सूत उवाच ।
साधुपृष्टं साधवो वस्त्रैलोक्यहितकारकम् ।। गुरुं स्मृत्वा भवत्स्नेहाद्वक्ष्ये तच्छृणुतादरात् ।। १।।
sādhupṛṣṭaṃ sādhavo vastrailokyahitakārakam || guruṃ smṛtvā bhavatsnehādvakṣye tacchṛṇutādarāt || 1||
वेदांतसारसर्वस्वं पुराणं शैवमुत्तमम् ।। सर्वाघौघोद्धारकरं परत्र परमार्थदम् ।। २।।
vedāṃtasārasarvasvaṃ purāṇaṃ śaivamuttamam || sarvāghaughoddhārakaraṃ paratra paramārthadam || 2||
कलिकल्मषविध्वंसि यस्मिञ्छिवयशः परम् ।। विजृम्भते सदा विप्राश्चतुर्वर्गफलप्रदम् ।। ३।।
kalikalmaṣavidhvaṃsi yasmiñchivayaśaḥ param || vijṛmbhate sadā viprāścaturvargaphalapradam || 3||
तस्याध्ययनमात्रेण पुराणस्य द्विजोत्तमाः ।। सर्वोत्तमस्य शैवस्य ते यास्यंति सुसद्गतिम् ।। ४।।
tasyādhyayanamātreṇa purāṇasya dvijottamāḥ || sarvottamasya śaivasya te yāsyaṃti susadgatim || 4||
तावद्विजृंभते पापं ब्रह्महत्यापुरस्सरम् ।। यावच्छिवपुराणं हि नोदेष्यति जगत्यहो ।। ५।।
tāvadvijṛṃbhate pāpaṃ brahmahatyāpurassaram || yāvacchivapurāṇaṃ hi nodeṣyati jagatyaho || 5||
तावत्कलिमहोत्पाताः संचरिष्यंति निर्भयाः ।। यावच्छिवपुराणं हि नोदेष्यति जगत्यहो ।। ६।।
tāvatkalimahotpātāḥ saṃcariṣyaṃti nirbhayāḥ || yāvacchivapurāṇaṃ hi nodeṣyati jagatyaho || 6||
तावत्सर्वाणि शास्त्राणि विवदंति परस्परम् ।। यावच्छिवपुराणं हि नोदेष्यति जगत्यहो ।। ७।।
tāvatsarvāṇi śāstrāṇi vivadaṃti parasparam || yāvacchivapurāṇaṃ hi nodeṣyati jagatyaho || 7||
तावत्स्वरूपं दुर्बोधं शिवस्य महतामपि ।। यावच्छिवपुराणं हि नो देष्यति जगत्यहो ।। ८।।
tāvatsvarūpaṃ durbodhaṃ śivasya mahatāmapi || yāvacchivapurāṇaṃ hi no deṣyati jagatyaho || 8||
तावद्यमभटाः क्रूराः संचरिष्यंति निर्भयाः ।। यावच्छिवपुराणं हि नोदेष्यति जगत्यहो ।। ९।।
tāvadyamabhaṭāḥ krūrāḥ saṃcariṣyaṃti nirbhayāḥ || yāvacchivapurāṇaṃ hi nodeṣyati jagatyaho || 9||
तावत्सर्वपुराणानि प्रगर्जंति महीतले ।। यावच्छिवपुराणं हि नोदेष्यति जगत्यहो १.२. ।। १०।।
tāvatsarvapurāṇāni pragarjaṃti mahītale || yāvacchivapurāṇaṃ hi nodeṣyati jagatyaho 1.2. || 10||
तावत्सर्वाणि तीर्थानि विवदंति महीतले ।। यावच्छिवपुराणं हि नोदेष्यति जगत्यहो ।। ११।।
tāvatsarvāṇi tīrthāni vivadaṃti mahītale || yāvacchivapurāṇaṃ hi nodeṣyati jagatyaho || 11||
तावत्सर्वाणि मंत्राणि विवदंति महीतले ।। यावच्छिवपुराणं हि नोदेष्यति महीतले ।। १२।।
tāvatsarvāṇi maṃtrāṇi vivadaṃti mahītale || yāvacchivapurāṇaṃ hi nodeṣyati mahītale || 12||
