ऋषय ऊचुः ।
सूत सूत चिरंजीव धन्यस्त्वं शिवभक्तिमान् ।। सम्यगुक्तस्त्वया लिंगमहिमा सत्फलप्रदः ।। १।।
sūta sūta ciraṃjīva dhanyastvaṃ śivabhaktimān || samyaguktastvayā liṃgamahimā satphalapradaḥ || 1||
यत्र पार्थिवमाहेशलिंगस्य महिमाधुना ।। सर्वोत्कृष्टश्च कथितो व्यासतो ब्रूहि तं पुनः ।। २।।
yatra pārthivamāheśaliṃgasya mahimādhunā || sarvotkṛṣṭaśca kathito vyāsato brūhi taṃ punaḥ || 2||
सूत उवाच ।
शृणुध्वमृषयः सर्वे सद्भक्त्या हरतो खिलाः ।। शिवपार्थिवलिंगस्य महिमा प्रोच्यते मया ।। ३।।
śṛṇudhvamṛṣayaḥ sarve sadbhaktyā harato khilāḥ || śivapārthivaliṃgasya mahimā procyate mayā || 3||
उक्तेष्वेतेषु लिंगेषु पार्थिवं लिंगमुत्तमम् ।। तस्य पूजनतो विप्रा बहवः सिद्धिमागताः ।। ४।।
ukteṣveteṣu liṃgeṣu pārthivaṃ liṃgamuttamam || tasya pūjanato viprā bahavaḥ siddhimāgatāḥ || 4||
हरिर्ब्रह्मा च ऋषयः सप्रजापतयस्तथा ।। संपूज्य पार्थिवं लिंगं प्रापुःसर्वेप्सितं द्विजाः ।। ५।।
harirbrahmā ca ṛṣayaḥ saprajāpatayastathā || saṃpūjya pārthivaṃ liṃgaṃ prāpuḥsarvepsitaṃ dvijāḥ || 5||
देवासुरमनुष्याश्च गंधर्वोरगराक्षसाः ।। अन्येपि बहवस्तं संपूज्य सिद्धिं गताः परम् ।। ६।।
devāsuramanuṣyāśca gaṃdharvoragarākṣasāḥ || anyepi bahavastaṃ saṃpūjya siddhiṃ gatāḥ param || 6||
कृते रत्नमयं लिंगं त्रेतायां हेमसंभवम् ।। द्वापरे पारदं श्रेष्ठं पार्थिवं तु कलौ युगे ।। ७।।
kṛte ratnamayaṃ liṃgaṃ tretāyāṃ hemasaṃbhavam || dvāpare pāradaṃ śreṣṭhaṃ pārthivaṃ tu kalau yuge || 7||
अष्टमूर्तिषु सर्वासु मूर्तिर्वै पार्थिवी वरा ।। अनन्यपूजिता विप्रास्तपस्तस्मान्महत्फलम् ।। ८।।
aṣṭamūrtiṣu sarvāsu mūrtirvai pārthivī varā || ananyapūjitā viprāstapastasmānmahatphalam || 8||
यथा सर्वेषु देवेषु ज्येष्ठः श्रेष्ठो महेश्वरः ।। एवं सर्वेषु लिंगेषु पार्थिवं श्रेष्टमुच्यते ।। ९।।
yathā sarveṣu deveṣu jyeṣṭhaḥ śreṣṭho maheśvaraḥ || evaṃ sarveṣu liṃgeṣu pārthivaṃ śreṣṭamucyate || 9||
यथा नदीषु सर्वासु ज्येष्ठा श्रेष्ठा सुरापगा ।। तथा सर्वेषु लिंगेषु पार्थिवं श्रेष्ठमुच्यते १.१९. ।। १०।।
yathā nadīṣu sarvāsu jyeṣṭhā śreṣṭhā surāpagā || tathā sarveṣu liṃgeṣu pārthivaṃ śreṣṭhamucyate 1.19. || 10||
यथा सर्वेषु मंत्रेषु प्रणवो हि महान्स्मृतः ।। तथेदं पार्थिवं श्रेष्ठमाराध्यं पूज्यमेव हि ।। ११।।
yathā sarveṣu maṃtreṣu praṇavo hi mahānsmṛtaḥ || tathedaṃ pārthivaṃ śreṣṭhamārādhyaṃ pūjyameva hi || 11||
यथा सर्वेषु वर्णेषु ब्राह्मणःश्रेष्ठ उच्यते ।। तथा सर्वेषु लिंगेषु पार्थिवं श्रेष्ठमुच्यते ।। १२।।
yathā sarveṣu varṇeṣu brāhmaṇaḥśreṣṭha ucyate || tathā sarveṣu liṃgeṣu pārthivaṃ śreṣṭhamucyate || 12||
यथा पुरीषु सर्वासु काशीश्रेष्ठतमा स्मृता ।। तथा सर्वेषु लिंगेषु पार्थिवं श्रेष्ठमुच्यते ।। १३।।
