Gyaandweep | Shiva Purana Vayaviya Samhita

Shloka 1

उपमन्युरुवाच॥

अतः परं प्रवक्ष्यामि शिवाश्रमनिषेविणाम् ॥ शिवशास्त्रोक्तमार्गेण नैमित्तिकविधिक्रमम् ॥ ७.२,२८.१॥

ataḥ paraṃ pravakṣyāmi śivāśramaniṣeviṇām .. śivaśāstroktamārgeṇa naimittikavidhikramam .. 7.2,28.1..

Shloka 2

सर्वेष्वपि च मासेषु पक्षयोरुभयोरपि ॥ अष्टाभ्यां च चतुर्दश्यां तथा पर्वाणि च क्रमात् ॥ ७.२,२८.२॥

sarveṣvapi ca māseṣu pakṣayorubhayorapi .. aṣṭābhyāṃ ca caturdaśyāṃ tathā parvāṇi ca kramāt .. 7.2,28.2..

Shloka 3

अयने विषुवे चैव ग्रहणेषु विशेषतः ॥ कर्तव्या महती पूजा ह्यधिका वापि शक्तितः ॥ ७.२,२८.३॥

ayane viṣuve caiva grahaṇeṣu viśeṣataḥ .. kartavyā mahatī pūjā hyadhikā vāpi śaktitaḥ .. 7.2,28.3..

Shloka 4

मासिमासि यथान्यायं ब्रह्मकूर्चं प्रसाध्य तु ॥ स्नापयित्वा शिवं तेन पिबेच्छेषमुपोषितः ॥ ७.२,२८.४॥

māsimāsi yathānyāyaṃ brahmakūrcaṃ prasādhya tu .. snāpayitvā śivaṃ tena pibeccheṣamupoṣitaḥ .. 7.2,28.4..

Shloka 5

ब्रह्महत्यादिदोषाणामतीव महतामपि ॥ निष्कृतिर्ब्रह्मकूर्चस्य पानान्नान्या विशिष्यते ॥ ७.२,२८.५॥

brahmahatyādidoṣāṇāmatīva mahatāmapi .. niṣkṛtirbrahmakūrcasya pānānnānyā viśiṣyate .. 7.2,28.5..

Shloka 6

पौषे पुष्यनक्षत्रे कुर्यान्नीराजनं विभोः ॥ माघे मघाख्ये नक्षत्रे प्रदद्याद्घृतकंबलम् ॥ ७.२,२८.६॥

pauṣe puṣyanakṣatre kuryānnīrājanaṃ vibhoḥ .. māghe maghākhye nakṣatre pradadyādghṛtakaṃbalam .. 7.2,28.6..

Shloka 7

फाल्गुने चोत्तरान्ते वै प्रारभेत महोत्सवम् ॥ चैत्रे चित्रापौर्णमास्यां दोलां कुर्याद्यथाविधि ॥ ७.२,२८.७॥

phālgune cottarānte vai prārabheta mahotsavam .. caitre citrāpaurṇamāsyāṃ dolāṃ kuryādyathāvidhi .. 7.2,28.7..

Shloka 8

वैशाख्यां तु विशाखायां कुर्यात्पुष्पमहालयम् ॥ ज्येष्ठे मूलाख्यनक्षत्रे शीतकुम्भं प्रदापयेत् ॥ ७.२,२८.८॥

vaiśākhyāṃ tu viśākhāyāṃ kuryātpuṣpamahālayam .. jyeṣṭhe mūlākhyanakṣatre śītakumbhaṃ pradāpayet .. 7.2,28.8..

Shloka 9

आषाढे चोत्तराषाढे पवित्रारोपणं तथा ॥ श्रावणे प्राकृतान्यापि मण्डलानि प्रकल्पयेत् ॥ ७.२,२८.९॥

āṣāḍhe cottarāṣāḍhe pavitrāropaṇaṃ tathā .. śrāvaṇe prākṛtānyāpi maṇḍalāni prakalpayet .. 7.2,28.9..