तावत्सर्वाणि क्षेत्राणि विवदंति महीतले ।। यावच्छिवपुराणं हि नोदेष्यति महीतले ।। १३।।
tāvatsarvāṇi kṣetrāṇi vivadaṃti mahītale || yāvacchivapurāṇaṃ hi nodeṣyati mahītale || 13||
तावत्सर्वाणि पीठानि विवदंति महीतले ।। यावच्छिवपुराणं हि नोदेष्यति महीतले ।। १४।।
tāvatsarvāṇi pīṭhāni vivadaṃti mahītale || yāvacchivapurāṇaṃ hi nodeṣyati mahītale || 14||
तावत्सर्वाणि दानानि विवदंति महीतले ।। यावच्छिवपुराणं हि नोदेष्यति महीतले ।। १५।।
tāvatsarvāṇi dānāni vivadaṃti mahītale || yāvacchivapurāṇaṃ hi nodeṣyati mahītale || 15||
तावत्सर्वे च ते देवा विवदंति महीतले ।। यावच्छिवपुराणं हि नोदेष्यति महीतले ।। १६।।
tāvatsarve ca te devā vivadaṃti mahītale || yāvacchivapurāṇaṃ hi nodeṣyati mahītale || 16||
तावत्सर्वे च सिद्धान्ता विवदंति महीतले ।। यावच्छिवपुराणं हि नोदेष्यति महीतले ।। १७।।
tāvatsarve ca siddhāntā vivadaṃti mahītale || yāvacchivapurāṇaṃ hi nodeṣyati mahītale || 17||
अस्य शैवपुराणस्य कीर्तनश्रवणाद्द्विजाः ।। फलं वक्तुं न शक्नोमि कार्त्स्न्येन मुनिसत्तमाः ।। १८।।
asya śaivapurāṇasya kīrtanaśravaṇāddvijāḥ || phalaṃ vaktuṃ na śaknomi kārtsnyena munisattamāḥ || 18||
तथापि तस्य माहात्म्यं वक्ष्ये किंचित्तु वोनघाः ।। चित्तमाधाय शृणुत व्यासेनोक्तं पुरा मम ।। १९।।
tathāpi tasya māhātmyaṃ vakṣye kiṃcittu vonaghāḥ || cittamādhāya śṛṇuta vyāsenoktaṃ purā mama || 19||
एतच्छिवपुराणं हि श्लोकं श्लोकार्द्धमेव च ।। यः पठेद्भक्तिसंयुक्तस्स पापान्मुच्यते क्षणात् १.२. ।। २०।।
etacchivapurāṇaṃ hi ślokaṃ ślokārddhameva ca || yaḥ paṭhedbhaktisaṃyuktassa pāpānmucyate kṣaṇāt 1.2. || 20||
एतच्छिवपुराणं हि यः प्रत्यहमतंद्रि तः ।। यथाशक्ति पठेद्भक्त्या स जीवन्मुक्त उच्यते ।। २१।।
etacchivapurāṇaṃ hi yaḥ pratyahamataṃdri taḥ || yathāśakti paṭhedbhaktyā sa jīvanmukta ucyate || 21||
एतच्छिवपुराणं हि यो भक्त्यार्चयते सदा ।। दिने दिनेऽश्वमेधस्य फलं प्राप्नोत्यसंशयम् ।। २२।।
etacchivapurāṇaṃ hi yo bhaktyārcayate sadā || dine dine'śvamedhasya phalaṃ prāpnotyasaṃśayam || 22||
एतच्छिवपुराणं यस्साधारणपदेच्छया ।। अन्यतः शृणुयात्सोऽपि मत्तो मुच्येत पातकात् ।। २३।।
etacchivapurāṇaṃ yassādhāraṇapadecchayā || anyataḥ śṛṇuyātso'pi matto mucyeta pātakāt || 23||
एतच्छिवपुराणं यो नमस्कुर्याददूरतः ।। सर्वदेवार्चनफलं स प्राप्नोति न संशयः ।। २४।।
etacchivapurāṇaṃ yo namaskuryādadūrataḥ || sarvadevārcanaphalaṃ sa prāpnoti na saṃśayaḥ || 24||
