ca dhainavīm .. abhimaṃtrya ghaṭānhutvā pūrṇāṃtaṃ ca yathā purā .. 7.2,20.4..

Shloka 5

प्रवेश्य मंडले शिष्यमनुष्णीषं च देशिकः ॥ तर्पणाद्यं तु मंत्राणां कुर्यात्पूर्वावसानकम् ॥ ७.२,२०.५॥

praveśya maṃḍale śiṣyamanuṣṇīṣaṃ ca deśikaḥ .. tarpaṇādyaṃ tu maṃtrāṇāṃ kuryātpūrvāvasānakam .. 7.2,20.5..

Shloka 6

ततः संपूज्य देवेशमनुज्ञाप्य च पूर्ववत् ॥ अभिषेकाय तं शिष्यमासनं त्वधिरोहयेत् ॥ ७.२,२०.६॥

tataḥ saṃpūjya deveśamanujñāpya ca pūrvavat .. abhiṣekāya taṃ śiṣyamāsanaṃ tvadhirohayet .. 7.2,20.6..

Shloka 7

सकलीकृत्य तं पश्चात्कलापञ्चकरूपिणम् ॥ न्यस्तमंत्रतनुं बद्ध्वा शिवं शिष्यं समर्पयेत् ॥ ७.२,२०.७॥

sakalīkṛtya taṃ paścātkalāpañcakarūpiṇam .. nyastamaṃtratanuṃ baddhvā śivaṃ śiṣyaṃ samarpayet .. 7.2,20.7..

Shloka 8

ततो निवृत्तिकुंभादिघटानुद्धृत्य वै क्रमात् ॥ मध्यमान्ताच्छिवेनैव शिष्यं तमभिषेचयत् ॥ ७.२,२०.८॥

tato nivṛttikuṃbhādighaṭānuddhṛtya vai kramāt .. madhyamāntācchivenaiva śiṣyaṃ tamabhiṣecayat .. 7.2,20.8..

Shloka 9

शिवहस्तं समर्प्याथ शिशोः शिरसि देशिकः ॥ शिवभावसमापन्नः शिवाचार्यं तमादिशेत् ॥ ७.२,२०.९॥

śivahastaṃ samarpyātha śiśoḥ śirasi deśikaḥ .. śivabhāvasamāpannaḥ śivācāryaṃ tamādiśet .. 7.2,20.9..

Shloka 10

अथालंकृत्य तं देवमाराध्य शिवमण्डले ॥ शतमष्टोत्तरं हुत्वा दद्यात्पूर्णाहुतिं ततः ॥ ७.२,२०.१०॥

athālaṃkṛtya taṃ devamārādhya śivamaṇḍale .. śatamaṣṭottaraṃ hutvā dadyātpūrṇāhutiṃ tataḥ .. 7.2,20.10..

Shloka 11

पुनः सम्पूज्य देवेशं प्रणम्य भुवि दंडवत् ॥ शिरस्यंजलिमाधाय शिवं विज्ञापयेद्गुरुः ॥ ७.२,२०.११॥

punaḥ sampūjya deveśaṃ praṇamya bhuvi daṃḍavat .. śirasyaṃjalimādhāya śivaṃ vijñāpayedguruḥ .. 7.2,20.11..

Shloka 12

भगवंस्त्वत्प्रसादेन देशिको.यं मया कृतः ॥ अनुगृह्य त्वया देव दिव्याज्ञास्मै प्रदीयताम् ॥ ७.२,२०.१२॥

bhagavaṃstvatprasādena deśiko.yaṃ mayā kṛtaḥ .. anugṛhya tvayā deva divyājñāsmai pradīyatām .. 7.2,20.12..

Shloka 13

एवं विज्ञाप्य शिष्येण सह भूयः प्रणम्य च ॥ शिवं शिवागमं दिव्यं पूजयेच्छिववद्गुरुः ॥ ७.२,२०.१३॥

evaṃ vijñāpya śiṣyeṇa saha bhūyaḥ praṇamya ca .. śivaṃ śivāgamaṃ divyaṃ pūjayecchivavadguruḥ .. 7.2,20.13..