Shloka 10

श्रविष्ठाख्ये तु नक्षत्रे प्रौष्ठपद्यां ततः परम् ॥ प्रोक्षयेच्च जलक्रीडां पूर्वाषाढाश्रये दिने ॥ ७.२,२८.१०॥

śraviṣṭhākhye tu nakṣatre prauṣṭhapadyāṃ tataḥ param .. prokṣayecca jalakrīḍāṃ pūrvāṣāḍhāśraye dine .. 7.2,28.10..

Shloka 11

आश्वयुज्यां ततो दद्यात्पायसं च नवोदनम् ॥ अग्निकार्यं च तेनैव कुर्याच्छतभिषग्दिने ॥ ७.२,२८.११॥

āśvayujyāṃ tato dadyātpāyasaṃ ca navodanam .. agnikāryaṃ ca tenaiva kuryācchatabhiṣagdine .. 7.2,28.11..

Shloka 12

कार्तिक्यां कृतिकायोगे दद्याद्दीपसहस्रकम् ॥ मार्गशीर्षे तथार्द्रायां घृतेन स्नापयेच्छिवम् ॥ ७.२,२८.१२॥

kārtikyāṃ kṛtikāyoge dadyāddīpasahasrakam .. mārgaśīrṣe tathārdrāyāṃ ghṛtena snāpayecchivam .. 7.2,28.12..

Shloka 13

अशक्तस्तेषु कालेषु कुर्यादुत्सवमेव वा ॥ आस्थानं वा महापूजामधिकं वा समर्चनम् ॥ ७.२,२८.१३॥

aśaktasteṣu kāleṣu kuryādutsavameva vā .. āsthānaṃ vā mahāpūjāmadhikaṃ vā samarcanam .. 7.2,28.13..

Shloka 14

आवृत्ते ऽपि च कल्याणे प्रशस्तेष्वपि कर्मसु ॥ दौर्मनस्ये दुराचारे दुःस्वप्ने दुष्टदर्शने ॥ ७.२,२८.१४॥

āvṛtte 'pi ca kalyāṇe praśasteṣvapi karmasu .. daurmanasye durācāre duḥsvapne duṣṭadarśane .. 7.2,28.14..

Shloka 15

उत्पाते वाशुभेन्यस्मिन्रोगे वा प्रबले ऽथ वा ॥ स्नानपूजाजपध्यानहोमदानादिकाः क्रियः ॥ ७.२,२८.१५॥

utpāte vāśubhenyasminroge vā prabale 'tha vā .. snānapūjājapadhyānahomadānādikāḥ kriyaḥ .. 7.2,28.15..

Shloka 16

निर्मितानुगुणाः कार्याः पुरश्चरणपूर्विकाः ॥ शिवानले च विहते पुनस्सन्धानमाचरेत् ॥ ७.२,२८.१६॥

nirmitānuguṇāḥ kāryāḥ puraścaraṇapūrvikāḥ .. śivānale ca vihate punassandhānamācaret .. 7.2,28.16..

Shloka 17

य एवं शर्वधर्मिष्ठो वर्तते नित्यमुद्यतः ॥ तस्यैकजन्मना मुक्तिं प्रयच्छति महेश्वरः ॥ ७.२,२८.१७॥

ya evaṃ śarvadharmiṣṭho vartate nityamudyataḥ .. tasyaikajanmanā muktiṃ prayacchati maheśvaraḥ .. 7.2,28.17..

Shloka 18

एतद्यथोत्तरं कुर्यान्नित्यनैमित्तिकेषु यः ॥ दिव्यं श्रीकंठनाथस्य स्थानमाद्यं स गच्छति ॥ ७.२,२८.१८॥

etadyathottaraṃ kuryānnityanaimittikeṣu yaḥ .. divyaṃ śrīkaṃṭhanāthasya sthānamādyaṃ sa gacchati .. 7.2,28.18..