एतच्छिवपुराणं वै लिखित्वा पुस्तकं स्वयम् ।। यो दद्याच्छिवभक्तेभ्यस्तस्य पुण्यफलं शृणु ।। २५।।
etacchivapurāṇaṃ vai likhitvā pustakaṃ svayam || yo dadyācchivabhaktebhyastasya puṇyaphalaṃ śṛṇu || 25||
अधीतेषु च शास्त्रेषु वेदेषु व्याकृतेषु च ।। यत्फलं दुर्लभं लोके तत्फलं तस्य संभवेत् ।। २६।।
adhīteṣu ca śāstreṣu vedeṣu vyākṛteṣu ca || yatphalaṃ durlabhaṃ loke tatphalaṃ tasya saṃbhavet || 26||
एतच्छिवपुराणं हि चतुर्दश्यामुपोषितः ।। शिवभक्तसभायां यो व्याकरोति स उत्तमः ।। २७।।
etacchivapurāṇaṃ hi caturdaśyāmupoṣitaḥ || śivabhaktasabhāyāṃ yo vyākaroti sa uttamaḥ || 27||
प्रत्यक्षरं तु गायत्रीपुरश्चर्य्याफलं लभेत् ।। इह भुक्त्वाखिलान्कामानं ते निर्वाणतां व्रजेत् ।। २८।।
pratyakṣaraṃ tu gāyatrīpuraścaryyāphalaṃ labhet || iha bhuktvākhilānkāmānaṃ te nirvāṇatāṃ vrajet || 28||
उपोषितश्चतुर्दश्यां रात्रौ जागरणान्वितः ।। यः पठेच्छृणुयाद्वापि तस्य पुण्यं वदाम्यहम् ।। २९।।
upoṣitaścaturdaśyāṃ rātrau jāgaraṇānvitaḥ || yaḥ paṭhecchṛṇuyādvāpi tasya puṇyaṃ vadāmyaham || 29||
कुरुक्षेत्रादिनिखिलपुण्यतीर्थेष्वनेकशः ।। आत्मतुल्यधनं सूर्य्यग्रहणे सर्वतोमुखे १.२. ।। ३०।।
kurukṣetrādinikhilapuṇyatīrtheṣvanekaśaḥ || ātmatulyadhanaṃ sūryyagrahaṇe sarvatomukhe 1.2. || 30||
विप्रेभ्यो व्यासमुख्येभ्यो दत्त्वायत्फलमश्नुते ।। तत्फलं संभवेत्तस्य सत्यं सत्यं न संशयः ।। ३१।।
viprebhyo vyāsamukhyebhyo dattvāyatphalamaśnute || tatphalaṃ saṃbhavettasya satyaṃ satyaṃ na saṃśayaḥ || 31||
एतच्छिवपुराणं हि गायते योप्यहर्निशम् ।। आज्ञां तस्य प्रतीक्षेरन्देवा इन्द्र पुरो गमाः ।। ३२।।
etacchivapurāṇaṃ hi gāyate yopyaharniśam || ājñāṃ tasya pratīkṣerandevā indra puro gamāḥ || 32||
एतच्छिवपुराणं यः पठञ्छृण्वन्हि नित्यशः ।। यद्यत्करोति सत्कर्म तत्कोटिगुणितं भवेत् ।। ३३।।
etacchivapurāṇaṃ yaḥ paṭhañchṛṇvanhi nityaśaḥ || yadyatkaroti satkarma tatkoṭiguṇitaṃ bhavet || 33||
समाहितः पठेद्यस्तु तत्र श्रीरुद्र संहिताम् ।। स ब्रह्मघ्नोऽपि पूतात्मा त्रिभिरेवादिनैर्भवेत् ।। ३४।।
samāhitaḥ paṭhedyastu tatra śrīrudra saṃhitām || sa brahmaghno'pi pūtātmā tribhirevādinairbhavet || 34||
तां रुद्र संहितां यस्तु भैरवप्रतिमांतिके ।। त्रिः पठेत्प्रत्यहं मौनी स कामानखिलाँ ल्लभेत् ।। ३५।।
tāṃ rudra saṃhitāṃ yastu bhairavapratimāṃtike || triḥ paṭhetpratyahaṃ maunī sa kāmānakhilāँ llabhet || 35||
