ऋषय ऊचुः ।
सूत सूत महाभाग व्यासशिष्य नमोस्तु ते ।। तदेव व्यासतो ब्रूहि भस्ममाहात्म्यमुत्तमम् ।। १।।
sūta sūta mahābhāga vyāsaśiṣya namostu te || tadeva vyāsato brūhi bhasmamāhātmyamuttamam || 1||
तथा रुद्रा क्षमाहात्म्यं नाम माहात्म्यमुत्तमम् ।। त्रितयं ब्रूहि सुप्रीत्या ममानंदयचेतसम् ।। २।।
tathā rudrā kṣamāhātmyaṃ nāma māhātmyamuttamam || tritayaṃ brūhi suprītyā mamānaṃdayacetasam || 2||
सूत उवाच ।
साधुपृष्टं भवद्भिश्च लोकानां हितकारकम् ।। भवंतो वै महाधन्याः पवित्राः कुलभूषणाः ।। ३।।
sādhupṛṣṭaṃ bhavadbhiśca lokānāṃ hitakārakam || bhavaṃto vai mahādhanyāḥ pavitrāḥ kulabhūṣaṇāḥ || 3||
येषां चैव शिवः साक्षाद्दैवतं परमं शुभम् ।। सदा शिवकथा लोके वल्लभा भवतां सदा ।। ४।।
yeṣāṃ caiva śivaḥ sākṣāddaivataṃ paramaṃ śubham || sadā śivakathā loke vallabhā bhavatāṃ sadā || 4||
ते धन्याश्च कृतार्थाश्च सफलं देहधारणम् ।। उद्धृतञ्च कुलं तेषां ये शिवं समुपासते ।। ५।।
te dhanyāśca kṛtārthāśca saphalaṃ dehadhāraṇam || uddhṛtañca kulaṃ teṣāṃ ye śivaṃ samupāsate || 5||
मुखे यस्य शिवनाम सदाशिवशिवेति च ।। पापानि न स्पृशंत्येव खदिरांगारंकयथा ।। ६।।
mukhe yasya śivanāma sadāśivaśiveti ca || pāpāni na spṛśaṃtyeva khadirāṃgāraṃkayathā || 6||
श्रीशिवाय नमस्तुभ्यं मुखं व्याहरते यदा ।। तन्मुखं पावनं तीर्थं सर्वपापविनाशनम् ।। ७।।
śrīśivāya namastubhyaṃ mukhaṃ vyāharate yadā || tanmukhaṃ pāvanaṃ tīrthaṃ sarvapāpavināśanam || 7||
तन्मुखञ्च तथा यो वै पश्यतिप्रीतिमान्नरः ।। तीर्थजन्यं फलं तस्य भवतीति सुनिश्चितम् ।। ८।।
tanmukhañca tathā yo vai paśyatiprītimānnaraḥ || tīrthajanyaṃ phalaṃ tasya bhavatīti suniścitam || 8||
यत्र त्रयं सदा तिष्ठेदेतच्छुभतरं द्विजा ।। तस्य दर्शनमात्रेण वेणीस्नानफलंलभेत् ।। ९।।
yatra trayaṃ sadā tiṣṭhedetacchubhataraṃ dvijā || tasya darśanamātreṇa veṇīsnānaphalaṃlabhet || 9||
शिवनामविभूतिश्च तथा रुद्रा क्ष एव च ।। एतत्त्रयं महापुण्यं त्रिवेणीसदृशं स्मृतम् १.२३. ।। १०।।
śivanāmavibhūtiśca tathā rudrā kṣa eva ca || etattrayaṃ mahāpuṇyaṃ triveṇīsadṛśaṃ smṛtam 1.23. || 10||
एतत्त्रयं शरीरे च यस्य तिष्ठति नित्यशः ।। तस्यैव दर्शनं लोके दुर्लभं पापहारकम् ।। ११।।
etattrayaṃ śarīre ca yasya tiṣṭhati nityaśaḥ || tasyaiva darśanaṃ loke durlabhaṃ pāpahārakam || 11||
तद्दर्शनं यथा वेणी नोभयोरंतरं मनाक् ।। एवं योनविजानाति सपापिष्ठो न संशयः ।। १२।।