Shloka 14

पुनः शिवमनुज्ञाप्य शिवज्ञानस्य पुस्तकम् ॥ उभाभ्यामथ पाणिभ्यां दद्याच्छिष्याय देशिकः ॥ ७.२,२०.१४॥

punaḥ śivamanujñāpya śivajñānasya pustakam .. ubhābhyāmatha pāṇibhyāṃ dadyācchiṣyāya deśikaḥ .. 7.2,20.14..

Shloka 15

स ताम्मूर्ध्नि समाधाय विद्यां विद्यासनोपरि ॥ अधिरोप्य यथान्यायमभिवंद्य समर्चयेत् ॥ ७.२,२०.१५॥

sa tāmmūrdhni samādhāya vidyāṃ vidyāsanopari .. adhiropya yathānyāyamabhivaṃdya samarcayet .. 7.2,20.15..

Shloka 16

अथ तस्मै गुरुर्दद्याद्राजोपकरणान्यपि ॥ आचार्यपदवीं प्राप्तो राज्यं चापि यतो ऽर्हति ॥ ७.२,२०.१६॥

atha tasmai gururdadyādrājopakaraṇānyapi .. ācāryapadavīṃ prāpto rājyaṃ cāpi yato 'rhati .. 7.2,20.16..

Shloka 17

अथानुशासनं कुर्यात्पूर्वैराचरितं यथा ॥ यथा च शिवशास्त्रोक्तं यथा लोकेषु पूज्यते ॥ ७.२,२०.१७॥

athānuśāsanaṃ kuryātpūrvairācaritaṃ yathā .. yathā ca śivaśāstroktaṃ yathā lokeṣu pūjyate .. 7.2,20.17..

Shloka 18

शिष्यान्परिक्ष्य यत्नेन शिवशास्त्रोक्तलक्षणैः ॥ संस्कृत्य च शिवज्ञानं तेभ्यो दद्याच्च देशिकः ॥ ७.२,२०.१८॥

śiṣyānparikṣya yatnena śivaśāstroktalakṣaṇaiḥ .. saṃskṛtya ca śivajñānaṃ tebhyo dadyācca deśikaḥ .. 7.2,20.18..

Shloka 19

एवं सर्वमनायासं शौचं क्षांतिं दयां तथा ॥ अस्पृहामप्यसूयां च यत्नेन च विभावयेत् ॥ ७.२,२०.१९॥

evaṃ sarvamanāyāsaṃ śaucaṃ kṣāṃtiṃ dayāṃ tathā .. aspṛhāmapyasūyāṃ ca yatnena ca vibhāvayet .. 7.2,20.19..

Shloka 20

इत्थमादिश्य तं शिष्यं शिवमुद्वास्य मंडलात् ॥ शिवकुंभानलादींश्च सदस्यानपि पूजयेत् ॥ ७.२,२०.२०॥

itthamādiśya taṃ śiṣyaṃ śivamudvāsya maṃḍalāt .. śivakuṃbhānalādīṃśca sadasyānapi pūjayet .. 7.2,20.20..

Shloka 21

युगपद्वाथ संस्कारान्कुर्वीत सगणो गुरुः ॥ तत्र यत्र द्वयं वापि प्रयोगस्योपदिश्यते ॥ ७.२,२०.२१॥

yugapadvātha saṃskārānkurvīta sagaṇo guruḥ .. tatra yatra dvayaṃ vāpi prayogasyopadiśyate .. 7.2,20.21..

Shloka 22

तदादावेव कलशान्कल्पयेदध्वशुद्धिवत् ॥ कृत्वा समयसंस्कारमभिषेकं विनाखिलम् ॥ ७.२,२०.२२॥

tadādāveva kalaśānkalpayedadhvaśuddhivat .. kṛtvā samayasaṃskāramabhiṣekaṃ vinākhilam .. 7.2,20.22..