तां रुद्र संहितां यस्तु सपठेद्वटबिल्वयोः ।। प्रदक्षिणां प्रकुर्वाणो ब्रह्महत्या निवर्तते ।। ३६।।
tāṃ rudra saṃhitāṃ yastu sapaṭhedvaṭabilvayoḥ || pradakṣiṇāṃ prakurvāṇo brahmahatyā nivartate || 36||
कैलाससंहिता तत्र ततोऽपि परमस्मृता ।। ब्रह्मस्वरूपिणी साक्षात्प्रणवार्थप्रकाशिका ।। ३७।।
kailāsasaṃhitā tatra tato'pi paramasmṛtā || brahmasvarūpiṇī sākṣātpraṇavārthaprakāśikā || 37||
कैलाससंहितायास्तु माहात्म्यं वेत्ति शंकरः ।। कृत्स्नं तदर्द्धं व्यासश्च तदर्द्धं वेद्म्यहं द्विजाः ।। ३८।।
kailāsasaṃhitāyāstu māhātmyaṃ vetti śaṃkaraḥ || kṛtsnaṃ tadarddhaṃ vyāsaśca tadarddhaṃ vedmyahaṃ dvijāḥ || 38||
तत्र किंचित्प्रवक्ष्यामि कृत्स्नं वक्तुं न शक्यते ।। यज्ज्ञात्वा तत्क्षणाल्लोकश्चित्तशुद्धिमवाप्नुयात् ।। ३९।।
tatra kiṃcitpravakṣyāmi kṛtsnaṃ vaktuṃ na śakyate || yajjñātvā tatkṣaṇāllokaścittaśuddhimavāpnuyāt || 39||
न नाशयति यत्पापं सा रौद्री संहिता द्विजाः ।। तन्न पश्याम्यहं लोके मार्गमाणोऽपि सर्वदा १.२. ।। ४०।।
na nāśayati yatpāpaṃ sā raudrī saṃhitā dvijāḥ || tanna paśyāmyahaṃ loke mārgamāṇo'pi sarvadā 1.2. || 40||
शिवेनोपनिषत्सिंधुमन्थनोत्पादितां मुदा ।। कुमारायार्पितां तां वै सुधां पीत्वाऽमरो भवेत् ।। ४१।।
śivenopaniṣatsiṃdhumanthanotpāditāṃ mudā || kumārāyārpitāṃ tāṃ vai sudhāṃ pītvā'maro bhavet || 41||
ब्रह्महत्यादिपापानां निष्कृतिं कर्तुमुद्यतः ।। मासमात्रं संहितां तां पठित्वा मुच्यते ततः ।। ४२।।
brahmahatyādipāpānāṃ niṣkṛtiṃ kartumudyataḥ || māsamātraṃ saṃhitāṃ tāṃ paṭhitvā mucyate tataḥ || 42||
दुष्प्रतिग्रहदुर्भोज्यदुरालापादिसंभवम् ।। पापं सकृत्कीर्तनेन संहिता सा विनाशयेत् ।। ४३।।
duṣpratigrahadurbhojyadurālāpādisaṃbhavam || pāpaṃ sakṛtkīrtanena saṃhitā sā vināśayet || 43||
शिवालये बिल्ववने संहितां तां पठेत्तु यः ।। स तत्फलमवाप्नोति यद्वाचोऽपि न गोचरे ।। ४४।।
śivālaye bilvavane saṃhitāṃ tāṃ paṭhettu yaḥ || sa tatphalamavāpnoti yadvāco'pi na gocare || 44||
संहितां तां पठन्भक्त्या यः श्राद्धे भोजयेद्द्विजान् ।। तस्य ये पितरः सर्वे यांति शंभोः परं पदम् ।। ४५।।
saṃhitāṃ tāṃ paṭhanbhaktyā yaḥ śrāddhe bhojayeddvijān || tasya ye pitaraḥ sarve yāṃti śaṃbhoḥ paraṃ padam || 45||
चतुर्दश्यां निराहारो यः पठेत्संहितां च ताम् ।। बिल्वमूले शिवः साक्षात्स देवैश्च प्रपूज्यते ।। ४६।।
caturdaśyāṃ nirāhāro yaḥ paṭhetsaṃhitāṃ ca tām || bilvamūle śivaḥ sākṣātsa devaiśca prapūjyate || 46||