taddarśanaṃ yathā veṇī nobhayoraṃtaraṃ manāk || evaṃ yonavijānāti sapāpiṣṭho na saṃśayaḥ || 12||
विभूतिर्यस्य नो भाले नांगे रुद्रा क्षधारणम् ।। नास्ये शिवमयी वाणी तं त्यजेदधमं यथा ।। १३।।
vibhūtiryasya no bhāle nāṃge rudrā kṣadhāraṇam || nāsye śivamayī vāṇī taṃ tyajedadhamaṃ yathā || 13||
शैवं नाम यथा गंगा विभूतिर्यमुना मता ।। रुद्रा क्षं विधिना प्रोक्ता सर्वपापाविनाशिनी ।। १४।।
śaivaṃ nāma yathā gaṃgā vibhūtiryamunā matā || rudrā kṣaṃ vidhinā proktā sarvapāpāvināśinī || 14||
शरीरे च त्रयं यस्य तत्फलं चैकतः स्थितम् ।। एकतो वेणिकायाश्च स्नानजंतुफलं बुधैः ।। १५।।
śarīre ca trayaṃ yasya tatphalaṃ caikataḥ sthitam || ekato veṇikāyāśca snānajaṃtuphalaṃ budhaiḥ || 15||
तदेवं तुलितं पूर्वं ब्रह्मणाहितकारिणा ।। समानं चैव तज्जातं तस्माद्धार्यं सदा बुधैः ।। १६।।
tadevaṃ tulitaṃ pūrvaṃ brahmaṇāhitakāriṇā || samānaṃ caiva tajjātaṃ tasmāddhāryaṃ sadā budhaiḥ || 16||
तद्दिनं हि समारभ्य ब्रह्मविष्ण्वादिभिः सरैः ।। धार्यते त्रितयं तच्च दर्शनात्पापहारकम् ।। १७।।
taddinaṃ hi samārabhya brahmaviṣṇvādibhiḥ saraiḥ || dhāryate tritayaṃ tacca darśanātpāpahārakam || 17||
ऋष्य ऊचुः ।
ईदृशं हि फलं प्रोक्तं नामादित्रितयोद्भवम् ।। तन्माहात्म्यं विशेषेण वक्तुमर्हसि सुव्रत ।। १८।।
īdṛśaṃ hi phalaṃ proktaṃ nāmāditritayodbhavam || tanmāhātmyaṃ viśeṣeṇa vaktumarhasi suvrata || 18||
सूत उवाच ।
ऋषयो हि महाप्राज्ञाः सच्छैवा ज्ञानिनां वराः ।। तन्माहात्म्यं हि सद्भक्त्या शृणुतादरतो द्विजाः ।। १९।।
ṛṣayo hi mahāprājñāḥ sacchaivā jñānināṃ varāḥ || tanmāhātmyaṃ hi sadbhaktyā śṛṇutādarato dvijāḥ || 19||
सुगूढमपि शास्त्रेषु पुराणेषु श्रुतिष्वपि ।। भवत्स्नेहान्मया विप्राः प्रकाशः क्रियतेऽधुना १.२३. ।। २०।।
sugūḍhamapi śāstreṣu purāṇeṣu śrutiṣvapi || bhavatsnehānmayā viprāḥ prakāśaḥ kriyate'dhunā 1.23. || 20||
कस्तत्त्रितयमाहात्म्यं संजानाति द्विजोत्तमाः ।। महेश्वरं विना सर्वं ब्रह्माण्डे सदसत्परम् ।। २१।।
kastattritayamāhātmyaṃ saṃjānāti dvijottamāḥ || maheśvaraṃ vinā sarvaṃ brahmāṇḍe sadasatparam || 21||
वच्म्यहं नाम माहात्म्यं यथाभक्ति समासतः ।। शृणुत प्रीतितो विप्राः सर्वपापहरं परम् ।। २२।।
vacmyahaṃ nāma māhātmyaṃ yathābhakti samāsataḥ || śṛṇuta prītito viprāḥ sarvapāpaharaṃ param || 22||
शिवेति नामदावाग्नेर्महापातकपर्वताः ।। भस्मीभवंत्यनायासात्सत्यंसत्यं न संशयः ।। २३।।