Shloka 23

समभ्यर्च्य शिवं भूयः कृत्वा चाध्वविशोधनम् ॥ तस्मिन्परिसमाप्ते तु पुनर्देवं प्रपूजयेत् ॥ ७.२,२०.२३॥

samabhyarcya śivaṃ bhūyaḥ kṛtvā cādhvaviśodhanam .. tasminparisamāpte tu punardevaṃ prapūjayet .. 7.2,20.23..

Shloka 24

हुत्वा मंत्रन्तु संतर्प्य संदीप्याशास्य चेश्वरम् ॥ समर्प्य मंत्रं शिष्यस्य पाणौ शेषं समापयेत् ॥ ७.२,२०.२४॥

hutvā maṃtrantu saṃtarpya saṃdīpyāśāsya ceśvaram .. samarpya maṃtraṃ śiṣyasya pāṇau śeṣaṃ samāpayet .. 7.2,20.24..

Shloka 25

अथवा मंत्रसंस्कारमनुचिंत्याखिलं क्रमात् ॥ अध्वशुद्धिं गुरुः कुर्यादभिषेकावसानिकम् ॥ ७.२,२०.२५॥

athavā maṃtrasaṃskāramanuciṃtyākhilaṃ kramāt .. adhvaśuddhiṃ guruḥ kuryādabhiṣekāvasānikam .. 7.2,20.25..

Shloka 26

तत्र यः शान्त्यतीतादिकलासु विहितो विधिः ॥ स सर्वो ऽपि विधातव्यस्तत्त्वत्रयविशोधने ॥ ७.२,२०.२६॥

tatra yaḥ śāntyatītādikalāsu vihito vidhiḥ .. sa sarvo 'pi vidhātavyastattvatrayaviśodhane .. 7.2,20.26..

Shloka 27

शिवविद्यात्मतत्त्वाख्यं तत्त्वत्रयमुदाहृतम् ॥ शक्तौ शिवस्ततो विद्यात्तस्यास्त्वात्मा समुद्बभौ ॥ ७.२,२०.२७॥

śivavidyātmatattvākhyaṃ tattvatrayamudāhṛtam .. śaktau śivastato vidyāttasyāstvātmā samudbabhau .. 7.2,20.27..

Shloka 28

शिवेन शांत्यतीताध्वा व्याप्तस्तदपरः परः ॥ विद्यया परिशिष्टो ऽध्वा ह्यात्मना निखिलः क्रमात् ॥ ७.२,२०.२८॥

śivena śāṃtyatītādhvā vyāptastadaparaḥ paraḥ .. vidyayā pariśiṣṭo 'dhvā hyātmanā nikhilaḥ kramāt .. 7.2,20.28..

Shloka 29

दुर्लभं शांभवं मत्वा मंत्रमूलं मनीषिणः ॥ शाक्तं शंसीत संस्कारं शिवशास्त्रार्थपारगाः ॥ ७.२,२०.२९॥

durlabhaṃ śāṃbhavaṃ matvā maṃtramūlaṃ manīṣiṇaḥ .. śāktaṃ śaṃsīta saṃskāraṃ śivaśāstrārthapāragāḥ .. 7.2,20.29..

Shloka 30

इति ते सर्वमाख्यातं संस्काराख्यस्य कर्मणः ॥ चातुर्विध्यमिदं कृष्ण किं भूय श्रोतुमिच्छसि ॥ ७.२,२०.३०॥

iti te sarvamākhyātaṃ saṃskārākhyasya karmaṇaḥ .. cāturvidhyamidaṃ kṛṣṇa kiṃ bhūya śrotumicchasi .. 7.2,20.30..

Shloka 31

इति श्रीशिवमहापुराणे सप्तम्यां वायवीयसंहितायामुत्तरखण्डे विशेषादिसंस्कृतिर्नाम विंशो ऽध्यायः॥

iti śrīśivamahāpurāṇe saptamyāṃ vāyavīyasaṃhitāyāmuttarakhaṇḍe viśeṣādisaṃskṛtirnāma viṃśo 'dhyāyaḥ..