अन्यापि संहिता तत्र सर्वकामफलप्रदा ।। उभे विशिष्टे विज्ञेये लीलाविज्ञानपूरिते ।। ४७।।
anyāpi saṃhitā tatra sarvakāmaphalapradā || ubhe viśiṣṭe vijñeye līlāvijñānapūrite || 47||
तदिदं शैवमाख्यातं पुराणं वेदसंमितम् ।। निर्मितं तच्छिवेनैव प्रथमं ब्रह्मसंमितम् ।। ४८।।
tadidaṃ śaivamākhyātaṃ purāṇaṃ vedasaṃmitam || nirmitaṃ tacchivenaiva prathamaṃ brahmasaṃmitam || 48||
विद्येशंच तथारौद्रं वैनायकमथौमिकम् ।। मात्रं रुद्रै कादशकं कैलासं शतरुद्र कम् ।। ४९।।
vidyeśaṃca tathāraudraṃ vaināyakamathaumikam || mātraṃ rudrai kādaśakaṃ kailāsaṃ śatarudra kam || 49||
कोटिरुद्र सहस्राद्यं कोटिरुद्रं तथैव च ।। वायवीयं धर्मसंज्ञं पुराणमिति भेदतः १.२. ।। ५०।।
koṭirudra sahasrādyaṃ koṭirudraṃ tathaiva ca || vāyavīyaṃ dharmasaṃjñaṃ purāṇamiti bhedataḥ 1.2. || 50||
संहिता द्वादशमिता महापुण्यतरा मता ।। तासां संख्यां ब्रुवे विप्राः शृणुतादरतोखिलम् ।। ५१।।
saṃhitā dvādaśamitā mahāpuṇyatarā matā || tāsāṃ saṃkhyāṃ bruve viprāḥ śṛṇutādaratokhilam || 51||
विद्येशं दशसाहस्रं रुद्रं वैनायकं तथा ।। औमं मातृपुराणाख्यं प्रत्येकाष्टसहस्रकम् ।। ५२।।
vidyeśaṃ daśasāhasraṃ rudraṃ vaināyakaṃ tathā || aumaṃ mātṛpurāṇākhyaṃ pratyekāṣṭasahasrakam || 52||
त्रयोदशसहस्रं हि रुद्रै कादशकं द्विजाः ।। षट्सहस्रं च कैलासं शतरुद्रं तदर्द्धकम् ।। ५३।।
trayodaśasahasraṃ hi rudrai kādaśakaṃ dvijāḥ || ṣaṭsahasraṃ ca kailāsaṃ śatarudraṃ tadarddhakam || 53||
कोटिरुद्रं त्रिगुणितमेकादशसहस्रकम् ।। सहस्रकोटिरुद्रा ख्यमुदितं ग्रंथसंख्यया ।। ५४।।
koṭirudraṃ triguṇitamekādaśasahasrakam || sahasrakoṭirudrā khyamuditaṃ graṃthasaṃkhyayā || 54||
वायवीयं खाब्धिशतं घर्मं रविसहस्रकम् ।। तदेवं लक्षसंख्याकं शैवसंख्याविभेदतः ।। ५५।।
vāyavīyaṃ khābdhiśataṃ gharmaṃ ravisahasrakam || tadevaṃ lakṣasaṃkhyākaṃ śaivasaṃkhyāvibhedataḥ || 55||
व्यासेन तत्तु संक्षिप्तं चतुर्विंशत्सहस्रकम् ।। शैवं तत्र चतुर्थं वै पुराणं सप्तसंहितम् ।। ५६।।
vyāsena tattu saṃkṣiptaṃ caturviṃśatsahasrakam || śaivaṃ tatra caturthaṃ vai purāṇaṃ saptasaṃhitam || 56||
शिवे संकल्पितं पूर्वं पुराणं ग्रन्थसंख्यया ।। शतकोटिप्रमाणं हि पुरा सृष्टौ सुविस्मृतम् ।। ५७।।
śive saṃkalpitaṃ pūrvaṃ purāṇaṃ granthasaṃkhyayā || śatakoṭipramāṇaṃ hi purā sṛṣṭau suvismṛtam || 57||
व्यस्तेष्टादशधा चैव पुराणे द्वापरादिषु ।। चतुर्लक्षेण संक्षिप्ते कृते द्वैपायनादिभिः ।। ५८।।