Shloka 19

तत्र भुक्त्वा महाभोगान्कल्पकोटिशतन्नरः ॥ कालांतरेच्युतस्तस्मादौमं कौमारमेव च ॥ ७.२,२८.१९॥

tatra bhuktvā mahābhogānkalpakoṭiśatannaraḥ .. kālāṃtarecyutastasmādaumaṃ kaumārameva ca .. 7.2,28.19..

Shloka 20

संप्राप्य वैष्णवं ब्राह्मं रुद्रलोकं विशेषतः ॥ तत्रोषित्वा चिरं कालं भुक्त्वा भोगान्यथोदितान् ॥ ७.२,२८.२०॥

saṃprāpya vaiṣṇavaṃ brāhmaṃ rudralokaṃ viśeṣataḥ .. tatroṣitvā ciraṃ kālaṃ bhuktvā bhogānyathoditān .. 7.2,28.20..

Shloka 21

पुनश्चोर्ध्वं गतस्तस्मादतीत्य स्थानपञ्चकम् ॥ श्रीकण्ठाज्ज्ञानमासाद्य तस्माच्छैवपुरं व्रजेत् ॥ ७.२,२८.२१॥

punaścordhvaṃ gatastasmādatītya sthānapañcakam .. śrīkaṇṭhājjñānamāsādya tasmācchaivapuraṃ vrajet .. 7.2,28.21..

Shloka 22

अर्धचर्यारतश्चापि द्विरावृत्त्यैवमेव तु ॥ पश्चाज्ज्ञानं समासाद्य शिवसायुज्यमाप्नुयात् ॥ ७.२,२८.२२॥

ardhacaryārataścāpi dvirāvṛttyaivameva tu .. paścājjñānaṃ samāsādya śivasāyujyamāpnuyāt .. 7.2,28.22..

Shloka 23

अर्धार्धचरितो यस्तु देही देहक्षयात्परम् ॥ अंडांतं वोर्ध्वमव्यक्तमतीत्य भुवनद्वयम् ॥ ७.२,२८.२३॥

ardhārdhacarito yastu dehī dehakṣayātparam .. aṃḍāṃtaṃ vordhvamavyaktamatītya bhuvanadvayam .. 7.2,28.23..

Shloka 24

संप्राप्य पौरुषं रौद्रस्थानमद्रीन्द्रजापतेः ॥ अनेकयुगसाहस्रं भुक्त्वा भोगाननेकधा ॥ ७.२,२८.२४॥

saṃprāpya pauruṣaṃ raudrasthānamadrīndrajāpateḥ .. anekayugasāhasraṃ bhuktvā bhogānanekadhā .. 7.2,28.24..

Shloka 25

पुण्यक्षये क्षितिं प्राप्य कुले महति जायते ॥ तत्रापि पूर्वसंस्कारवशेन स महाद्युतिः ॥ ७.२,२८.२५॥

puṇyakṣaye kṣitiṃ prāpya kule mahati jāyate .. tatrāpi pūrvasaṃskāravaśena sa mahādyutiḥ .. 7.2,28.25..

Shloka 26

पशुधर्मान्परित्यज्य शिवधर्मरतो भवेत् ॥ तद्धर्मगौरवादेव ध्यात्वा शिवपुरं व्रजेत् ॥ ७.२,२८.२६॥

paśudharmānparityajya śivadharmarato bhavet .. taddharmagauravādeva dhyātvā śivapuraṃ vrajet .. 7.2,28.26..

Shloka 27

भोगांश्च विविधान्भुक्त्वा विद्येश्वरपदं व्रजेत् ॥ तत्र विद्येश्वरैस्सार्धं भुक्त्वा भोगान्बहून्क्रमात् ॥ ७.२,२८.२७॥

bhogāṃśca vividhānbhuktvā vidyeśvarapadaṃ vrajet .. tatra vidyeśvaraissārdhaṃ bhuktvā bhogānbahūnkramāt .. 7.2,28.27..