yathā purīṣu sarvāsu kāśīśreṣṭhatamā smṛtā || tathā sarveṣu liṃgeṣu pārthivaṃ śreṣṭhamucyate || 13||
यथा व्रतेषु सर्वेषु शिवरात्रिव्रतं परम् ।। तथा सर्वेषु लिंगेषु पार्थिवं श्रेष्थमुच्यते ।। १४।।
yathā vrateṣu sarveṣu śivarātrivrataṃ param || tathā sarveṣu liṃgeṣu pārthivaṃ śreṣthamucyate || 14||
यथा देवीषु सर्वासु शैवीशक्तिः परास्मृता ।। तथा सर्वेषु लिंगेषु पार्थिवं श्रेष्ठमुच्यते ।। १५।।
yathā devīṣu sarvāsu śaivīśaktiḥ parāsmṛtā || tathā sarveṣu liṃgeṣu pārthivaṃ śreṣṭhamucyate || 15||
प्रकृत्यपार्थिवं लिंगं योन्यदेवं प्रपूजयेत् ।। वृथा भवति सा पूजा स्नानदानादिकं वृथा ।। १६।।
prakṛtyapārthivaṃ liṃgaṃ yonyadevaṃ prapūjayet || vṛthā bhavati sā pūjā snānadānādikaṃ vṛthā || 16||
पार्थिवाराधनं पुण्यं धन्यमायुर्विवर्धनम् ।। तुष्टिदं पुष्टिदंश्रीदं कार्यं साधकसत्तमैः ।। १७।।
pārthivārādhanaṃ puṇyaṃ dhanyamāyurvivardhanam || tuṣṭidaṃ puṣṭidaṃśrīdaṃ kāryaṃ sādhakasattamaiḥ || 17||
यथा लब्धोपचारैश्च भक्त्या श्रद्धासमन्वितः ।। पूजयेत्पार्थिवं लिंगं सर्वकामार्थसिद्धिदम् ।। १८।।
yathā labdhopacāraiśca bhaktyā śraddhāsamanvitaḥ || pūjayetpārthivaṃ liṃgaṃ sarvakāmārthasiddhidam || 18||
यः कृत्वा पार्थिवं लिंगे पूजयेच्छुभवेदिकम् ।। इहैव धनवाञ्छ्रीमानंते रुद्रो भिजायते ।। १९।।
yaḥ kṛtvā pārthivaṃ liṃge pūjayecchubhavedikam || ihaiva dhanavāñchrīmānaṃte rudro bhijāyate || 19||
त्रिसंध्यं योर्चयंल्लिंगं कृत्वा बिल्वेन पार्थिवम् ।। दशैकादशकंयावत्तस्य पुण्यफलं शृणु १.१९. ।। २०।।
trisaṃdhyaṃ yorcayaṃlliṃgaṃ kṛtvā bilvena pārthivam || daśaikādaśakaṃyāvattasya puṇyaphalaṃ śṛṇu 1.19. || 20||
अनेनैव स्वदेहेन रुद्र लोके महीयते ।। पापहं सर्वमर्त्यानां दर्शनात्स्पर्शनादपि ।। २१।।
anenaiva svadehena rudra loke mahīyate || pāpahaṃ sarvamartyānāṃ darśanātsparśanādapi || 21||
जीवन्मुक्तः स वैज्ञानी शिव एव न संशयः ।। तस्य दर्शनमात्रेण भुक्तिर्मुक्तिश्च जायते ।। २२।।
jīvanmuktaḥ sa vaijñānī śiva eva na saṃśayaḥ || tasya darśanamātreṇa bhuktirmuktiśca jāyate || 22||
शिवं यः पूजयेन्नित्यं कृत्वा लिंगं तु पार्थिवम् ।। यावज्जीवनपर्यंतं स याति शिवमन्दिरम् ।। २३।।
śivaṃ yaḥ pūjayennityaṃ kṛtvā liṃgaṃ tu pārthivam || yāvajjīvanaparyaṃtaṃ sa yāti śivamandiram || 23||
मृडेनाप्रमितान्वर्षाञ्छिवलोकेहि तिष्ठति ।। सकामः पुनरागत्य राजेन्द्रो भारते भवेत् ।। २४।।
mṛḍenāpramitānvarṣāñchivalokehi tiṣṭhati || sakāmaḥ punarāgatya rājendro bhārate bhavet || 24||
निष्कामः पूजयेन्नित्यं पार्थिवंलिंगमुत्तमम् ।। शिवलोके सदा तिष्ठेत्ततः सायुज्यमाप्नुयात् ।। २५।।
niṣkāmaḥ pūjayennityaṃ pārthivaṃliṃgamuttamam || śivaloke sadā tiṣṭhettataḥ sāyujyamāpnuyāt || 25||
पार्थिवं शिवलिंगं च विप्रो यदि न पूजयेत् ।। स याति नरकं घोरं शूलप्रोतं सुदारुणम् ।। २६।।