vyasteṣṭādaśadhā caiva purāṇe dvāparādiṣu || caturlakṣeṇa saṃkṣipte kṛte dvaipāyanādibhiḥ || 58||
प्रोक्तं शिवपुराणं हि चतुर्विंशत्सहस्रकम् ।। श्लोकानां संख्यया सप्तसंहितं ब्रह्मसंमितम् ।। ५९।।
proktaṃ śivapurāṇaṃ hi caturviṃśatsahasrakam || ślokānāṃ saṃkhyayā saptasaṃhitaṃ brahmasaṃmitam || 59||
विद्येश्वराख्या तत्राद्या रौद्री ज्ञेया द्वितीयिका ।। तृतीया शतरुद्रा ख्या कोटिरुद्रा चतुर्थिका १.२. ।। ६०।।
vidyeśvarākhyā tatrādyā raudrī jñeyā dvitīyikā || tṛtīyā śatarudrā khyā koṭirudrā caturthikā 1.2. || 60||
पंचमी चैव मौमाख्या षष्ठी कैलाससंज्ञिका ।। सप्तमी वायवीयाख्या सप्तैवं संहितामताः ।। ६१।।
paṃcamī caiva maumākhyā ṣaṣṭhī kailāsasaṃjñikā || saptamī vāyavīyākhyā saptaivaṃ saṃhitāmatāḥ || 61||
ससप्तसंहितं दिव्यं पुराणं शिवसंज्ञकम् ।। वरीवर्ति ब्रह्मतुल्यं सर्वोपरि गतिप्रदम् ।। ६२।।
sasaptasaṃhitaṃ divyaṃ purāṇaṃ śivasaṃjñakam || varīvarti brahmatulyaṃ sarvopari gatipradam || 62||
एतच्छिवपुराणं हि सप्तसंहितमादरात् ।। परिपूर्णं पठेद्यस्तु स जीवन्मुक्त उच्यते ।। ६३।।
etacchivapurāṇaṃ hi saptasaṃhitamādarāt || paripūrṇaṃ paṭhedyastu sa jīvanmukta ucyate || 63||
श्रुतिस्मृतिपुराणेतिहासागमशतानि च ।। एतच्छिवपुराणस्य नार्हंत्यल्पां कलामपि ।। ६४।।
śrutismṛtipurāṇetihāsāgamaśatāni ca || etacchivapurāṇasya nārhaṃtyalpāṃ kalāmapi || 64||
शैवं पुराणममलं शिवकीर्तितं तद्व्यासेन शैवप्रवणेन न ।। संगृहीतम् ।। संक्षेपतः सकलजीवगुणोपकारे तापत्रयघ्नमतुलं शिवदं सतां ।। हि ।। ६५।।
śaivaṃ purāṇamamalaṃ śivakīrtitaṃ tadvyāsena śaivapravaṇena na || saṃgṛhītam || saṃkṣepataḥ sakalajīvaguṇopakāre tāpatrayaghnamatulaṃ śivadaṃ satāṃ || hi || 65||
विकैतवो धर्म इह प्रगीतो वेदांतविज्ञानमयः प्रधानः ।। अमत्सरांतर्बुधवेद्यवस्तु सत्कॢप्तमत्रैव त्रिवर्गयुक्तम् ।। ६६।।
vikaitavo dharma iha pragīto vedāṃtavijñānamayaḥ pradhānaḥ || amatsarāṃtarbudhavedyavastu satkḷptamatraiva trivargayuktam || 66||
शैवं पुराणतिलकं खलु सत्पुराणं ।। वेदांतवेदविलसत्परवस्तुगीतम् ।। यो वै पठेच्च शृणुयात्परमादरेण शंभुप्रियः स हि लभेत्परमां ।। गतिं वै ।। ६७।।
śaivaṃ purāṇatilakaṃ khalu satpurāṇaṃ || vedāṃtavedavilasatparavastugītam || yo vai paṭhecca śṛṇuyātparamādareṇa śaṃbhupriyaḥ sa hi labhetparamāṃ || gatiṃ vai || 67||
इति श्रीशिवमहापुराणे विद्येश्वरसंहितायां द्वितीयोऽध्यायः ।। ।। ६८।।
iti śrīśivamahāpurāṇe vidyeśvarasaṃhitāyāṃ dvitīyo'dhyāyaḥ || || 68||
ॐ श्री परमात्मने नमः