śiveti nāmadāvāgnermahāpātakaparvatāḥ || bhasmībhavaṃtyanāyāsātsatyaṃsatyaṃ na saṃśayaḥ || 23||
पापमूलानि दुःखानि विविधान्यपि शौनक ।। शिवनामैकनश्यानि नान्यनश्यानि सर्वथा ।। २४।।
pāpamūlāni duḥkhāni vividhānyapi śaunaka || śivanāmaikanaśyāni nānyanaśyāni sarvathā || 24||
स वैदिकः स पुण्यात्मा स धन्यस्स बुधो मतः ।। शिवनामजपासक्तो यो नित्यं भुवि मानव ।। २५।।
sa vaidikaḥ sa puṇyātmā sa dhanyassa budho mataḥ || śivanāmajapāsakto yo nityaṃ bhuvi mānava || 25||
भवंति विविधा धर्मास्तेषां सद्यः फलोन्मुखाः ।। येषां भवति विश्वासः शिवनामजपे मुने ।। २६।।
bhavaṃti vividhā dharmāsteṣāṃ sadyaḥ phalonmukhāḥ || yeṣāṃ bhavati viśvāsaḥ śivanāmajape mune || 26||
पातकानि विनश्यंति यावंति शिवनामतः ।। भुवि तावंति पापानि क्रियंते न नरैर्मुने ।। २७।।
pātakāni vinaśyaṃti yāvaṃti śivanāmataḥ || bhuvi tāvaṃti pāpāni kriyaṃte na narairmune || 27||
ब्रह्महत्यादिपापानां राशीनप्रमितान्मुने ।। शिवनाम द्रुतं प्रोक्तं नाशयत्यखिलान्नरैः ।। २८।।
brahmahatyādipāpānāṃ rāśīnapramitānmune || śivanāma drutaṃ proktaṃ nāśayatyakhilānnaraiḥ || 28||
शिवनामतरीं प्राप्य संसाराब्धिं तरंति ये ।। संसारमूलपापानि तानि नश्यंत्यसंशयम् ।। २९।।
śivanāmatarīṃ prāpya saṃsārābdhiṃ taraṃti ye || saṃsāramūlapāpāni tāni naśyaṃtyasaṃśayam || 29||
संसारमूलभूतानां पातकानां महामुने ।। शिवनामकुठारेण विनाशो जायते ध्रुवम् १.२३. ।। ३०।।
saṃsāramūlabhūtānāṃ pātakānāṃ mahāmune || śivanāmakuṭhāreṇa vināśo jāyate dhruvam 1.23. || 30||
शिवनामामृतं पेयं पापदावानलार्दितैः ।। पापदावाग्नितप्तानां शांतिस्तेन विना न हि ।। ३१।।
śivanāmāmṛtaṃ peyaṃ pāpadāvānalārditaiḥ || pāpadāvāgnitaptānāṃ śāṃtistena vinā na hi || 31||
शिवेति नामपीयूषवर्षधारापरिप्लुताः ।। संसारदवमध्येपि न शोचंति कदाचन ।। ३२।।
śiveti nāmapīyūṣavarṣadhārāpariplutāḥ || saṃsāradavamadhyepi na śocaṃti kadācana || 32||
शिवनाम्नि महद्भक्तिर्जाता येषां महात्मनाम् ।। तद्विधानां तु सहसा मुक्तिर्भवति सर्वथा ।। ३३।।
śivanāmni mahadbhaktirjātā yeṣāṃ mahātmanām || tadvidhānāṃ tu sahasā muktirbhavati sarvathā || 33||
अनेकजन्मभिर्येन तपस्तप्तं मुनीश्वर ।। शिवनाम्नि भवेद्भक्तिः सर्वपापापहारिणी ।। ३४।।
anekajanmabhiryena tapastaptaṃ munīśvara || śivanāmni bhavedbhaktiḥ sarvapāpāpahāriṇī || 34||
यस्या साधारणं शंभुनाम्नि भक्तिरखंडिता ।। तस्यैव मोक्षः सुलभो नान्यस्येति मतिर्मम ।। ३५।।