Shloka 28

अण्डस्यांतर्बहिर्वाथ सकृदावर्तते पुनः ॥ ततो लब्ध्वा शिवज्ञानं परां भक्तिमवाप्य च ॥ ७.२,२८.२८॥

aṇḍasyāṃtarbahirvātha sakṛdāvartate punaḥ .. tato labdhvā śivajñānaṃ parāṃ bhaktimavāpya ca .. 7.2,28.28..

Shloka 29

शिवसाधर्म्यमासाद्य न भूयो विनिवर्तते ॥ यश्चातीव शिवे भक्तो विषयासक्तचित्तवत् ॥ ७.२,२८.२९॥

śivasādharmyamāsādya na bhūyo vinivartate .. yaścātīva śive bhakto viṣayāsaktacittavat .. 7.2,28.29..

Shloka 30

शिवदर्मानसो कुर्वन्नकुर्वन्वापि मुच्यते ॥ एकावृत्तो द्विरावृत्तस्त्रिरावृत्तो निवर्तकः ॥ ७.२,२८.३०॥

śivadarmānaso kurvannakurvanvāpi mucyate .. ekāvṛtto dvirāvṛttastrirāvṛtto nivartakaḥ .. 7.2,28.30..

Shloka 31

न पुनश्चक्रवर्ती स्याच्छिवधर्माधिकारवान् ॥ तस्माच्च्छिवाश्रितो भूत्वा येन केनापि हेतुना ॥ ७.२,२८.३१॥

na punaścakravartī syācchivadharmādhikāravān .. tasmāccchivāśrito bhūtvā yena kenāpi hetunā .. 7.2,28.31..

Shloka 32

शिवधर्मे मतिं कुर्याच्छ्रेयसे चेत्कृतोद्यमः ॥ नात्र निर्बंधयिष्यामो वयं केचन केनचित् ॥ ७.२,२८.३२॥

śivadharme matiṃ kuryācchreyase cetkṛtodyamaḥ .. nātra nirbaṃdhayiṣyāmo vayaṃ kecana kenacit .. 7.2,28.32..

Shloka 33

निर्बन्धेभ्यो ऽतिवादेभ्यः प्रकृत्यैतन्न रोचते ॥ रोचते वा परेभ्यस्तु पुण्यसंस्कारगौरवात् ॥ ७.२,२८.३३॥

nirbandhebhyo 'tivādebhyaḥ prakṛtyaitanna rocate .. rocate vā parebhyastu puṇyasaṃskāragauravāt .. 7.2,28.33..

Shloka 34

संसारकारणं येषां न प्ररोढुमलं भवेत् ॥ प्रकृत्यनुगुणं तस्माद्विमृश्यैतदशेषतः ॥ ७.२,२८.३४॥

saṃsārakāraṇaṃ yeṣāṃ na praroḍhumalaṃ bhavet .. prakṛtyanuguṇaṃ tasmādvimṛśyaitadaśeṣataḥ .. 7.2,28.34..

Shloka 35

शिवधर्मे ऽधिकुर्वीत यदीच्छेच्छिवमात्मनः ॥ ७.२,२८.३५॥

śivadharme 'dhikurvīta yadīcchecchivamātmanaḥ .. 7.2,28.35..

Shloka 36

इति श्रीशिवमहापुराणे सप्तम्यां वायवीयसंहितायामुत्तरखण्डे नित्यनैमित्तिकविधिवर्णनं नामाष्टाविंशो ऽध्यायः॥

iti śrīśivamahāpurāṇe saptamyāṃ vāyavīyasaṃhitāyāmuttarakhaṇḍe nityanaimittikavidhivarṇanaṃ nāmāṣṭāviṃśo 'dhyāyaḥ..