pārthivaṃ śivaliṃgaṃ ca vipro yadi na pūjayet || sa yāti narakaṃ ghoraṃ śūlaprotaṃ sudāruṇam || 26||
यथाकथंचिद्विधिना रम्यं लिंगं प्रकारयेत् ।। पंचसूत्रविधानां च पार्थिवेन विचारयेत् ।। २७।।
yathākathaṃcidvidhinā ramyaṃ liṃgaṃ prakārayet || paṃcasūtravidhānāṃ ca pārthivena vicārayet || 27||
अखण्डं तद्धि कर्तव्यं न विखण्डं प्रकारयेत् ।। द्विखण्डं तु प्रकुर्वाणो नैव पूजाफलं लभेत् ।। २८।।
akhaṇḍaṃ taddhi kartavyaṃ na vikhaṇḍaṃ prakārayet || dvikhaṇḍaṃ tu prakurvāṇo naiva pūjāphalaṃ labhet || 28||
रत्नजं हेमजं लिंगं पारदं स्फाटिकं तथा ।। पार्थिवं पुष्परागोत्थमखंडं तु प्रकारयेत् ।। २९।।
ratnajaṃ hemajaṃ liṃgaṃ pāradaṃ sphāṭikaṃ tathā || pārthivaṃ puṣparāgotthamakhaṃḍaṃ tu prakārayet || 29||
अखंडं तु चरं लिंगं द्विखंडमचरं स्मृतम् ।। खंडाखंडविचारोयं सचराचरयोः स्मृतः १.१९. ।। ३०।।
akhaṃḍaṃ tu caraṃ liṃgaṃ dvikhaṃḍamacaraṃ smṛtam || khaṃḍākhaṃḍavicāroyaṃ sacarācarayoḥ smṛtaḥ 1.19. || 30||
वेदिका तु महाविद्या लिंगं देवो महेश्वरः ।। अतो हि स्थावरे लिंगे स्मृता श्रेष्ठादिखंडिता ।। ३१।।
vedikā tu mahāvidyā liṃgaṃ devo maheśvaraḥ || ato hi sthāvare liṃge smṛtā śreṣṭhādikhaṃḍitā || 31||
द्विखंडं स्थावरं लिंगं कर्तव्यं हि विधानतः ।। अखंडं जंगमं प्रोक्तंश् ऐवसिद्धान्तवेदिभिः ।। ३२।।
dvikhaṃḍaṃ sthāvaraṃ liṃgaṃ kartavyaṃ hi vidhānataḥ || akhaṃḍaṃ jaṃgamaṃ proktaṃś aivasiddhāntavedibhiḥ || 32||
द्विखंडं तु चरां लिंगं कुर्वन्त्यज्ञानमोहिताः ।। नैव सिद्धान्तवेत्तारो मुनयः शास्त्रकोविदाः ।। ३३।।
dvikhaṃḍaṃ tu carāṃ liṃgaṃ kurvantyajñānamohitāḥ || naiva siddhāntavettāro munayaḥ śāstrakovidāḥ || 33||
अखंडं स्थावरं लिंगं द्विखंडं चरमेव च ।। येकुर्वन्तिनरामूढानपूजाफलभागिनः ।। ३४।।
akhaṃḍaṃ sthāvaraṃ liṃgaṃ dvikhaṃḍaṃ carameva ca || yekurvantinarāmūḍhānapūjāphalabhāginaḥ || 34||
तस्माच्छास्त्रोक्तविधिना अखंडं चरसंज्ञकम् ।। द्विखंडं स्थावरं लिंगं कर्तव्यं परया मुदा ।। ३५।।
tasmācchāstroktavidhinā akhaṃḍaṃ carasaṃjñakam || dvikhaṃḍaṃ sthāvaraṃ liṃgaṃ kartavyaṃ parayā mudā || 35||
अखंडे तु चरे पूजा सम्पूर्णफलदायिनी ।। द्विखंडे तु चरे पूजामहाहानिप्रदा स्मृता ।। ३६।।
akhaṃḍe tu care pūjā sampūrṇaphaladāyinī || dvikhaṃḍe tu care pūjāmahāhānipradā smṛtā || 36||
अखंडे स्थावरे पूजा न कामफलदायिनी ।। प्रत्यवायकरी नित्यमित्युक्तं शास्त्रवेदिभिः ।। ३७।।
akhaṃḍe sthāvare pūjā na kāmaphaladāyinī || pratyavāyakarī nityamityuktaṃ śāstravedibhiḥ || 37||
इति श्रीशिवमहापुराणे विद्येश्वरसंहितायां साध्यसाधनखंडे पार्थिवशिवलिंगपूजनमाहात्म्यवर्णनं नामैकोनविंशोऽध्यायः ।। ३८।।
iti śrīśivamahāpurāṇe vidyeśvarasaṃhitāyāṃ sādhyasādhanakhaṃḍe pārthivaśivaliṃgapūjanamāhātmyavarṇanaṃ nāmaikonaviṃśo'dhyāyaḥ || 38||
ॐ श्री परमात्मने नमः