yasyā sādhāraṇaṃ śaṃbhunāmni bhaktirakhaṃḍitā || tasyaiva mokṣaḥ sulabho nānyasyeti matirmama || 35||
कृत्वाप्यनेकपापानि शिवनामजपादरः ।। सर्वपापविनिर्मुक्तो भवत्येव न संशयः ।। ३६।।
kṛtvāpyanekapāpāni śivanāmajapādaraḥ || sarvapāpavinirmukto bhavatyeva na saṃśayaḥ || 36||
भवंति भस्मसाद्वृक्षा दवदग्धा यथा वने ।। तथा तावंति दग्धानि पापानि शिवनामतः ।। ३७।।
bhavaṃti bhasmasādvṛkṣā davadagdhā yathā vane || tathā tāvaṃti dagdhāni pāpāni śivanāmataḥ || 37||
यो नित्यं भस्मपूतांगः शिवनामजपादरः ।। संतरत्येव संसारं सघोरमपि शौनक ।। ३८।।
yo nityaṃ bhasmapūtāṃgaḥ śivanāmajapādaraḥ || saṃtaratyeva saṃsāraṃ saghoramapi śaunaka || 38||
ब्रह्मस्वहरणं कृत्वा हत्वापि ब्राह्मणान्बहून् ।। न लिप्यते नरः पापैः शिवनामजपादरः ।। ३९।।
brahmasvaharaṇaṃ kṛtvā hatvāpi brāhmaṇānbahūn || na lipyate naraḥ pāpaiḥ śivanāmajapādaraḥ || 39||
विलोक्य वेदानखिलाञ्छिवनामजपः परम् ।। संसारतारणोपाय इति पूर्वैर्विनिश्चितः १.२३. ।। ४०।।
vilokya vedānakhilāñchivanāmajapaḥ param || saṃsāratāraṇopāya iti pūrvairviniścitaḥ 1.23. || 40||
किं बहूक्त्या मुनिश्रेष्ठाः श्लोकेनैकेन वच्म्यहम् ।। शिवनाम्नो महिमानं सर्वपापापहारिणम् ।। ४१।।
kiṃ bahūktyā muniśreṣṭhāḥ ślokenaikena vacmyaham || śivanāmno mahimānaṃ sarvapāpāpahāriṇam || 41||
पापानां हरणे शंभोर्नामः शक्तिर्हि पावनी ।। शक्नोति पातकं तावत्कर्तुं नापि नरः क्वचित् ।। ४२।।
pāpānāṃ haraṇe śaṃbhornāmaḥ śaktirhi pāvanī || śaknoti pātakaṃ tāvatkartuṃ nāpi naraḥ kvacit || 42||
शिवनामप्रभावेण लेभे सद्गतिमुत्तमाम् ।। इन्द्र द्युम्ननृपः पूर्वं महापापः पुरामुने ।। ४३।।
śivanāmaprabhāveṇa lebhe sadgatimuttamām || indra dyumnanṛpaḥ pūrvaṃ mahāpāpaḥ purāmune || 43||
तथा काचिद्द्विजायोषा सौ मुने बहुपापिनी ।। शिवनामप्रभावेण लेभे सद्गतिमुत्तमाम् ।। ४४।।
tathā kāciddvijāyoṣā sau mune bahupāpinī || śivanāmaprabhāveṇa lebhe sadgatimuttamām || 44||
इत्युक्तं वो द्विजश्रेष्ठा नाममाहात्म्यमुत्तमम् ।। शृणुध्वं भस्ममाहात्म्यं सर्वपावनपावनम् ।। ४५।।
ityuktaṃ vo dvijaśreṣṭhā nāmamāhātmyamuttamam || śṛṇudhvaṃ bhasmamāhātmyaṃ sarvapāvanapāvanam || 45||
इति श्रीशिवमहापुराणे विद्येश्वरसंहितायां साध्यसाधनखंडेशिवनममाहात्म्यवर्णनोनामत्रयोविंशोऽध्यायः ।। ४६।।
iti śrīśivamahāpurāṇe vidyeśvarasaṃhitāyāṃ sādhyasādhanakhaṃḍeśivanamamāhātmyavarṇanonāmatrayoviṃśo'dhyāyaḥ || 46||
ॐ श्री परमात्मने नमः